mahsa30
10-10-2016, 23:21
چند سالی است شبکه های اجتماعی (فیسبوک، واتس آپ، وایبر، لاین، تانگو ، تلگرام و…) در دهکده جهانی به گونه ای دیگر درخشیده اند و افراد بسیاری را از اقصی نقاط جهان، ترغیب به عضویت کرده اند. شبکه های اجتماعی هم خوب هستند و هم بد!
شبکه های اجتماعی همانند هر وسیله ارتباطی، مزایا و معایبی دارد که به ترجیح کاربر انتخاب شده و مورد استفاده قرار می گیرند، اما متاسفانه بسیاری از کاربران ایرانی این فضاها، از سر ناآگاهی، ره به ترکستان برده اند و تنها انگشت بر معایب پنهان و آشکار آن گذاشته و با زیبا جلوه دادن ظاهر حقیقت آن معایب، از محسنات واقعی اش دورافتاده اند. کاربرانی که اگر پای حرف دلشان بنشینید خواهند گفت: شما نمی خواهید نیمه پر لیوان را ببینید.
اما براستی چه چیزی باعث شده، شبکه های اجتماعی در اذهان برخی افراد جلوه چندانی نداشته باشد و خوب و پسندیده تعریف نشود؟!
شبکه های اجتماعی، نسل جدیدی از وبسایتها هستند که این روزها در کانون توجه کاربران شبکه جهانی اینترنت قرار گرفتهاند. این گونه سایتها بر مبنای تشکیل اجتماعات آنلاین فعالیت میکنند و هر کدام دستهای از کاربران اینترنتی با ویژگی خاصی را گرد هم میآورند. شبکه های اجتماعی را گونهای از رسانههای اجتماعی میدانند که امکان دستیابی به نحوه جدیدی از برقراری ارتباط و به اشتراکگذاری محتوا در اینترنت را فراهم آوردهاند. صدها میلیون نفر از کاربران اینترنت عضو صدها شبکه اجتماعی مختلف هستند و بخشی از فعالیت آنلاین روزانهشان در این سایتها میگذرد .
“شبکه اجتماعی“، مفهومی است که پیش از طرح در عرصه فضای مجازی، در فضای واقعی جوامع نیز دارای مفهوم است. اما مسئلهای که باعث مطرح شدن چنین مفهومی در فضای جامعه ایران در ماه های اخیر شده است، نقش ویژهای است که شبکه های اجتماعی اینترنتی در تحولات سیاسی یک سال اخیر و یا به عبارت دقیقتر چند سال اخیر ایران، ایفا کردهاند.تقریباً میتوان گفت که بیشتر شبکه های اجتماعی مطرح در دنیا، از سوی مؤسسات مطرح و وابسته به ایالات متحده تأسیس و حمایت شدهاند و سهم دیگر کشورها در ایجاد و توسعه جهانی شبکههای اینترنتی بسیار کم بوده است. به طوری که کاربران در اقصی نقاط دنیا رغبتی برای عضویت و فعالیت شبکه های اجتماعی داخلی نداشتهاند.
هرچند که سایت های شبکهی اجتماعی در چند سال اخیر است که در دنیای اینترنت جایگاه قابل توجهی پیدا کردهاند، ولی قدمت آنها به بیش از یک دهه پیش برمیگردد. از سایت SixDegree سیکسدگری بهعنوان نخستین شبکهی اجتماعی یاد کردهاند. این وبسایت در سال ۱۹۹۷ راهاندازی شد و بهکاربرانش اجازه میداد پروفایل (صفحهای شخصی شامل مشخصات و تصاویر فردی) بسازند و لیستی از دوستانشان ایجاد کنند. نخستین تجربهی شبکهی اجتماعی موفق نبود و این سایت سه سال بعد تعطیل شد. اما در این فاصله چند سایت دیگر نیز با چنین رویکردی راهاندازی شدند. از جمله این سایتها میتوان به اشیناونیو (AsianAvenue) و بلکپلنت (BlackPlanet) اشاره کرد. اغلب شبکه های اجتماعی اولیه با هدف دوستیابی و سرگرمی راهاندازی میشدند.
