◄◄ خـــــــــون؛ بهداشت، بیماریها، انتقال ►►

[bidastar]

گروه های خونی مختلف کدام اند؟


تفاوت خون های مختلف به وجود یا عدم وجود پروتئین های ویژه ای به نام پادتن و پادزا برمی گردد. پادزاها بر سطح گلبول های قرمز و

پادتن‌ها در پلاسمای خون قرار دارند. افراد مختلف، انواع متفاوت و ترکیب های متفاوتی از این مولکول‌ها را دارند. گروه خونی شما به

آن چه که از والدین خود به ارث برده اید وابسته است. امروزه بیش از 20 نوع نظام تعیین گروه خون وجود دارد. اما نظام ABO و RH

مهمترین آن‌ها هستند که برای انتقال خون استفاده می‌شوند. همه گروه های خونی با هم ناسازگار نیستند. مخلوط کردن گروه های

خونی ناسازگار به کپه کپه شدن خون می‌انجامد که برای بیمار خطرناک است.

[bidastar]

نظام ABO بر طبق این شیوه تعیین گروه خون، چهار نوع گروه خون وجود دارد:A ، B ، AB یا Oگروه خون A اگر گروه خون شما از نوع A باشد، شما بر سطح گلبول های قرمز خود پادزای A و در پلاسمای خود پادتن B را دارید.گرو خون B اگر گروه خون شما از نوع B باشد، شما بر سطح گلبول های قرمز خود پادزای B و در پلاسمای خود پادتن A را دارید.گروه خون AB اگر گروه خون شما از نوع AB باشد، شما بر سطح گلبول های قرمز خود هم پادزای A و هم پادزای B دارید. در پلاسمای خون شما پادتن A و پادتن B وجود ندارند.گروه خون O اگر گروه خون شما از نوع O باشد، شما بر سطح گلبول های قرمز خود پادزای A و B را ندارید. در پلاسمای خون شما هم پادتن A و هم پادتن B وجود دارند.


نظام Rh بسیاری از مردم بر سطح گلبول های قرمز عامل Rh نیز دارند. Rh پادزایی است که هر کس آن را داشته باشد،+Rh محسوب می‌شود. کسانی که این پادزا را ندارند،-Rh محسوب می‌شوند. شخصی که-Rh است به طور طبیعی در پلاسمای خون خود پادتن Rh ندارد ( اما می‌تواند پادتن A یا B را داشته باشد ). اما اگر شخصی-Rh خون+Rh دریافت کند، علیه آن پادتن Rh می‌سازد که در پلاسمای خونش ظاهر می‌شود. فرد+Rh بدون هیچ گونه مشکلی می‌تواند از فرد-Rh خون دریافت کند.

[bidastar]

نشانه های گروه خونی براساس نظام گروه خونی ABO که در بالا توضیح داده شد، شما ممکن است به یکی از گروه های خونی زیر تعلق داشته باشید.



+O Rh + ***AB Rh +*** B Rh +*** A Rh

- O Rh -**** AB Rh - ****B Rh - ***A Rh

[bidastar]

آیا شما می‌دانید که به کدام گروه خونی تعلق دارید؟

چگونه می‌توانیم گروه خون فردی را تعیین کنیم؟

1- نمونه خون فرد را با سه محلول مخلوط کنید که حاوی پادتن های A، B یا Rh هستند.

2- سپس به آن چه که رخ می‌دهد، توجه کنید. در کدام مخلوط، خون لخته می‌شود؟ لخته شدن خون نشان می‌دهد که خون با پادتن خاص واکنش داده است و بنابراین با خونی که آن نوع پادتن را دارد، سازگار نیست. اگر خون رسوب نکرد، می‌توان نتیجه گرفت که آن خون پادزایی را که به پادتن موجود در محلول متصل می‌شود، ندارد.

3- اگر شما بدانید که خون فرد چه پادزاهایی دارد، می‌توانید به سادگی گروه خون او را تعیین کنید.



