مشاهده نسخه کامل
: AK1
03-07-2007, 20:09
ها اطلاعات عمومي بيد:biggrin:
کاغذ سازی و انواع ان :
- کاغذ: ورقه نازک هموار که معمولا از الیاف گیاهی ساخته می شود ولی ان را از مواد لیفی
دیگر هم می سازن ، وبه طور عمده برای نوشتن و چاپ کردن به کار می رود. ولی موارد
استعمال متعدد دیگر نیز دارد .
کلمه کاغذ ظاهرا از زبان سانسکریت وارد زبان فارسی شده است . لفظ اروپایی برای
کاغذ از کلمه پاپیروس یونانی گرفته شده است و ضمنا قرطاس مصری را از ان می ساختند.
کلمه قرطاس که امروزه به معنی کاغذ به کار می رود خودماخوذ از کلمه یونانی خارتس
است ، به معنی چیزی که بر ان می نویسند و معادل ان در عربی ورقه و صحیفه است.
ربع تا ثلث کاغذ نو از کاغذ های مستعمل ساخته می شود. جسم کاغذ الیاف به هم
امیخته سلوز است که از حدود 1860 به اینطرف عمدتا از چوب به دست می اید . تکه های
پارچه ( معمولا پنبه ای ) که از کارخانه های بافندگی و لباس دوزی به دست می اید برای سلختن
کاغذ های تحریری و کاغذ هایی مانند کاغذ سیگار و نظایر ان به کار می رود . برای کاغذ ای
خاص دیگر یا در جاهایی که چوب در دسترس نیست از نیشکر شیره گرفته، خیزران ،ساقه
کتان مانیل ، کاه و الیاف دیگر استفاده می شود.
ولی قسمت عمده کاغذ جهان از مغز چوب به دست می اید. مغز چوب مکانیکی یا چوب
اسیاب شده برای ساختن کاغذ روزنامه و دستمال کاغذی و سایر انواع کاغذ ارزان قیمت به
کار می رود. ماده لینین چوب که الیاف را به هم می چسباند در کاغذ باقی می ماند و همین ماده
است که سبب زرد شدن رنگ کاغذ در مقابل نور می شود ، مغز چوبی که از طریق شیمیایی
بدست می اید تقریبا سلولز خالص است و ان را از جوشاندن همراه با فشار تراشه های چوب با
یکی از سه ماده شیمیایی سود، سولفلت، یا سولفیت که لینین را حل می کند به دست می اورند.
سپس مغز چوب را می شویند و سفید می کنند و از غربال می گذرانند و ان را می زنند و خوب
مخلوط می کنند. چون اب از غربال می گذرد ، ورقه ای از الیاف تشکیل می شود که به سبب تکان
خوردن در امتداد های مختلف در هم می روند و به ورقه ، شکلی حصیر مانند میدهند. یک تسمه
نمدین و مرطوب بر غربال فشار می اورد و کاغذ را از روی ان بر می دارد و سپس ان را به
نودرد های خشک کننده منتقل می کند. در پایان این عملیات ، کاغذ از میان نورد هایی اهنین
می گذرد که ان را می فشارند و سطحش را صاف می کنند.
برای ان که بافت و خاصیت چاپ پذیری و مقاومت کاغذ را بهتر کنند ، موادی اضافی بر
خمیر ان می افزایند . برای ان که چاپ حروف و مخصوصا تصاویر با دانه های ریز بهتر شود،
کاغذ مخصوص چاپ کتاب را با قشری از گل چینی مخلوط با نوعی چسب می پوشانند . برای
انکه مرکب بر کاغذ تحریر پخش نشود صمغ ((راتیانج )) به خمیر ان اضافه می شود . کاغذ
دیواری ضخیم است و برای انکه اب نگیرد راتیانج به ان می زنند، و سطح ان را برای چاپ
کردن نقشهای مورد نظر بر ان ، مانند کاغذ کتاب اهار می زنند . کاغذ مستحکم لفاف و کیسه ،
کاغذ کرافت است که از لینین حل شده در سولفات ساخته می شود .
تاریخچه کتاب :
ظاهرا کاغذ را مرد چینی به نام (( تسان لون )) در حدود 105 م اختراع کرد و در چنین
مراحلی تکامل خود را پیمود . کاغذ چینی مخلوطی از پوست درخت و کنف بود. کاغذ سازی در
حدود 610 م به ژاپن و در 751 م به سمرقند راه یافت . در اواسط قرن دوم هجری کاغذ از
سمر قند به بلاد اسلامی رسید. گویند (( فضل ابن یحیی برمکی )) نخستین کسی بوده است که در
بغداد کارخانه کاغذ سازی دایر کرد. در قرن 4 هـ ق کاغذ سازی در بغداد رواج تام داشت .