لایوژورنال (LiveJournal) و رایز (Ryze) از جمله اولین شبکه های اجتماعی با اهداف حرفهای بودند. لایوژورنال شبکهی اجتماعی مبتنی بر مرور ژورنالها بود و در رایز نیز کاربران میتوانستند حول فعالیتهای تجاریشان شبکهسازی کنند. راهاندازی شبکهی اجتماعی رایز در سال ۲۰۰۱ شروع دومین موج از شبکه های اجتماعی بود که فعالیت این نوع وبسایتها را از تمرکز بر حوزهی سرگرمی خارج کرد. در ادامهی همین موج بود که سایت لینکداین (LinkedIn) نیز راهاندازی شد که هنوز فعالیت آن بهعنوان مهمترین شبکهی اجتماعی حرفهای و تجاری ادامه دارد. در این سالها شبکههای اجتماعی، وبسایتهای حاشیهای در دنیای مجازی محسوب میشدند و هنوز وبسایتهای کلاسیک «وب ۱»ی در اینترنت حرف اول را میزدند.
اصطلاح «وب ۱» اشاره به اینترنت در قرن گذشته دارد که کاربران نقشی کمرنگ در دنیای مجازی داشتند و استفاده از وبسایتهای ایتترنتی اغلب فرآیند ارتباطی یکسویه از جانب رسانه به مخاطب بود. از سالهای آغازین هزارهی جدید دنیای اینترنت وارد دورهی «وب ۲» (Web 2.0) شد که در آن پایگاه های تعاملی اهمیت بیشتری پیدا کردند و نقش کاربران برجستهتر شد. در دورهی «وب ۲» وبسایتهای تعاملی که فعالیتشان برمبنای حضور کاربران پیش میرفت بهتدریج اهمیت بیشتری پیدا کردند و شبکه های اجتماعی یکی از انواع این وبسایتها بودند. با گسترش فضای وب ۲یی کمکم سروکلهی شبکه های اجتماعی جدیتر پیدا شد که در سالهای بعد هر کدام به غولهای اینترنتی تبدیل شدند. اورکات (Orkut)، هایفایو (Hi5)، مایاسپیس (MySpace) و فیسبوک (Facebook) مهمترین این سایتها بودند که همگی در سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ شروع به فعالیت کردند
شبکه های عمومی و تخصصی
شبکه های اجتماعی را در سادهترین تقسیمبندی میتوان در دو گروه عمومی و خاص قرار داد. در شبکه های اجتماعی عمومی کاربران اینترنتی با انگیزهها و اهداف مختلف حضور دارند و شبکهسازی مجازیشان را از طریق این وبسایتها دنبال میکنند، ولی شبکه های اجتماعی خاص حول موضوعی ویژه شکل گرفتهاند و تعداد کاربرانشان نیز کمتر است. فیسبوک، اورکات و مایاسپیس مهمترین شبکه های اجتماعی عمومی در دنیای اینترنت هستند. اما این شبکههای اینترنتی عمومی نیز اغلب در ابتدای فعالیتشان با تعریف محدودی آغاز بهکار کردهاند و بهتدریج عمومی شدهاند. چنانکه فیسبوک که امروزه به بزرگترین شبکهی اجتماعی دنیا تبدیل شده است در سال ۲۰۰۴ شبکهی اجتماعی دانشجویان دانشگاه هاروارد بود. دایرهی کاربران فیسبوک در چند مرحله گسترش پیدا کرد تا اینکه در سال ۲۰۰۶ به همهی کاربران اینترنت رسید. مایاسپیس نیز در ابتدا با تمرکز بر جذب کاربران نوجوان و جوان شروع به فعالیت کرد و «بند»های موسیقی از جمله گروههایی بودند که از این وبسایت استقبال کردند.
