مشاهده نسخه کامل
: DrH.motasami
19-04-2014, 13:52
نیکوتین یکی از اعتیادآورترین و پرمصرف ترین موادی است که در سراسر جهان مصرف میشود . این ماده سبب بروز سرطان، آمفیزم و بیماری قلبی عروقی شده و استنشاق غیر فعال دود سیگار با بروز سرطان ریه در بزرگسالان و بیماریهای تنفسی در کودکان همراه بوده است . میانگین سن شروع مصرف سیگار 16 سالگی است و به ندرت افراد بعد از 20 سالگی مصرف سیگار را شروع می کنند .
بیش از 75 درصد افراد سیگاری اقدام به ترک سیگار کرده اند و حدود 40 درصد هر سال برای ترک سیگار اقدام میکنند . در هر بار اقدام به ترک ، فقط 30 درصد افراد برای 2 روز در حالت پرهیز باقی می مانند و فقط 5 تا 10 درصد به طور دائمی مصرف سیگار را کنار میگذارند . نهایتاً 50 درصد افراد سیگاری موفق به ترک سیگار می شوند . سطح تحصیلات بالاتر با مصرف کمتر سیگار ارتباط دارد .
بیماری اعصاب و روان باعث افزایش تمایل به مصرف سیگار میشود افراد مضطرب و افسرده کمتر در ترک سیگار موفق میشوند .
مرگ عارضه اصلی استعمال دخانیات است ، علت مرگ معمولاً برونشیت مزمن و آمفیزم ، سرطان برونش و انفارکتوس قلبی و بیماری عروق مغزی می باشد .
اثر نیکوتین بر مغز :
نیکوتین از طریق فعالسازی راه های دوپامینرژیک در بعضی قسمتهای مشخص مغزی خواص تقویت کننده ی مثبت و اعتیادآور دارد و باعث تحریک مغز و تحریک سیستم پاداش مغزی می شود . وابستگی به نیکوتین خیلی سریع ایجاد می شود و اثرات تحریکی آن در مغز همانند کوکائین و آمفتامین می ماند .
الگوپذیری و مشوق های اجتماعی و تبلیغات اثر بسیار شدیدی بر مصرف وابستگی به سیگار دارد .
علائم نیکوتینی :
علائم معمولاً 2 ساعت پس از کشیدن آخرین سیگار ظاهر میشود و معمولاً طی 24 تا 48 ساعت به اوج خود میرسد . علائم شایع عبارتند از :
میل شدید به مصرف ، تنش ، تحریک پذیری ، اشکال در تمرکز ، خواب آلودگی ، کاهش ضربان قلب و فشار خون ، افزایش اشتها و ... از نظر رفتاری ، اثرات تحریکی نیکوتینی موجب بهبود توجه ، یادگیری و توانائی حل مسأله میشود . همچنین باعث بالا رفتن خلق و کم شدن احساس افسردگی میشود .
مزایای ترک سیگار برای سلامتی :
قطع مصرف دخانیات منافع فوری و عمده برای افراد در هر سنی دارد . ترک سیگار ، در افراد سیگاری باعث افزایش طول عمر میشود و خطر ابتلا به سرطان ریه و ناراحتی های قلبی ـ عروقی و بیماریهای ریوی مزمن را کاهش می دهد .
درمان ترک سیگار
ترک سیگار می تواند ناگهانی یا به صورت تدریجی باشد .
رفتار درمانی مقبول ترین درمان روان شناختی مصرف سیگار است ، در ابتدا باید موقعیت های پرخطر شناسایی شده و مهارت های مدارای شناختی یا رفتاری در برخورد با این موقعیت ها برنامه ریزی و اجرا شوند . «کنترل محرک» شامل حذف سرنخ ها و نشانه های محیطی برای مصرف سیگار است . بیزاری درمانی ، روشی است که طی آن فرد سیگاری واداشته میشود پشت سرهم سیگار بکشد تا جایی که در طی جلسه ی درمانی به حد تهوع برسد و سیگار کشیدن به احساسات ناخوشایند تداعی پیدا کند .
درمان های جایگزینی نیکوتینی تمامی درمانهای جایگزینی نیکوتینی ، میزان ترک را دو برابر می کنند که علت آن کاهش علائم جسمی ترک نیکوتینی است و به مدت 6 تا 12 هفته از نیکوتین جایگزین استفاده میشود و پس از آن به مدت 6 تا 12 هفته مقدار آن را کم می کنند تا قطع شود .
آدامس نیکوتین ( Nicorette ) فرآورده ی بدون نسخه است که از طریق جویدن نیکوتین آزاد می کند و نیکوتین حاصله از راه مخاط دهان جذب می شود و انواع 2 و 4 میلی گرمی دارد . نوع 2 میلی گرمی برای افرادی است که کمتر از 25 نخ سیگار در روز میکشند . پس از ترک ناگهانی ، هر دوساعت 1 یا 2 عدد آدامس مصرف میشود . همراه با این آدامسها نباید نوشابه های اسیدی ( قهوه ، چای ، سودا و آب میوه ) مصرف شود چون جذب نیکوتین کاهش می یابد . مصرف آن اثرات زیانباری ندارد .
