مشاهده نسخه کامل
: hesam
23-03-2006, 13:44
اگر بخواهيد 10 تحول مهم در دنياي کامپيوتر و اينترنت را براي سال 1385 پيش‌بيني کنيد، چه مواردي را برخواهيد شمرد؟
معمولا رسم است که در ابتداي هر سال رسانه‌هاي تخصصي نگاهي به رويدادهاي گذشته مي‌اندازند و در مورد روند تحولات حوزه مورد علاقه‌خود در سال جديد به گمانه‌زني مي‌پردازند. در اين يادداشت کوتاه، من به پيروي از اين سنت سعي کردم درباره روند تحولات IT در سال پيش رو حدس و گمان‌هايي بزم. مواردي که در اينجا برشمرده‌ام وجه مشترک خاصي ندارد به غير از اينکه همه آنها به نظر من خيلي مهم هستند و چه از نظر اقتصادي و چه از نظر صنعتي تاثيرگذار خواهند بود.
1) گوگل: از غول جستجوگر تا غول سرويس‌گر
گوگل درحال تغيير ماهيت است. شکي در اين مورد ندارم. گوگل ديگر صرفا يک غول جستجوگر نيست. اين شرکت باهوش که در ابتدا فقط به عنوان يک پديده موفق در عرصه موتورهاي جستجوي اينترنتي مطرح بود، به تدريج طرح‌هاي بلندمدت خود درباره کسب وکار در فضاي وب را آشکار کرد. گوگل خيلي خوب شطرنج بازي کرد. ابتدا به کمک موتور جستجو، تارعنکبوت خود را به تمام سلولهاي وب تنيد و وقتي مطمئن شد اکثر کاربران وب به سايتش دلبستگي پيدا کرده‌اند، امپراطوري آنلاين جديد خود را اعلام کرد. سرويس‌هاي جديد يکي پس از ديگري از راه رسيدند. بعضي از آنها مانند ارائه سرويس اينترنت پرسرعت به کاربران محلي (نزديک ساختمان مرکزي شرکت) چنان غيرمنتظره بودند که مردم را غافلگير کردند. گوگل اکنون ويدئو پخش مي کند. سرويس وبلاگ ارائه مي‌دهد. خدمات آنلاين ارتباطي مانند ايميل رايگان و مسنجر عرضه مي‌کند و يک دوجين نرم‌افزار کاربردي که اغلب آنها کاربرد آنلاين دارند معرفي کرده است. در واقع گوگل همه کار مي‌کند. درست مثل مايکروسافت که همه‌کاره است. گوگل پديده اين روزهاست و يادآور روزهاي طلايي امپراطوري مايکروسافت است. مي‌توانيد اين شرکت را نسخه آنلاين کسب‌وکار مايکروسافت تصور کنيد. گوگل مايکروسافت را به حاشيه خواهد راند مگر اينکه يک تحول اساسي در ساختار کسب وکار و برنامه‌هاي مايکروسافت پديد آيد. کليد موفقت گوگل در اهميتي است که اين شرکت براي کيفيت خدماتش به مردم قائل است. اين شرکت توانسته است به مدد همين طرز تفکر تمام بازيگران صنعت فناوري اطلاعات به بازنگري در رابطه خود با مشتريان و کاربران ترغيب کند.
البته امپراطوري ساختن چالش‌هاي زيادي را براي گوگل ايجاد خواهد کرد. شاکيان دادگاه‌هاي آنتي‌تراست بزودي پرونده‌سازي را آغاز خواهند کرد. درگيري هاي حقوقي با دولت‌ها، با طرفداران آزادي گردش اطلاعات، با حاميان کپي‌رايت، با مخالفان هرزه‌نگاري کودکان و گروه‌هاي ديگر در راهند.
سال 85 سالي سرنوشت ساز براي گوگل خواهد بود. در اين سال گوگل بنيان‌هاي هويت جديد خود در فضاي وب را محکم خواهد کرد. گوگل غولي است که تازه از چراغ جادو بيرون آمده، اگر خوب گوش کنيد، صدايش را مي‌شنويد که مي‌گويد: در خدمتم سرور من! چه سرويسي نياز داريد؟
2) ويندوز ويستا: مياد؟ نمياد؟
ويندوز ويستا را هنوز نديده‌ام هرچند که تعريفش را زياد شنيده‌ايم. ولي انصافا مايکروسافت در برنامه ريزي براي عرضه اين سيستم‌عامل به بازار به بدترين نحو ممکن عمل کرد. من تا به حال چنين افتضاحي را در کسب‌وکار مايکروسافت نديده بودم. از زماني که ويندوز لانگهورن معرفي شد و بعدا به ويستا تغيير نام يافت، تاکنون چندين بار زمان ارائه اين سيستم‌عامل به بازار به تعويق افتاده يا به جلو و عقب برده شده است. مايکروسافت در ابتدا مي‌خواست با ورود ويستا به بازار به اصطلاح "بترکاند" و همه را شگفت زده کند. بعدا معلوم شد اين طرح آنچنان جاه طلبانه و دشوار بوده که مايکروسافت مجبور است ويستا را بدون برخي از ويژگي‌هاي وعده داده شده ارائه کند و بعدا طي يک روند دو سه ساله آن را تکميل کند. در حقيقت ماجراي ويندوز ويستا لوث شد. همه فکر مي‌کردند اين محصول نيز مانند محصولات ديگر مايکروسافت طبق برنامه ريزي قبلي و با کمي تاخير به بازار خواهد آمد. خيلي از نشريات حتي ويژه‌نامه براي ويندوز ويستا چاپ کردند. دنياي رسانه‌ها چندبار براي آمدن ويستا شمارش معکوس کرد ولي ويستا نيامد. ويستا ممکن است سال 1385 بالاخره بيايد ولي ديگر يک پديده نخواهد بود.
3) پلي‌استيشن و اکس‌باکس: چشم و هم‌چشمي براي اول بودن
جنگ فرسايشي ميان پلي استيشن 3 و اکس‌باکس 360 در سال 1385 همچنان ادامه خواهد يافت. مايکروسافت موفق شد اکس باکس 360 را زودتر از PS3 به بازار معرفي کند. اما سوني ارائه PS3 را تا انتهاي سال 2006 به تعويق انداخت. اين وضعيت فرصت گرانبهايي در اختيار مايکروسافت قرار مي‌دهد تا اکس‌باکس 360 را در بازار جا بيندازد. استيوبالمر، مديرعامل مايکروسافت، در گفتگويي که اخيرا با نشريه فورچون داشت بر اين ايده صحه گذاشت. البته سال گذشته پلي استيشن 2 توانست با فاصله زياد اکس باکس را مغلوب کند چون در مقابل 101 ميليون دستگاه پلي استيشن 2 مايکروسافت تنها توانست 25 ميليون اکس‌باکس روانه بازار کند. اما ظاهرا بازاريابي مايکورسافت روي اکس‌باکس خيلي موفق از آب درآمده است چنانکه بازار فروش اين محصول همزمان با آغاز سال 2006 با فشار شديد تقاضا و کمبود عرضه مواجه شد و مردم براي خريد اکس‌باکس صف کشيدند. با اين وجود بعضي از کارشناسان متمايل به سوني معتقدند پلي استيشن 3 با وجود تاخير زياد نسبت به اکس‌باکس، آنقدر خوب طراحي شده که با بهره‌گيري از بازار گسترده‌تر سوني در اين زمينه خواهد توانست دوباره گوي و ميدان را از مايکروسافت بربايد.