در شبکه های اجتماعی عمومی هر نوع کاربری حضور دارد و اغلب دوستان و آشنایان آنلاین را میتوان در آنها پیدا کرد، تعداد کاربران معروفتترین این نوع شبکهها اغلب به چندصد میلیون نفر میرسد. علاوه بر اینها، شبکه های اجتماعی خاصی نیز وجود دارد که بر محوریت موضوعی مشخص فعالیت میکنند. بهعنوان مثال لست اف.ام (Last.fm) از جمله معروفترین آنهاست که علاقهمندان به موسیقی را گردهم جمعکرده، یا گودریدز (GoodReads) که شبکهی اجتماعی مخصوص علاقهمندان به کتاب است و فلیکر (Flickr) که وبسایتی برای علاقهمندان به عکاسی است. گاهی نیز فعالیت شبکه های اجتماعی بر محوریت کاربران متعلق به کشور یا زبان یا نژاد یا دین خاصی متمرکز است. مثلا کیو.زون (Qzone) که از بزرگترین وبسایتهای دنیاست، شبکهی اجتماعی چینیهاست. دربارهی طیف گستردهای از موضوعات، شبکه های اجتماعی خاص ایجاد شده است که از طرفداران یک تیم فوتبال تا فارغالتحصیلان یک دانشگاه را شامل میشود. حتی دربارهی سگها و گربهها نیز شبکه های اجتماعی راه اندازی شده است و صاحبان آنها میتوانند با حضور در این وبسایتها برای حیواناتشان پروفایل ایجاد کنند. تولد داگزتر (Dogster) و کتزتر (Catster) نشان داد که شبکه های اجتماعی نه تنها بر ارتباطات انسانی بلکه بر ارتباطات انسان با حیوان نیز تاثیرگذار هستند.
شبکه های اجتماعی و سواد رسانه ای
در سیاست گذاری های رسانه ای و اجتماعی در دنیا سال هاست که مسئله ای باعنوان “سواد رسانه ای” مطرح شده است. سواد رسانه ای به زبان ساده عبارت است از مجموعه مهارت هایی که شهروندان برای مواجهه با رسانه های جدید لازم است بیاموزند. پس از چند دهه پژوهش و نظریه پردازی در مراکز دانشگاهی و پژوهش درباره سواد رسانه ای، سال هاست برنامه های عملیاتی آموزشی بر این اساس طراحی شده است. در اغلب کشورهای دنیا با حمایت های مستقیم و غیرمستقیم دولتی، آموزش های لازم از طریق رسانه ها و برقراری دوره های آموزشی به شهروندان ارائه می شود تا نحوه مواجهه با رسانه ها را فرابگیرند. در برخی کشورها این سطح آموزش حتی به کتاب های درسی مدارس نیز رسیده است و شهروندان از همان سنین کودکی و نوجوانی به سلاح سواد رسانه ای مجهز می شوند. در ایران اما سواد رسانه ای هنوز از سطح یک شوخی آکادمیک فراتر نرفته و مشخص نیست چه زمانی آموزش آن در سطح گسترده و عمومی مورد توجه قرار خواهد گرفت تا شاهد تحولی در استفاده از رسانه ها باشیم.
با پیشرفت رسانه های جدید ارتباطی از قبیل اینترنت در تکمیل مبحث سواد رسانه ای، مباحث جدیدی از جمله «سواد دیجیتالی» و «سواد اینترنتی» مطرح شده اند. شهروندان تنها با فراگیری سواد دیجیتالی است که می توانند استفاده مناسبی از تکنولوژی های جدید دیجیتالی داشته باشند. این سواد شامل اطلاعات اولیه درباره قابلیت ها، فرصت ها و نحوه به کارگیری تکنولوژی های جدید و آسیب های احتمالی و نحوه مقابله با آنهاست. لزوم فراگیری سواد دیجیتالی در استفاده از وبسایتهای شبکه اجتماعی اهمیتی دوچندان پیدا می کند. شبکه های اجتماعی امکانات و فرصت های بسیار گسترده ای را در اختیار کاربران قرار می دهند که تاکنون در هیچ رسانه ای سابقه نداشته است. تنها اطلاع درست از این امکانات و فرصت هاست که امکان مقابله با تهدیدها و آسیب ها را محدود کرده و خطر سوءاستفاده های احتمالی را کاهش می دهد.