قرص های مکیدنی نیکوتینی هم وجود دارند ( Commit ) و آنها هم انواع 2 و 4 میلی گرمی دارند . این قرصها در کسانی مفید است که بلافاصله پس از بیدار شدن مصرف سیگار داشته اند . عمدتاً در خلال 6 هفته اول ترک ، روزی 9 تا 20 قرص مکیدنی مصرف می شود و سپس مقدار آن کاهش می یابد .قرص نباید قورت داده شود و باید مکیده شود . عوارض آن شامل بی خوابی ، تهوع ، سوزش سردل و سردرد و سکسکه است .
چسب های نیکوتینی هم بدون نسخه قابل تهیه هستند . دو نوع دارند : انواع 16 ساعته ( Nicotrol ) و انواع 16 تا 24 ساعته ( Nicoderm CQ ) . چسب ها هر روز صبح مصرف میشوند و برای بیماران پذیرفتنی تر هستند . تنها عارضه ی آنها بثورات پوستی است در چسبهای 24 ساعته و بی خوابی می باشد .
اسپری بینی نیکوتین ( Nicotrol ) فقط از طریق نسخه پزشک قابل وصول است و برای سیگاری های قهار استفاده می شود .
داروهای غیر نیکوتینی :
این درمانها برای افرادی که مخالف درمان جایگزین هستند یا درمان جایگزین موثر نبوده است استفاده میشود . قرص زیبان ( Zyban ) که یک داروی ضد افسردگی است به مدت 6 تا 12 هفته داده می شود این دارو توسط نسخه ی پزشک باید مصرف شود و میزان ترک سیگار را در افراد سیگاری دارای افسردگی و فاقد افسردگی به دو برابر افزایش می دهد و در صورتیکه همراه با چسب نیکوتینی استفاده شود اثر آن باز هم بیشتر میشود .
داروی نورتریپتلین ( Pamelor ) طبق نسخه ی پزشک تجویز میشود و در مواردی به ترک سیگار کمک می کند . داروی نسخه ای دیگر کلونیدین است که سبب تخفیف علائم ترک سیگار میشود .
اخیراً واکسن نیکوتینی نیز تولید شده است که به زودی وارد بازار خواهد شد و پادتن های اختصاصی در مغز تولید می کند .
درمان ترکیبی روانشناختی و داروئی ؛ شامل همه ی موارد فوق را بسیار بسیار بیشتر افزایش می دهد .
بیش از 75 درصد افراد سیگاری اقدام به ترک سیگار کرده اند و حدود 40 درصد هر سال برای ترک سیگار اقدام میکنند . در هر بار اقدام به ترک ، فقط 30 درصد افراد برای 2 روز در حالت پرهیز باقی می مانند و فقط 5 تا 10 درصد به طور دائمی مصرف سیگار را کنار میگذارند . نهایتاً 50 درصد افراد سیگاری موفق به ترک سیگار می شوند . سطح تحصیلات بالاتر با مصرف کمتر سیگار ارتباط دارد .
بیماری اعصاب و روان باعث افزایش تمایل به مصرف سیگار میشود افراد مضطرب و افسرده کمتر در ترک سیگار موفق میشوند .
مرگ عارضه اصلی استعمال دخانیات است ، علت مرگ معمولاً برونشیت مزمن و آمفیزم ، سرطان برونش و انفارکتوس قلبی و بیماری عروق مغزی می باشد .
اثر نیکوتین بر مغز :
نیکوتین از طریق فعالسازی راه های دوپامینرژیک در بعضی قسمتهای مشخص مغزی خواص تقویت کننده ی مثبت و اعتیادآور دارد و باعث تحریک مغز و تحریک سیستم پاداش مغزی می شود . وابستگی به نیکوتین خیلی سریع ایجاد می شود و اثرات تحریکی آن در مغز همانند کوکائین و آمفتامین می ماند .
الگوپذیری و مشوق های اجتماعی و تبلیغات اثر بسیار شدیدی بر مصرف وابستگی به سیگار دارد .
علائم نیکوتینی :
علائم معمولاً 2 ساعت پس از کشیدن آخرین سیگار ظاهر میشود و معمولاً طی 24 تا 48 ساعت به اوج خود میرسد . علائم شایع عبارتند از :
میل شدید به مصرف ، تنش ، تحریک پذیری ، اشکال در تمرکز ، خواب آلودگی ، کاهش ضربان قلب و فشار خون ، افزایش اشتها و ... از نظر رفتاری ، اثرات تحریکی نیکوتینی موجب بهبود توجه ، یادگیری و توانائی حل مسأله میشود . همچنین باعث بالا رفتن خلق و کم شدن احساس افسردگی میشود .