4) چالش HD-DVD با Blu-ray
يک چالش فرسايشي ديگر هم در سال 1385 همچنان خبرساز خواهد بود و آن نبرد دو جبهه رقيب براي به دست گرفتن بازار نسل جديد DVD ها است. هر دو فرمت HD-DVD و Blu-ray از فناوري پرتو ليزر آبي استفاده مي‌کنند اما قيمت تمام شده HD-DVD کمتر از Blu-ray است و در عوض Blu-ray قابليت‌هاي فني بيشتر و بهتري دارد. اين مساله يک وضعيت بغرنج در صنعت به‌وجود آورده و بازار را در حالت انتظار باقي گذاشته است. سال گذشته جبهه Blu-ray به رهبري سوني نتوانست با ائتلاف HD-DVD به رهبري توشيبا به توافقي براي معرفي يک پلاتفرم مشترک برسد. سوني به دليل حضور در صنعت فيلم‌سازي هاليوود و پشتيباني چندين شرکت بزرگ ضبط و پخش فيلم، در اين چالش دست بالا را دارد اما حضور مايکروسافت در جبهه HD-DVD که همه جا انگيزه‌اي قوي براي شکست دادن سوني دارد، باعث شده که اين شرکت نتواند کل صنعت را براي کنار گذاشتن HD-DVD متقاعد کند. جالب اينجاست که اينتل نيز به مايکروسافت پيوسته و اين معادله چند مجهولي را پيچيده‌تر کرده است. اهميت نقش اينتل در اين ماجرا کم نيست زيرا اينتل به تازگي خود را به صورت بازيگري فعال در بازار لوازم صوتي و تصويري معرفي کرده و قصد دارد تصوير خود در افکار عمومي را تغيير دهد و به هنروسرگرمي بيشتر بها دهد. نکته جالب اينجاست که سرانجام رقابت ميان اين دو جبهه از بعضي جهات با چالش ميان پلي استيشن سوني و اکس‌باکس مايکروسافت گره خورده است زيرا هريک از اين دو قصد دارند نسخه جديد بازي‌هاي کامپيوتري را روي فرمت مورد نظر خود از نسل بعدي DVD عرضه کنند بنابراين اگر به عنوان مثال Blu-ray پيروز شود، اين پيروزي خود به عاملي براي شکست دادن اکس‌باکس 360 تبديل خواهد شد.
5) موبايل دنياي IT را به ميان توده‌ها مي‌برد
سالي که گذشت براي صنعت موبايل يک سال موفق بود. اين صنعت که طي پنج سال گذشته يک روند تکاملي را طي کرده، سال 1385 بلوغ خود را کامل خواهد کرد. ترکيب شدن اين پلاتفرم با سيستم‌هاي پخش تلويزيوني ديجيتال هيجان تازه‌اي در اين صنعت پديد آورده و افزوده شدن قابليت‌هايي مانند اجراي بازي‌ها و نرم‌افزارهاي کامپيوتري به همراه قابليت اتصال دائمي به اينترنت پرسرعت، آينده درخشاني را براي اين صنعت به ارمغان خواهد آورد. گوشي‌هاي موبايل به دليل جمع‌وجور بودن و قابل حمل بودن اکنون به رقيب مهمي براي لپ‌تاپ و کامپيوترهاي روميزي تبديل شده‌اند. برخلاف کامپيوترهاي معمولي، موبايل‌ها موفق خواهند شد سيستم‌هاي پردازش کامپيوتري را در قالب يک وسيله روزمره که کارکردن با آن بسيار آسان است به ميان توده‌هاي مردم ببرند. در حال حاضر با وجود گذشتن دو دهه از ورود کامپيوترهاي شخصي به بازار، تعداد گوشي‌هاي موبايلي که در دست مردم دنيا است از تعداد پي‌سي‌ها بيشتر است. بنابراين قبل از اينکه صنعت کامپيوترهاي روزميزي بتواند به کمک فناوري‌هاي پيشرفته صوتي و تصويري، اين سکو را به وسيله شماره يک خانه‌ها تبديل کند، موبايل رابطه نزديک‌تر و صميمانه‌تري با توده‌هاي مردم برقرار خواهد کرد و به تدريج و به صورت نامحسوس (براي عوام) پردازش‌هاي کامپيوتري را به جزء لاينفک زندگي روزمره تبديل خواهد کرد. نسل جديد گوشي‌هاي موبايل علاوه بر قابليت اجراي نرم‌افزارهاي کامپيوتري، از هم‌اکنون خود را به عنوان مهمترين وسيله براي عکاسي ديجيتال، گوش کردن به موسيقي MP3 ، دسترسي به خدمات آنلاين در اينترنت و رسانه‌هاي ارتباط جمعي مانند راديو و تلويزيون‌هاي ماهواره‌اي کانديد کرده‌اند. سال 85 خبرهاي بيشتري در اين زمينه خواهيم شنيد.
6) مشاغل IT: متخصصان امنيت پولدار مي‌شود
اگر به خاطر داشته باشيد، سال 83 سال بسيار بدي دنياي کامپيوتر و اينترنت بود و انواع کرم و ويروس و نرم‌افزارهاي مخرب سيستم‌هاي رايانه‌اي را هدف قراردادند. مجموع حوادث سال 83 موجب شدند که صنعت و به طور کلي فضاي اينترنت نسبت به خطراتي که امنيت اطلاعات را تهديد مي‌کنند به يک خودآگاهي نسبي دست يابد. ثمره اين خود آگاهي را در سال 84 به صورت کاهش حوادثي از اين دست شاهد بوديم هرچند که به قول شرکت‌هاي متخصص در زمينه امنيت اطلاعات، اکنون لبه تيز تهديدات امنيتي متوجه ضعيف‌ترين نقطه در اين زنجيره، يعني انسان، شده است و دوباره موجي از انواع حقه‌بازي و شيادي آنلاين اينترنت را فراگرفته است، سرقت کارت اعتباري و هويت ديجيتالي افزايش پيدا کرده و بسياري از دولت ها را به فکر انتخاذ تدابير امنيتي بيشتر انداخته است. اما همين واقعيت که حملات ويروسي مخرب کاهش يافت نشان داد که اگر کاربران عادي و کارشناسان IT همزمان تلاش بيشتري براي محافظت از اطلاعات ديجيتالي به خرج دهند، فراهم آوردن محيطي امن‌تر يک روياي دست‌نيافتني نيست. بنابراين در سال 84 سرمايهگذاريهاي زيادي روي سيستم‌هاي امنيت اطلاعات انجام شد و تقاضاي جهاني براي استخدام متخصصان امنيت اطلاعات افزايش يافت. از آنجا که روند تحولات در فضاي اينترنت به گونه‌‌اي است که کاربران به تدريج زمان بيشتري را در حالت اتصال به شبکه به سرمي‌برند و سرويس‌ها و خدمات آنلاين رشد قابل ملاحظه‌اي داشته است، کاملا قابل پيش‌بيني است که مساله امنيت اطلاعات در سال 85 به يکي از سه اولويت اصلي تمام شرکت‌ها و سازمان‌ها، چه آنهايي که در بازار IT توليد‌کننده‌اند و چه آنهايي که مصرف‌کننده هستند، تبديل شود. پيش‌بيني مي‌شود روند تقاضا براي به‌کارگرفتن مهارت‌ها، جربيات و دانش کارشناسان امنيت اطلاعات در سال 85 به شدت افزايش يابد. بنابراين کساني که علاقه خاصي به اخذ مدارک IT و گذراندن دوره‌هاي تخصصي اين حوزه دارند، بخصوص افرادي که قصد اشتغال در کشورهاي توسعه يافته را دارند، از دنبال کردن مباحث مربوط به امنيت نتيجه بيشتري خواهند گرفت.
