جامعه ويکي پديا (ويکي ؟! - قسمت دوم)

- ويکي ؟! (قسمت اول)

ماهانه ميليون‌ها نفر از ويکي پديا استفاده مي‌کنند. اين بازديدکنندگان با هم جامعه کاربران ويکي پديا را تشکيل مي‌‌دهند. هر کاربر که وارد سايت ويکي پديا مي‌شود مي‌تواند به نوبه خودش نقشي در اداره سايت ايفا کند. مي‌توان اين نقش‌ها را به صورت زير دسته‌بندي کرد:

1. اکثر بازديدکنندگان از ويکي پديا خوانندگان هستند. آنها براي دسترسي به مقالات سايت به آن مراجعه مي‌کنند.

2. برخي از بازديدکنندگان و يکي پديا به مرور خودشان هم يکي از نويسندگان اين سايت مي‌شوند. مثلاً مي‌توانند چيزي به مطالب فعلي بيافزايند يا اينکه آن را کاملاً بازنويسي کنند.

3. بسياري از افراد به عنوان ويرايشگر عمل مي‌کنند و چنانچه در صفحه‌اي که مطالعه مي‌کنند خطايي ببينند اصلاحش مي‌کنند. هم‌چنين اگر بتوانند موارد کوچک و مفيدي را اضافه کنند اين کار را بلافاصله پس از خواندن مقاله انجام مي‌‌دهند.

4. صدها تن از افرادي که براي مدت زيادي در ويرايش و افزودن مطالب با ويکي پديا همکاري داشته‌‌اند پس از مدتي داراي حق مديريت در سايت مي‌شوند. اين مزيت به آنها امکان حذف و بازيابي صفحات حذف شده و هم‌چنين مسدود نمودن و باز کردن دسترسي برخي از آدرس‌هاي IP به سايت را مي‌دهد.

در صورت بروز هر گونه مشکل در محيطي باز مانند ويکي پديا نويسنده‌ها، ويرايشگران و مديران آن دست به دست هم مي‌دهند تا هر چه سريع‌تر مشکل را برطرف کنند. آنها تا به امروز توانسته‌اند با همکاري متقابل مجموعه‌اي ارزشمند از مطالب موثق و مفيد را در ويکي پديا براي استفاده همگان گرد هم آورند.

براي درک بهتر روش کار اين جامعه بهتر است با هم چيزي را به ويکي پديا اضافه کنيم و ببينينم چه اتفاقي مي‌افتد.


تغيير دادن يک صفحه

گاهي بهترين راه براي ياد گرفتن هر چيز تجربه کردن آن است . براي درک بهتر کار با ويکي پديا مي‌توانيم يک صفحه آن را تغيير دهيم.

- ابتدا موضوعي که به آن مسلط هستيد را انتخاب کنيد.

- در مورد آن موضوع جستجو کرده و مقاله‌هاي مرتبط با آن در ويکي پديا را مطالعه کنيد.

- شايد به مطالبي بربخوريد که در صحت آن ترديد داشته باشيد يا در نظر شما نکته‌اي از قلم افتاده باشد.

- آن صفحه را ويرايش کرده و چند جمله‌اي از مقاله که مدنظرتان است را تغيير دهيد. همان‌طور که قبلاً هم اشاره کرديم کافيست بر روي« EDIT THIS PAGE » در بالاي صفحه کليک کرده و تغييرات را اعمال کنيد.

- پس از آن دکمه SUBMIT را فشار دهيد.

- پس از يکي دو روز دوباره به آن مطلب مراجعه کنيد تا ببينيد چه بر سر تغييرات شما آمده است.

پس از تغيير بايد منتظر باشيد تا جامعه ويکي پديا به تغييرات شما عکس‌العمل نشان دهد. اگر تغييرات شما مشکلي نداشته باشد مي‌بينيد که همه چيز دست نخورده باقي مانده، اما اگر مطالبي که وارد کرده‌ايد اشتباه بوده به سرعت پاک مي‌شود. چنانچه تنها چند اشتباه کوچک در متن‌تان وجود داشته به احتمال قوي کسي آنها را برايتان اصلاح مي‌کند.

تمامي صفحات موجود بر روي WIKIPEDIA به همين ترتيب مدام در حال تغيير و دگرگوني هستند. حتماً از خودتان مي‌پرسيد بقيه کاربران چطور از تغييرات شما آگاه شده‌اند؟ در اغلب «ويکي‌ها» ابزارهاي خاصي براي اين منظور تعبيه شده و به کاربران اجازه تعقيب تحولات صورت گرفته را مي‌دهد.




