ورود

نسخه کامل مشاهده نسخه کامل : m



saeid.saeid20
07-06-2015, 23:00
ما در برهه ای از زمان زندگی می کنیم که در آن خودرو به جزء جدایی ناپذیر زندگی بدل شده و تصور زندگی بدون آن ناممکن است. کسانی که با صرف هزینه، خودرویی اختیار می کنند برای جلوگیری از بروز مشکلات فنی باید نحوه استفاده صحیح از این وسیله مفید را نیز یاد بگیرند.

همان گونه که انسان دارای اعضا و جوارح مختلفی است خودرو نیز قسمت های مختلفی دارد که هر کدام وظایفی به عهده دارند تا این وسیله چهارچرخ به حرکت درآید. به طور مثال موتور یک خودرو را می توان مانند قلب در نظر گرفت و کامپیوتر مرکزی خودرو و راننده آن را به مثابه مغز دانست که اعمال ارادی و غیرارادی را انجام می دهند. اعمال ارادی مثل تعیین جهت، تغییر سرعت، ترمز گرفتن و... توسط راننده صورت می گیرد؛ تصور کنید یک انسان که مغز آن فرمان های صحیح به آن ندهد چگونه عمل می کند. در خودرو نیز به همین صورت اگر راننده فرامین صحیح به آن ندهد به خودرو آسیب وارد می شود و این به معنی صرف هزینه مالی و جانی فراوان برای مالک آن است.

یکی از مهم ترین فرامینی که بیشترین تاثیر را در عمر وسیله نقلیه بخصوص موتور و جعبه دنده آن دارد، تعویض دنده است. تعویض دنده مناسب می تواند عمر یک خودرو را افزایش دهد و مصرف سوخت آن را بهینه کند. آشنا نبودن با تعویض دنده باعث وارد آمدن آسیب جدی به خودرو (روغن سوزی، یاتاقان زدن و...) خواهد شد.

نظریه های متفاوتی برای تعویض دنده وجود دارد که برای تعیین آن ابتدا باید از وضع موتوری آن وسیله نقلیه اطلاع داشته باشیم. برای دستیابی به این مهم سراغ نمودار موتور، که توسط شرکت سازنده ارائه شده است، می رویم. به طور کلی برای هر موتور چه بنزینی، چه دیزلی و... نمودارهای مختلفی وجود دارد که نشان دهنده عملکرد موتور در شرایط خاص است. شاخصه های مهمی که در یک نمودار اینچنینی مشاهده می شود عبارت است از:

گشتاور، نیروی وارد شده به میل لنگ از طریق موتور را مشخص می کند. این نیرو از طریق جعبه دنده و دیگر اعضای سیستم انتقال قدرت به چرخ ها انتقال می یابد و باعث کشش خودرو به جلو یا عقب می شود و بر حسب دور موتور (دور بر دقیقه RPM) نشان داده می شود.

فاکتور بعدی، قدرت یا توان موتور است که از آن به عنوان پتانسیل ایجاد شده توسط موتور یاد می شود و از حاصلضرب دور در گشتاور بیان می شود. در سیستم متریک بر حسب KW و در سیستم انگلیسی براساس اسب بخار hp اندازه گیری می شود.

در اینجا فاکتور سومی نیز به چشم می خورد که میزان مصرف مخصوص موتور است و نحوه مصرف سوخت موتور را در دورهای مختلف آن نمایش می دهد.

در همه موتورها بیشترین مقدار گشتاور (قدرت چرخشی محور خروجی موتور) در یک دور خاص اتفاق می افتد. این در حالی است که قدرت ماکزیمم موتور در دور دیگر و مصرف کمینه آن در دور سومی رخ می دهد که معمولا در محدوده ماکزیمم گشتاور اتفاق می افتد. این نمودار برای تمام موتورها وجود دارد و توسط شرکت خودروسازی در کاتالوگ خودرو آورده می شود، اما خود نمودار ذکر نمی شود بلکه فقط گشتاور و توان در دوری که به مقدار ماکزیمم خود می رسد را بیان می کند که همین برای بحث ما کفایت می کند. به طور مثال برای خودروی پراید ماکزیمم گشتاور ۱۰۵ نیوتن متر در دور ۲۵۰۰ و ماکزیمم توان ۶۳ اسب بخار در دور ۵۰۰۰ ایجاد می شود و برای خودروی پژو ۲۰۶ ماکزیمم گشتاور ۱۱۱ نیوتن بر متر در دور ۳۴۰۰ و ماکزیمم توان ۷۴ اسب بخار در دور ۵۵۰۰ به وجود می آید.