7) پيامدهاي جهاني شدن اقتصاد بر صنعت IT
اما يکي از تحولات مهم و کلان در سال 84 موضوع جهاني شدن اقتصاد و پديدار شدن آثار آن بر صنعت فناوري اطلاعات بود. صنعت IT اگرچه خود يکي از عوامل به‌وجود آورنده و تشديدکننده پديده جهاني شدن بود، ولي تاکنون خودش اينچنين تحت تاثير جهاني شدن قرارنگرفته بود. تبلور اصلي جهاني شدن در حوزه IT را بايد در روند پرشتاب برونسپاري کسب‌وکار شرکت‌هاي فناوري اطلاعات در آمريکا به مکانهاي کم هزينه‌تري مثل هند و چين ببينيد. موضوع برونسپاري اکنون به يکي از بحث‌هاي داغ در محافل سياسي و اقتصادي رده بالا در کشورهاي پيشرفته بدل شده و دولتمردان اين کشورها را در مقابل اين پرسش ساده اما حساس قرارداده که به راستي اگر تعداد زيادي از شرکت‌هاي پيشرو صنعت IT بخواهند به خاطر دستيابي به نيروي کار ارزان و متخصص در کشورهاي درحال توسعه، از تعداد نيروي انساني بومي خود بکاهند، چه اتفاقي خواهد افتاد؟ آيا ممکن است امواج غير قابل کنترلي از تظاهرات کارگري و اعتراض به افزايش بيکاري کشورهاي پيشرفته را دربربگيرد؟ البته موضوع برونسپاري در تمام عرصه‌هاي صنعتي درجريان است ولي در صنعت IT نمود بيشتري دارد زيرا اين صنعت به دليل شتاب بسيار زياد و گاه جنون آسا براي توسعه و پيشرفت، از نيازهاي مصرف‌کنندگان جلو زده و اکنون حدود دو سال است که به دنبال يافتن راه‌هايي براي کاهش هزينه‌ها است. يک راه براي کاهش هزينه‌ها کاستن از شتاب توسعه است ولي چون ترک عادت براي پيشگامان صنعت کارآساني نيست، آنها به فکر کاهش هزينه‌هاي نيروي انساني افتاده‌اند. البته حتي اگر مساله لزوم کاهش هزينه‌ها درميان نبود، بازهم موضوع افزايش سود به کمک روش برونسپاري به اندازه کافي براي شرکت‌هاي IT جذابيت داشت. سال 85 بحث درباره ميزان مقبوليت برونسپاري در محافل تصميم‌گيرنده کشورهاي پشرفته ادامه خواهد يافت ولي روند رو به رشد پديد برونسپاري منتظر نتيجه اين بحث‌ها نخواهد ماند.
8) ايران: همچنان در جستجوي متولي IT
همزمان با تحولات فناوري اطلاعات در سراسر دنيا، ايران احتمالا سال پرفراز و نشيب ديگري را در حوزه تصميمگيري براي نحوه مديريت IT پيش رو دارد. متاسفانه به دليل ساختار اجتماعي خاصي که در ايران وجود دارد، هر مقوله و موضوعي نياز به يک متولي و پدر دارد. اين مشکل مربوط به جوامعي است که هنوز به يک سيستم خودکار براي اداره امور مسائل پيچيده‌اي مانند صنعت IT دست‌نيافته‌اند. در کشورهاي توسعه‌يافته و يا درحال توسعه‌اي که فناوري اطلاعات مسير اصلي خود را پيدا کرده‌است، متولي به معنايي که ما در ايران به دنبال آن هستيم وجود ندارد. اگر منظور از متولي همان دولت است، دولت در اين کشورها نقش کنترل کننده بحران‌ها و فراهم‌کننده بسترهاي قانوني لازم براي فعاليت شرکت‌ها را دارد و اگر هم بودجه‌اي به کالبد صنعت تزريق مي‌کند، اين بودجه بازهم نقش کنترلي دارد و نه جريان‌ساز. جريان‌هاي اصلي صنعت در کشورهاي موفق توسط شرکت‌هاي بزرگي پديد مي‌آيد که دستشان براي مانور دادن در بازارهاي داخلي و خارجي تاحدودي بازگذاشته شده است. اگر پولي در صنعت تزريق مي‌شود به واسطه سرمايهگذاريهاي همين شرکت‌ها است. حتي صنايع مخابراتي نيز اکنون به تدريج انحصار خود را کنار مي‌گذارند و خود به يک کنشگر فعال در بازار رقابتي جديد تبديل مي‌شوند. شما اکنون مي‌توانيد ردپاي اين طرز تفکر را در کشورهايي مثل چين يا امارات متحده عربي به خوبي ببينيد. اما در ايران ما هنوز در آرزوي يک متولي اصلي هستيم. يک متولي خوب و دلسوز که بودجه اختصاص داده شده به اين حوزه را خوب خرج کند و همه خوشبخت شويم! به نظر من چنين اتفاقي دست‌کم در آينده نزديک محقق نخواهد شد. اين نهادهاي رنگارنگ براي فناوري اطلاعات اگرچه هرکدام تلاش‌هايي براي رونق صنعت IT در کشور انجام داده‌اند اما چون هرکدام تمايل دارند متولي اصلي باشند، تمرکز محافل تصميمگيري به جاي اينکه بر روي انتخاب بهترين راه حل براي توسعه صنعت باشد، بر روي اين موضوع دور مي‌زند که چه کسي بايد سکان‌دار و فرمانده کشتي IT در کشور باشد. وقتي کار به اينجا مي‌رسد حتي افکار عمومي و رسانه‌ها نيز به جاي نقد اصولي برنامه‌ها، بيشتر به فکر اين هستند که – بسته به تمايل خود به اين يا آن جناح اقتصادي – چه کسي را زير رگبار انتقاد بگيرند و چه کسي را تبرئه کنند. به نظر من تمام اين مباحث، مثل دعواهايي که پيرامون نحوه برگزاري نمايشگاه الکامپ و تعيين متولي آن اتفاق افتاد و مي‌افتد، خوب که دقت کنيم، مباحثي حاشيه‌اي هستند که از بس شکل حادي به خود گرفته‌اند، از حاشيه به کانون آمده‌‌اند و ذهن و حواس همه را به خود مشغول کرده‌اند. وگرنه همه مي‌دانيم که صنعت موضوع ديگري است. فلسفه نمايشگاه چيز ديگري است و اصولا هيچکدام از اين مجادلات براي ايران صنعت نمي‌شود. مشکلات ما در جاهاي ديگري است. هنوز تکليف مقررات مهمي مانند تجارت الکترونيک و يا کپي‌رايت روشن نشده، هنوز سازوکار بازرگاني کالاهاي خارجي درگير بحث قاچاق و امثال ان است. نقش دانشگاه‌ها در اين ميان روشن نيست و معلوم نيست اينهمه نيروي انساني بالقوه خلاق و تازه نفس کجا و چگونه به هرز مي‌روند. البته اگر منصف باشيم تحولات مثبتي نيز درحال شکل گيري است. تحولات نظام صنفي رايانه‌اي کشور يکي از آنهاست. توسعه برخي زيرساخت‌هاي ارتباطي مانند خطوط اينترنت باند پهن هم روزنه اميد ديگري است. هرچند که همين اتفاقات نيز خيلي دير رخ داده‌اند. به هرحال در سال 85 احتمالا شاهد ادامه کشمکش‌ها خواهيم بود. شايد به سرانجامي برسند.
