پیام کوتاه رسانه ای برای تمام فصول
"SMS" یا پیام کوتاه امروزه از دیدگاه اجتماعی یک رسانه عمومی و جامع محسوب می شود و فراتر از کاربردهای معمول آن یعنی ارسال مطالب طنزآمیز، ابزار مناسبی برای برقراری ارتباط بیشتر و انتقال تجربیات و آرزوهای مردم است.
این ابزار ارتباطی به دلیل ویژگی های منحصر به فرد خود مانند کم هزینه بودن وسرعت بالای ارسال آن در بسیاری از مواقع بیش از دیگر وسایل ارتباطی مورد استفاده و اقبال عمومی قرار گرفته و در شرایطی که برقراری تماس تلفنی به دلایلی نظیر مشکلات و محدودیت های شبکه امکان پذیر نباشد ، این ابزار راه موثری برای پیام رسانی و ارتباط متنی است.
همچنین بسیارند افرادی که به دلیل ناتوانی در برقراری ارتباط های" رو در رو" و عدم توانایی بیان احساسات ، از این وسیله برای ابراز مستقیم عقاید وافکار خود بهره می جویند.
ازسوی دیگر ارسال SMS یا پیام کوتاه در زندگی امروز مردم تا جایی گسترش یافته که بسیاری از خانواده ها برای کنترل وارتباط با سایر اعضاء بویژه فرزندان خود از آن استفاده می کنند.
به گفته برخی از روانشناسان اجتماعی ، پیام های کوتاه به دلیل کاربرد گسترده آن در بکارگیری از زبان طنز و شوخی می تواند برخی خلا های عاطفی روابط والدین با فرزندان را در مواقعی که اعضای خانواده در کنار هم نیستند، پر کند.
تحقیقات اجتماعی نشان می دهد که خلا ء کاهش فرهنگ گفتگو در خانواده و حضور کمرنگ والدین در کنار فرزندان با توجه به رشد روزافزون زندگی شهری بسرعت در حال گسترش است و این مشکل می تواند در دنیای مجازی ارتباط از طریق تلفن همراه و پیام کوتاه - با همه ی ضعف ها و کاربردها و تاثیرات منفی آن در رفتار اجتماعی- کاهش یابد.
اما در کنار همه ی این امکانات و تاثیرات مثبت باید عوارض منفی ، تاثیرات نامطلوب در رفتار اجتماعی، بروز و ظهور خرده فرهنگ های نا هنجار و استفاده غیر اخلاقی این ابزار ارتباطی را نیز مورد توجه قرار داد و غفلت از آن می تواند آسیب های اجتماعی فراوانی داشته باشد.
*SMS همسطح رسانه های جمعی است
"دکتر علی اکبر جلالی" استاد دانشگاه و پژوهشگر فناوری اطلاعات، با اشاره به کارکرد های مثبت پیام کوتاه می گوید:بسیاری از افراد در یک اجتماع علاقه مند هستند که تجربیات خود را به نوعی در اختیار دیگران قرار دهند و این امکان تا پیش از راه اندازی سرویس ارسال پیام کوتاه ، از طریق رسانه های جمعی بسیار محدود بود وتنها تعداد کمی از افراد جامعه می توانستند نظرات خود را با دیگران در میان بگذارند.
وی ادامه می دهد: از سوی دیگر تعامل و دوسویه بودن SMS شرایطی رابه وجود آورده که از سایر رسانه هایی ماننده تلویزیون و روزنامه شرایط بهتری دارد. یعنی فرد پس از دریافت هر پیام کوتاه و اطلاع از تجربه و اطلاعات محتوای آن می تواند باز هم با فرستنده در تماس بوده و نظر یا پیام ارسالی را مورد تجزیه و تحلیل قرار دهد و در صورتی که این تجزیه وتحلیل مناسب باشد ، برای بسیاری از افراد دیگر نیز ارسال گردد.
این استاد دانشگاه خاطرنشان می کند:از دیدگاه اجتماعی این رسانه بسیار قویتر و موثرتر از سایر رسانه ها در ارتقاء دانایی و توزیع تجربیات بین افراد جامعه است.
"SMS شرایطی را به وجود می آورد تا زمینه توزیع دانش به صورت گسترده تری فراهم شود.به عنوان مثال، به مجرد اطلاع از یک پدیده علمی که شاید از دید رسانه های دیگر اهمیت چندانی نداشته باشد، این رسانه می تواند خلاء های انتقال دانش را به گونه دیگری پر کند."
دکتر جلالی با بیان این که SMS ،بلندگو و رسانه عامه مردم است ، می افزاید: این رسانه به دلیل برد وسیعی که به لحاظ ارسال در تعداد و کیفیت پیام دارد ،
تا ثیرات متفاوت تری را در مقایسه با سایر رسانه ها بر رفتارها ، الگوها و دانایی جامعه می گذارد.