حال با دانستن ماکزیمم توان و گشتاور در هر خودرو می توانیم در عمل تعویض دنده چند روش را انتخاب کنیم:

روش ماکزیمم توان: این روش برای حالت کورس گذاشتن و اسپورتی تعویض دنده کردن به کار می رود. برای انجام این نوع تعویض دنده به موتور در دنده های مختلف تا جایی گاز می دهیم که دور موتور به منطقه ماکزیمم توان موتور برسد، بعد عمل تعویض دنده را انجام می دهیم (دنده رو به جلو) مثلا در پراید حوالی ۵۰۰۰ دور بر دقیقه و در پژو ۲۰۶ حوالی ۵۵۰۰ دور بر دقیقه عمل تعویض دنده انجام می شود.

در این حالت بیشترین شتاب را داریم، اما اگر بیش از محدوده ماکزیمم توان گاز بدهیم، چون با توجه به نمودار قدرت، دور موتور افت می کند، کار بیهوده ای انجام داده ایم و علاوه بر این که به موتور فشار زیادی وارد می شود، امکان قطع فیلر روغن در یاتاقان و یاتاقان زدن موتور زیاد می شود. در این روش مصرف خودرو بیش از حالت استاندارد است و برای رانندگی معمولی پیشنهاد نمی شود.

روش ماکزیمم گشتاور: این روش که بیشتر در داخل شهر و مسیر های صاف و بدون عوارض سطحی استفاده می شود، با رسیدن دور موتور به محدود ماکزیمم گشتاور (در پراید ۲۵۰۰ و در پژو ۲۰۶، ۳۴۰۰ دور بر دقیقه) عمل تعویض دنده را انجام می دهند که باعث کاهش مصرف سوخت می شود. در این روش قطعات موتور به علت استفاده نکردن کامل از محدود بهینه موتور (بین ماکزیمم گشتاور تا ماکزیمم توان) دچار فرسودگی می شوند. این روش را بیشتر راننده های تاکسی در خطوط مشخص استفاده می کنند.

اما روش سومی نیز پیشنهاد می شود که مابین دو روش ذکر شده است و در حین مصرف خوب موتور هم در بهترین حالت عملکردی خود قرار می گیرد که برای انجام آن موتور بعد از هر تعویض دنده (سبک یا سنگین کردن دنده) باید دنده جدید را در محدوده ماکزیمم گشتاور خود شروع کند.

بعد از هر تعویض دنده به دلیل وجود نسبت دنده های مختلف در گیربکس، دیفرانسیل و تبدیل نسبت دور گشتاور توسط دیگر اجزای سیستم انتقال قدرت این نسبت (دور و گشتاور) در دنده های مختلف بسته به نوع تعویض دنده (سبک کردن یا معکوس) کم یا زیاد می شود (پس از عمل تعویض دنده). به طور مثال پس از عمل تعویض دنده از دنده یک به دو، ما در دور موتور به دلیل سبک شدن دنده، افت دور داریم و موتور، دنده دو را بعد از افت دور صورت گرفته افزایش می دهد. حال فرمول کلی برای تعویض دنده در این روش را به این صورت بیان می کنیم: برای تعویض دنده روبه جلو باید آنقدر به موتور گاز بدهیم که بعد از سبک شدن دنده و افت دور موتور، موتور دنده جدید را از محدوده ای شروع کند که ماکزیمم گشتاور خود را در آن محدوده دارد.

لازم به ذکر است نمودار قدرت یک نمودار تئوری است ولی در عمل این کاهش یا افزایش دور به علل مختلف همچون سطح جاده، وزن خودرو و سرنشین، درجه حرارت محیط، ارتفاع از سطح دریا و عوامل مختلف دیگری مثل میزان باد لاستیک ها بستگی دارد. بنابراین تشخیص میزان گاز دهی یا عدم گازدهی تا حدی که بعد از تعویض دنده افت یا افزایش دور لازم را پیدا کنیم، سخت است، اما برای خودرو هایی مثل پراید، پژو ۲۰۶ و ۴۰۵ و... که قدرت موتورشان در محدوده ۶۰ تا ۱۰۰ اسب بخار و حجم سیلندر زیر ۲۰۰۰ سی سی دارند می توان از لحاظ تجربی به این نتایج رسید که به ازای هر سبک کردن دنده ۷۰۰ تا ۱۰۰۰ دور بر دقیقه افت دور موتور داریم و به ازای هر سنگین کردن ۸۰۰ تا ۱۲۰۰ دور بر دقیقه افزایش دور موتور مشاهده می شود. البته این موضوع به تمرین فراوان و عادت به شنیدن صدای موتور نیز بستگی دارد تا جایی که رانندگان حرفه ای به شکلی غریزی و بدون فکر کردن، در بهترین زمان ممکن دنده خودرو را عوض می کنند تا بیشترین قدرت و کمترین مصرف سوخت را داشته باشند.