9) تفريح و سرگرمي: موتور محرکه اصلي IT
در سال 85 تفريح و سرگرمي بار ديگر به موتور محرکه اصلي صنعت و بازار IT تبديل خواهد شد. تحولاتي که همزمان با برگزاري نمايشگاه CES 2006 رخ داد، حامل چنين پيامي بود. بسياري از شرکت‌هاي بزرگ صنعت مانند مايکروسافت، اينتل، نوکيا، AMD، سامسونگ، گوگل و سوني در اين زمينه سرمايهگذاريهاي جديد و کلاني در سال 84 انجام دادند. سرگرمي ديجيتال اکنون در مرکز توجه توسعه‌دهندگان سيستم‌هاي ارتباطي قرارگرفته است. پيشگامان خطوط اينترنتي پرسرعت همه اميدشان به اين است که تمايل مردم به دريافت ويدئو و موسيقي و پادکست و امثال آن منجر به افزايش پهناي باند مورد نياز آنان و در نتيجه رويکرد بيشتر به سمت خطوط پرسرعت شود. اپراتورهاي موبايل به موفقيت طرح‌هاي جديد مربوط به پخش برنامه‌هاي تلويزيوني روي گوشي‌هاي موبايل اميد زيادي دارند. شرکت‌هاي سازنده نرم‌افزار اميدوارند همه اين تحولات منجر به افزايش تقاضا براي سيستم‌هاي مالتي‌مديا شود و همزمان روي صنايعي همچون بازي‌هاي کامپيوتري، سينما و جلوه‌هاي ويژه بيشتر سرمايه‌گذاري مي‌کنند. سرويس‌دهندگان خدمات آنلاين اميدوارند بتوانند شرکت‌هاي ضبط و پخش فيلم و موسيقي را براي عرضه بيشتر آثار چه به صورت کرايه‌اي و چه به صورت خريد الکترونيکي و دانلود محتوا ترغيب کنند. سازندگان سخت‌افزار نيز به نوبه خود اميدوارند بتوانند در سال 85 محصولات جديدي روانه بازار کنند که نيازهاي متنوع مصرف‌کنندگان در اين زمينه - از تلويزيون گرفته تا DVD ، کنسول بازي، اتصال به اينترنت و گوش دادن به موسيقي – را با استفاده از وسايل جديد و ترکيبي پاسخ دهند. رونق وسيله‌اي تک منظوره مانند iPod تنها گوشه‌اي از اشتياق اين بازار را نشان مي‌دهد. بايد منتظر تحولات بيشتري باشيم.
10) وب 2: بازتعريف فضاي سايبر
و سرانجام در گرماگرم همه اين تحولات، کل فضاي وب، يعني رسانه و مجراي ارتباطي اصلي که همه قطعات اين پازل صنعتي را در دل خود دارد، در حال رسيدن به بلوغ و مرحله تکاملي ديگري است. اصطلاح وب 2 که مدتي است برسرزبان ها افتاده صرفا نشان مي‌دهد که در سطوح تئوريک نيز علاقه‌مندي‌هايي براي بازشناسي و بازتعريف Cyberspace بوجود آمده است. اين مباحث لزوما ذيل واژگاني مانند وب 2 قرار نمي‌گيرند بلکه اين واژه‌سازي‌ها در اصل بهانه‌هايي هستند براي توجه دادن به اهميت آنچه در حال شکل گيري است.
ده سال پيش، هنگامي که امواج پديده‌اي به نام اينترنت به کشورهاي مختلف رسيد، بحث‌هاي داغ و هيجان انگيزي درباره پيامدهاي اين تحول شگرف و تاثيرات متقابل اينترنت و اجتماع بر يکديگر درگرفت و سپس به موازات عادي شدن نقش اين وسيله ارتباطي در زندگي روزمره جوامع مدرن و درحال توسعه، تمايل به نظريه‌پردازي در اين وادي کاهش يافت.پنج سال پيش هنگامي که تب وبلاگ‌‌نويسي داغ شد، دوباره براي مدتي کوتاه تنور مباحث تئوريک فضاي سايبر داغ شد و واژگاني مانند سايبر ژورناليسم بيرون آمد. اما به موازات کاهش اين تب، دوباره توجه‌ها معطوف به تحولات صنعتي روزمره شد.
اکنون با تحولات جديدي که طي پنج سال گذشته به مدد گسترش زيرساخت‌هاي مهمي چون اينترنت باند پهن و شبکه‌هاي موبايل رخ داده‌است، ما بازهم با مدياي جديدي روبرو هستيم که دقيقا معلوم نيست مرکز ثقلش کجاست و هنوز قابليت‌هاي اصلي خود را بروز نداده است. اما در مرحله‌اي هستيم که پيش‌بيني اينکه سير تحولات ما را به کجا خواهد برد و منجر به شکل گيري کدام مناسبات و رويدادهاي اجتماعي جديد خواهد شد، کاملا هيجان انگيز به نظر مي‌رسد. بنابراين در سال 85 دوباره شاهد رونق مباحث تئوريک در اين زمينه خواهيم بود.