ابزارهاي ويکي

پس از اينکه تغييرات مورد نظرتان را اعمال کرديد کافيست در بالاي صفحه بر روي «HISTORY» کليک کنيد. مي‌بينيد که تغييرات شما به انضمام آدرس IP تان (در صورتي که هنوز در ويکي پديا عضو نشده‌ايد و شناسه کاربري نداريد) در سيستم ثبت شده‌اند. هر صفحه در ويکي پديا داراي يک تاريخچه تغييرات است که توسط همگان قابل مشاهده مي‌باشد.

ليستي از تمامي تغييرات هم در صفحه‌اي با عنوان RECENT CHANGES (تغييرات اخير) ثبت مي‌شود. هر کس که بخواهد از تمامي تغييرات صورت گرفته در ويکي پديا آگاه شود مي‌تواند به اين صفحه مراجعه کند.

چون ويکي‌ پديا از همه «ويکي»‌هاي ديگر بزرگتر است طبيعتاً صفحه تغييرات اخير در آن هم بسيار طولاني مي‌باشد، زيرا روزانه هزاران صفحه و در ساعت‌هاي اوج بازديد در هر دقيقه 50 صفحه تغيير مي‌کند. به همين خاطر ويکي پديا ابزاري شخصي براي دنبال کردن تغييرات در نظر که WATCHLIST نام دارد.

فرض کنيم شما يک مقاله جديد به WIKPEDIA اضافه مي‌کنيد يا تغييراتي را در يک مقاله موجود انجام مي‌‌دهيد. شما احتمالاً نسبت به حفظ آن صفحه و محتوياتش حساس خواهيد بود و دوست داريد وقتي ديگران آن را تغيير مي‌‌دهند آگاه شويد. با افزودن آن صفحه به WATCHLISTتان هر بار که کسي آن را تغيير دهد شما آگاه مي‌شويد.

احتمالاً الان بهتر متوجه شده‌ايد که چرا تغييرات در صفحات بلافاصله به چشم ديگر اعضاء و خوانندگان «ويکي» مي‌آيد. پس از اينکه چيزي را تغيير مي‌‌دهيد بسياري از افراد تغييرات شما را مورد بررسي قرار مي‌دهند.

برخي از آنها نيز ممکن است مانند شما نسبت به محتويات آن صفحه حساس باشند و از تغييرات شما خوششان نيايد، بنابراين مي‌توانند صفحه را به حالت اوليه‌اش برگردانند. اما اگر از تغييرات شما خوششان بيايد کاري به آن نخواهند داشت و حتي ممکن است متن شما را کامل هم بکنند.


خرابکاري

همان‌طور که تا به اين‌جا ديديم خرابکاري کردن در ويکي پديا کار سختي نيست. چون هر کسي امکان ويرايش صفحات را دارد، اين امکان هميشه وجود خواهد داشت. شخص خرابکار ممکن است مطالب توهين‌آميز يا تصاوير نامناسب به صفحات اضافه کند يا حتي از سر بدجنسي محتواي کل صفحه را پاک کند.

همان‌طور که در قسمت پيشين ديديد ابزار ويژه ويکي پديا به را حتي امکان رديابي تغييرات و حذف مطالب نامناسب را به کاربران آن مي‌دهد. در ويکي پديا ابزار ديگري هم براي مبارزه با کاربران خرابکار در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال:

- هر کس که يک خرابکاري را کشف مي‌کند مي‌تواند به راحتي صفحات را به حالت اوليه‌اش برگرداند.

- هر کاربر مي‌تواند در صورت کشف خرابکاري به راحتي به بقيه کاربران هم اطلاع دهد تا آنها هم به هوش باشند.

- آن دسته از کاربران که از حق مديريت برخوردارند مي‌توانند آدرس IP افرادي که بيش از يک بار اقدام به تغييرات مخرب در «ويکي» مي‌کنند را مسدود کنند تا اجازه تغيير محتواي سايت را نداشته باشند.

- مديران هم‌چنين مي‌توانند با تحت حمايت قرار دادن يک صفحه موقتاً از تغيير آن جلوگيري کنند.