darush 00
17-07-2015, 22:31
نمیشه!

برا پراید طبق گفته گفته نویسنده پیک گشتاور 2500rpm هست، یعنی باید بین 3500 تا 4000 تعویض کنید، زمانی که من طبق مقاله تعویض دنده میکردم، کمی اوضاع اونم داخل شهر خطرناک میشه! و یه جورایی رو به تهاجمی شدن میره و به نظرم یا نویسنده پشت ماشین ننشته یا من دارم اشتباه میکنم!

من فکر میکنم روی دور 3000(پراید) یا جوری که ماشین بعد از تعویض دنده کپ نکنه و زور نزنه خوبه.

Life24
17-07-2015, 23:34
پراید دور 3000 خوبه براش. بیشتر دیگه صدای هواپیما میده. :n35:

Meysam Raz
18-07-2015, 03:02
با پراید بین 2.5 تا 3.5 بسته به باز بودن راه عوض میکنم خیلی عالیه البته الان دیگه دقت نمیکنم و خودش عوض میشه فقط یک سوال اگر دنده کورسی عوض کرده باشین ( دنده رو تا ته پر کنید ) و دقت کنید ماشین تا دور 3.5 هی صداش زیاد میشه اما بعد از 3.5 دوباره صداش کم میشه و توی رد لاین دوباره زیاد این افت صدا برای چیه؟:n02: چی داره اون داخل خراب میشه ؟ :n02:

saeid.saeid20
24-07-2015, 21:32
نمیشه!

برا پراید طبق گفته گفته نویسنده پیک گشتاور 2500rpm هست، یعنی باید بین 3500 تا 4000 تعویض کنید، زمانی که من طبق مقاله تعویض دنده میکردم، کمی اوضاع اونم داخل شهر خطرناک میشه! و یه جورایی رو به تهاجمی شدن میره و به نظرم یا نویسنده پشت ماشین ننشته یا من دارم اشتباه میکنم!

من فکر میکنم روی دور 3000(پراید) یا جوری که ماشین بعد از تعویض دنده کپ نکنه و زور نزنه خوبه.

خوب تو شهر فرق میکنه
این قسمت متن نوشته

روش ماکزیمم گشتاور: این روش که بیشتر در داخل شهر و مسیر های صاف و بدون عوارض سطحی استفاده می شود، با رسیدن دور موتور به محدود ماکزیمم گشتاور (در پراید ۲۵۰۰ و در پژو ۲۰۶، ۳۴۰۰ دور بر دقیقه) عمل تعویض دنده را انجام می دهند که باعث کاهش مصرف سوخت می شود. در این روش قطعات موتور به علت استفاده نکردن کامل از محدود بهینه موتور (بین ماکزیمم گشتاور تا ماکزیمم توان) دچار فرسودگی می شوند. این روش را بیشتر راننده های تاکسی در خطوط مشخص استفاده می کنند.
شما باید تو 2500 تا عوض کنی نه 3500

darush 00
25-07-2015, 00:58
خوب تو شهر فرق میکنه
این قسمت متن نوشته

روش ماکزیمم گشتاور: این روش که بیشتر در داخل شهر و مسیر های صاف و بدون عوارض سطحی استفاده می شود، با رسیدن دور موتور به محدود ماکزیمم گشتاور (در پراید ۲۵۰۰ و در پژو ۲۰۶، ۳۴۰۰ دور بر دقیقه) عمل تعویض دنده را انجام می دهند که باعث کاهش مصرف سوخت می شود. در این روش قطعات موتور به علت استفاده نکردن کامل از محدود بهینه موتور (بین ماکزیمم گشتاور تا ماکزیمم توان) دچار فرسودگی می شوند. این روش را بیشتر راننده های تاکسی در خطوط مشخص استفاده می کنند.