آمارها نشان می دهد که اغلب کاربران شبکه های اجتماعی آشنایی کافی با امکانات این وب سایت ها ندارند. آنها تنها با امکاناتی از قبیل جست وجو برای یافتن دوستان، افزودن دوستان به لیست، عضو شدن در گروه ها و صفحات هواداری، نوشتن متن های کوتاهی درباره وضعیت شخصی و قراردادن عکس در آلبوم تصاویر آشنا هستند. در شبکه های اجتماعی بخشی برای تنظیمات مربوط به حریم خصوصی وجود دارد که مشخص می کند به کدام بخش از اطلاعات و تصاویر شخصی، کدام گروه از دوستان دسترسی داشته باشند. تعداد قابل توجهی از کاربران از وجود چنین امکاناتی در شبکه های اجتماعی بی اطلاع هستند و یا کار با این قسمت ها را بلد نیستند. در نتیجه کاربران اطلاعات و تصاویر شخصی مربوط بهخود را در شبکه های اجتماعی منتشر می کنند در حالیکه برخی از آنها نمی دانند این اطلاعات در دسترس عموم قرار می گیرد و ممکن است مشکلاتی برای آنها ایجاد کند.
انتشار اطلاعاتی از قبیل آدرس و شماره تلفن یا تصاویر شخصی در شبکه های اجتماعی بدون توجه به عواقب آن، تاکنون باعث سوءاستفاده های بسیاری شده است. از شروع موج اول فراگیر شدن شبکه های اجتماعی در ایران که به استقبال از وب سایت «اورکات» برمی گردد تا سال های بعد که شبکه های اجتماعی متعدد ایرانی و خارجی زیادی بین کاربران ایرانی محبوبیت پیدا کرده اند، همواره سوءاستفاده هایی نیز از این محیط ها به عمل آمده است. سوءاستفاده های زیادی از طریق ایجاد هویت های جعلی در شبکه های اجتماعی و انتشار اطلاعات و تصاویر شخصی در این وب سایت ها صورت پذیرفته که برخی از آنها به طرح شکایت در دستگاه قضایی منجر شده است. ویژگی مشترک تعداد قابل توجهی از آسیب دیدگان شبکه های اجتماعی، ناآشنایی آنها و نداشتن اطلاعات کافی درباره قابلیت ها و امکانات این تکنولوژی های جدید ارتباطی است. اطلاعاتی که با عملکرد مناسب تر رسانه ها و بخش های آموزشی می تواند در اختیار شهروندان قرار گیرد تا بهره مناسب تر و مطمئن تری از این امکانات جدید ارتباطی ببرند
آمارهایی دربارهی شبکه های اجتماعی
فیسبوک بزرگترین شبکهی اجتماعی دنیا در حال حاضر حدود ۴۰۰ میلیون نفر کاربر دارد. اگر فیسبوک بهجای دنیای مجازی در دنیای فیزیکی حضور داشت این تعداد جمعیت آنرا به یکی از چند کشور پرجمیعت دنیا تبدیل میکرد. بهجز فیسبوک چندین شبکهی اجتماعی دیگر نیز کاربران چند صد میلیون نفری دارند. در ردهبندی برترین وبسایتهای دنیا بر اساس آمار الکسا، فیسبوک در ردهی دوم قرار دارد و در لیست ۱۰۰ وبسایت برتر نام چندین شبکهی اجتماعی دیگر نیز به چشم میخورد. فیسبوک در بسیاری از کشورها پربینندهترین وبسایت محسوب میشود و در بیش از ۱۰۰ کشور محبوبترین شبکهی اجتماعی است.