وقتی خون لخته می‌شود یا به اصطلاح کپه کپه می‌شود، چه رخ می‌دهد؟

برای این که انتقال خون موفقیت آمیز باشد، باید دهنده و گیرنده خون از لحاظ گروه های خونی ABO و Rh با هم سازگار باشند. اگر آن‌ها سازگار نباشند، گلبول های قرمز خون دهنده کپه کپه یا لخته می‌شوند. گلبول های قرمز لخته شده می‌توانند رگ های خونی را مسدود کنند و از رسیدن خون به بخش های مختلف بدن جلوگیری کنند. به علاوه، گلبول های لخته شده، متلاشی می‌شوند و محتویات آن‌ها بیرون می‌ریزد. گلبول های قرمز هموگلوبین دارند که در خارج از گلبول قرمز حالت یک سم را پیدا می‌کند. این وقایع می‌توانند برای بیمار بسیار خطرناک باشند. پادزای A و پادتن B می‌توانند به هم دیگر متصل شوند و همین طور پادزای B و پادتن B می‌توانند به هم بپیوندند. اگر شخصی با گروه خونی B از فردی با گروه خونی A خون دریافت کند، این واقعه رخ می‌دهد. گلبول های قرمز به واسطه پادتن‌ها مانند حبه انگور به هم متصل می‌شوند. همان طور که گفتیم، تجمع گلبول‌ها و در نتیجه تشکیل لخته خون می‌تواند به مرگ منجر شود.


شخصی با گروه خون+A خون+B دریافت کرده است. پادتن های B ( زرد ) موجود در خون+A به گلبول های قرمز خارجی حمله می‌کنند و به آن‌ها متصل می‌شوند. پادتن های B خون+A با پادزاهای خون+B می‌پیوندند و لخته شدن رخ می‌دهد. این واقعه خطرناک است، زیرا گلبول های لخته شده متلاشی می‌شوند و محتویات آن‌ها به بیرون سلول می‌ریزد. در این حالت، این محتویات سمی می‌شوند.

[bidastar]

انتقال خون: چه کسی از چه کسی می‌تواند خون دریافت کند؟

شما می‌توانید به شخصی با گروه خون A، خون A و به شخصی با گروه خون B، خون B تزریق کنید و برای گروه های خونی دیگر نیز همین طور. البته، در برخی موارد می‌توانید از فردی با گروه خون متفاوت خون دریافت کنید یا به شخصی با گروه خونی دیگر خون بدهید. اگر فرد دریافت کنند خون، گروه خونی دارد که علیه پادزاهای گروه خون دهنده، پادتنی تولید نمی کند، انتقال خون می‌تواند با موفقیت انجام شود. اما اگر فردی که می‌خواهد خون دریافت کند، پادتن هایی دارد که با پادزاهای خون دهنده پیوند می‌شوند، گلبول های قرمز خون دهنده لخته خواهند شد.

افرادی که گروه خون آنان از نوع O است، دهنده عمومی و افرادی که گروه خون آنان از نوع AB است، گیرنده عمومی نامیده می‌شوند.

[bidastar]

سرخی خون ، زنده ترین رنگ طبیعت

خون سیالی است اعجاب آور كه شادمانه در رگ ها می دود و حیات و زندگی را به تساوی بیم همه سلولها تقسیم می كند ، سرخی آن پیام آور زندگی و زنده ترین رنگ طبیعت است . بی آن زندگی می میرد و در نقصان آن حیات می پژمرد ، و با آن زندگی به شكوفه می نشیند. ولی تا مدتها این مایع حیاتی برای بشر معمایی بزرگ و لاینحل بود ، اهدای خون ناشناخته بود و پس از اثبات آن به لحاظ پزشكی با مقاومت پیروان بعضی ادیان روبرو شد كه اهدای خون از فردی به فرد دیگر را گناهی نابخشودنی می دانستند . ولی امروزه هر كودك دبستانی با گروههای خونی آشناست ، هر نوجوان نحوه انتقال خون را در كتب درسی خود مطالعه كرده است و هر جوان حداقل یك بار اهدای خون را تجربه كرده است . ولی آیا در گذشته نه چندان دور قریب به یكصد سال قبل نیز چنین بود ؟ در این مقال می كوشیم به پیشینه انتقال خون در جهان و سپس ایران بپردازیم .

