درباره حاج قربان سلیمانی : ساز گویی بال در می آورد
حاج قربان سلیمانی می گوید: وقتی که ساز و نوایش آدم را گیر بیندازد دیگر نمی توانی از چنگش خلاص شوی. در این حال است که از خود بیخود می شوم، حساب زمان از دستم در می رود و تمام بدنم خیس عرق می شود. ساز گویی بال در می آورد. خودش را به این طرف و آن طرف می کشد. سیم هایش جان می گیرند و با هر پنجه من به فریاد و لرزه در می آیند.
حاج قربان سلیمانی
موسیقی محلی ایران یكى از متنوع ترین موسیقی های جهان است. در هر گوشه ای از ایران، راویان موسیقی که حالا دیگر سال های پیری را پشت سر می گذارند و اغلب وارث تمام عیاری ندارند تا راه استاد را ادامه دهد دیده می شود. خراسان یکی از سرزمین هایی است که تنوع چشمگیر موسیقی و حضور استادان درجه یک در آن به خوبی به چشم می خورد. قسمتی از موسیقی خراسان موسیقی بخشی های شمال خراسان است که شهرت زیادی دارد. حاج قربان سلیمانی، استاد مسلم و قدیمی ترین بخشی و آخرین روایتگر از نسل بخشی های بزرگ خراسان است که هنوز نفس گرمی دارد و روح علاقمندان به موسیقی را صیقل می دهد.
حاج قربان سلیمانى موسیقیدان كشاورز، خواننده و نوازنده دوتار، در روستاى ترك نشین على آباد در شمال قوچان به دنیا آمد. حاج قربان كه اكنون بیش از هشتاد سال سن دارد در مزرعه خود در این روستا کار می کند. نوازندگی دوتار در خانواده او موروثی بود . از سن 7 سالگی دوتار را به دست گرفت. پدرش کربلایی رمضان نخستین استادش بود. بیست ساله بود که پدرش درگذشت. بعد از فوت پدر نزد استادان موسیقى تركى: غلامحسین بخشی جعفرآبادی، حاج محمد بخشی قیطانی و عوض بخشی به آموختن نوازندگی دو تار و خوانندگی ادامه داد. در 21 سالگی عنوان بخشی گرفت. او در سیر حیات موسیقیایى خود به مجالس عروسی در روستاها و قصبه هاى افشاری ورد دعوت می‌شد.
حاج قربان از سال 1346 به مدت بیست سال به دلایل مذهبی دست به ساز نزد و از نواختن دو تار امتناع ورزید و سال 1366 نوازندگی و خوانندگی را از سر گرفت و با وجود بیست سال دوری از موسیقی دوباره مرکز توجه قرار گرفت.
او از آخرین نمونه هاى اساتید بخشى در شمال خراسان است. بسیارى حاج قربان سلیمانى را یكى از مهمترین و برجسته ترین هنرمندان معاصر ایران شمرده اند. موسیقی، نوازندگى، خوانندگى، اشعار تركى و فارسى او كه آنها را به لهجه خاص تركان شمال خراسان می خواند هر گونه مرز و سد زبانى را در هم می نوردد و به هر گوشی خوش می نشیند.
حاج قربان در كشورهاى بسیاری از جمله سوریه، عربستان، تركیه، فرانسه، آلمان، سوئیس، بلژیك، كلمبیا، انگلیس، پرو، پاناما، آمریكای شمالی برنامه های مختلفی اجرا كرده است.
او هشت بار به فرانسه دعوت شده است. در سال 1991 میلادی که این هنرمند بزرگ در فستیوال موسیقی و تئاتر سنتی ایران در جشنواره شهر آوینیون فرانسه شرکت کرده بود حضار را مجذوب و حیران هنر خویش ساخت و تحسین موسیقى دانان و آهنگ سازان نامى غرب را برانگیخت. منتقدین اروپایی موسیقی به او لقب «گنجینه ملى واقعی» را دادند و مجله مشهور فرهنگى فرانسوى نوول آبزرواتور در مورد او نوشت: «حس عمیق او نسبت به موسیقى و مهارت او در نوازندگى، در عین حال كه بسیار طبیعى جلوه می كند، بسیار حیرت انگیز است.» پس از فستیوال آوینیون او در مقابل تماشاگران به وجد آمده در پاریس اجراى هنر نمود. در این اجرا حاج قربان و پسرش از سوى تماشاگران سه بار به صحنه بازخوانده شدند و پس از آن بر دست هاى حضار حمل شدند. لوموند نیز تصویر حاج قربان سلیمانى را روى جلد خود چاپ كرد و زیر آن نوشت:«كسى كه درهاى بهشت را به روى غرب گشود.»
حاج قربان سلیمانی می گوید: «باید با ساز مهربان و شکیبا بود. تو عاشق سازی، نه ساز عاشق تو. وقتی که ساز و نوایش آدم را گیر بیندازد دیگر نمی توانی از چنگش خلاص شوی. در این حال است که از خود بیخود می شوم، حساب زمان از دستم در می رود و تمام بدنم خیس عرق می شود. ساز گویی بال در می آورد، خودش را به این طرف و آن طرف می کشد. سیم هایش جان می گیرند و با هر پنجه من به فریاد و لرزه در می آیند.»
بخشی
در مورد اصل واژه بخشی نظرات گوناگون وجود دارد. برخی اصل آن را چینی، تبتی و یا مغولی دانسته اند و می گویند نقش روحانی و معنوی بخشی ریشه بودایی دارد. آنها اغلب به ترکی می خوانند و در کشورهای آسیای میانه نیز حضور دارند.
در ایران بخشی ها را کسی می دانند که خداوند به او بخششی یا موهبتی عطا فرموده و او را فردی استثنایی کرده است. طبق همین نظر، بخشی باید بتواند بخواند، بنوازد، شعر بگوید، داستان بسراید و ساز خویش را نیز بسازد. به این ترتیب هر نوازنده دوتاری بخشی نیست. علاوه بر تسلط بر ساز، شخص باید از نظر دانش و شرایط درونی به مرحله ای برسد که عنوان بخشی را زیبنده خود کند. بخشی ها نوازندگان دوتار، آوازخوان و داستان سرایانی بوده اند که در شهرهای بجنورد، شیروان و قوچان در شمال خراسان زندگی می کردند. بخشی ها معمولا در عروسی ها و به طور کلی مجالس شاد می نواختند. در قدیم هر خان «بخشی» خاص خود را داشت. یکی از هنرهای بخشی ها بداهه گویی و بداهه نوازی است. آنها چنان حافظه ای دارند که می توانند ساعتها بنوازند و بخوانند و داستانهای بلند حماسی، عاشقانه و عارفانه را در چند شبانه روز از بر بازگوکنند و بخوانند.
لینک مطلب:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
&