شبکه های اجتماعی همانند هر وسیله ارتباطی، مزایا و معایبی دارد که به ترجیح کاربر انتخاب شده و مورد استفاده قرار می گیرند، اما متاسفانه بسیاری از کاربران ایرانی این فضاها، از سر ناآگاهی، ره به ترکستان برده اند و تنها انگشت بر معایب پنهان و آشکار آن گذاشته و با زیبا جلوه دادن ظاهر حقیقت آن معایب، از محسنات واقعی اش دورافتاده اند. کاربرانی که اگر پای حرف دلشان بنشینید خواهند گفت: شما نمی خواهید نیمه پر لیوان را ببینید.
اما براستی چه چیزی باعث شده، شبکه های اجتماعی در اذهان برخی افراد جلوه چندانی نداشته باشد و خوب و پسندیده تعریف نشود؟!
شبکه های اجتماعی، نسل جدیدی از وبسایتها هستند که این روزها در کانون توجه کاربران شبکه جهانی اینترنت قرار گرفتهاند. این گونه سایتها بر مبنای تشکیل اجتماعات آنلاین فعالیت میکنند و هر کدام دستهای از کاربران اینترنتی با ویژگی خاصی را گرد هم میآورند. شبکه های اجتماعی را گونهای از رسانههای اجتماعی میدانند که امکان دستیابی به نحوه جدیدی از برقراری ارتباط و به اشتراکگذاری محتوا در اینترنت را فراهم آوردهاند. صدها میلیون نفر از کاربران اینترنت عضو صدها شبکه اجتماعی مختلف هستند و بخشی از فعالیت آنلاین روزانهشان در این سایتها میگذرد .
“شبکه اجتماعی“، مفهومی است که پیش از طرح در عرصه فضای مجازی، در فضای واقعی جوامع نیز دارای مفهوم است. اما مسئلهای که باعث مطرح شدن چنین مفهومی در فضای جامعه ایران در ماه های اخیر شده است، نقش ویژهای است که شبکه های اجتماعی اینترنتی در تحولات سیاسی یک سال اخیر و یا به عبارت دقیقتر چند سال اخیر ایران، ایفا کردهاند.تقریباً میتوان گفت که بیشتر شبکه های اجتماعی مطرح در دنیا، از سوی مؤسسات مطرح و وابسته به ایالات متحده تأسیس و حمایت شدهاند و سهم دیگر کشورها در ایجاد و توسعه جهانی شبکههای اینترنتی بسیار کم بوده است. به طوری که کاربران در اقصی نقاط دنیا رغبتی برای عضویت و فعالیت شبکه های اجتماعی داخلی نداشتهاند.
هرچند که سایت های شبکهی اجتماعی در چند سال اخیر است که در دنیای اینترنت جایگاه قابل توجهی پیدا کردهاند، ولی قدمت آنها به بیش از یک دهه پیش برمیگردد. از سایت SixDegree سیکسدگری بهعنوان نخستین شبکهی اجتماعی یاد کردهاند. این وبسایت در سال ۱۹۹۷ راهاندازی شد و بهکاربرانش اجازه میداد پروفایل (صفحهای شخصی شامل مشخصات و تصاویر فردی) بسازند و لیستی از دوستانشان ایجاد کنند. نخستین تجربهی شبکهی اجتماعی موفق نبود و این سایت سه سال بعد تعطیل شد. اما در این فاصله چند سایت دیگر نیز با چنین رویکردی راهاندازی شدند. از جمله این سایتها میتوان به اشیناونیو (AsianAvenue) و بلکپلنت (BlackPlanet) اشاره کرد. اغلب شبکه های اجتماعی اولیه با هدف دوستیابی و سرگرمی راهاندازی میشدند.