در فرهنگ های باستانی نشانه هایی از عقاید آنان نسبت به خون می یابیم به عنوان مثال :" گلادیاتورها خون سربازان مغلوب را به منظور تقویت می آشامیدند . " ویا مغولان معتقد بودند كه نباید خون شاهزادگان مغول در معرض آسمان و خورشید قرار گیرد . لذا شاهزادگان خاطی را یا به وسیله زه كمان خفه می كردند ویا اینكه او را در نمد پیچیده و آنقدر می مالیدند تا جان ببازد ." سران مغول به سربازان خود دستور می دادند كه برای تقویت ، از خون اسبان خود بنوشند . "و همچنین " شاهزادگان مصر (باستان) برای رفع عوارض پیری و خستگی به دستور ساحران ،خون حیوانات را آشامیده و حمام خون می گرفتند " این همه در كنار اعتقاد و باور به اینكه خون را نشانه شجاعت ، سلامتی وجوانی ابدی می دانستند ، از فرهنگ مردم گذشته حكایت می كند و هیچ نشانی از انتقال خون ندارد. اولین اشاره به انتقال خون را در میان افسانه ها می توان یافت " در حكایت اوید (Ovid) آمده كه مدآ (Medea) برای بازگشت جوانی به پدرش خون از رگ های او گرفته و به جایش خون فرد جوان ویا به روایت دیگر معجون عجیبی كه با خون ساخته بود جایگرین نمود." البته بی شك این تنها افسانه ایی است كه بازهم به خواص جوانی آفرینی خون اشاره دارد ؛ ولی نخستین اشاره به انتقال خون برای درمان بیماری " در یك نوشته قدیمی عبری ...مندرج است كه برای درمان جذام پادشاه خون او را عوض كردند " مورد دومی كه در این باره موجود است " در سال 1492 ...جادوگری برای بهبود پاپ هشتم كه از بیماری مزمن كلیه و پیری رنج می برد اقدام به تعویض خون وی با خون سه جوان نمود "

ولی هنوز بررسی علمی درباره خون انجام نمی گرفت . نخستین كسی كه جریان خون و چگونگی آن را توضیح داد پزشكی دمشقی بود " جریان خون ریوی به وسیله پزشكی از اهالی دمشق در اواسط قرن 13 میلادی كشف گردید . علاءالدین علی ابی الحزم قریشی معروف به ابن النفیس (1210- 1280 م ) ." وی معتقد بود كه خون برای تصفیه از بطن راست به وسیله شریان های ریوی به ریه ها رفته و درآنجا منتشر و با هوا مخلوط و تا قطره آخر پاك شده و سپس از طریق ورید ریوی به بطن چپ قلب باز می گردد. چنان كه به نظر می رسد ابن النفیس تا حدودی جریان خون از قلب به شش ها را برای مبادله گازهای تنفسی ( دفعco2 و جذبo2) را به درستی توضیح داده است .

ولی با این حال "افتخار كشف جریان خون نصیب ویلیام هاروی گردید . وی دراثر تجربیات خود درسال 1616 جریان خون را كشف نمود ." اما اولین جرقه انتقال خون در فكر فردی دیگری زده شد " فرانسیس پوتر(Francis Poter) به نقل از یكی از معاصران وی ...شاید اولین كسی باشد كه از سال 1639 به فكر انتقال خون بوده و بالاخره ده سال بعد با یك لوله و پر در مرغ انتقال خون انجام داده است . " در تمام این سالها وقتی بحث انتقال خون در میان است تنها به یك شكل و آن هم انتقال خون حیوان به انسان مورد قبول و یا عملی است .

