یه اتفاقایی داره می افته(باب دیلن)
باب دیلن، خواننده فولک نوزده ساله و سرگردان، در یکی از روزهای سرد دسامبر ۱۹۶۰، قدم به خیابان های گرینویچ ویلج نیویورک گذاشت. او که تازه از مینه سوتا رسیده بود، به زیارت و عیادت بت خود و اسطوره موسیقی فولک، وودی گاتری می رفت.
این مینه سوتایی نامرتب و موفرفری، در عرض کمتر از چند سال موسیقی فولک، و سپس جهان موسیقی راک اندرول را زیر و رو خواهد کرد. اما فعلاً، او هم تنها یکی دیگر از همان جوانک هایی است که برای دیدن وودی گاتری آمده اند.
سنت ترانه های فولک موضوعی وودی گاتری، پیت سیگر و گروه ویورز نسل جدید خوانندگان فولک را، از جمله باب دیلن را که در اوایل دهه شصت به سوی گرینویچ ویلج کشیده شده بود، تحت تأثیر خود قرار می داد؛ خوانندگان بلوز چون دیو ون رونک با برخی اعضای گروه گاتری مانند سیسکو هیوستن و جک الیوت قاطی شده بودند؛ سنت گرایانی چون جوان بائز؛ خوانندگانی چون تام پکستون و فیل اوکس و باب گیبسون و گروه هایی مثل Peter, Paul, and Mary؛ و نیز گروه های پیرو سنت بلوگراس چون Greenbriar Boys. در آن روز سرد زمستانی که باب دیلن به جستجوی وودی به نیویورک آمد و همان جا ماندگار شد، چهره موسیقی پاپ امریکا برای همیشه تغییر کرد.
باب جذب زندگی محافل فولک بازان ویلج شد و وودی را در بیمارستان ملاقات کرد. او همچنین به خانه گاتری رفت و آمد پیدا کرد و به مهمانی هایی هفتگی دعوت شد که در آپارتمانی در نزدیکی بیمارستان برگزار می شد.
در نهایت باب عزم خود را جزم کرد و ترانه Tribute to Woody را در ستایش گاتری خواند، ترانه ای که استاد را آن چنان تحت تأثیر قرار داد که گفت؛ «این پسر صدای خیلی خوبه دارد. شاید با نوشته هاش به جایی نرسد، اما بی شک خواندن را خوب بلد است.» اجراهای دیلن در آن زمان به هیچ وجه اجراهای شسته و رفته ای نبود.
اما او کمبود تجربه خود را با شور و شوق، اعتمادبه نفسی که به غرور و نخوت پهلو می زد و انرژی عصبی شگفت انگیزی جبران می کرد که به مخاطبان او هم سرایت می کرد. اسکار برند، خواننده مشهور موسیقی فولک، می گوید؛ «در آن زمان فکر می کردم دیلن خواننده افتضاحی است. او نسخه ای بی رنگ ورو بود از وودی. ... از این نظر هم شبیه وودی بود که نوشته هایش بگیر و نگیر داشت. اما وقتی خوب می نوشت، یک نابغه می شد.»
اغلب اظهارنظرها درباره شخصیت دیلن نیز به همین گونه ضد و نقیض است. او گاه چنان آسیب پذیر به نظر می رسید که خوانندگان و حامیان موسیقی فولک مواظبت از او را وظیفه خود می دانستند. دیلن با ظاهری نامرتب و رقت انگیز به ویلج رسید و گفته می شود که تا چندین سال همان یک دست کلاه و کاپشن را می پوشیده است (این لباس ها را می توان روی جلد نخستین آلبوم دیلن نیز دید).
موفقیت برای خوانندگان مختلف در اشکال متفاوت از راه می رسید. برای دیلن موفقیت با چاپ یادداشتی تحسین آمیز از سوی رابرت شلتون، یادداشت نویس نیویورک تایمز، درباره اجرایش در گرد فولک سیتی در سال ۱۹۶۱ آغاز شد. همان روزی که یادداشت شلتون چاپ شد، جان هاموند ـ نابغه استعدادیابی کلمبیا رکوردز و همان کسی که با بسی اسمیت، بیلی هالیدی، مایلز دیویس، آرتا فرانکلین و بعدها بروس اسپرینگستین برای ضبط نخستین آلبوم شان قرارداد امضا کرد ـ با دیلن قراردادی برای ضبط یک آلبوم امضا کرد.