لایوژورنال (LiveJournal) و رایز (Ryze) از جمله اولین شبکه های اجتماعی با اهداف حرفهای بودند. لایوژورنال شبکهی اجتماعی مبتنی بر مرور ژورنالها بود و در رایز نیز کاربران میتوانستند حول فعالیتهای تجاریشان شبکهسازی کنند. راهاندازی شبکهی اجتماعی رایز در سال ۲۰۰۱ شروع دومین موج از شبکه های اجتماعی بود که فعالیت این نوع وبسایتها را از تمرکز بر حوزهی سرگرمی خارج کرد. در ادامهی همین موج بود که سایت لینکداین (LinkedIn) نیز راهاندازی شد که هنوز فعالیت آن بهعنوان مهمترین شبکهی اجتماعی حرفهای و تجاری ادامه دارد. در این سالها شبکههای اجتماعی، وبسایتهای حاشیهای در دنیای مجازی محسوب میشدند و هنوز وبسایتهای کلاسیک «وب ۱»ی در اینترنت حرف اول را میزدند.
اصطلاح «وب ۱» اشاره به اینترنت در قرن گذشته دارد که کاربران نقشی کمرنگ در دنیای مجازی داشتند و استفاده از وبسایتهای ایتترنتی اغلب فرآیند ارتباطی یکسویه از جانب رسانه به مخاطب بود. از سالهای آغازین هزارهی جدید دنیای اینترنت وارد دورهی «وب ۲» (Web 2.0) شد که در آن پایگاه های تعاملی اهمیت بیشتری پیدا کردند و نقش کاربران برجستهتر شد. در دورهی «وب ۲» وبسایتهای تعاملی که فعالیتشان برمبنای حضور کاربران پیش میرفت بهتدریج اهمیت بیشتری پیدا کردند و شبکه های اجتماعی یکی از انواع این وبسایتها بودند. با گسترش فضای وب ۲یی کمکم سروکلهی شبکه های اجتماعی جدیتر پیدا شد که در سالهای بعد هر کدام به غولهای اینترنتی تبدیل شدند. اورکات (Orkut)، هایفایو (Hi5)، مایاسپیس (MySpace) و فیسبوک (Facebook) مهمترین این سایتها بودند که همگی در سالهای ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۴ شروع به فعالیت کردند
شبکه های عمومی و تخصصی
شبکه های اجتماعی را در سادهترین تقسیمبندی میتوان در دو گروه عمومی و خاص قرار داد. در شبکه های اجتماعی عمومی کاربران اینترنتی با انگیزهها و اهداف مختلف حضور دارند و شبکهسازی مجازیشان را از طریق این وبسایتها دنبال میکنند، ولی شبکه های اجتماعی خاص حول موضوعی ویژه شکل گرفتهاند و تعداد کاربرانشان نیز کمتر است. فیسبوک، اورکات و مایاسپیس مهمترین شبکه های اجتماعی عمومی در دنیای اینترنت هستند. اما این شبکههای اینترنتی عمومی نیز اغلب در ابتدای فعالیتشان با تعریف محدودی آغاز بهکار کردهاند و بهتدریج عمومی شدهاند. چنانکه فیسبوک که امروزه به بزرگترین شبکهی اجتماعی دنیا تبدیل شده است در سال ۲۰۰۴ شبکهی اجتماعی دانشجویان دانشگاه هاروارد بود. دایرهی کاربران فیسبوک در چند مرحله گسترش پیدا کرد تا اینکه در سال ۲۰۰۶ به همهی کاربران اینترنت رسید. مایاسپیس نیز در ابتدا با تمرکز بر جذب کاربران نوجوان و جوان شروع به فعالیت کرد و «بند»های موسیقی از جمله گروههایی بودند که از این وبسایت استقبال کردند.