"ریچارد لوور (Richard Lower ) در 14 نوامبر 1666 در انگلستان ابتدا تا سر حد امكان خون یك سگ را خارج نمود و با انتقال خون سگ دیگر آن را از مرگ نجات داد . لذا ویاولین كسی است كه نشان داده است در خونریزی های شدید مناسب ترین راه برای درمان انتقال خون می باشد" ولیدر قرن 17 به غیر از لوور كسی از مفید بودن انتقال خون در موارد خونریزی شدید صحبت ننمود و تنهااز انتقال خون برای درمان جنون ، بازگشت جوانی و یا حتی رفع اختلاف زن وشوهر استفاده می كردند!!. علاوه بر این در همین ایام به دلیل آنكه تنها انتقال خون حیوان به انسان به كار می رفت ، بعضی را نظر بر این بود كه انتقال خون حیوانی نظیر گاو موجب انتقال صفات آن حیوان مانند شاخ درآوردن در فرد گیرنده می شود .

در همین ایام مخالفت نسبت به انتقال خون چنان بالا گرفت كه پرو( pro)نماینده آكادمی علوم (فرانسه ) گفت مگر می شود خون را مانند پیراهن تعویض نمود ؟ بالاخره در اثر پیدا شدن عوارض عفونی كه در آن زمان ناشناخته بود پارلمان فرانسه درسال 1675 و به دنبال آن انجمن پادشاهی پزشكی لندن و سال بعد همپاپ عمل انتقال خون را ممنوع و حرام اعلام كرد. ادامه قرن 17 و تمام قرن 18 با ركود در تحقیقات انتقال خون همراه بود؛ بسیاری از پزشكان دراین مدت عمل انتقال خون را كار غیر دانشمندان تلقی كرده و عوارض روحی را از عواقب انتقال خون می دانستند .ولی همین دوره ركود سبب علمی شدن كار انتقال خون شد و " در اواخر قرن 18 دوران ماجراجویی انتقال خون سپری شد و با كارهای جیمز بلاندل (James Blundell) وارد مرحله نوینی گردید. " از نتایج تحقیقات و كوشش های بلاندل می توان به دو مورد زیر اشاره كرد :

به جای پیوند شریان به ورید ( كه تا آن هنگام انجام می شد ) انتقال خون در دو مرحله انجام گرفت .

با انتقال خون بین دو حیوان از دو نوع مختلف مخالفت شد .

[bidastar]

اولین انتقال خون انسان به انسان به وسیله بلاندلانجام گرفت : "

در 23 دسامبر ( یا اكتبر ) 1818 به مرد 35 ساله ای مبتلا به سرطان معده كه مشرف به موت بود در مدت 5 الی 6 دقیقه مقدار 325 گرم خون از چند نفر گرفته و تزریق نمود . بیمار به دنبال یك بهبود موقتی بعد از 56 ساعت در گذشت " و در همین ایام " از انتقال خون علاوه بر درمان موارد خونریزی شدید در درمان سوختگی ، سیفلیس و هاری هم استفاده می شد . " به دلیل آنكه اصول بهداشتی در انتقال خون رعایت نمی شد و یا دانش لازم در این زمینه وجود نداشت ، عوارض ناشی از عفونت در حین انتقال خون گسترش یافت .علاوه بر این اهدای خون به هیچ وجه عملی فراگیر نبود لذا از خون گوسفند برای انتقال به انسان استفاده می شد" در آن زمان ضرب المثلی رایج بود كه می گفتند برای انتقال خون 3 گوسفند لازم است : اهدا كننده ، بیمار دریافت كننده و پزشك"!
پزشكان در این قرن هنوز به دنبال جایگرینی برای خون در موارد اضطراری می گشتند لذا " در اواخر قرن 19 یك حركت كوتاه مدت برای استفاده از شیر به جای انتقال خون به وجود آمد ( 80-1873 ) و به خصوص در آمریكا مورد قبول قرار گرفت . ازشیر گاو ، بز وانسان استفاده می نمودند ولی در اواخر 1880 به علت عوارض مختلفی كه می داد متروك و نوبت به استفاده از محلول نمكی فیزیولوژیكی رسید " ولی چون این محلول كمبود گلبول های قرمز را جبران نمی كرد بازهم انتقال خون و استفاده از آن مطرح شد .