- از ديگر امکانات مديران حذف کردن صفحات نامناسب بدون امکان بازيابي آن‌ها مي‌باشد.

چنين ابزارهايي هم مبارزه با خرابکاري را براي کاربران آسان مي‌کند و هم از بازگشت مجدد خرابکارها جلوگيري به عمل مي‌آورد.

لج‌بازي در تغيير صفحات هم يک نوع خرابکاري ديگر است که به وفور در «ويکي» ها پيدا مي‌شود و البته هميشه از روي سوءنيت اتفاق نمي‌افتد. در چنين مبارزه‌اي دو يا چند نفر براي پافشاري بر ديدگاه خودشان محتواي يک مقاله را مدام به حالت قبلش بر مي‌گردانند.


مجادله براي تغيير

مجادله براي تغيير محتواي يک صفحه از مشکلات خاص «ويکي»ها است. اگر چه معمولاً کاربران راه حلي براي مشکل پيدا مي‌کنند ولي هميشه هم نمي‌توان به پيدا کردن راه حل مسالمت‌آميز اميدوار بود.

اين گونه مبارزات ممکن است در هر ويکي رخ دهد، اما در WIKPPEDAI که از نظر حجم و محتوا از بقيه بزرگ‌تر است مي‌تواند حالت رزمي‌تري به خود بگيرد! بهترين راه براي درک اين پديده (!) رجوع به يکي از صفحاتي است که در ويکي پديا به ميدان مبارزه تبديل شده‌اند. صفحه مربوط به رئيس‌جمهور آمريکا جورج بوش نمونه بسيار خوبي است!


سخت‌افزار ويکي پديا

ويکي پديا به قدري مشهور شده که براي ميليون‌ها مقاله موجود در آن به صدها دستگاه سرور نياز دارد. براي اطلاعات بيشتر در مورد سرورهاي ويکي پديا و مشاهده ليستي از اين سرورها در سراسر دنيا کافي است به آدرس [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] مراجعه کنيد.



کار کردن با ويکي پديا

تنها دليل بقاي «ويکي‌»ها همکاري جامعه کاربران آن است. اين کاربران هستند که به‌طور شبانه‌روز بر تغيير و تحولات ايجاد شده نظارت مي‌کنند و جامعه ويکي پديا به دليل اين همکاري مستدام موفق شده در عرض چندين سال اين رشد عظيم را تجربه کند.

اگر شما هم از طرفداران نظريه دسترسي يکسان به اطلاعات هستيد و مي‌توانيد در ويکي پديا حرفي براي گفتن داشته باشد کافيست به جرگه اعضاي ويکي پديا بپيونديد و از همين امروز آغاز کنيد!

براي اطلاعات مفصل در مورد نحوه عضويت به يکي از صفحات:

[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

يا [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

مراجعه کنيد.

راهنماي بخش فارسي هم هر چند که خيلي عالي نيست اما مي‌تواند اطلاعات مفيدي در زمينه نحوه ويرايش و ارسال مطالب در اختيارتان قرار دهد.آدرس صفحه فارسي ويکي پديا: [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]


موضوعات مختلف، ويکي‌هاي مختلف

هزاران «ويکي» بر روي اينترنت وجود دارند. هر روز هم بر تعداد «ويکي»‌ها که به‌طور تخصصي در زمينه خاصي فعاليت مي‌کنند، افزوده مي‌شود. در زير آدرس چند «ويکي» مشهور اينترنتي را براي شما آورده‌ايم:

1. :WIKITRAVL [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] براي علاقه‌مندان به سفر و تعطيلات. اين «ويکي» اطلاعات جامعي در مورد بيش از 9300 شهر که مي‌توانند مقصد تعطيلاتي شما در سراسر دنيا باشند ارائه مي‌‌دهد.

2. :WIKIEHOW [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] براي آن دسته از افراد که دوست دارند همه فن حريف باشند! اين «ويکي» بيش از 8200 مقاله آموزشي در زمينه‌هاي گوناگون ارائه مي‌‌دهد.

3. :WIKITIONARY [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] يک ديکشنري بزرگ با محتواي آزاد که قصد دارد روزي تمام زبان‌هاي دنيا را پوشش دهد! حتماً به بخش فارسي آن هم سر بزنيد.

4. :WIKIINDEX [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] فهرستي بزرگ از تمامي «ويکي»ها مي‌باشد.


منبع : نشريه اينترنت