در شبکه های اجتماعی عمومی هر نوع کاربری حضور دارد و اغلب دوستان و آشنایان آنلاین را میتوان در آنها پیدا کرد، تعداد کاربران معروفتترین این نوع شبکهها اغلب به چندصد میلیون نفر میرسد. علاوه بر اینها، شبکه های اجتماعی خاصی نیز وجود دارد که بر محوریت موضوعی مشخص فعالیت میکنند. بهعنوان مثال لست اف.ام (Last.fm) از جمله معروفترین آنهاست که علاقهمندان به موسیقی را گردهم جمعکرده، یا گودریدز (GoodReads) که شبکهی اجتماعی مخصوص علاقهمندان به کتاب است و فلیکر (Flickr) که وبسایتی برای علاقهمندان به عکاسی است. گاهی نیز فعالیت شبکه های اجتماعی بر محوریت کاربران متعلق به کشور یا زبان یا نژاد یا دین خاصی متمرکز است. مثلا کیو.زون (Qzone) که از بزرگترین وبسایتهای دنیاست، شبکهی اجتماعی چینیهاست. دربارهی طیف گستردهای از موضوعات، شبکه های اجتماعی خاص ایجاد شده است که از طرفداران یک تیم فوتبال تا فارغالتحصیلان یک دانشگاه را شامل میشود. حتی دربارهی سگها و گربهها نیز شبکه های اجتماعی راه اندازی شده است و صاحبان آنها میتوانند با حضور در این وبسایتها برای حیواناتشان پروفایل ایجاد کنند. تولد داگزتر (Dogster) و کتزتر (Catster) نشان داد که شبکه های اجتماعی نه تنها بر ارتباطات انسانی بلکه بر ارتباطات انسان با حیوان نیز تاثیرگذار هستند.
شبکه های اجتماعی و سواد رسانه ای
در سیاست گذاری های رسانه ای و اجتماعی در دنیا سال هاست که مسئله ای باعنوان “سواد رسانه ای” مطرح شده است. سواد رسانه ای به زبان ساده عبارت است از مجموعه مهارت هایی که شهروندان برای مواجهه با رسانه های جدید لازم است بیاموزند. پس از چند دهه پژوهش و نظریه پردازی در مراکز دانشگاهی و پژوهش درباره سواد رسانه ای، سال هاست برنامه های عملیاتی آموزشی بر این اساس طراحی شده است. در اغلب کشورهای دنیا با حمایت های مستقیم و غیرمستقیم دولتی، آموزش های لازم از طریق رسانه ها و برقراری دوره های آموزشی به شهروندان ارائه می شود تا نحوه مواجهه با رسانه ها را فرابگیرند. در برخی کشورها این سطح آموزش حتی به کتاب های درسی مدارس نیز رسیده است و شهروندان از همان سنین کودکی و نوجوانی به سلاح سواد رسانه ای مجهز می شوند. در ایران اما سواد رسانه ای هنوز از سطح یک شوخی آکادمیک فراتر نرفته و مشخص نیست چه زمانی آموزش آن در سطح گسترده و عمومی مورد توجه قرار خواهد گرفت تا شاهد تحولی در استفاده از رسانه ها باشیم.
با پیشرفت رسانه های جدید ارتباطی از قبیل اینترنت در تکمیل مبحث سواد رسانه ای، مباحث جدیدی از جمله «سواد دیجیتالی» و «سواد اینترنتی» مطرح شده اند. شهروندان تنها با فراگیری سواد دیجیتالی است که می توانند استفاده مناسبی از تکنولوژی های جدید دیجیتالی داشته باشند. این سواد شامل اطلاعات اولیه درباره قابلیت ها، فرصت ها و نحوه به کارگیری تکنولوژی های جدید و آسیب های احتمالی و نحوه مقابله با آنهاست. لزوم فراگیری سواد دیجیتالی در استفاده از وبسایتهای شبکه اجتماعی اهمیتی دوچندان پیدا می کند. شبکه های اجتماعی امکانات و فرصت های بسیار گسترده ای را در اختیار کاربران قرار می دهند که تاکنون در هیچ رسانه ای سابقه نداشته است. تنها اطلاع درست از این امکانات و فرصت هاست که امکان مقابله با تهدیدها و آسیب ها را محدود کرده و خطر سوءاستفاده های احتمالی را کاهش می دهد.
