ویرایش پاور تحت استاندارد ATX :
یکی ازمتغیرهایی که درمنابع تغذیه کامپیوتری وجود دارد ، ویرایش و تناسب پاور با سخت افزار هر دوره می باشد.ساختارداخلی منابع تغذیه کامپیوتری از ابتدا تا کنون دارای چند ویرایش مختلف می باشند .
توليد منابع تغذيه تحت استاندارد ATX 12V از فوريه سال 2000 ميلادي با ويرايش 1.0آغاز گرديد. اين طراحي درحالت عمومي فقط شامل خروجي هاي+5V +12V , -5V , -12Vبود كه بر مبناي سوئيچ كامل جريان عمل مي نمود .
در آگوست همان سال ويرايش 1.1 به بازار آمد . تفاوت اين ويرايش ، اضافه شدن خروجي 3/3+ و پايه ريزي فرمت اوليه منبع تغذيه به شكل امروزي بود . از ديگر تغييرات ايجاد شده در ويرايش 1.1 طراحي سيگنال PS-ON براي منبع تغذيه بودكه به واسطه آن مادربرد با ارسال پالس براي منبع تغذيه، توانايي روشن وخاموش كردن آن را داشته باشد.همچنين منبع تغذيه نيزبايد مدت زماني رابراي ذخيره شدن اطلاعات و برگشت به حالت قبل از بارگذاري ، محاسبه نمايد تا در حالتي كه اطلاعات باز مي باشند ، دستگاه خاموش نگردد . در غير اين صورت به هنگام روشن شدن مجدد دستگاه ، عمليات Scan Disk انجام خواهد پذيرفت . اين زمان در استاندارد ATX 12V بين 10ms تا 100msدر نظر گرفته شده است .
اين ويرايش تا ژوئن سال 2002 ميلادي به همان شكل به بازار عرضه مي گرديد. از اين مقطع ويرايش 1.2 كار خود را آغاز نمود . در اين طراحي مبحث حداقل توان مصرفي ( Low Load ) در شاخه +5V يكي از مهمترين تغييرات به وجود آمده بود. يعني تازماني كه از بخش خروجي مثبت 5 ولت جرياني معادل حداقل 3 آمپر عبور نكند منبع تغذيه در رگولاسيون ولتاژ صحيح خود قرار نمي گيرد .
ويرايش ATX 12V Ver1.3 :
اين ويرايش درآوريل سال 2003 ميلادي تحت استاندارد ATX 12V به بازار آمد . طراحي دراين ويرايش علاوه بر مواردي كه در ويرايش 1.2 به آن اشاره شد، شامل موارد زير نيز بود:
= به روزرساني بخش توان منبع تغذيه وبالا بردن مقدار جريان خروجي از كليه شاخه ها.
= فعال سازي و برنامه ريزي جهت بالا بردن راندمان منبع تغذيه ( Efficiency ) .
= بالا بردن راندمان منبع تغذيه در مقطع Full Load از68% به 70% بازدهي كامل .
= اضافه كردن و متمايز نمودن كابل و كانكتور Serial ATA ( SATA ) .
= طبقه بندي نمودن نويزصوتي ودرنتيجه كاهش اين نويزتا كمترين حالت تعريف شده.
= تنظيم مجددرگولاسيون متقابل و طراحي به شكلي كه براي هركدام از واحدهاي خروجي ولتاژ ، مقدار مشخصي توان وجود داشته باشد كه اين مسئله براساس طراحي و نياز سخت افزارهاي هردوره متفاوت مي باشد. به طور مثال در طراحي ويرايش 1.2 مقدار توان كلي خروجي شاخه +5V بالاتر از مقدار توان خروجي شاخه +12V قرار گرغته بودكه اين مسئله در ويرايش 1.3 تقريبا به صورت مساوي در هردو شاخه تعريف گرديده بود .