معمولا رسم است که در ابتداي هر سال رسانه‌هاي تخصصي نگاهي به رويدادهاي گذشته مي‌اندازند و در مورد روند تحولات حوزه مورد علاقه‌خود در سال جديد به گمانه‌زني مي‌پردازند. در اين يادداشت کوتاه، من به پيروي از اين سنت سعي کردم درباره روند تحولات IT در سال پيش رو حدس و گمان‌هايي بزم. مواردي که در اينجا برشمرده‌ام وجه مشترک خاصي ندارد به غير از اينکه همه آنها به نظر من خيلي مهم هستند و چه از نظر اقتصادي و چه از نظر صنعتي تاثيرگذار خواهند بود.
1) گوگل: از غول جستجوگر تا غول سرويس‌گر
گوگل درحال تغيير ماهيت است. شکي در اين مورد ندارم. گوگل ديگر صرفا يک غول جستجوگر نيست. اين شرکت باهوش که در ابتدا فقط به عنوان يک پديده موفق در عرصه موتورهاي جستجوي اينترنتي مطرح بود، به تدريج طرح‌هاي بلندمدت خود درباره کسب وکار در فضاي وب را آشکار کرد. گوگل خيلي خوب شطرنج بازي کرد. ابتدا به کمک موتور جستجو، تارعنکبوت خود را به تمام سلولهاي وب تنيد و وقتي مطمئن شد اکثر کاربران وب به سايتش دلبستگي پيدا کرده‌اند، امپراطوري آنلاين جديد خود را اعلام کرد. سرويس‌هاي جديد يکي پس از ديگري از راه رسيدند. بعضي از آنها مانند ارائه سرويس اينترنت پرسرعت به کاربران محلي (نزديک ساختمان مرکزي شرکت) چنان غيرمنتظره بودند که مردم را غافلگير کردند. گوگل اکنون ويدئو پخش مي کند. سرويس وبلاگ ارائه مي‌دهد. خدمات آنلاين ارتباطي مانند ايميل رايگان و مسنجر عرضه مي‌کند و يک دوجين نرم‌افزار کاربردي که اغلب آنها کاربرد آنلاين دارند معرفي کرده است. در واقع گوگل همه کار مي‌کند. درست مثل مايکروسافت که همه‌کاره است. گوگل پديده اين روزهاست و يادآور روزهاي طلايي امپراطوري مايکروسافت است. مي‌توانيد اين شرکت را نسخه آنلاين کسب‌وکار مايکروسافت تصور کنيد. گوگل مايکروسافت را به حاشيه خواهد راند مگر اينکه يک تحول اساسي در ساختار کسب وکار و برنامه‌هاي مايکروسافت پديد آيد. کليد موفقت گوگل در اهميتي است که اين شرکت براي کيفيت خدماتش به مردم قائل است. اين شرکت توانسته است به مدد همين طرز تفکر تمام بازيگران صنعت فناوري اطلاعات به بازنگري در رابطه خود با مشتريان و کاربران ترغيب کند.
البته امپراطوري ساختن چالش‌هاي زيادي را براي گوگل ايجاد خواهد کرد. شاکيان دادگاه‌هاي آنتي‌تراست بزودي پرونده‌سازي را آغاز خواهند کرد. درگيري هاي حقوقي با دولت‌ها، با طرفداران آزادي گردش اطلاعات، با حاميان کپي‌رايت، با مخالفان هرزه‌نگاري کودکان و گروه‌هاي ديگر در راهند.
سال 85 سالي سرنوشت ساز براي گوگل خواهد بود. در اين سال گوگل بنيان‌هاي هويت جديد خود در فضاي وب را محکم خواهد کرد. گوگل غولي است که تازه از چراغ جادو بيرون آمده، اگر خوب گوش کنيد، صدايش را مي‌شنويد که مي‌گويد: در خدمتم سرور من! چه سرويسي نياز داريد؟
2) ويندوز ويستا: مياد؟ نمياد؟
ويندوز ويستا را هنوز نديده‌ام هرچند که تعريفش را زياد شنيده‌ايم. ولي انصافا مايکروسافت در برنامه ريزي براي عرضه اين سيستم‌عامل به بازار به بدترين نحو ممکن عمل کرد. من تا به حال چنين افتضاحي را در کسب‌وکار مايکروسافت نديده بودم. از زماني که ويندوز لانگهورن معرفي شد و بعدا به ويستا تغيير نام يافت، تاکنون چندين بار زمان ارائه اين سيستم‌عامل به بازار به تعويق افتاده يا به جلو و عقب برده شده است. مايکروسافت در ابتدا مي‌خواست با ورود ويستا به بازار به اصطلاح "بترکاند" و همه را شگفت زده کند. بعدا معلوم شد اين طرح آنچنان جاه طلبانه و دشوار بوده که مايکروسافت مجبور است ويستا را بدون برخي از ويژگي‌هاي وعده داده شده ارائه کند و بعدا طي يک روند دو سه ساله آن را تکميل کند. در حقيقت ماجراي ويندوز ويستا لوث شد. همه فکر مي‌کردند اين محصول نيز مانند محصولات ديگر مايکروسافت طبق برنامه ريزي قبلي و با کمي تاخير به بازار خواهد آمد. خيلي از نشريات حتي ويژه‌نامه براي ويندوز ويستا چاپ کردند. دنياي رسانه‌ها چندبار براي آمدن ويستا شمارش معکوس کرد ولي ويستا نيامد. ويستا ممکن است سال 1385 بالاخره بيايد ولي ديگر يک پديده نخواهد بود.
3) پلي‌استيشن و اکس‌باکس: چشم و هم‌چشمي براي اول بودن
جنگ فرسايشي ميان پلي استيشن 3 و اکس‌باکس 360 در سال 1385 همچنان ادامه خواهد يافت. مايکروسافت موفق شد اکس باکس 360 را زودتر از PS3 به بازار معرفي کند. اما سوني ارائه PS3 را تا انتهاي سال 2006 به تعويق انداخت. اين وضعيت فرصت گرانبهايي در اختيار مايکروسافت قرار مي‌دهد تا اکس‌باکس 360 را در بازار جا بيندازد. استيوبالمر، مديرعامل مايکروسافت، در گفتگويي که اخيرا با نشريه فورچون داشت بر اين ايده صحه گذاشت. البته سال گذشته پلي استيشن 2 توانست با فاصله زياد اکس باکس را مغلوب کند چون در مقابل 101 ميليون دستگاه پلي استيشن 2 مايکروسافت تنها توانست 25 ميليون اکس‌باکس روانه بازار کند. اما ظاهرا بازاريابي مايکورسافت روي اکس‌باکس خيلي موفق از آب درآمده است چنانکه بازار فروش اين محصول همزمان با آغاز سال 2006 با فشار شديد تقاضا و کمبود عرضه مواجه شد و مردم براي خريد اکس‌باکس صف کشيدند. با اين وجود بعضي از کارشناسان متمايل به سوني معتقدند پلي استيشن 3 با وجود تاخير زياد نسبت به اکس‌باکس، آنقدر خوب طراحي شده که با بهره‌گيري از بازار گسترده‌تر سوني در اين زمينه خواهد توانست دوباره گوي و ميدان را از مايکروسافت بربايد.
