سياره شناس ايراني موفق به كشف پديده «گل فشان» در سطح مريخ شد
گامي تازه در جست و جوي حيات احتمالي در گذشته مريخ
سياره شناس ايراني موفق به كشف پديده «گل فشان» در سطح مريخ شد
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس: پژوهشي
دکتر عباس کنگي، عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي و پژوهشگر زمين شناسي سياره يي موفق به کشف پديده گل فشان به جا مانده از فعاليت‌هاي آتشفشاني در سطح سياره مريخ شد.
به گزارش خبرنگار «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، يافته هاي جالب توجه اين محقق ايراني که به گفته وي احتمالا نخستين گزارش علمي از وجود گل فشان در سطح سياره سرخ است در قالب مقاله اي در شماره ماه مه 2007 مجله علمي معتبر(ACTA ASTRONAUTICA (Elsevier - مجله آکادمي بين المللي کيهان نوردي - ارائه شده است.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
اثبات اين کشف مبني بر فعاليت گل فشانها در سطح مريخ که با بررسي يکي از آتشفشان هاي باستاني مريخ موسوم به Hecate Tholus و با بهره گيري از اطلاعات حاصل از فضاپيمايي مارس اکسپرس ناسا حاصل شده مي تواند فصل جديدي در کاوش ها در سياره مريخ بگشايد چرا که با توجه به آنچه در نمونه هاي مشابه زمين مشاهده شده، گل فشان ها از محل هاي داراي پتانسيل حيات فسيل شده در سطح سياره سرخ مي باشند.
دكتر عباس كنگي، عضو هيات علمي دانشگاه آزاد اسلامي واحد شاهرود و دانش آموخته دکتري زمين شناسي ساختماني واحد علوم و تحقيقات دانشگاه آزاد در گفت‌وگو با خبرنگار «پژوهشي» خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) با اشاره به اين که مطالعه بر روي زمين شناسي سياره مريخ را از حدود چهار سال پيش آغاز کرده است، اظهار داشت: در تحقيقات اخير که نتايج آن در شماره ماه مه ACTA ASTRONAUTICA ارائه شده به كمك تصاوير ارسالي از فضاپيمايي مارس اکسپرس (Mars Express) که در تاريخ يكم مارس 2004 تهيه شده بود، وجود پديده گل فشان در سطح اين سياره را كشف كردم.
وي در خصوص نحوه پيدايش اين پديده گفت: طي فعاليت هاي آتشفشاني علاوه بر قطعات سنگ، گدازه، خاكستر و گازهاي آتشفشاني، در برخي موارد محصولات غير عادي توليد مي شود. اين محصولات كه غالبا مخلوطي از آب و گرد و غبار آتشفشاني مي باشند، به صورت جريان هايي از گل مايع از دهانه آتشفشان خارج مي شود و گل فشان (mud volcanoes) ناميده مي شود. معمولا فعاليت گل فشان با چندين انفجار و صداي مهيب آغاز مي گردد. سپس مقادير زيادي گل سياه رنگ و بدبو به همراه آب داغ و گازهاي سوزان از دهانه آتشفشان خارج مي شود. جوشيدن آب و فوران گل از دهانه آتشفشان سبب انباشته شدن مقدار زيادي گل در اطراف آتشفشان مي گردد. نمونه‌هاي مختلفي از فوران گل فشانها در جزيره سيسيل در ايتاليا وجود دارد، كه در مجاورت آنها مجموعه اي از موجودات ميكروبيولوژيك رشد و تكامل مي يابند.
دكتر كنگي با بيان اين که چون مطالعه بر روي مريخ به صورت غير مستقيم انجام مي شود، در بيشتر موارد آن را با مدل‌هاي زميني تطبيق مي دهند، تصريح كرد: مطالعه حيات بر روي سياره مريخ به دو صورت جستجوي حيات زنده و موجودات فسيل شده انجام مي شود. وجود حيات زنده در مورد مريخ منتفي مي باشد، اما دانشمندان به دنبال شناسايي مناطقي هستند، كه آثاري از حيات گذشته در آنجا مشاهده مي شود. اثبات فعاليت گل فشانها در سطح مريخ مي تواند به عنوان يکي ديگر از محل هاي داراي پتانسيل حيات فسيل شده در سطح سياره باشد.