شما باید تو 2500 تا عوض کنی نه 3500

سلام

این یکی از روش هاشه که نویسنده عیبش (اگر واقعا این مشکل توی این rpm ایجاد بشه) رو هم میگه:


در این روش قطعات موتور به علت استفاده نکردن کامل از محدود بهینه موتور (بین ماکزیمم گشتاور تا ماکزیمم توان) دچار فرسودگی می شوند.

که یعنی نباید استفاده شه و خودش روش پیشنهادی رو میده (که برای پراید میشه 3500 تا 4000 و..) :


اما روش سومی نیز پیشنهاد می شود که مابین دو روش ذکر شده است و در حین مصرف خوب موتور هم در بهترین حالت عملکردی خود قرار می گیرد که برای انجام آن موتور بعد از هر تعویض دنده (سبک یا سنگین کردن دنده) باید دنده جدید را در محدوده ماکزیمم گشتاور خود شروع کند.

saeid.saeid20
25-07-2015, 21:43
سلام

این یکی از روش هاشه که نویسنده عیبش (اگر واقعا این مشکل توی این rpm ایجاد بشه) رو هم میگه:



که یعنی نباید استفاده شه و خودش روش پیشنهادی رو میده (که برای پراید میشه 3500 تا 4000 و..) :


خوب شما مگه انتظار داری ماشین بدون اصطکاک سوار شی ؟؟؟
شما اگر تو شهر رانندگی میکنی بهترین دور موتور 2500
و تو جاده 3500
شما به این مسئله اصطکاک دقت کن مثلا شما تو شهر وقتی با دور موتور بین 3500 تا 4500 حرکت کنی باید به اصطکاک ترمز ، جلو بندی ، ..... توجه کنی این در حالیه که با 2500 فقط موتور دچار فرسودگی میشه که این زمان خیلی بیشتری نسبت به موارد بالا میبره تا مشکلزا شه
و تو جاده وقتی زیاد نیازی به ترمز و کلاچ و ایست نیست پس باید از موتور کار بکشی
یه جا میخوندم که ماشین رو برای کارای سخت ساختن برای اینکه باهاش دور موتور بالا بری ساختن و نوشته بود هر از چندگاهی تو اتوبان با دور بالا حرکت کنید تا نفس ماشین باز شه ولی وقتی پای هزینه های جانبی میرسه مثل جلوبندی و ..... دیگه باید باهاش مدارا کرد

kasra2002
01-08-2015, 07:40
پراید 3000
206 4000
405 3500

baradar ehsan
02-08-2015, 12:36
من یه چیزی رو نمیدونم دقیقا ! :n13:
الان از دنده یک میخوام برم دو اگه تند بخوام برونم تا نزدیک 6 میرم و معمولی بخوام برم 4
بعد باید چقدر زمان روی دنده 2 بمونم و دور موتور بیاد روی چند تا باز دوباره زیادش کنم برای دنده ی بعدی 3 و بعد 4 و ...
من معمولا خیلی سریع از 1 به 4 میرم ... توضیح میدم خدمتتون ... مثلا از دنده 1 به 2 تا 5.5 میرم و بعد که خیلی سریع دور موتور تا 4 اومد دوباره گاز رو بیشتر میکنم که بیاد 5 یا 5 ونیم و دنده 3 و باز به همون منوال دنده 4 .... یعنی توی چند ثانیه از 1 به 4 میرم .... آیا این کار اشتباهیه ؟! و ضمنا اینکه حس میکنم اینجوری ماشین هم خوب شتاب نمیگیره !
ماشینی که فعلا سوار میشم هم پراید 111 هستش .

bijandarbari
02-08-2015, 13:43
متن خیلی ابهام داره.

saeid.saeid20
06-08-2015, 16:42
من یه چیزی رو نمیدونم دقیقا ! :n13:
الان از دنده یک میخوام برم دو اگه تند بخوام برونم تا نزدیک 6 میرم و معمولی بخوام برم 4
بعد باید چقدر زمان روی دنده 2 بمونم و دور موتور بیاد روی چند تا باز دوباره زیادش کنم برای دنده ی بعدی 3 و بعد 4 و ...
من معمولا خیلی سریع از 1 به 4 میرم ... توضیح میدم خدمتتون ... مثلا از دنده 1 به 2 تا 5.5 میرم و بعد که خیلی سریع دور موتور تا 4 اومد دوباره گاز رو بیشتر میکنم که بیاد 5 یا 5 ونیم و دنده 3 و باز به همون منوال دنده 4 .... یعنی توی چند ثانیه از 1 به 4 میرم .... آیا این کار اشتباهیه ؟! و ضمنا اینکه حس میکنم اینجوری ماشین هم خوب شتاب نمیگیره !
ماشینی که فعلا سوار میشم هم پراید 111 هستش .