4) چالش HD-DVD با Blu-ray
يک چالش فرسايشي ديگر هم در سال 1385 همچنان خبرساز خواهد بود و آن نبرد دو جبهه رقيب براي به دست گرفتن بازار نسل جديد DVD ها است. هر دو فرمت HD-DVD و Blu-ray از فناوري پرتو ليزر آبي استفاده مي‌کنند اما قيمت تمام شده HD-DVD کمتر از Blu-ray است و در عوض Blu-ray قابليت‌هاي فني بيشتر و بهتري دارد. اين مساله يک وضعيت بغرنج در صنعت به‌وجود آورده و بازار را در حالت انتظار باقي گذاشته است. سال گذشته جبهه Blu-ray به رهبري سوني نتوانست با ائتلاف HD-DVD به رهبري توشيبا به توافقي براي معرفي يک پلاتفرم مشترک برسد. سوني به دليل حضور در صنعت فيلم‌سازي هاليوود و پشتيباني چندين شرکت بزرگ ضبط و پخش فيلم، در اين چالش دست بالا را دارد اما حضور مايکروسافت در جبهه HD-DVD که همه جا انگيزه‌اي قوي براي شکست دادن سوني دارد، باعث شده که اين شرکت نتواند کل صنعت را براي کنار گذاشتن HD-DVD متقاعد کند. جالب اينجاست که اينتل نيز به مايکروسافت پيوسته و اين معادله چند مجهولي را پيچيده‌تر کرده است. اهميت نقش اينتل در اين ماجرا کم نيست زيرا اينتل به تازگي خود را به صورت بازيگري فعال در بازار لوازم صوتي و تصويري معرفي کرده و قصد دارد تصوير خود در افکار عمومي را تغيير دهد و به هنروسرگرمي بيشتر بها دهد. نکته جالب اينجاست که سرانجام رقابت ميان اين دو جبهه از بعضي جهات با چالش ميان پلي استيشن سوني و اکس‌باکس مايکروسافت گره خورده است زيرا هريک از اين دو قصد دارند نسخه جديد بازي‌هاي کامپيوتري را روي فرمت مورد نظر خود از نسل بعدي DVD عرضه کنند بنابراين اگر به عنوان مثال Blu-ray پيروز شود، اين پيروزي خود به عاملي براي شکست دادن اکس‌باکس 360 تبديل خواهد شد.
5) موبايل دنياي IT را به ميان توده‌ها مي‌برد
سالي که گذشت براي صنعت موبايل يک سال موفق بود. اين صنعت که طي پنج سال گذشته يک روند تکاملي را طي کرده، سال 1385 بلوغ خود را کامل خواهد کرد. ترکيب شدن اين پلاتفرم با سيستم‌هاي پخش تلويزيوني ديجيتال هيجان تازه‌اي در اين صنعت پديد آورده و افزوده شدن قابليت‌هايي مانند اجراي بازي‌ها و نرم‌افزارهاي کامپيوتري به همراه قابليت اتصال دائمي به اينترنت پرسرعت، آينده درخشاني را براي اين صنعت به ارمغان خواهد آورد. گوشي‌هاي موبايل به دليل جمع‌وجور بودن و قابل حمل بودن اکنون به رقيب مهمي براي لپ‌تاپ و کامپيوترهاي روميزي تبديل شده‌اند. برخلاف کامپيوترهاي معمولي، موبايل‌ها موفق خواهند شد سيستم‌هاي پردازش کامپيوتري را در قالب يک وسيله روزمره که کارکردن با آن بسيار آسان است به ميان توده‌هاي مردم ببرند. در حال حاضر با وجود گذشتن دو دهه از ورود کامپيوترهاي شخصي به بازار، تعداد گوشي‌هاي موبايلي که در دست مردم دنيا است از تعداد پي‌سي‌ها بيشتر است. بنابراين قبل از اينکه صنعت کامپيوترهاي روزميزي بتواند به کمک فناوري‌هاي پيشرفته صوتي و تصويري، اين سکو را به وسيله شماره يک خانه‌ها تبديل کند، موبايل رابطه نزديک‌تر و صميمانه‌تري با توده‌هاي مردم برقرار خواهد کرد و به تدريج و به صورت نامحسوس (براي عوام) پردازش‌هاي کامپيوتري را به جزء لاينفک زندگي روزمره تبديل خواهد کرد. نسل جديد گوشي‌هاي موبايل علاوه بر قابليت اجراي نرم‌افزارهاي کامپيوتري، از هم‌اکنون خود را به عنوان مهمترين وسيله براي عکاسي ديجيتال، گوش کردن به موسيقي MP3 ، دسترسي به خدمات آنلاين در اينترنت و رسانه‌هاي ارتباط جمعي مانند راديو و تلويزيون‌هاي ماهواره‌اي کانديد کرده‌اند. سال 85 خبرهاي بيشتري در اين زمينه خواهيم شنيد.
6) مشاغل IT: متخصصان امنيت پولدار مي‌شود
اگر به خاطر داشته باشيد، سال 83 سال بسيار بدي دنياي کامپيوتر و اينترنت بود و انواع کرم و ويروس و نرم‌افزارهاي مخرب سيستم‌هاي رايانه‌اي را هدف قراردادند. مجموع حوادث سال 83 موجب شدند که صنعت و به طور کلي فضاي اينترنت نسبت به خطراتي که امنيت اطلاعات را تهديد مي‌کنند به يک خودآگاهي نسبي دست يابد. ثمره اين خود آگاهي را در سال 84 به صورت کاهش حوادثي از اين دست شاهد بوديم هرچند که به قول شرکت‌هاي متخصص در زمينه امنيت اطلاعات، اکنون لبه تيز تهديدات امنيتي متوجه ضعيف‌ترين نقطه در اين زنجيره، يعني انسان، شده است و دوباره موجي از انواع حقه‌بازي و شيادي آنلاين اينترنت را فراگرفته است، سرقت کارت اعتباري و هويت ديجيتالي افزايش پيدا کرده و بسياري از دولت ها را به فکر انتخاذ تدابير امنيتي بيشتر انداخته است. اما همين واقعيت که حملات ويروسي مخرب کاهش يافت نشان داد که اگر کاربران عادي و کارشناسان IT همزمان تلاش بيشتري براي محافظت از اطلاعات ديجيتالي به خرج دهند، فراهم آوردن محيطي امن‌تر يک روياي دست‌نيافتني نيست. بنابراين در سال 84 سرمايهگذاريهاي زيادي روي سيستم‌هاي امنيت اطلاعات انجام شد و تقاضاي جهاني براي استخدام متخصصان امنيت اطلاعات افزايش يافت. از آنجا که روند تحولات در فضاي اينترنت به گونه‌‌اي است که کاربران به تدريج زمان بيشتري را در حالت اتصال به شبکه به سرمي‌برند و سرويس‌ها و خدمات آنلاين رشد قابل ملاحظه‌اي داشته است، کاملا قابل پيش‌بيني است که مساله امنيت اطلاعات در سال 85 به يکي از سه اولويت اصلي تمام شرکت‌ها و سازمان‌ها، چه آنهايي که در بازار IT توليد‌کننده‌اند و چه آنهايي که مصرف‌کننده هستند، تبديل شود. پيش‌بيني مي‌شود روند تقاضا براي به‌کارگرفتن مهارت‌ها، جربيات و دانش کارشناسان امنيت اطلاعات در سال 85 به شدت افزايش يابد. بنابراين کساني که علاقه خاصي به اخذ مدارک IT و گذراندن دوره‌هاي تخصصي اين حوزه دارند، بخصوص افرادي که قصد اشتغال در کشورهاي توسعه يافته را دارند، از دنبال کردن مباحث مربوط به امنيت نتيجه بيشتري خواهند گرفت.
