ريزپردازنده‌هاي رايانه‌ها غير
اگر تاكنون تصور مي‌كرديد ريزپردازنده‌ها كه مغز محاسبه‌گر رايانه‌ها را تشكيل مي‌دهند از نظر دقت، نمونه اعلاي سامانه‌هاي جبري هستند، بايد در اين باور خود تجديد نظر كنيد.
تازه‌ترين بررسي محققان فرانسوي نشان مي‌دهد نحوه عمل اين پردازشگرها همانند سامانه‌هاي آب و هوايي بطور طبيعي غيرقابل پيش بيني است.
يك پردازشگر متداول رايانه‌اي نظير "پنتيوم "۴كه شركت اينتل آن را طراحي كرده است و در مقياس وسيع در رايانه‌ها مورد استفاده قرار گرفته ۴۲ميليون ترانزيستور دارد.
نسل تازه‌تر اين پردازشگر موسوم به "ايتانيوم "۲مجهز به دستكم ۴۱۰ ميليون ترانزيستور است. يك گروه از محققان موسسه ملي تحقيقات اطلاعات و اتوماسيون در اورسي فرانسه در مطالعه سامانه دروني اين پردازشگرها به اين نتيجه رسيدند كه نحوه عمل اين سامانه‌ها بشدت متغير و از اين رو پيش بيني دقيق نتيجه كار آنها بسيار دشوار است.
به نوشته هفته نامه علمي "نيو ساينتيست" ، هيوز بري، دانيل پرز، و اوليور تيمان كه اين تحقيق را انجام داده‌اند معتقدند با استفاده از نظريه مربوط به سامانه‌هاي آشوبناك مي‌توان رفتار غيرقابل پيش بيني اين سامانه‌ها را توضيح داد.
اين گروه يك برنامه شبيه‌سازي را كه مهندسان رايانه براي آزمودن پردازشگرها به كار مي‌برند به دفعات مختلف اجرا و مشاهده كردند در هر نوبت زماني كه براي پايان يك محاسبه معين صرف مي‌شود، با زماني كه در نوبتهاي قبلي صرف شده متفاوت است.
اما در عين حال در درون اين مجموعه نامنظم از داده‌ها، نوعي الگوي منظم قابل مشاهده بود كه رياضي دانان به آن اثر انگشت يا امضاي "آشوب جبري" " "deterministic chaosلقب داده‌اند.
اين خاصيت در همه سامانه‌هاي آشوبناك نظير سامانه آب و هوا يا سامانه ترافيك شهرها به چشم مي‌خورد.
اين گونه سامانه‌ها به شدت در برابر تغييرات كوچك در نقاط مختلف سامانه حساسند و اين گونه تغييرات مي‌تواند منجر به بروز تحولات بزرگ در نقاط ديگر سامانه شود.
از اين خاصيت در سامانه‌هاي آب و هوايي به اصطلاح "اثر بال پروانه" ياد مي‌شود كه مقصود از آن اين است كه تغييراتي كه در امواج هوا در يك نقطه از زمين در اثر حركت بالهاي يك پروانه ايجاد مي‌شود، مي‌تواند در نقطه‌اي ديگر منجر به بروز يك توفان شود.
در مورد پردازشگرهاي رايانه‌اي اين امر به اين معني است كه حالت نهايي سامانه و بخصوص زماني كه سامانه براي انجام هر محاسبه صرف مي‌كند به شدت به شرايطي بستگي دارد كه محاسبات در آن آغاز مي‌شود.
