سی سال رمضان با ربنای شجریان

[دل تنگم]

یادم نیست نخستین روزی که ربنای استاد شجریان را شنیدم چه زمانی بود اما یادم هست چه نیروی غریبی مرا به تعالی می کشاند، به آسمانی که شبیه آسمان کسی نیست و خدایی که در این نزدیکی ست.


[ برای مشاهده لینک ، لطفا با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
گفتگو : راضیه غنجی


حالا سال ها از آن روز می گذرد و من ،ماه های رمضان را با صدای استاد شجریان به روزهایی خاطره انگیز که روانم را تهذیب می کند پیوند می زنم.

شجریان در مورد اجرای این اثر که در تیر 1358 ضبط شده می گوید، انگیزه اصلی من در خواندن این دعا تدریس آن به دو هنرجو بوده و در یکی از استودیوهای رادیو ضبط شده که پس از مدتی بدون اجازه از رادیو پخش می شد! و اکنون جزو برنامه های اصلی رادیو و تلویزیون در ماه رمضان است. امروز می خواهیم نگاهی موسیقایی تر به "ربنا" بیندازیم.

ربنای شجریان با پشتوانه آموزش های دوران جوانی شجریان در زمانی که در محضر پدرش آموزشهای قرآن می دیده شکل گرفته و این قطعه یکی از دعاهایی است که شجریان در آن سالها اجرا کرده لازم به ذکر است که محمد رضا شجریان بارها در جشنواره های داخلی و جهانی قرآن موفق به کسب جوایز برتر این مسابقات شده است.

ربنا طبق سنت اجرایی این دعاها روی دستگاه های قرآنی خوانده شده و این قطعه از دستگاه "رست" یا "راست" شروع شده و در خاتمه به دستگاه "عجم" (شبیه به ماهور) مدلاسیون می شود. (نام عجم بر این دستگاه که یکی از دستگاه های هفتگانه قرآنی است، می تواند نشان دهنده عدم وجود چنین دستگاهی در الحان قدیم عربی باشد .)

در این اثر به خوبی می توان تاثیرات شیخ نصرالدین طوبی و شیخ طه الفشی را مشاهده کرد که البته ربنای شجریان بسیار شکیل تر و زیباتر اجرا شده نیز، این اجرا تقریبا" فاقد تحریر است و بجز چند نت، تماما" بوسیله قلط و ویبراسیون اجرا شده که اجرای ماهرانه آن بسیار چشمگیر است .

ربنای شجریان از ابتدا، روی نت های "سی بمل" و سپس "دو" اوج می گیرد (روی خط حامل کلید سل) و در حوالی این نتها گردش دارد که اجرای آن برای خوانندگان چپ کوک هم آسان نیست و تا نت "می بمل" به بالاترین نت خود می رسد.(البته ربنایی که از صداوسیما پخش می شود نسخه چندان با کیفیتی نیست و ممکن است دور ضبط بالا یا پایین برده شده و نتها تا حد کمی بالا یا پایین رفته باشد، ولی با این وجود صدای شجریان نشان می دهد که اشکالات دور ضبط زیاد نبوده، پس نت هایی که به آنها اشاره شد حدودی هستند.)

[ برای مشاهده لینک ، لطفا با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]

[دل تنگم]

اکنون که غریب به 52 سال از خواندن اذان موذن زاده اردبیلی و حدود 30 سال از خواندن ربنای شجریان می‌گذرد، این دو نغمه همچنان دراوج قرار دارند چرا که به قول شاعر مردم این نغمه را به خاطر سپرده اند و سالها با آن همذات پنداری کرده و می‌کنند.


سریر: ربنای شجریان نقطه ثقلی در موسیقی آیینی است


محمد سریر رییس هیات مدیره خانه موسیقی درخصوص ربنای استاد شجریان گفت: این مناجات در دل و جان ایرانی ها تاثیر شگرفی گذاشته و نقطه ثقلی در موسیقی آیینی است.


وی افزود: تاثیر این قطعه موسیقی در لحظات روحانی افطار یکی از نقاط درخشنده حوزه موسیقی است که پشتیبان موسیقی بوده و هست.


سریر به ایسکانیوز گفت: این مناجات علاوه بر پیوند با مسایل روحانی و حسی، قدمتی طولانی دارد و از دل موسیقی مذهبی بیرون آمده است و آنقدر اصیل است که این اصالت جان خاصی به آن بخشیده است.


روشن روان: مردم خاطرات خوبی ازربنای شجریان در ذهن دارند


کامبیز روشن روان "آهنگساز" گفت: شنیدن این مناجات روحانیت افطار را بیشتر و بیشتر می کند و این حسی معنوی سالهاست که با ما همراه است.


وی درخصوص ماندگاری این مناجات گفت: ارتباط بسیار نزدیک این اثر با فرهنگ ایرانی و اجرای فوق العاده ای محمد رضا شجریان از رموز ماندگاری این ربنای تاریخی است.


روشن روان گفت:مردم خاطره خوبی از این مناجات دارند و همواره دوست دارند قبل از افطار این اجرای خوب را بشنوند.