به نظر من تو شهر با پراید باید بین 2500 تا 3000 عوض کنی ولی اگر بخوای تند بری تا هر جا که جواب بده

saeid.saeid20
06-08-2015, 16:44
متن خیلی ابهام داره.

کجاش برای شما سوال ایجاد کرده

bijandarbari
06-08-2015, 22:22
کجاش برای شما سوال ایجاد کرده

تفاوت قدرت و گشتاور چیه؟؟؟
کدومشون باعث شتابگیری میشه؟؟

به نظر من گشتاور تنها عامل اصلی شتابگیری و حرکت خودرو هستش ( دینامیک و ..... ) ولی در عمل میبینیم که قدرت هم تاثیر داره و تو حالت شتابگیری دنده رو طوری عوض می کنن که تو دنده بعدی به حداکثر قدرت موتور برسیم.

saeid.saeid20
07-08-2015, 11:15
تفاوت قدرت و گشتاور چیه؟؟؟
کدومشون باعث شتابگیری میشه؟؟

به نظر من گشتاور تنها عامل اصلی شتابگیری و حرکت خودرو هستش ( دینامیک و ..... ) ولی در عمل میبینیم که قدرت هم تاثیر داره و تو حالت شتابگیری دنده رو طوری عوض می کنن که تو دنده بعدی به حداکثر قدرت موتور برسیم.

سوال خیلی سختی پرسیدی
این سه تا متن رو بخون

متن 1
بررسی توان موتور:
یه ماشین را در نظر بگیرید که بار روی موتوره و با سرعت ثابت داره میره. این بار می تونه drag هوا باشه، اصطکاک غلتشی باشه یا(بهترین حالت برای تصور آن) حرکت در سر بالایی باشد. برای پراید مثلا حداکثر گشتاور روی 4000 تا است یعنی بیشترین سرعتی که می توان با آن در سر بالایی رفت(تخته گاز و بار روی موتور) روی دور همان دور است. اگه با دنده کمتر بریم دور میره بالاتر، توان تولید شده کم میشه و سرعت شروع به افت می کنه، اگه هم با دنده بیشتر بریم دور افت میکنه و توان هم هم سرعت دوباره افت می کنه(تقریبا دنده مرده).
بررسی گشتاور موتور:
یه ماشین دیگه رو در نظر بگیرید که می خواد شتاب بگیره(حالا از هر سرعتی که هست). بار روی موتور کاملا مشهوده که افزایش سرعت خود ماشین(جرم زیاد) عمده ترین مصرف کننده انرژی اینجا است. بازم برای پراید مثلا حداکثر گشتاور روی 2500 هست باید دنده رو طوری داد که دور موتور با توجه به سرعت توی همون محدوده بمونه تا بیشترین شتاب خودرو حاصل بشه. حالا یکی تا 6000 پر میکنه از 4500 به بعد دیگه اون شتابی که تو دور 3000 داشت نداره ولی نه اینکه شتاب نداره، اگه زود تر بره دنده بعدی می تونه شتاب بیشتری از ماشین بگیره.
از این رو هر ماشینی که سوار میشی باید حداقل بیشترین گشتاورشو بدونی توی کدوم دوره تا بهتر دنده رو عوض کنی. از دورهای 5000 به بعد چون زمان intake خیلی کم میشه و هوا یک سیال اینرسی دار است توان شروع به افت میکند(علی رغم اینکه باید بیشتر می شد) زیرا هوای کافی وارد سیلندر نمی شود و بهتر است از این دور ها دوری کرد.