7) پيامدهاي جهاني شدن اقتصاد بر صنعت IT
اما يکي از تحولات مهم و کلان در سال 84 موضوع جهاني شدن اقتصاد و پديدار شدن آثار آن بر صنعت فناوري اطلاعات بود. صنعت IT اگرچه خود يکي از عوامل به‌وجود آورنده و تشديدکننده پديده جهاني شدن بود، ولي تاکنون خودش اينچنين تحت تاثير جهاني شدن قرارنگرفته بود. تبلور اصلي جهاني شدن در حوزه IT را بايد در روند پرشتاب برونسپاري کسب‌وکار شرکت‌هاي فناوري اطلاعات در آمريکا به مکانهاي کم هزينه‌تري مثل هند و چين ببينيد. موضوع برونسپاري اکنون به يکي از بحث‌هاي داغ در محافل سياسي و اقتصادي رده بالا در کشورهاي پيشرفته بدل شده و دولتمردان اين کشورها را در مقابل اين پرسش ساده اما حساس قرارداده که به راستي اگر تعداد زيادي از شرکت‌هاي پيشرو صنعت IT بخواهند به خاطر دستيابي به نيروي کار ارزان و متخصص در کشورهاي درحال توسعه، از تعداد نيروي انساني بومي خود بکاهند، چه اتفاقي خواهد افتاد؟ آيا ممکن است امواج غير قابل کنترلي از تظاهرات کارگري و اعتراض به افزايش بيکاري کشورهاي پيشرفته را دربربگيرد؟ البته موضوع برونسپاري در تمام عرصه‌هاي صنعتي درجريان است ولي در صنعت IT نمود بيشتري دارد زيرا اين صنعت به دليل شتاب بسيار زياد و گاه جنون آسا براي توسعه و پيشرفت، از نيازهاي مصرف‌کنندگان جلو زده و اکنون حدود دو سال است که به دنبال يافتن راه‌هايي براي کاهش هزينه‌ها است. يک راه براي کاهش هزينه‌ها کاستن از شتاب توسعه است ولي چون ترک عادت براي پيشگامان صنعت کارآساني نيست، آنها به فکر کاهش هزينه‌هاي نيروي انساني افتاده‌اند. البته حتي اگر مساله لزوم کاهش هزينه‌ها درميان نبود، بازهم موضوع افزايش سود به کمک روش برونسپاري به اندازه کافي براي شرکت‌هاي IT جذابيت داشت. سال 85 بحث درباره ميزان مقبوليت برونسپاري در محافل تصميم‌گيرنده کشورهاي پشرفته ادامه خواهد يافت ولي روند رو به رشد پديد برونسپاري منتظر نتيجه اين بحث‌ها نخواهد ماند.
8) ايران: همچنان در جستجوي متولي IT
همزمان با تحولات فناوري اطلاعات در سراسر دنيا، ايران احتمالا سال پرفراز و نشيب ديگري را در حوزه تصميمگيري براي نحوه مديريت IT پيش رو دارد. متاسفانه به دليل ساختار اجتماعي خاصي که در ايران وجود دارد، هر مقوله و موضوعي نياز به يک متولي و پدر دارد. اين مشکل مربوط به جوامعي است که هنوز به يک سيستم خودکار براي اداره امور مسائل پيچيده‌اي مانند صنعت IT دست‌نيافته‌اند. در کشورهاي توسعه‌يافته و يا درحال توسعه‌اي که فناوري اطلاعات مسير اصلي خود را پيدا کرده‌است، متولي به معنايي که ما در ايران به دنبال آن هستيم وجود ندارد. اگر منظور از متولي همان دولت است، دولت در اين کشورها نقش کنترل کننده بحران‌ها و فراهم‌کننده بسترهاي قانوني لازم براي فعاليت شرکت‌ها را دارد و اگر هم بودجه‌اي به کالبد صنعت تزريق مي‌کند، اين بودجه بازهم نقش کنترلي دارد و نه جريان‌ساز. جريان‌هاي اصلي صنعت در کشورهاي موفق توسط شرکت‌هاي بزرگي پديد مي‌آيد که دستشان براي مانور دادن در بازارهاي داخلي و خارجي تاحدودي بازگذاشته شده است. اگر پولي در صنعت تزريق مي‌شود به واسطه سرمايهگذاريهاي همين شرکت‌ها است. حتي صنايع مخابراتي نيز اکنون به تدريج انحصار خود را کنار مي‌گذارند و خود به يک کنشگر فعال در بازار رقابتي جديد تبديل مي‌شوند. شما اکنون مي‌توانيد ردپاي اين طرز تفکر را در کشورهايي مثل چين يا امارات متحده عربي به خوبي ببينيد. اما در ايران ما هنوز در آرزوي يک متولي اصلي هستيم. يک متولي خوب و دلسوز که بودجه اختصاص داده شده به اين حوزه را خوب خرج کند و همه خوشبخت شويم! به نظر من چنين اتفاقي دست‌کم در آينده نزديک محقق نخواهد شد. اين نهادهاي رنگارنگ براي فناوري اطلاعات اگرچه هرکدام تلاش‌هايي براي رونق صنعت IT در کشور انجام داده‌اند اما چون هرکدام تمايل دارند متولي اصلي باشند، تمرکز محافل تصميمگيري به جاي اينکه بر روي انتخاب بهترين راه حل براي توسعه صنعت باشد، بر روي اين موضوع دور مي‌زند که چه کسي بايد سکان‌دار و فرمانده کشتي IT در کشور باشد. وقتي کار به اينجا مي‌رسد حتي افکار عمومي و رسانه‌ها نيز به جاي نقد اصولي برنامه‌ها، بيشتر به فکر اين هستند که – بسته به تمايل خود به اين يا آن جناح اقتصادي – چه کسي را زير رگبار انتقاد بگيرند و چه کسي را تبرئه کنند. به نظر من تمام اين مباحث، مثل دعواهايي که پيرامون نحوه برگزاري نمايشگاه الکامپ و تعيين متولي آن اتفاق افتاد و مي‌افتد، خوب که دقت کنيم، مباحثي حاشيه‌اي هستند که از بس شکل حادي به خود گرفته‌اند، از حاشيه به کانون آمده‌‌اند و ذهن و حواس همه را به خود مشغول کرده‌اند. وگرنه همه مي‌دانيم که صنعت موضوع ديگري است. فلسفه نمايشگاه چيز ديگري است و اصولا هيچکدام از اين مجادلات براي ايران صنعت نمي‌شود. مشکلات ما در جاهاي ديگري است. هنوز تکليف مقررات مهمي مانند تجارت الکترونيک و يا کپي‌رايت روشن نشده، هنوز سازوکار بازرگاني کالاهاي خارجي درگير بحث قاچاق و امثال ان است. نقش دانشگاه‌ها در اين ميان روشن نيست و معلوم نيست اينهمه نيروي انساني بالقوه خلاق و تازه نفس کجا و چگونه به هرز مي‌روند. البته اگر منصف باشيم تحولات مثبتي نيز درحال شکل گيري است. تحولات نظام صنفي رايانه‌اي کشور يکي از آنهاست. توسعه برخي زيرساخت‌هاي ارتباطي مانند خطوط اينترنت باند پهن هم روزنه اميد ديگري است. هرچند که همين اتفاقات نيز خيلي دير رخ داده‌اند. به هرحال در سال 85 احتمالا شاهد ادامه کشمکش‌ها خواهيم بود. شايد به سرانجامي برسند.