پیرنیاکان: آواز خوش شجریان رمز ماندگاری این مناجات است


داریوش پیرنیاکان ،دبیر و سخنگوی خانه موسیقی گفت: همه فاکتورهای این مناجات صحیح و به جاست، اول اینکه یک استاد آواز این ربنا را خوانده است وهمین طور به لحاظ درست خواندن و تجوید این آیه ها هیچ مشکلی ندارد.


وی افزود: آواز خوش شجریان باعث ماندگاری این مناجات شده است.


ساکت:ربنای شجریان از دل برآمده و بر دل ها می نشیند


کیوان ساکت نوازنده تار و مدرس موسیقی درخصوص احساسش بعد از شنیدن این مناجات گفت: من طی این سال ها دو آواز بسیار زیبا در زمینه ادبیات قرآنی شنیدم یکی اذان مرحوم موذن زاده اردبیلی است که فوق العاده است و دیگری ربنای استاد محمد رضا شجریان است که یکی از زیباترین نمونه های آواز قرآنی در تاریخ موسیقی ایران است.


وی درخصوص دلیل تاثیرگذاری این مناجات گفت: به عقیده من دلیل تاثیرگذاری این مناجات بر افراد مختلف این است که استاد شجریان این مناجات را با خلوص نیت و از صمیم قلب خوانده است و این مناجات ماندگار درک و شناخت این هنرمند را از موسیقی ایرانی و مفاهیم قرآنی نشان می دهد.


قربانی:ربنای شجریان حس تقدس و جاودانگی برای من دارد


عیلرضا قربانی "خواننده" در این باره گفت: شنیدن این مناجات همواره یک حس تقدس و توام با جاودانگی و ماندگاری برای من داشته و از دوران طفولیت تا به حال با آن زندگی کردم مثل خیلی از ایرانی های دیگر.


وی در خصوص ماندگاری این مناجات گفت: محتوای آن ،مناجات است اجرای فوق العاده خوب و استادانه استاد محمد رضا شجریان با اینکه جوان بوده اما آنقدر خوب و ماهرانه است که هیچ نقصی در شنیدار برای شنونده ایجاد نمی کند و مضمون هم مضمون بسیار مقدسی است و خواه ناخواه در دل مردم رسوخ می کند.


قربانی افزود: تعدد پخش آن از رسانه نیز از دیگر عوامل موفقیت این مناجات تاریخی بوده است.



عقیلی : افطار، بدون ربنای استاد شجریان لطفی ندارد


سالار عقیلی خواننده ای که صدایش شباهت خاصی به صدای استاد شجریان دارد درباره این مناجات تاریخی گفت: اجرای این ربنا بسیار قدرتمند است و اثری که پرقدرت باشد موفق می شود.
وی گفت: مردم سالهاست با ربنای استاد شجریان زندگی می کنند من خودم هر بار این مناجات را گوش می کنم اشک از چشمانم جاری می شود و فکر می کنم افطار بدون این ربنا هیچ لطفی ندارد.


انتظامی :با شنیدن ربنای شجریان از خود بیخود می شوم


مجید انتظامی در پاسخ به این سوال که احساسش بعد از شنیدن ربنای تاریخی استاد شجریان چیست گفت: من زمانی که این مناجات را می شنوم از خود بیخود می شوم.


اخشابی: ربنای شجریان حس ایرانی و شرقی بودن را به زیبایی تداعی می کند


مجید اخشابی خواننده گفت: یکی از زیباترین و فاخرترین آثار موسیقی آیینی ما ربنای ماندگار استاد شجریان است، من از دوران کودکی زمانی که حتی مفهوم این آیه را به درستی درک نمی کردم بر من تاثیرمی گذاشت.


وی افزود: این اثر به گونه ای ثبت شده که در کنار اذان های ماه مبارک رمضان باید وجود داشته باشد تا در واقع پیش درآمد مناسب را ایجاد کند برای لحظه افطار و این وصل بسیار وصل متناسبی است و آن اثر باید بسیار جذاب و معنوی باشد که از سوی شنوندگان مورد پذیرش قرار بگیرد .


اخشابی با بیان اینکه این قطعه بر روی یکی از الحان موسیقی ایرانی خوانده شده به ایسکانیوز گفت: گردش نغمات و ملودی ها به گونه است که ناخوآگاه آن حس ایرانی و شرقی بودن را به زیبایی تداعی می کند.


خواجه امیری:ربنای استاد شجریان دیگر در تاریخ تکرار نمی شود


احسان خواجه امیری خواننده جوان و موفق کشورمان درباره احساسش نسبت به ربنای تاریخی شجریان گفت: این مناجات اثر جاودانه ای است که دیگر تکرار نمی شود.


وی در خصوص دلیل موفقیت ربنای شجریان گفت: خواست خداوند مسبب موفقیت و ماندگاری این اثر شد.


خواجه امیری گفت: هر بار که لحظه افطار این مناجات دل انگیز را گوش می کنم متعجب و شگفت زده می شوم که استاد شجریان چه طور این کار را خواندند.
این خواننده به خبرنگار ایسکانیوز گفت: این مناجات یک اثر فوق العاده موسیقیایی در حوزه آواز و کلام است و اعجاز قرآن که با صدای بی همتای استاد شجریان همراه شده است.