ويرايش ATX 12V Ver2.0 :
اين ويرايش در فوريه سال 2003 ميلادي خود را به بازار سخت افزار معرفي نمود . چرا كه در اين مقطع كم پس ازعرضه ويرايش1.3 شاهدانقلابي درتكنولوژي توليدات سخت افزاري بوديم. در سخت افزارهاي جديد پس از آن دوره ، توان مصرفي اصلي بر روي شاخه +12V متمركز گرديده است . بر اين اساس در طراحي ويرايش 2.0 مبناي اصلي توان خروجي بر عهده خروجي شاخه +12V قرار داده شده است . توجه شما را به مهمترين تغييرات ايجاد شده در طراحي ويرايش 2.0 تحت استاندارد ATX 12V جلب مي نماييم :
= افزايش توان شاخه+12V واارائه آن درحداقل دوشاخه مجزا. ( به دليل افزايش جريان دراين بخش) طبق استاندارد ATX در صورت اعمال بار بیش از 18 آمپر بر روی خروجی 12 ولت ، نیاز به معرفی شاخه دوم 12 ولت می باشد. یکی دیگر از دلایل جداسازی شاخه های خروجی 12 ولت عدم تاثیر گذاری هارمونیک های شاخه 12 ولت اول بر روی دیگر شاخه های 12 ولت می باشد که موجب گردیده دامنه نویز خروجی شاخه های دوم به بعد بطور چشمگیری کاهش یابد و سیستم شما راحت تر و بدون تداخل فرکانسهای اضافی به کار خود ادامه دهد. معمولا شاخه 12 ولت اول برای تغذیه الکترو موتورها استفاده می گردد.
= اضافه شدن چهار واحد به كانكتور اصلي خروجي در منبع تغذيه و معرفی کانکتور 24 پین متناسب با سخت افزار روز ، یکی از مهمترین مواردی بود که از نظر ظاهری ، مصرف کننده را متوجه تغییر تکنولوژی به کاربرده شده می نمود. متاسفانه گاها مشاهده می شود که در بازاراز تبدیل 20 به 24 پین استفاده می شود و هیچ سوالی در ذهن ایشان مطرح نمی شود که اگر قرار بر استفاده از پاورهای 20 پین بود ، چرا مادربردها از کانکتور 24 پین استفاده می نمایند؟ در حقیقت این تغییر شکل ، هشداری بابت افزایش مصرف سخت افزار ها از شاخه 12 ولت پاور بود!
= افزايش راندمان منبع تغذيه دراين طراحي باتوجه به تغيير توان هر شاخه خروجي .
= به روز رساندن جدول مصرف و توان خروجي منبع تغذيه .
= به روزرساندن رگولاسيون متقابل وتنظيم اثرگذاري مصرف ولتاژهرشاخه برروي ولتاژشاخه ديگر.
= به روز رساندن مقدار جريان عبوري از كليه شاخه ها نسبت به سخت افزارها .
= تهيه وتوليد منابع تغذيه باقدرتهای 350 و 400 وات سازگار با سخت افزار.
= حذف خروجي -5V ازروي كانكتور اصلي خروجي ( تغذيه كننده كارتهاي ISA ).
= حذف كانكتور AUX از روي خروجي هاي منبع تغذيه .
= اضافه شدن واحد كنترل حرارت به طراحي داخلي منبع تغذيه .
ويرايش ATX 12V Ver2.01 :
درژوئن سال2004 ميلادي سري جديد منبع تغذيه باويرايش 2.01 تحت استاندارد ATX 12V وارد بازار گرديد . در ويرايش 2.01 علاوه بر رعايت كليه موارد لحاظ شده در ويرايش 2.0 شاهد در نظر گرفته شدن موارد ذيل نيز بوديم .
= كاهش درصد خطاي خروجي شاخه +3.3V
= كاهش و كنترل نویز و ریپل در خروجي دوم شاخه +12V يعني +12V2 .
= حذف كامل بخش خروجي -5V از روي برد داخلي .
= افزايش توان شاخه +5V/SB از حداقل 2.0A به بالا .