9) تفريح و سرگرمي: موتور محرکه اصلي IT
در سال 85 تفريح و سرگرمي بار ديگر به موتور محرکه اصلي صنعت و بازار IT تبديل خواهد شد. تحولاتي که همزمان با برگزاري نمايشگاه CES 2006 رخ داد، حامل چنين پيامي بود. بسياري از شرکت‌هاي بزرگ صنعت مانند مايکروسافت، اينتل، نوکيا، AMD، سامسونگ، گوگل و سوني در اين زمينه سرمايهگذاريهاي جديد و کلاني در سال 84 انجام دادند. سرگرمي ديجيتال اکنون در مرکز توجه توسعه‌دهندگان سيستم‌هاي ارتباطي قرارگرفته است. پيشگامان خطوط اينترنتي پرسرعت همه اميدشان به اين است که تمايل مردم به دريافت ويدئو و موسيقي و پادکست و امثال آن منجر به افزايش پهناي باند مورد نياز آنان و در نتيجه رويکرد بيشتر به سمت خطوط پرسرعت شود. اپراتورهاي موبايل به موفقيت طرح‌هاي جديد مربوط به پخش برنامه‌هاي تلويزيوني روي گوشي‌هاي موبايل اميد زيادي دارند. شرکت‌هاي سازنده نرم‌افزار اميدوارند همه اين تحولات منجر به افزايش تقاضا براي سيستم‌هاي مالتي‌مديا شود و همزمان روي صنايعي همچون بازي‌هاي کامپيوتري، سينما و جلوه‌هاي ويژه بيشتر سرمايه‌گذاري مي‌کنند. سرويس‌دهندگان خدمات آنلاين اميدوارند بتوانند شرکت‌هاي ضبط و پخش فيلم و موسيقي را براي عرضه بيشتر آثار چه به صورت کرايه‌اي و چه به صورت خريد الکترونيکي و دانلود محتوا ترغيب کنند. سازندگان سخت‌افزار نيز به نوبه خود اميدوارند بتوانند در سال 85 محصولات جديدي روانه بازار کنند که نيازهاي متنوع مصرف‌کنندگان در اين زمينه - از تلويزيون گرفته تا DVD ، کنسول بازي، اتصال به اينترنت و گوش دادن به موسيقي – را با استفاده از وسايل جديد و ترکيبي پاسخ دهند. رونق وسيله‌اي تک منظوره مانند iPod تنها گوشه‌اي از اشتياق اين بازار را نشان مي‌دهد. بايد منتظر تحولات بيشتري باشيم.
10) وب 2: بازتعريف فضاي سايبر
و سرانجام در گرماگرم همه اين تحولات، کل فضاي وب، يعني رسانه و مجراي ارتباطي اصلي که همه قطعات اين پازل صنعتي را در دل خود دارد، در حال رسيدن به بلوغ و مرحله تکاملي ديگري است. اصطلاح وب 2 که مدتي است برسرزبان ها افتاده صرفا نشان مي‌دهد که در سطوح تئوريک نيز علاقه‌مندي‌هايي براي بازشناسي و بازتعريف Cyberspace بوجود آمده است. اين مباحث لزوما ذيل واژگاني مانند وب 2 قرار نمي‌گيرند بلکه اين واژه‌سازي‌ها در اصل بهانه‌هايي هستند براي توجه دادن به اهميت آنچه در حال شکل گيري است.
ده سال پيش، هنگامي که امواج پديده‌اي به نام اينترنت به کشورهاي مختلف رسيد، بحث‌هاي داغ و هيجان انگيزي درباره پيامدهاي اين تحول شگرف و تاثيرات متقابل اينترنت و اجتماع بر يکديگر درگرفت و سپس به موازات عادي شدن نقش اين وسيله ارتباطي در زندگي روزمره جوامع مدرن و درحال توسعه، تمايل به نظريه‌پردازي در اين وادي کاهش يافت.پنج سال پيش هنگامي که تب وبلاگ‌‌نويسي داغ شد، دوباره براي مدتي کوتاه تنور مباحث تئوريک فضاي سايبر داغ شد و واژگاني مانند سايبر ژورناليسم بيرون آمد. اما به موازات کاهش اين تب، دوباره توجه‌ها معطوف به تحولات صنعتي روزمره شد.
اکنون با تحولات جديدي که طي پنج سال گذشته به مدد گسترش زيرساخت‌هاي مهمي چون اينترنت باند پهن و شبکه‌هاي موبايل رخ داده‌است، ما بازهم با مدياي جديدي روبرو هستيم که دقيقا معلوم نيست مرکز ثقلش کجاست و هنوز قابليت‌هاي اصلي خود را بروز نداده است. اما در مرحله‌اي هستيم که پيش‌بيني اينکه سير تحولات ما را به کجا خواهد برد و منجر به شکل گيري کدام مناسبات و رويدادهاي اجتماعي جديد خواهد شد، کاملا هيجان انگيز به نظر مي‌رسد. بنابراين در سال 85 دوباره شاهد رونق مباحث تئوريک در اين زمينه خواهيم بود.