(( ابن الندیم )) از شش نوع کاغذی که در عهد او معروف بوده نام می برد، و می گوید کتاب را از
کاغذ خراسانی می ساختند. از مشهور ترین شهر های ایران که در کاغذ سازی شهرت داشته
(خونا )) یا ((خونج )) بوده که در زمان ((یاقئت)) به کاغذ کنان معروف بوده است . کاغذ در حدود
900 م توسط مسلمانان به مصر و در حدود 1150 م توسط مورها به شاطلبه در اسپانیا رسید.
انواع کاغذ :
1- کاغذ ابری : نوعی کاغذ تزئینی برای ورود یا درون جلد که از دوره تیموری به بعد در
ایران رایج گردید. ابری های همدان و کشمیر معروف بوده است .
2 - کاغذ بالیغ : کاغذ بسیار مرغوبی که در شهر پکن ( خان بالیغ _ شهر خان ) ساخته می شد .
جنس کاغذ بسیاری از کتب و اوراق خطی نفیس ایران کاغذ خان بالیغ است.
3 - کاغذ زر فشان : نوعی تزئین بر روی کاغذ ، برای زر افشان کردن کاغذ مقداری صمغ را با طرز
خاصی روی کاغذ می پاشیدند و سپس ورقه های نازک طلا را به ان می چسباندند. تکه های طلا
مانند ستاره روی صفحه کاغذ می درخشد، این نوع کاغذ را معمولا در حواشی کتب و اوراق
گرانبها مصرف می کردند.
4 - کاغذ زر نشان : نوعی تزئین بر روی کاغذ ، برای زر نشان کردن کاغذ ابتدا بر روی کاغذ
مقداری نشاسته با صمغ می مالیدند و سپس ذرات زر را که بی شباهت به اکلیل فرنگی امروز
نبوده است بر روی کاغذ می پاشیدند.این نوع کاغذ را برای کتب نفیس یا حواشی مرقعات و
اوراق نفیس مصرف می کردند.
5 - کاغذ سمرقندی : یکی از معروفترین و مرغوب ترین کاذ های مورد مصرف در طول سده های
میانی دوران اسلامی که در شهر سمرقند ساخته می شد . کاغذ سمرقندی جزو اولین کاغذ های
ساخته شده در جهان اسلام بود که در قرن دوم هجری ، مسلمانان به کمک کاغذ سازان چینی
اولین کارگاه ساخت ان را در شهر سمرقند بر پا کردند و از این شهر صنعت کاغذ سازی به سایر
بلاد اسلام راه یافت .
6 - کاغذ شامی : نوعی کاغذ سفید و به غایت شفاف و لطیف منصوب به شهر شام
کاغذ سازی و انواع ان :
- کاغذ: ورقه نازک هموار که معمولا از الیاف گیاهی ساخته می شود ولی ان را از مواد لیفی
دیگر هم می سازن ، وبه طور عمده برای نوشتن و چاپ کردن به کار می رود. ولی موارد
استعمال متعدد دیگر نیز دارد .
کلمه کاغذ ظاهرا از زبان سانسکریت وارد زبان فارسی شده است . لفظ اروپایی برای
کاغذ از کلمه پاپیروس یونانی گرفته شده است و ضمنا قرطاس مصری را از ان می ساختند.
کلمه قرطاس که امروزه به معنی کاغذ به کار می رود خودماخوذ از کلمه یونانی خارتس
است ، به معنی چیزی که بر ان می نویسند و معادل ان در عربی ورقه و صحیفه است.
ربع تا ثلث کاغذ نو از کاغذ های مستعمل ساخته می شود. جسم کاغذ الیاف به هم
امیخته سلوز است که از حدود 1860 به اینطرف عمدتا از چوب به دست می اید . تکه های
پارچه ( معمولا پنبه ای ) که از کارخانه های بافندگی و لباس دوزی به دست می اید برای سلختن
کاغذ های تحریری و کاغذ هایی مانند کاغذ سیگار و نظایر ان به کار می رود . برای کاغذ ای
خاص دیگر یا در جاهایی که چوب در دسترس نیست از نیشکر شیره گرفته، خیزران ،ساقه
کتان مانیل ، کاه و الیاف دیگر استفاده می شود.
ولی قسمت عمده کاغذ جهان از مغز چوب به دست می اید. مغز چوب مکانیکی یا چوب
اسیاب شده برای ساختن کاغذ روزنامه و دستمال کاغذی و سایر انواع کاغذ ارزان قیمت به
کار می رود. ماده لینین چوب که الیاف را به هم می چسباند در کاغذ باقی می ماند و همین ماده
است که سبب زرد شدن رنگ کاغذ در مقابل نور می شود ، مغز چوبی که از طریق شیمیایی
بدست می اید تقریبا سلولز خالص است و ان را از جوشاندن همراه با فشار تراشه های چوب با
یکی از سه ماده شیمیایی سود، سولفلت، یا سولفیت که لینین را حل می کند به دست می اورند.