متن 2

- هرجه قطر بیستون بیشتر گشتاور هم بیشتر.
- برای شتاب اولیه گشتاور به کمکتان می آید و شتاب و سرعت ثانویه قوه اسب.
- حجم موتور بیشتر باعث گشتاور بیشتر در دور های پائین تر می شود.
- موتورهای الکتریکی به این دلیل دارای شتاب فوق العاده ای هستند زیرا بیشترین گشتاور را در همان ثانیه اول تولید می کنند.
- علت اینکه ماشین ها گشتاور و یا قوه اسب را در بالاترین دور موتور تولید نمی کنند، اینست که دور موتور به جائی می رسد که به اندازه کافی هوا به داخل موتور نمی رسد و دیگر موتور از قدرت کافی برخوردار نیست، اگرچه دور موتورش بالا رفته است.
- موتورهای دیزلی معمولا دارای گشتاور بالائی هستند.
7- در ماشینهای سواری اعداد گشتاور و قوه اسب معمولا به هم نزدیک هستند ولی در کامیونها که برای کارشان گشتاور خیلی مهم است، میزان گشتاور موتور چندین برابر قوه اسب می باشد. به اعداد سه ماشین زیر توجه کنید:
[ برای مشاهده لینک ، لطفا با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
اگر چه فراری و کامیون رنو پریمیوم دارای قوه اسب های مشابه می باشند ولی می توانید مطمئن باشید که با نصب موتور فراری در رنو از کار بارکشی باید بروید بیرون و با نصب موتور رنو بر روی فراری باید از کار سرعت بروید بیرون.


متن 3
[ برای مشاهده لینک ، لطفا با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
مفهوم تئوری:

گشتاور:

تعریف ساده گشتاور عبارت است از ، نیروئی که جهت دوران جسم حول محوری مشخص به آن وارد می آید . این نیرو به یک اهرم وارد شده و واحد آن نیوتن متر میباشد. نیوتن واحد نیرو میباشد و در سطح تحت تاثیر جاذبه به زمین وارد میشود جسمی به جرم یک کیلوگرم نیروئی برابر با 8 نیوتن مینماید . گشتاور حاصلضرب نیرو ( برحسب نیوتن ) در طول اهرم اعمال کننده نیرو ( برحسب متر ) میباشد . بدین ترتیب برای افزایش گشتاور دو راه وجود دارند که عبارتند از افزایش نیرو یا افزایش طول اهرم اعمال نیرو.

به عنوان مثال درب اطاقی را در نظر بگیرید که می خواهید آنرا باز نمائید ، میتوانید نیروی کمتر را به لبه بیرونی آن ( جائی در نزدیکی دستگیره ) وارد کنید و یا نیروی فوق العاده بیشتری را به نقطه ای در نزدیکی لولا اعمال نمائید . بدین ترتیب شما برای باز کردن درب نیروی گشتاور یکسانی اعمال نموده اید هر چه که این عمل را به دو صورت متفاوت انجام داده اید ، یعنی در مورد اول نیرو کمتر و طول بیشتر بوده و در مورد دوم نیرو بیشتر و طول کمتر بوده است .

درب اطاق چه ربطی به موتور خودرو دارد ؟

در بالا اثبات شد که افزایش طول اهرم در افزایش گشتاور موثر است ، به همین دلیل است که کورس برخی موتورها زیاد است ( شاتون بلند ) مثل موتورهای آمریکائی 4100 سی سی و 5700 سی سی شورلت نوا و بیوک که گشتاور فوق العاده زیادی را تولید مینمایند . حجم موتور در واقع مقدار نیرو را مشخص میکند و مقدار نیرو ضرب در طول اهرم ( در مورد خودرو طول شاتون ) مقدار گشتاور را مشخص مینماید . نتیجتا میتوان برای افزایش گشتاور طول شاتون یا کورس پیستون را افزایش داد. البته افزایش کورس باعث کاهش بازده حجمی موتور خصوصا در دورهای بالا میگردد . به همین دلیل است که موتورهای کورس بلند مثل موتورهای اتومبیلهای امریکائی موجود در کشور علاقه چندانی به دور موتور بالا ندارند .

کاهش قابلیت افزایش دور موتور باعث کاهش نهایت قدرت خروجی موتور میگردد ، به همین دلیل است که موتورهای بسیار پر قدرت فرمول 1 کورس پیستون بسیار کوتاهی دارند.

اسب بخار:

با نگاهی به خودروهای مختلف ملاحظه میشود که مثلا خودرویی با 1300 سی سی حجم موتور قوی تر از خودرویی با 1600 سی سی است و امثالهم پس این اختلاف از چیست ؟ بله این اختلاف از قدرت ماشین ها است یعنی چیزی که با اسب بخار سنجیده میشود. عبارت اسب بخار توسط جیمز وات (١۸١٩- ١۷٣۶) ابداع شد. بیشتر شهرت او به خاطر کارهایش برای بهبود ماشین بخار است.