هاموند چند ماه پیش دیلن را در جریان یک کنسرت دیده بود و از او به عنوان یک موزیسین شورشی خوشش آمده بود. هاموند می خواست به این ترتیب روح اعتراض را ضبط کند، چرا که دیلن تجسم این روح بود. نخستین آلبوم باب دیلن که همین نام را هم بر خود داشت، نشانه هایی از درخشش آینده دیلن را در خود داشت.
دیلن به همراه گیتار و سازدهنی اش در این آلبوم در میان نغمه های سنتی فولک و بلوز جولان می دهد و تنها دو ترانه اریژینال ارائه می کند. صدا، عبارت پردازی و سبک نواختن سازدهنی دیلن در این آلبوم از سوی عده ای متفاوت و از سوی عده ای دیگر افتضاح خوانده شد. اما در غیاب موسیقی راک دارای وجهه هنری، بر اهمیت تجاری موسیقی فولک روز به روز افزوده می شد. دیلن به سرعت می آموخت و فاصله خود را با دیگر اعضای جماعت فولک باز بیشتر می کرد.
در اوایل دهه ۱۹۶۰ گرینویچ ویلج همچنان کانون فرهنگ سنت شکن و هیپی وار نیویورک بود ـ موسیقی فولک و جاز دوگونه موسیقی پرطرفدار بودند و هنر و ادبیات دغدغه معمول آدم ها بود. دیلن در چنین فضایی نفس می کشید؛ رمبو و شاعران نسل بیت، طیف وسیعی از نوآوری های اجرایی و موسیقیایی توسط دیگر هنرمندان فولک و دگرگونی شدید فرهنگی و سیاسی در شرف تکوین دهه شصت.
دیلن در همین زمان عاشق سوزی روتولو شد، نقاش و مجسمه سازی نوپا و با استعداد که فعالیت هایش در جنبش های حقوق مدنی و صلح طلب دین را در معرض تجربیات سیاسی و ادبی تازه ای قرار می داد. همچنین هنگامی که عکس سوزی روتولو بازو به بازوی دیلن روی جلد آلبوم البوم بعدی دیلن، Freewheelin?Bob Dylan منتشر شد، او به معشوق آرمانی کل جماعت فولک باز تبدیل شد.
انتشار آلبوم FreewheelinصBob Dylan در ماه مه ۱۹۶۳ باب دیلن شاعر/پیامبر را به جهان معرفی کرد. عصر سیاسی جدیدی در ترانه هایی چون Masters of War و Hard Rainصs a-Gonna Fall بازتاب یافته بود. خاطرات گرم ترانه Girl From The North Country با نخستین خطابه سرزنش آمیزش در مورد خطاهای واقعی و خیالی معشوق های از دست رفته اش، Donصt Think Twice, Itصs All Right به هم می آمیخت.
بی میلی سوزی به این که همیشه و همه جا بازو به بازوی دیلن باشد و گریز آتی او از رابطه شان، هدفی آسان را برای طعنه های تلخ و شیرین دیلن دل آزرده فراهم می کرد. نخستین ترانه این آلبوم، Blowinص In The Wind، جواهری تراش نخورده است که نبوغ و توانایی های بالقوه دیلن در زمینه نگارش اشعار ترانه هایش را نشان می دهد. دیلن ابزارهای شاعرانه ای چون تلمیح و نمادپردازی و استعاره و مجاز را در چارچوب انتزاعی سوالاتی در باب جنگ و صلح، عدالت و بی عدالتی به کار می گیرد.
پاسخ این سوالات «با باد می وزند.» آیا منظور دیلن این است که این پاسخ ها عینی و مشخص هستند و چون باد ما را احاطه کرده اند؟ یا این که آنها چون باد نامشخص و فاقد تجسم فیزیکی هستند؟ قابلیت دیلن برای مواجهه با مسائلی که دارای پیامدهای شخصی و سیاسی بودند در یک چارچوب هنری خلاقانه و انتزاعی، یکی از مهم ترین چیزهایی بود که او به موسیقی فولک، و بعدها موسیقی راک اضافه کرد.