سپس مغز چوب را می شویند و سفید می کنند و از غربال می گذرانند و ان را می زنند و خوب
مخلوط می کنند. چون اب از غربال می گذرد ، ورقه ای از الیاف تشکیل می شود که به سبب تکان
خوردن در امتداد های مختلف در هم می روند و به ورقه ، شکلی حصیر مانند میدهند. یک تسمه
نمدین و مرطوب بر غربال فشار می اورد و کاغذ را از روی ان بر می دارد و سپس ان را به
نودرد های خشک کننده منتقل می کند. در پایان این عملیات ، کاغذ از میان نورد هایی اهنین
می گذرد که ان را می فشارند و سطحش را صاف می کنند.
برای ان که بافت و خاصیت چاپ پذیری و مقاومت کاغذ را بهتر کنند ، موادی اضافی بر
خمیر ان می افزایند . برای ان که چاپ حروف و مخصوصا تصاویر با دانه های ریز بهتر شود،
کاغذ مخصوص چاپ کتاب را با قشری از گل چینی مخلوط با نوعی چسب می پوشانند . برای
انکه مرکب بر کاغذ تحریر پخش نشود صمغ ((راتیانج )) به خمیر ان اضافه می شود . کاغذ
دیواری ضخیم است و برای انکه اب نگیرد راتیانج به ان می زنند، و سطح ان را برای چاپ
کردن نقشهای مورد نظر بر ان ، مانند کاغذ کتاب اهار می زنند . کاغذ مستحکم لفاف و کیسه ،
کاغذ کرافت است که از لینین حل شده در سولفات ساخته می شود .
تاریخچه کتاب :
ظاهرا کاغذ را مرد چینی به نام (( تسان لون )) در حدود 105 م اختراع کرد و در چنین
مراحلی تکامل خود را پیمود . کاغذ چینی مخلوطی از پوست درخت و کنف بود. کاغذ سازی در
حدود 610 م به ژاپن و در 751 م به سمرقند راه یافت . در اواسط قرن دوم هجری کاغذ از
سمر قند به بلاد اسلامی رسید. گویند (( فضل ابن یحیی برمکی )) نخستین کسی بوده است که در
بغداد کارخانه کاغذ سازی دایر کرد. در قرن 4 هـ ق کاغذ سازی در بغداد رواج تام داشت .
(( ابن الندیم )) از شش نوع کاغذی که در عهد او معروف بوده نام می برد، و می گوید کتاب را از
کاغذ خراسانی می ساختند. از مشهور ترین شهر های ایران که در کاغذ سازی شهرت داشته
(خونا )) یا ((خونج )) بوده که در زمان ((یاقئت)) به کاغذ کنان معروف بوده است . کاغذ در حدود
900 م توسط مسلمانان به مصر و در حدود 1150 م توسط مورها به شاطلبه در اسپانیا رسید.
انواع کاغذ :
1- کاغذ ابری : نوعی کاغذ تزئینی برای ورود یا درون جلد که از دوره تیموری به بعد در
ایران رایج گردید. ابری های همدان و کشمیر معروف بوده است .
2 - کاغذ بالیغ : کاغذ بسیار مرغوبی که در شهر پکن ( خان بالیغ _ شهر خان ) ساخته می شد .
جنس کاغذ بسیاری از کتب و اوراق خطی نفیس ایران کاغذ خان بالیغ است.
3 - کاغذ زر فشان : نوعی تزئین بر روی کاغذ ، برای زر افشان کردن کاغذ مقداری صمغ را با طرز
خاصی روی کاغذ می پاشیدند و سپس ورقه های نازک طلا را به ان می چسباندند. تکه های طلا
مانند ستاره روی صفحه کاغذ می درخشد، این نوع کاغذ را معمولا در حواشی کتب و اوراق
گرانبها مصرف می کردند.
4 - کاغذ زر نشان : نوعی تزئین بر روی کاغذ ، برای زر نشان کردن کاغذ ابتدا بر روی کاغذ
مقداری نشاسته با صمغ می مالیدند و سپس ذرات زر را که بی شباهت به اکلیل فرنگی امروز
نبوده است بر روی کاغذ می پاشیدند.این نوع کاغذ را برای کتب نفیس یا حواشی مرقعات و
اوراق نفیس مصرف می کردند.
5 - کاغذ سمرقندی : یکی از معروفترین و مرغوب ترین کاذ های مورد مصرف در طول سده های
میانی دوران اسلامی که در شهر سمرقند ساخته می شد . کاغذ سمرقندی جزو اولین کاغذ های
ساخته شده در جهان اسلام بود که در قرن دوم هجری ، مسلمانان به کمک کاغذ سازان چینی
اولین کارگاه ساخت ان را در شهر سمرقند بر پا کردند و از این شهر صنعت کاغذ سازی به سایر
بلاد اسلام راه یافت .
6 - کاغذ شامی : نوعی کاغذ سفید و به غایت شفاف و لطیف منصوب به شهر شام