دراین زمان روش انتقال خون به صورت مستقیم وبازو به بازو بود . " ولی این روش باعث از بین رفتن عروق بیمار و اهداكننده خون شده و به علاوه گاهی عمل اتصال دو رگ برای انتقال خون مشكل تر از عمل اصلی درمان بیماربود و همچنین مقدار خون منتقل شده را نمی توانستند تعیین كنند و اغلب انتقال خون را تا زمانی كه اهدا كننده رنگ پریده می شد ادامه می دادند. " در این زمان به دلیل ناشناخته بودن گروههای خونی اغلب انتقال خون ها با عدم موفقیت همراه بود . تااینكه"كارل لاندشتاینر و همكارانش در سال 1900 چهار گروه خونیO, A,B,AB را كشف كردندو در سال 1930 فرد مزبور جایزه نوبل را به همین دلیل دریافت كرد . " با كشف گروههای خونی مشل دیگری رخ نمود و آن انعقاد خون بود چراكه انتقال خون مستقیم دیگر میسر نبود و در ذخیره سازی خون های اهدایی خون منعقد می شد " ژودن (Judin)در 1939 در مسكو پیشنهاد استفاده از خون كسانی كه در اثر جراحی و حادثه فوت نموده اند (را) مطرح نمود . مزیت آن این است كه با یك سوزن در حدود 2 تا 4 لیتر خون به دست می آید كه نیازی به مایع ضد انعقاد ندارد زیرا در اثر پدیده فیبرینولیز كه از 30 تا 90 دقیقه بعد از مرگ پیش می آید خون قابلیت انعقاد خود را از دست می دهد . در مدت دو سال در حدود 2500 مورد انتقال خون از این طریق انجام گرفت ولی به علل روانشناسی و اشكالات دیگر رونق به دست نیاورد. " تمام این رویدادها به تاسیس اولین بانك خون در آمریكا به سال 1937 منجر شد .

و اما از پیشینه انتقال خون در گذشته ایران اطلاعی در دست نیست ولی می توان عمل حجامت را كه هم اكنون نیز رواج دارد به نوعی درمان از طریق دریافت خون نامید ؛ در این روش معتقد بودن كه خون آلوده از این طریق خارج شده و بهبودی را به دنبال دارد . و اما در دوره معاصر : از سال 1324 به بعد انتقال خون های پراكنده در بیمارستان های مختلف انجام می گرفته است و " در سال 1331 به طور همزمان مركزخون ارتش توسط مرحوم دكتر محمدعلی شمس و مركز انتقال خون شیر خورشید سرخ (سابق) توسط مرحوم آقای دكتر احمد آژیر تاسیس و شروع به كاركردند ." در طی این مدت تا تاسیس سازمان انتقال خون اهدا كننده خون وجود نداشت و تنها افراد مستمند اقدام به فروش خون خویش می كردند ( كه البته این روش در تمام نقاط دنیا مرسوم بود وهنوز در بعضی كشورها، فروش خون وجود دارد و نه اهدای آن ) و درنهایتبه همت آقای دكتر فریدون علا در سال 1353 سازمان انتقال خون ایران تاسیس و شروع به كار كرد .