ويرايش ATX 12V Ver2.1 & ATX 12V Ver2.2 :
مارس سال 2005 ميلادي شاهد ارائه دو ويرايش 2.1 و 2.2 تحت استاندارد ATX 12V بود ،كه در حقيقت يك ويرايش محسوب مي شوند و تنها در ويرايش 2.2 نقايص مشاهده شده در ويرايش 2.1 به سرعت برطرف گرديده شده و از ارائه آن به بازار جلوگيري به عمل آمده است.
توجه شما را به مهمترين تغييرات اعمال شده در ويرايش 2.2 جلب مي نماييم :
= تصحيح و افزايش مجدد مقدار توان خروجي شاخه دوم +12V ( +12V2 ) .
= بالا بردن راندمان منبع تغذيه در كليه مقاطع ( Low Load ~ Full Load ) به بالاتر از 70 درصد بازدهي كامل .
= افزايش توان كابلها و كانكتورهاي خروجي و ايزولاسيون كامل ترمينال خروجي شاخه +12V در هر دو شاخه بر روي برد اصلي منبع تغذيه .
= توليدوعرضه اين طراحي با توان هاي 450 و 500 و 550 وات، متناسب با سخت افزارهاي اين دوره .
آشنایی با کانکتورهای خروجی پاور:
امروزه کانکتورهای خروجی در منابع تغذیه کامپیوتر ، دارای تنوع و تعداد خاصی شده اند و طبیعی می باشد که این تنوع کانکتورها بر روی تمامی پاورها قابل اجرا نمی باشد. بلکه بنا به شرایط خاص ، توان و ویرایش هر مدل پاور، می توان شاهد وجود یا عدم وجود برخی از این کانکتورها بود. در این مبحث قصد داریم تا شما را با شکل ظاهری و نوع ولتاژ به کاررفته شده در این کانکتورها، آشنا نماییم.
- کانکتور ATX Main :
- در شکل بالا نمای کلی یک کانکتور 24 پین مادربرد ، با قابلیت تبدیل به 20 پین را ملاحظه می فرمایید. لازم به ذکر است که معمولا اینگونه کانکتورهای 24 پین را به طور مجزا (20+4 پین) بر روی پاورها ملاحظه می فرمایید و این به دلیل آن است که قابلیت نصب برروی مادربردهای 20 پین را داشته باشد.
توجه داشته باشید که پاورهای 24 پین را می توان برروی مادربردهای 20 پین نصب نمود ولی پاورهای 20 پین را نباید برای مادربردهای 24 پین استفاده نمود. متاسفانه اغلب فروشندگان به صرف روشن شدن مادربردهای 24 پین با پاورهای 20 پین، این کار را به کرات انجام می دهند و یا از تبدیل 20 به 24 استفاده می نمایند. ولی آیا از خود سوال نموده اند که اگر قرار بر این بود، چرا شکل ظاهری کانکتور مادر بردها و پاورهای جدید 24 پین شده است؟ همانطور که در تعاریف استاندارهای ATX عنوان شد، نوع مصرف مادربردها و قطعات سخت افزاری از یک مرحله خاص به بعد، تغییر یافت و پیرو آن سازندگان مادربرد و پاور تحت استانداردهای جدید ، اقدام به طراحی و تولید محصولات خود نمودند. این مورد تغییر شکل نیز به نوعی یک هشدار برای مصرف کنندگان بود!
حال اگر پاور 20 پین برروی یک مادربرد 24 پین نصب گردد ، چه اتفاقی می افتد؟
به دلیل فشار مضاعف و جریان بالایی که دیگر کانکتورهای پاور برای تامین ولتاژ کانکتورهای متصل نشده متحمل می گردند ، پس از مدتی ( بستگی به نوع سخت افزار و میزان توان مصرفی ایشان ) این کانکتورها خاصیت اولیه خود را از دست می دهند (تغییر رنگ و سولفاته شدن فسفر برنز کانکتورها ) و موجب افزایش غیر طبیعی نویز در این محل می گردند و عملا کارآیی سیستم پایین آمده و درصد آسیب قطعات سخت افزاری به شدت بالا می رود.