آمارها نشان می دهد که اغلب کاربران شبکه های اجتماعی آشنایی کافی با امکانات این وب سایت ها ندارند. آنها تنها با امکاناتی از قبیل جست وجو برای یافتن دوستان، افزودن دوستان به لیست، عضو شدن در گروه ها و صفحات هواداری، نوشتن متن های کوتاهی درباره وضعیت شخصی و قراردادن عکس در آلبوم تصاویر آشنا هستند. در شبکه های اجتماعی بخشی برای تنظیمات مربوط به حریم خصوصی وجود دارد که مشخص می کند به کدام بخش از اطلاعات و تصاویر شخصی، کدام گروه از دوستان دسترسی داشته باشند. تعداد قابل توجهی از کاربران از وجود چنین امکاناتی در شبکه های اجتماعی بی اطلاع هستند و یا کار با این قسمت ها را بلد نیستند. در نتیجه کاربران اطلاعات و تصاویر شخصی مربوط بهخود را در شبکه های اجتماعی منتشر می کنند در حالیکه برخی از آنها نمی دانند این اطلاعات در دسترس عموم قرار می گیرد و ممکن است مشکلاتی برای آنها ایجاد کند.
انتشار اطلاعاتی از قبیل آدرس و شماره تلفن یا تصاویر شخصی در شبکه های اجتماعی بدون توجه به عواقب آن، تاکنون باعث سوءاستفاده های بسیاری شده است. از شروع موج اول فراگیر شدن شبکه های اجتماعی در ایران که به استقبال از وب سایت «اورکات» برمی گردد تا سال های بعد که شبکه های اجتماعی متعدد ایرانی و خارجی زیادی بین کاربران ایرانی محبوبیت پیدا کرده اند، همواره سوءاستفاده هایی نیز از این محیط ها به عمل آمده است. سوءاستفاده های زیادی از طریق ایجاد هویت های جعلی در شبکه های اجتماعی و انتشار اطلاعات و تصاویر شخصی در این وب سایت ها صورت پذیرفته که برخی از آنها به طرح شکایت در دستگاه قضایی منجر شده است. ویژگی مشترک تعداد قابل توجهی از آسیب دیدگان شبکه های اجتماعی، ناآشنایی آنها و نداشتن اطلاعات کافی درباره قابلیت ها و امکانات این تکنولوژی های جدید ارتباطی است. اطلاعاتی که با عملکرد مناسب تر رسانه ها و بخش های آموزشی می تواند در اختیار شهروندان قرار گیرد تا بهره مناسب تر و مطمئن تری از این امکانات جدید ارتباطی ببرند
آمارهایی دربارهی شبکه های اجتماعی
فیسبوک بزرگترین شبکهی اجتماعی دنیا در حال حاضر حدود ۴۰۰ میلیون نفر کاربر دارد. اگر فیسبوک بهجای دنیای مجازی در دنیای فیزیکی حضور داشت این تعداد جمعیت آنرا به یکی از چند کشور پرجمیعت دنیا تبدیل میکرد. بهجز فیسبوک چندین شبکهی اجتماعی دیگر نیز کاربران چند صد میلیون نفری دارند. در ردهبندی برترین وبسایتهای دنیا بر اساس آمار الکسا، فیسبوک در ردهی دوم قرار دارد و در لیست ۱۰۰ وبسایت برتر نام چندین شبکهی اجتماعی دیگر نیز به چشم میخورد. فیسبوک در بسیاری از کشورها پربینندهترین وبسایت محسوب میشود و در بیش از ۱۰۰ کشور محبوبترین شبکهی اجتماعی است.