* فرهنگ استفاده از پیام کوتاه را بدانیم
هر پدیده نو وارداتی فرهنگ تولید کننده آن کشور را نیز به مصرف کننده انتقال می دهد . این ورود در ابتدای امر به دلیل ناشناختگی و جذابیت محصول وارد شده می تواند جامعه را دچار هیجانات کاذب کند و استفاده های نامطلوب را نیز در پی داشته باشد.در این زمینه اگر چه می توان امید وار بود با گذشت زمان و ایجاد شناخت بیشتر بین کاربر و پدیده نو، این استفاده نامطلوب و گاه غیر اخلاقی کاهش پیدا کند اما هرگز به صفر نخواهد رسید.
عباس فرزین کارشناس نرم افزار در این باره می گوید: پیام کوتاه زمانی می تواند مفید واقع شود که فرهنگ استفاده از آن را بدانیم و در جامعه اشاعه دهیم . در غیر این صورت این عنصر تکنولوژیکی می تواند به تهدیدی علیه هنجارهای اجتماعی تبدیل شود.
وی اد امه می دهد: پیام کوتاه این قابلیت را دارد که در خبررسانی تبلیغات و معرفی خدمات جدید مورد استفاده قرار گیرد که کما کان این شیوه ها هم در جامعه ما متداول هستند.
یکی از جلوه های مصرفی شدن ابزار ارتباطی پیام کوتاه موجی است که ازلحظه تولد یک جوک داغ و دست اول ایجاد می شود و بدون توجه به ارزش های اخلاقی بدون فیلترشدن در محتوای آن برای گروه کثیری از کاربران ارسال می شود.استفاده نامطلوب از این رسانه تا جایی است که برخی از آن برای وقت گذارانی ، آزار دیگران و گسترش شایعات نادرست در جامعه و اختلال در امینت روانی از آن سود می جویند واین شیفتگی استفاده از SMS تا حدی است که زنان بیشتر از مردان ، بیکاران بیشتراز شاغلان ، مجردها بیش از متاهلان از آن استفاده می کنند.
تبادل موفق 118 میلیون پیام کوتاه در نخستین روزهای سال 86 بیانگر جایگاه آن در تعاملات و ارتباط های اجتماعی و همچنین اشتیاق ایرانی ها به استفاده از این تکنولوژی است .
"داوود زارعیان" مدیر روابط عمومی مخابرات استان تهران با اشاره به این که درایام نوروز واعیاد مذهبی ارسال SMS افزایش بیشتری می یابد، درباره کارکردهای پیام کوتاه می گوید: وقتی یک پدیده نو وارد جامعه می شود طبیعی است که افراد با کارکرد واقعی آن آشنا نباشند. در سال های ابتدایی راه اندازی پیام کوتاه، مشترکان به عنوان سرگرمی از آن استفاده می کردند در حالی که در یکی دو سال اخیر جامعه با کارکرد های اصلی آن آشنایی بیشتری یافته اند.
* ارتباط آزاد الگوهای رفتاری را شکل می دهد
SMS یا پیام کوتاه از مباحثی است که به طور کلان در حوزه روان شناسی ارتباطات قرار می گیرد و با توجه به این که ارتباطات با جامعه و آحاد مردم مربوط می شود، لذا به نحو ناگسستنی با عوامل روان شناختی مرتبط می شود.
"دکتر غلامحسن معتمدی" روانپزشک در این باره می گوید : تکنولوژی ها وارداتی به علت ناشناخته بودن ممکن است در ابتدا جامعه مصرف کننده را دچار سردرگمی و مردم را به استفاده نا مطلوب از ان سوق دهد که این امر بنوبه خود دولت ها و مراکز قدرت را به واکنش و مقابله با آن وادارد.
وی ادامه می دهد:فرض بر این است که یک وسیله ارتباطی همیشه مثبت است که ارتباط ایجاد کرده امور روزمره را سامان می دهد.در کشورما پیام کوتاه هم همین استفاده را دارد در عین حال که به عنوان ابزار انتقادی نیز عمل می کند.
به گفته وی، جوک ولطیفه ی ارسالی مضامین اجتماعی،سیاسی و ضد اخلاقی را در بر می گیرد البته سایر وسایل ارتباطی نیز این خاصیت و کارکرد را دارد و تنها مختص پیام کوتاه نیست.
این روانپزشک ادامه می دهد: نگرانی و اضطراب ناشی ازناشناخنه بودن یک تکنولوژی وارداتی و همین طور نوع مدیریت حاکمیت بر ارتباطات وتعاملات درون جامعه می تواند استفاده از یک ابزار را به یک فاجعه یا هیاهو تبدیل کند.
وی می افزاید:الگوهای رفتاری مناسب همگام با ورود تکنولوژی زمانی صورت می گیرد که یک ارتباط آزاد در جامعه وجود داشته باشد و جامعه نیز بستر سالمی برای شکل گیری این الگوها و هنجارهای اجتماعی و روان شناختی باشد.