کانکتور ATX P4 :
- در شکل بالا نمونه ای از کانکتور 4 پین را که عموما وظیفه تامین ولتاژ پردازنده را دارند، ملاحظه می فرمایید.
کانکتور EATX :
- درشکل بالا نمونه ای ازکانکتورهای جدید 8 پین ، معروف به EATX را ملاحظه می فرمایید. این کانکتور ها در گذشته برای تغذیه مادربردهای سرور و پردازنده های سرور مانند Xeon ها استفاده می گردید . ولی اکنون با توجه به افزایش میزان مصرف پردازنده های امروزی ، می توان این کانکتورها را بر روی مادربردهای نیمه حرفه ای جدید نیز ملاحظه نمود و معمولا در این کانکتورهای 8 پین از دو خروجی مجزای 12 ولت پاور استفاده می گردد. لازم به ذکر است این خروجی در پلات فرم جدید مادربرد ها ، مانند AMD4*4 ، تا 2 عدد افزایش یافته است و متناسب با آن این کانکتور در پاورهای EPS سال 2007 ، تا دو عدد مشاهده می گردد. (مانند پاور GP1030B شرکت GREEN ).
کانکتور Molex معروف به IDE :
- درشکل بالا نمونه کانکتور 4 پین مولکس را ملاحظه می نمایید که اغلب جهت راه اندازی فنها، اپتیکال درایوها و هاردهای قدیمی معروف به IDE استفاده می گردند.
کانکتور Serial ATA معروف به SATA :
- در شکل بالا، نمونه کانکتورمخصوص هاردهای SATA راملاحظه می فرمایید. اگر دقت نمایید در اینگونه کانکتورها از سه خروجی اصلی پاور یعنی خروجی های 3/3 و 5 و 12 با رنگهای نارنجی، قرمز و زرد استفاده شده است. نکته مهم در این بحث استفاده اشتباه از کانکتورهای تبدیل IDE به SATA می باشد. در این روش شما عملا ولتاژ نارنجی رنگ یعنی همان 3/3 ولت خروجی پاور را به هار SATA خود نمی رسانید. درست است که در این حالت هم هارد SATA کار می کند ولی با این روش شما عملا قابلیت های هارد SATAII خود را کاهش داده اید و علاوه بر آن هارد خود را در معرض آسیب جدی قرار داده اید.
کانکتور Floppy :
- در شکل بالا، نمونه کانکتور فلاپی را ملاحظه می نمایید.
کانکتور PCI Express معروف به PCIE :
- درشکل بالا ، شما نمونه کانکتور خروجی 6 پین مخصوص کارتهای PCI E را ملاحظه می کنید. درست است که این نوع کانکتور در همه کارتهای گرافیکی PCI Express استفاده نمی شوند، ولی رده های بالای اینگونه کارتها ، نیاز مبرم به ورودی مجزای ولتاژ مورد نیاز خود دارند و به دلیل مصرف بالای آنها ، اینگونه کانکتورها فقط بر روی پاورهای بالاتر از توان واقعی 380 وات تعبیه می گردند. همچنین جهت ساپورت تکنولوژی های SLI, Cross Fire که از دو کارت به صورت همزمان استفاده می گردد ، پاورهای حرفه ای دارای 2 تا چهار خروجی 6 پین PCIE می باشند.