داستان از آن جا شروع شد که وات در یک معدن زغال سنگ با اسب هایی که زغال سنگ بلند می کردند کار می کرد و راهی می خواست تا بتواند در باره ی توان هر یک از این اسب ها صحبت کند. او دریافت که به طور میانگین، یک اسب معدن می تواند ۲۲۰۰۰ پوند-فوت (حدود ٣۰ کیلوژول) کار را در یک دقیقه انجام دهد.سپس او این عدد را ۵۰ درصد افزایش داد و اسب بخار را ٣٣۰۰۰ پوند-فوت (حدود ٤۵ کیلوژول) انرژی در یک دقیقه قرار داد.این یک واحد دلخواه بود که پس از گذشت قرن ها، امروزه در خودرو ها، ماشین های چمن زنی، اره برقی ها و در بعضی جارو برقی ها به کار می رود.

مفهوم اسب بخار این است که یک اسب می تواند در هر دقیقه ٣٣۰۰۰ پوند-فوت کار انجام دهد. برای روشن شدن مطلب اسبی را در نظر بگیرید که در حال بالا کشیدن زغال از معدن است. اسبی که یک اسب بخار توان دارد می تواند ٣٣۰ پوند(١۵۰ کیلوگرم) زغال را در مدت یک دقیقه ١۰۰ فوت(٣۰ متر) بالا بکشد.و یا ٣٣ پوند(١۵ کیلوگرم) را در یک دقیقه ١۰۰۰ فوت(٣۰۰ متر) و ....

شما می توانید ترکیب های متفاوتی از وزن و جابه جایی در یک دقیقه را در نظر بگیرید و تا زمانی که حاصل ضرب آنها ٣٣۰۰۰ شود،یک اسب بخار خواهید داشت. هر 1 اسب بخار 746 وات است.


قدرت و گشتاور به زبان ساده تر:

[ برای مشاهده لینک ، لطفا با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
توان خودش از گشتاور و دور موتور به دست میاد.

توان (اسب بخار) = گشتاور (پاوند فوت) ضربدر دور موتور (دور در دقیقه) تقسیم بر 5252

چون به جای توان از واژه ی قدرت موتور هم استفاده میشه این باور غلط بعضی جاها هست که فکر می کنن قدرت موتور یعنی زور موتور، یعنی نیروی موتور یا .... ولی این اشتباهه در فیزیک منظور از قدرت موتور توان موتور است. توان نیرو نیست بلکه سرعت انجام کار است. حتی ممکنه یک موتور با گشتاور 373 نیوتن متر در دور 2000 توانش نسبت به موتوری که فقط 193 نیوتن متر گشتاور در دور 5600 داره کمتر باشه علتشم اینکه موتور دومی با وجود گشتاور کمتر می تونه خیلی بیشتر از موتور اول دور بگیره و در مدت زمان کمتر کار بیشتری انجام بده.

برای روشن شدن بهتر موضوع یک مثال می زنم:

فرض کنید دو تا ورزشکار داریم. ورزشکار A ورزشکار B

ورزشکار A بازوهاش خیلی قوی نیست ولی می تونه خیلی تند و سریع بدوه.

ورزشکار B بازوهاش خیلی قویه ولی خیلی کند راه می ره.

حالا فرض کنید این دو ورزشکار باید هر کدومشون 1000 کیلوگرم بار (مثلا 20 تا جعبه ی 50 کیلویی) را از یک مکان به مکان دیگری جابه جا کنند.

ورزشکار A بازوهاش زیاد قوی نیست و هر دفعه مثلا بیشتر از 2 تا جعبه نمی تونه با خودش ببره ولی در عوض خیلی تند می ره و میاد دوباره 2 تا جعبه دیگه بر می داره می ره.

ورزشکار B بازوهاش قویه و هر بار می تونه مثلا 4 تا جعبه با خودش ببره ولی چون دویدنش زیاد خوب نیست و مجبوره کند راه بره، تو این مدت که ورزشکار B داره 4 تا جعبه ی اول رو با خودش می بره، ورزشکار A چون خیلی تند راه می ره می تونه دو تا جعبه ای که برداشته به مقصد برسونه و دوباره برگرده بیاد دو تا جعبه ی دیگه با خودش ببره.