مزایای ترک سیگار برای سلامتی :
قطع مصرف دخانیات منافع فوری و عمده برای افراد در هر سنی دارد . ترک سیگار ، در افراد سیگاری باعث افزایش طول عمر میشود و خطر ابتلا به سرطان ریه و ناراحتی های قلبی ـ عروقی و بیماریهای ریوی مزمن را کاهش می دهد .
درمان ترک سیگار
ترک سیگار می تواند ناگهانی یا به صورت تدریجی باشد .
رفتار درمانی مقبول ترین درمان روان شناختی مصرف سیگار است ، در ابتدا باید موقعیت های پرخطر شناسایی شده و مهارت های مدارای شناختی یا رفتاری در برخورد با این موقعیت ها برنامه ریزی و اجرا شوند . «کنترل محرک» شامل حذف سرنخ ها و نشانه های محیطی برای مصرف سیگار است . بیزاری درمانی ، روشی است که طی آن فرد سیگاری واداشته میشود پشت سرهم سیگار بکشد تا جایی که در طی جلسه ی درمانی به حد تهوع برسد و سیگار کشیدن به احساسات ناخوشایند تداعی پیدا کند .
درمان های جایگزینی نیکوتینی تمامی درمانهای جایگزینی نیکوتینی ، میزان ترک را دو برابر می کنند که علت آن کاهش علائم جسمی ترک نیکوتینی است و به مدت 6 تا 12 هفته از نیکوتین جایگزین استفاده میشود و پس از آن به مدت 6 تا 12 هفته مقدار آن را کم می کنند تا قطع شود .
آدامس نیکوتین ( Nicorette ) فرآورده ی بدون نسخه است که از طریق جویدن نیکوتین آزاد می کند و نیکوتین حاصله از راه مخاط دهان جذب می شود و انواع 2 و 4 میلی گرمی دارد . نوع 2 میلی گرمی برای افرادی است که کمتر از 25 نخ سیگار در روز میکشند . پس از ترک ناگهانی ، هر دوساعت 1 یا 2 عدد آدامس مصرف میشود . همراه با این آدامسها نباید نوشابه های اسیدی ( قهوه ، چای ، سودا و آب میوه ) مصرف شود چون جذب نیکوتین کاهش می یابد . مصرف آن اثرات زیانباری ندارد .
قرص های مکیدنی نیکوتینی هم وجود دارند ( Commit ) و آنها هم انواع 2 و 4 میلی گرمی دارند . این قرصها در کسانی مفید است که بلافاصله پس از بیدار شدن مصرف سیگار داشته اند . عمدتاً در خلال 6 هفته اول ترک ، روزی 9 تا 20 قرص مکیدنی مصرف می شود و سپس مقدار آن کاهش می یابد .قرص نباید قورت داده شود و باید مکیده شود . عوارض آن شامل بی خوابی ، تهوع ، سوزش سردل و سردرد و سکسکه است .
چسب های نیکوتینی هم بدون نسخه قابل تهیه هستند . دو نوع دارند : انواع 16 ساعته ( Nicotrol ) و انواع 16 تا 24 ساعته ( Nicoderm CQ ) . چسب ها هر روز صبح مصرف میشوند و برای بیماران پذیرفتنی تر هستند . تنها عارضه ی آنها بثورات پوستی است در چسبهای 24 ساعته و بی خوابی می باشد .
اسپری بینی نیکوتین ( Nicotrol ) فقط از طریق نسخه پزشک قابل وصول است و برای سیگاری های قهار استفاده می شود .
داروهای غیر نیکوتینی :
این درمانها برای افرادی که مخالف درمان جایگزین هستند یا درمان جایگزین موثر نبوده است استفاده میشود . قرص زیبان ( Zyban ) که یک داروی ضد افسردگی است به مدت 6 تا 12 هفته داده می شود این دارو توسط نسخه ی پزشک باید مصرف شود و میزان ترک سیگار را در افراد سیگاری دارای افسردگی و فاقد افسردگی به دو برابر افزایش می دهد و در صورتیکه همراه با چسب نیکوتینی استفاده شود اثر آن باز هم بیشتر میشود .
داروی نورتریپتلین ( Pamelor ) طبق نسخه ی پزشک تجویز میشود و در مواردی به ترک سیگار کمک می کند . داروی نسخه ای دیگر کلونیدین است که سبب تخفیف علائم ترک سیگار میشود .
اخیراً واکسن نیکوتینی نیز تولید شده است که به زودی وارد بازار خواهد شد و پادتن های اختصاصی در مغز تولید می کند .
درمان ترکیبی روانشناختی و داروئی ؛ شامل همه ی موارد فوق را بسیار بسیار بیشتر افزایش می دهد .