طی این دوره ترانه BlowinصIn The Wind به ترانه محبوب گردهمایی ها و راهپیمایی های جنبش حقوق مدنی تبدیل شد و دیلن در سراسر آمریکا مشهور شد. همچنین ملکه موسیقی فولک سنتی، یعنی جوآن بائز هم کمک بسیاری به دیلن در ابتدای مسیر حرفه ای او کرد. بائز که مسحور اجراهای دیلن و تابناکی و بی زمانی ترانه های او شده بود، دیلن را با خود به سفر برد و او را در معرض دید مخاطبان دانشگاهی خود قرار داد.
دیلن در کنسرت های بائز ظاهر می شد، آن دو با یکدیگر می خواندند و در نهایت عاشق و معشوق یکدیگر شدند. در فستیوال نیوپورت به سال ۱۹۶۳، ملکه ولیعهد جدید موسیقی فولک را به مخاطبان نخبه موسیقی فولک معرفی کرد. دیلن که خلاقیت هنری و فعالیت های سیاسی گرینویچ ویلج نیویورک را به گونه ای بی واسطه تجربه کرده بود، بینش خود از حقیقت را در تار و پود آلبوم بعدی اش، یعنی The Times They Are a-Changing تنید. مفهوم ناگزیری تغییرات که دیلن در این آلبوم از آن سخن می گفت، برای هواداران روزافزونش بسیار روشنگر بود و باعث شد تا این حامیان دوآتشه دیلن را به مثابه یک پیامبر ستایش کنند. جامعه آمریکای سال ۱۹۶۳ از نظر دیلن، چنان که در این آلبوم تاریخی بازنمایی شده است، مملو از آدم هایی بود که علیه موج بی عدالتی مبارزه می کردند.
بسیاری از ترانه های این آلبوم نیز از رویدادها و داستان های واقعی الهام گرفته بودند. دیلن در این آلبوم به سیاستمداران، روزنامه نگاران و منتقدان توصیه می کند به جای مقاومت بر سر راه جنبش حقوق مدنی، خود نیز به آن بپیوندند. دیلن همچنین از پدر و مادرها می خواهد که دست از سرزنش فرزندان شان بردارند و اگر به آنها کمک نمی کنند، لااقل جلوی شان را هم نگیرند.
این بیان شاعرانه از تغییراتی قریب الوقوع سخت به مذاق هواداران جنبش حقوق مدنی خوش آمد. جوانان امریکا نیز سخنگوی تازه ای برای نسل خویش پیدا کردند. به این ترتیب بود که دیلن بیست و دو ساله خود را در نقش یک پیامبر و پیشگو خواند، نقشی که به هیچ وجه در آن احساس راحتی نمی کرد.
به این ترتیب، درست همان زمانی که مردم کم کم دیلن پیشگو را کشف می کردند و فعالیت های سیاسی جامعه آمریکا را دستخوش جوش و خروش کرده بود، دیلن یکی از همان تغییر مسیرهای هنری مشهور خویش را آغاز کرد. دیلن که کار خود را با بازخوانی ترانه های فولک و بلوز آغاز کرده بود، سپس به ترانه های موضوعی روی آورده بود.
حالا که او در جریان سفری به جنوب برخی از خطرات فعالیت سیاسی را تجربه کرده بود، باب توجه خود را از چشم انداز سیاسی - اجتماعی جامعه منحرف می کرد. ترس یکی از انگیزه های دیلن بود. او که از مرگ ناگهانی پرزیدنت کندی و احتمال دست داشتن راست های افراطی در این ترور شوکه شده بود، می ترسید هدف بعدی ترور ایدئولوگ های لیبرال باشد. فراتر از این پارانویا، دیلن همچنین به چشم اندازهای تازه ای واکنش نشان می داد که موادمخدر و محرک به روی او باز کرده بود. مصرف این مواد به دیلن کمک کرد تا جهت گیری شخصی تر و لاهوتی تری اتخاذ کند.
این مقاله ترجمه قسمت هایی از فصل مربوط به باب دیلن در کتاب «تاریخ اجتماعی راک اندرول» با این مشخصات است:
Rock and Roll: A Social History, Paul Friedlander, Westview Press, ۱۹۹۶.
پل فرایدلندر
ترجمه: نیما ملک محمدی
روزنامه شرق