یعنی تو این مدتی که طول میکشه تا ورزشکار B چهار تا جعبه به مقصد برسونه، ورزشکار A می تونه 2 تا جعبه به مقصد برسونه و دوباره برگرده بیاد 2 تا جعبه ی دیگه برداره و خودشو به وزشکار B برسونه.

یعنی در مدت زمان یکسان هر دو ورزشکار می تونن 4 تا جعبه به مقصد برسونن با اینکه یکیشون بازوهای خیلی قوی تری داشت.

در پایان هر دو ورزشکار در مدت زمان یکسان می تونن هر دوشون 1000 کیلوگرم بار جا به جا کنن.

در این مثال بازوی قویتر ورزشکار B به گشتاور موتور بیشتر تشبیه میشه

سرعت دویدن بیشتر ورزشکار A به دور موتور بیشتر تشبیه میشه

در واقع چون هر دو ورزشکار در مدت زمان یکسان کار یکسانی انجام دادند توان آنها برابر است. یعنی سرعت انجام کارشون یکیه.

چیزی که در ماشین موقع شتاب گیری احساس می کنید گشتاور موتور است، توان نیرو نیست که احساس بشه.

البته خود گشتاور هم نیرو نیست. گشتاور = نیرو ضربدر بازوی اعمال نیرو

ولی چون گشتاور مستقیم از نیرو به وجود میاد احساس میشه.

چون توان موتور در دورهای بالا به دست میاد با توجه به فرمول، توان بیشتر = گشتاور بیشتر در دور بالا

وقتی دو ماشین در دور موتور یکسان به قدرتهای متفاوتی می رسن اونی که توانش بیشتره در همون دور گشتاور بیشتری داره.

البته با ثابت نگه داشتن گشتاور و بالا بردن دور موتور هم میشه به توان بیشتری رسید. مثلا گشتاور 160 نیوتن متر در دور 6000 = 134.7 اسب بخار

ولی گشتاور 160 نیوتن متر در دور 7000 = 157.2 اسب بخار

پس میشه توان رو به صورت گشتاور موتور در دورهای بالا تعریف کرد. مسلما هر ماشینی در دورهای بالا گشتاورش افت کمتری داشته باشه به توان بیشتری هم می رسه.

موقع شتابگیری چون موتور همیشه در دورهای بالا به سر می بره برای همین گشتاور موتور در دورهای بالا عامل تایین کننده ای است. ماشینی که توان بیشتری داره مسلما در دورهای بالا هم گشتاور بیشتری داره و می تونه بهتر شتاب بگیره.

بحث کشش هم فقط کشش دور پایین نیست. در واقع شتاب = کشش موتور در دورهای بالا در هر دنده

علت اینکه دو واژه ی متفاوت کشش و شتاب به وجود اومده اینکه معمولا همه تو شهر با دور پایین و دور وسط رانندگی می کنن و اغلب در یک دنده ثابت به سر می برن و کمتر معکوس می دن. برای همین به اصطلاح میگن اگه موتور گشتاورش تو دور پایین خوب باشه (یا توانش تو دور پایین بهتر باشه) نیازی نیست معکوس بدید چون با همون دنده ماشین می کشه یا موتورش کشش داره.

شتاب هم چیزی جز کشش نیست فقط با این تفاوت که در بحث شتاب کشش ماشین به جای دور پایین و وسط تو دور بالا مهمه. توان هم از گشتاور در دور بالا به دست میاد پس توان بهتر کشش بهتری تو دور بالا میده. برای همین اینطور جا افتاده که شتاب = توان و کشش = گشتاور و این دو از هم تفکیک شدن.

در صورتی که کشش و شتاب هر دو به گشتاور (یا هر دو به توان) ربط دارن.

به طور خلاصه میشه عملکرد ماشینارو از هر دو بعد گشتاور و توان تحلیل کرد.

مثلا میشه به جای این که بگیم فلان ماشین گشتاور بیشتری تو دور پایین داره میشه گفت توان بیشتری تو دور پایین داره.

یا مثلا به جای اینکه بگیم فلان ماشین قدرت بیشتری داره میشه گفت گشتاور بیشتری تو دور بالا داره. (یا موتورش می تونه بیشتر دور بگیره)

البته عملکرد ماشین به عوامل دیگه ای مثل ضرایب گیربکس و ضریب دیفرانسیل، وزن و ضریب آیرودینامیک و سایز چرخ و ... هم بستگی داره و فقط به توان و گشتاور موتور مربوط نمیشه.