* پیام کوتاه و فرهنگ سازی
بی گمان پدیده های جدیدی که کاربرد همه گیر و عمومی دارند رفتارهای اجتماعی را بیشتر از سایر تکنولوژی ها تحت تاثیر خود قرارداده تحولات عمیق و گسترده ای را در بطن جامعه موجب می شوند که پس از مدتی چالش ها ومشکلات ناشی از آن پررنگ تر شده و توجه همگان بویژه صاحبنظران اجتماعی را به خودجلب می کند.
استفاده ی نامطلوب از SMS برخی کارشناسا ن تربیتی و اجتماعی را به چالش کشیده و آنان را به تکاپو برای یافتن راه حل و شناسایی آسیب های اجتماعی رفتاری و فرهنگی این پدید ه واداشته است.
پیام کوتاه با توجه به دسترسی آسان اقشار مختلف جامعه به آن و حرف و حدیث هایی که در رابطه با کارکردهای منفی آن می رود، چندی است انتقادهایی را در خصوص نبود فرهنگ سازی برای معرفی کارکرد های آن به دنبال داشته است.
اما موضوع قابل پرسش این است که این رسانه عمومی توسط چه ارگان یا سازمانی باید به عموم مردم شناسانده می شد؟ آیا با توجه به این که در جامعه امروزی مطالبه برای امکانات بهتر سرعت بیشتری از توان دولتی دارد این امکان فراهم بود که بتوان چند سال درباره کارکرد های پیام کوتاه فرهنگ سازی کرد بعد به عرضه آن پرداخت؟
پیام کوتاه آنچنان که امروز می بینیم تنها از سوی اشخاص حقیقی استفاده نمی شود بلکه اشخاص حقوقی سازمان ها و نهاد ها مانند بانک ها، صدا و سیما ، مبلغان محصولات و خدمات جدید، نیروی انتظامی، تاکسیرانی و بسیاری از سازمان های دولتی و خصوصی از امکانات پیام کوتاه بهره می برند اگر این کاربرد در سالهای ابتدایی راه اندازی پیام کوتاه متداول می شد بطور قطع ویقین تاثیرات بیشتری را در مورد آشنایی عموم باکارکردها ی مثبت پیام کوتاه می توانست به دنبال داشته باشد .
بنابراین با توجه به این اتفاق و رواج بیشتردیگر شیوهای استفاده از پیام کوتاه در عرصه های مختلف زندگی اجتماعی می توان امیدواربود که فرهنگ سازی درباره کارکرد های مثبت این ابزار ارتباطی به صورت خود جوش در جامعه ادامه پیدا کند.
مدیر گروه علوم ارتباطات دانشگاه علامه طباطبایی به گزارشگر پایگاه اطلاع رسانی تلفن همراه ایران گفت : مردم ایران بویژه جوانان برای استفاده درست از sms باید آموزش ببینند و این مساله می تواند یکی از موضوعات آموزشی در مدارس مقاطع ابتدایی تا دانشگاه ها باشد.
"علی اصغر کیا"، افزود : فرهنگ استفاده مناسب از فناوری سرویس پیام کوتاه (sms) هم اکنون در کشور وجود ندارد و بیشتر جنبه سرگرمی و غیر ضروری دارد.
وی در خصوص ضرورت استفاده مناسب از سرویس پیام کوتاه و افزایش تولید محتوا در این سرویس اظهار داشت: رویکرد به تکنولوژی تلفن همراه در کشور باید تغییر کند و برای فرهنگ سازی و استفاده بهینه از سرویس پیام کوتاه تلفن همراه راهی جز آموزش کاربران وجود ندارد.
تغییر نگاه مردم ایران به تکنولوژی پیام کوتاه در کوتاه مدت میسر نیست و به زمان و بستر سازی مناسب نیاز دارد.
برخی از کارشناسان تاکید دارند که وضع قوانین و مقررات مشخص برای استفاده مناسب از این تکنولوژی روز چه در زمینه محتوایی و چه درخصوص شرایط استفاده آن در کشور ضروری است.
کنترل و هدایت هرپدیده وارداتی برای همسان سازی و بومی سازی امروزه در بسیاری از جوامع مورد توجه جدی کارگزاران دولت و کارشاسان قرارگرفته است اما پرسش این است که برای برخورد با تکنولوژی وارداتی و فرهنگ ناشی از آن چه روشی را باید درپیش گرفت؟.
آیا می توان با برخورد حذفی و ایجاد موانع از بروز و ظهور تکنولوژی و به تبع آن فرهنگ وارداتی در یک جامعه جلوگیری کرد؟ بسیاری از کارشناسان وجامعه شناسان بی تردید اعتقاد دارند که حذف فیزیکی ممکن است شکل گیری یک پدید را به تاخیر بیاندازد اما نمی تواند موجب از بین رفتن جریان آن شود بنابراین روش مندی و عقلانیت در برخورد با پدیده های وارداتی امری ضروری و اجتناب نا پذیر است