امروزه عمل اهدا خون ازسوی مردم كشورمان كاری خداپسندانه و انسانی تلقی می شود . در شبهای قدر و همچنین در روز عاشورا و دیگر مراسم مذهبی خیل عظیم مردمی كه برای اهدای خون خود به مراكز انتقال خون مراجعه می كنند ، و یا در حوادث غیر مترقبه نظیر زلزله بم صف های طولانی اهداكنندگان خون كه در سرمای زمستان منتظر نوبت می ایستند ، خود نشانگر شعور ، نوع دوستی و آزادگی مردم كشورمان دارد. خون سالم در این زمان گوهری بس ارزشمند است . قطرات این مایع حیات را از هم وطنانمان كه نیازمند خون سالمند دریغ نداریم .

[bidastar]

كم خونی ( Anaemia )


نشانه ها
- رنگ پریدگی پوست مخصوصاً در نوك انگشتان، لبها، دور چشم و زبان
- خستگی، بیحالی، ضعف

- تنگی نفس فعالیتی

- سرگیجه

- افزایش تعداد نبض

كم خونی (آنمی) یك بیماری ضعیف كننده بدن است كه به دلیل كم شدن تعداد گلبولهای قرمز خون یا كاهش مقدارهموگلوبین به وجود می آید. هموگلوبین، پروتئینی رنگی است كه اكسیژن را حمل می كند و از جمله تركیبات آن آهن می باشد و رنگ قرمز گلبولها را نیز موجب می شود. تولید ناكافی گلبولهای قرمز در مغز استخوان، نبودن آهن و دیگر مواد تشكیل دهنده خون، بیماریهایی از قبیل لوسمی، كم خونی داسی شكل، و تالاسمی، از دست رفتن خون به مقدار زیاد و عفونتها، همگی از جمله علتهای به وجود آورنده كم خونی هستند.

آیا بیماری خطرناك است؟
كم خونی خطرناك است، زیرا می تواند نشانه یك بیماری دیگر باشد و بنابراین تمام موارد باید تحقیق شوند.
ابتدا چه كار باید بكنید؟
بیمار شما بی حال و رنگ پریده است و خوب غذا نمی خورد به گونه ها، دهان، نوك انگشتان و زبان وی نگاه كنید و ببینید رنگ پریدگی در آنها نیز مشاهده می شود.
فعالیت بیمار خود را با دیگران مقایسه كنید بعد از ورزش و تمرینات بدنی و بازی به تنفس او توجه كنید ببینید آیا تنگی نفس و یا سرگیجه دارد؟

آیا مشورت با دكتر لازم است؟
اگر فكر می كنید به كم خونی مبتلا هستید به دكتر مراجعه كنید. كم خونی باید كاملاً توسط دكتر معالجه گردد و نباید تنها به درمانهای خانگی اكتفا كنید.
دكتر چه اقدامی انجام خواهد داد؟
ابتدا آزمایش خون می كند. اگر تشخیص كم خونی تأیید شود برای تحقیق كامل علت آن، بیمار را در بیمارستان بستری كرده و احتمالاً در صورت شدید بودن كم خونی اقدام به تزریق خون می كند.
اگر كم خونی به علت كمبود آهن باشد قرصهای آهن را تجویز خواهد كرد و به شما توصیه می كند از غذاهای سرشار از آن به بیمار خود بخورانید بعلاوه علت كمبود آهن باید توسط یك متخصص اطفال روشن شود. برای این كار بستری كردن بیمار در بیمارستان ضروریست.

شما چه كمكی می می توانید بكنید؟
حتماً غذاهایی را كه دكتر یا متخصص تغذیه تجویز می كنند به بیمار خود بدهید غذاهای سرشار از آهن عبارتند: از جگر، زرده تخم مرغ، سبزیجات و ویتامینCكه به جذب آهن كمك می كند و برای این كار مثلاً می توانید یك لیوان آب پرتقال با تخم مرغ به وی بدهید.