به عبارت ديگر ارگانيسم هاي گرما دوست، با سوخت و سازهاي متنوع، توانايي زندگي در شرايط نامناسب را دارند و مي توانند از تركيبات آهن و ديگر منابع انرژي موجود در محيط بهرمند شوند. بنابراين مي توان پيش بيني كرد مجموعه هاي حياتي در داخل رسوبات گل مانند حاشيه آتشفشان هکاتيس تالوس بر سطح مريخ بصورت مجموعه هاي ميكروبي، در شكل استروماتوليت و ميكرو فسيل ها قابل دسترسي باشد.
وي خاطرنشان کرد: هر دو سال يك بار فضاپيمايي براي بررسي سياره مريخ و كسب دستاوردهاي جديد به فضا ارسال مي‌شود كه برخي با فرود بر سطح آن و برخي با استقرار در مدار به صورت ماهواره اين كار را انجام مي‌دهند و انبوهي از اطلاعات تصويري، طيف سنجي TES، حرارتي، پرتوگاما و راديومتري مادون قرمز به زمين ارسال مي شود، که غالبا بر روي شبكه اينترنت براي مطالعه پژوهشگران جهان قرار مي‌گيرد. هدف نهايي از انجام اين تحقيقات گسترده، ساخت محل هاي سکونت طولاني مدت بر سطح سياره سرخ و اعزام انسان در سال 2019 به اين سياره اسرار آميز است.
کنگي افزود: هر روز هزاران تصوير و طيف‌هاي نوري توسط فضاپيماها مستقر در مدار مريخ تهيه و به زمين ارسال مي گردد. در چنين شرايطي با وجود فاصله بيش از 55 ميليون كيلومتري مريخ از زمين مي توان به کمک تکنيکهاي سنجش از دور علاوه بر بررسي ساختمانهاي زمين شناسي سطح سياره، خصوصيات مغناطيسي، جنس سنگها، درجه حرارت و ديگر خصوصيات مورد نياز را بدست آورد.
وي خاطر نشان كرد: آخرين فعاليت آتشفشاني كه در مريخ اتفاق افتاده مربوط به 20 ميليون سال پيش است و پديده گل فشان در آتشفشان هکاتيس تالوس جزو فعاليت‌هاي جديد سياره محسوب مي‌شود.
دکتر کنگي در ادامه در پاسخ به سوال خبرنگار ايسنا درباره روند مطالعه گل فشان هاي مريخ اظهار داشت: تا سال 1997 تصاوير تهيه شده از سطح مريخ داراي قدرت تفکيک پايين بود. بنابراين شناسايي بسياري از ساختمانهاي زمين شناسي از جمله گل فشانها در سطح سياره ممکن نبود؛ بنابراين، بحث وجود گل فشان ها در مريخ حداکثر در حد گمانه زني و طرح سوال بود.
از سال 1997 تا 2001 فضاپيما Global Surveyor در مدار مريخ مستقر شد و سطح سياره به صورت دقيق نقشه برداري شد. با استقرار فضا پيما مارس اکسپرس در سال 2003 در مدار مريخ تصاوير با رزلوشن بالا از بخش هاي مختلف سياره تهيه شد و دور جديدي از تحقيقات در سطح اين سياره آغاز شد.
دکتر کنگي که تمايل چنداني به طرح اين مطلب که مقاله وي، نخستين گزارش از وجود گل فشان در سطح مريخ است، ندارد به ايسنا گفت: مقاله من در آوريل 2005 براي مجله ارسال شده و پس از يک سال و نيم داوري در اکتبر 2006 تاييد و در مي 2007 چاپ شد. هرچند تا کنون هيچ مقاله اي در باره حضور گل فشانها در سطح مريخ ارائه نشده اما در برخي کنفرانس هاي بين المللي با شک و ترديد به احتمال حضور اين پديده در سطح مريخ اشاره شده است.
كنگي در پايان درباره احتمال وجود حيات در سياره سرخ گفت: مريخ در شراط كنوني سياره اي سرد با اتمسفري نازك مي باشد. اين سياره در مقايسه با ديگر سيارات منظومه شمسي شباهت بيشتري با زمين دارد. اما در اين سياره فرايندهاي بيولوژيك حفاظت كننده از حيات زميني وجود ندارد؛ بنابراين وجود حيات به صورت زنده در سطح سياره رد شده و دانشمندان به دنبال كشف موجودات مريخي نمي باشند؛ اما اين احتمال وجود دارد که در گذشته بسيار دور به دليل تشابه شرايط مريخ و زمين موجوداتي در سطح سياره تکامل يافته و آثار آنها به صورت فسيل شده در رسوبات موجود در سطح سياره يافت شود.
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