همجنین در شکل بالا نمونه کانکتورهای 8 پین PCI Express جدید را ملاحظه می فرمایید. همانطور که شما هم مستحضر می باشید، هیولاهای جدید گرافیکی که توسط کمپانی های NVIDIA, ATI به بازار عرضه شده اند ، مصرف انرژی فوق العاده بالایی دارند. مصرف از شاخه 12 ولت اینگونه کارتهای گرافیکی به حدی بالا رفته است که به جهت عدم آسیب دیدگی کانکتورها ( که در بالا بحث شد ) ، این کمپانی ها بر روی اینگونه کارتهای خود اقدام به تعبیه دو کانکتور 6 پین و یا یک 8 پین و یک 6 پین در کنار یکدیگر نموده اند. در این مورد در آینده به طور مفصل تری بحث خواهیم نمود. این کانکتورهای جدید را می توان در پاورهای EPS 2.91 Rev2007 ملاحظه نمود.
کانکتور 6 پین EEB :
در شکل بالا نمونه جدید کانکتورهای 6 پین معروف به EEB را ملا حظه می فرمایید. این کانکتور را می توان برروی مادربردهای جدید مانند Tyan ملاحظه نمود. پاورهای SSI EPS 3.51 از این تکنولوژی پیروی می نمایند. شکل ظاهری این کانکتورها بسیار شبیه به کانکتورهای 6 پین PCIE می باشد ولی نوع ولتاژ ارائه شده در آنها کاملا متفاوت می باشند. در این مورد در آینده به صورت مفصل تری بحث خواهیم نمود.
نتیجه گیری:
همانطور که در صحبتهای قبلی اشاره مختصری به ویرایش پاورها تحت استاندارد ATX 12V داشتیم، در این مبحث می خواهم توجه شما را به اهمیت این موضوع جلب نمایم.
متاسفانه در بازار امروزه پاور در ایران ، هنوز شاهد عرضه پاورهایی با ویرایش های قدیمی مانند 1.2 , 1.3 می باشیم. شاید این موضوع با قیمت تمام شده و فروش اینگونه پاورها رابطه مستقیم داشته باشد. چرا که در این رده تولید پاورها، توجه خریدار و فروشنده بیشتر برروی قیمت کالا متمرکز گردیده است. ولی به چه قیمتی؟!
همه ما می دانیم که سخت افزارهای امروزی در تمامی رده ها ( چه معمولی و چه حرفه ای ) ، بیشترین میزان مصرف انرژی را از شاخه 12V+ پاور دارند، حال آنکه پاورهای ویرایش 1.3 در بالانس قدرت در خروجی خود ، از 5+ ولت قوی تری برخوردار می باشند.
به نمودار مقایسه ای راه اندازی و استمرار توان دو شاخه اصلی ولتاژ خروجی پاور در لودینگ های مختلف یک پاور 300 واتی با دو ویرایش مختلف 1.3 و 2.2 تحت استاندارد ATX 12V توجه بفرمایید همانطور که قبلا اشاره شد، برای توان خروجی دو شاخه 5+ و 3.3+ یک مجموع در نظر گرفته می شود)
شاید با این نمودار که به بررسی و مقایسه بالانس خروجی های پاور در چند ویرایش مختلف پرداخته شده است، درک موضوع راحت تر و گویا تر به نظر آید :
اهمیت این موضوع به گونه ای است، که در حال حاضر اغلب تولیدکنندگان مطرح در دنیا ، به هیچ عنوان پاورهایی با ویرایش پائین تر از ATX 12V Ver2.0 تولید نمی نمایند. چرا که راندمان و کارآیی سیستمهای امروزی با نصب اینگونه پاورها به اندازه ای افت پیدا می کند که به هیچ عنوان قابل توجیه نمی باشد . ارزش کا رآیی پاورهای ویرایش 2 به بالا ، به مراتب بالاتر از ارزش مابه التفاوت ریالی اینگونه پاورها در مقام مقایسه با پاورهای ویرایش ATX 12V Ver1.3 می باشد.
و اما معرفی پاور متناسب با سیستم سخت افزاری شما:
به دلیل اینکه سخت افزار شما قدیمی می باشد، پیشنهاد این حقیر استفاده از پاور GREEN مدل GP300A می باشد . قیمت این پاور در نمایندگی های پخش GREEN ، حدودا 22 هزار تومان می باشد.
با تقدیم احترام