[bidastar]

سؤال:

فواید اهدای خون چیست؟جواب:از مهمترین فواید اهدای خون نجات زندگی و كسب رضایت الهی و از فواید دیگر آن آگاهی از سلامت جسمانی می باشد كه از طریق كنترل موارد زیر انجام می پذیرد:
ضربان قلب، فشار خون، دمای بدن، تشخیص كم خونی و نوع گروه خونی

سپس خون اهدا كننده در آزمایشگاههای سازمان انتقال خون برای اطمینان از سلامت مورد آزمایش قرار می گیرد.

آزمایشهای انجام شده به قرار زیر است:

Rh و سیستم ABO گروه بندی خون: شامل گروه بندی را نشان می دهد.

B عفونت فعلی یا ناقلین ویروس هپاتیت: HBsAg را نشان می دهد.

C آنتی بادی علیه عفونت ویروس هپاتیت:Anti-HCV

T فقط در استان خراسان انجام می شود و برای بررسی آنتی بادی علیه لوسمی لنفوسیتهای:Anti- HTLV I/II در بزرگسالان می باشد، عفونت با ویروس ایدز را نشان می دهد:Anti – HIV I/II

سیفیلس: جهت غربالگری بیماریهای مقاربتی می باشد.

اگر در آزمایشهای انجام شده مشكلی وجود داشته باشد نتایج بلافاصله به فرد اهدا كننده اطلاع داده خواهد شد تا برای انجام درمانهای مورد نیاز اقدام نماید.

سؤال:

انتقال خون چیست؟

جواب:

انتقال خون در پزشكی جنبه حیاتی دارد و در موارد خاص توسط پزشك معالج تجویز می گردد. خون به اجزای متفاوتی قابل تجزیه است كه ممكن است به تنهایی یا به طور كامل در شرایط مختلفی به بیماران تزریق گردد.اجزای خون به طور عمده عبارتند از: گلبولهای قرمز برای كم خونی ها یا خونریزیها، پلاكتها برای بیماریهای خونریزی دهنده هنگامی كه شمارش پلاكتی كاهش یافته است. و پلاسما كه برای تأمین پروتئینهای خون به كار می رود.

سؤال: آیا انتقال خون ایمن است؟

جواب:

سازمان انتقال خون ایران كلیه اهدا كنندگان را مورد بررسی قرار می دهد تا ایمنی اهدا كنندگان و دریافت كنندگان تأمین گردد. تمامی خونهای اهدا شده برای بیماریهای قابل انتقال از طریق خون بررسی می شوند و در هنگام اهدای خون اهدا كننده باید به سؤالاتی كه در ارتباط با وضعیت سلامت وی پرسیده می شود پاسخ دهد. این سؤالات برای تشخیص و بررسی اهدا كنندگان پرخطر طرح شده است. خون در داخل كیسه های یك بار مصرف جمع آوری شده و در دمای مناسب نگهداری می شود.

سؤال: خطرات انتقال خون چیست؟

جواب: هپاتیت:
با وجود اینكه آزمایشهایی برای كاهش احتمال انتقال هپاتیت از طریق خون در نظر گرفته شده است، ولی هنوز احتمال بسیار كمی در وجود هپاتیت منتقله از طریق خون وجود دارد چرا كه ویروس ممكن است در خون اهدا كننده وجود داشته باشد و توسط آزمایش تشخیص داده نشود باعث بروز بیماری ایدز می شود و خونHIVایدز: ایدز بیشترین علت ترس از انتقال خون است. ویروس افرادی كه مبتلا به بیماری ایدز بوده اند می تواند باعث انتقال بیماری شود. در هر حال غربالگری اهدا كنندگان و آزمایشهای موجود در تشخیص اهدا كنندگان آلوده بسیار مؤثر بوده است. از سال 1987 به طور روتین كلیه خونهای اهدا شده برای تشخیص بیماری آزمایش می شود و انجام این آزمایشها احتمال انتقال بیماری را به طور وسیعی قادر بهHIV كاهش داده است. البته هنوز ممكن است اهدا كننده خون دارای ویروس باشد ولی آنتی بادی علیه قابل تشخیص نباشد.
خطرات دیگر انتقال خون:
خون یك بافت زنده است و انتقال خون مانند دیگر پیوندها با خطراتی همراه است. این خطرات شامل ناهمخونی، واكنشهای آلرژیك و انتقال بیماریهای عفونی می باشد كه توسط آزمایشهای روتین قابل تشخیص نیستند

.سؤال: اهدای اتولوگ چیست؟
جواب:
روشی است كه در آن بیمار خون خود را اهدا می كند و خون تا زمانی كه وی به آن احتیاج دارد در شرایط مناسبی نگهداری می شود. در ابتدا بیمار باید توسط پزشك معاینه شود تا از سلامت خود اطمینان حاصل نماید. تمامی اهدا كنندگان بایستی شرایط ارائه شده از سوی سازمان انتقال خون ایران را دارا باشند.سؤال:قبل از اهدای خون اهدا كنندگان چه كارهایی باید انجام دهند؟
جواب:
اهدای خون تجربه لذت بخشی است پس باید به خاطر داشته باشید: قبل از اهدای خون یك غذای مناسب بخورید و میزانْ آب بیشتری نسبت به روزهای گذشته میل كنید. اگر ممكن است از خوردن آسپیرین به مدت 48 ساعت قبل از اهدا خودداری فرمایید. خوردن آسپیرین مانع اهدای خون نمی شود. ولی معمولاً متخصصین خوردن آن را پیشنهاد نمی كنند. نام و مقدار داروهای مصرفی خود را به یاد داشته باشید. خوردن داروها از اهدای خون جلوگیری نمی كند ولی علت مصرف آن ممكن است از اهدای خون جلوگیری نماید.


سؤال: بعد از اهدای خون چه كارهایی باید انجام داد؟
جواب:
24 ساعت بعد از اهدای خون، خوب غذا بخورید و میزان آب دریافتی خود را 24 تا 48 ساعت بعد از اهدای خون افزایش دهید. برای 30 دقیقه بعد از اهدای خون از كشیدن سیگار یا جویدن تنباكو خودداری كنید تا 2 ساعت بعد از اهدای خون از انجام فعالیتهای بدنی شدید یا بلند كرن اجسام سنگین خودداری فرمایید. بعضی از افراد بعد از اهدای خون احساس ناخوشایندی دارند (مثلاً سبكی سر)، در صورت بروز این مشكل دراز كشیده تا مشكل بر طرف شود. اگر بعد از برداشتن پانسمان بازو، خونریزی اتفاق افتاد كافیست محل خونریزی را فشار دهید و بازوی خود را 5-3 دقیقه بالا ببرید. اگر خونمردگی یا خونریزی در زیر پوست مشاهده شد در 24 ساعت اول بعد از اهدا از كمپرس سرد برای محل مذكور استفاده كنید، بعد از 24 ساعت اول، استفاده از كمپرس گرم در رفع علائم كمك می كند.در صورتی كه در مورد اهدای خون سؤالات دیگری داشتید می توانید با مركز انتقال خون منطقه خود تماس حاصل فرمایید.

سؤال:
چگونه یك واحد خون به نیازمندان خون كمك می كند؟
جواب:
یك واحد خون در صورتی كه به اجزاء تشكیل دهنده خود تجزیه شود می تواند به سه بیمار متفاوت تزریق شود. گلبولهای قرمز را به مدت 35 روز بعد از اهدا می توان نگهداری كرد و در تصادفات و جراحی ها قابل استفاده است. پلاسما به صورت یخ زده نگاه داشته می شود و به مدت یكسال به این حالت قابل نگهداری است و برای مثال در بیماران مبتلا به مشكلات انعقادی استفاده می شود. پلاكتها بیشتر از 5-1 روز در دمای آزمایشگاه نمی توانند زنده بمانند و در بیماران لوكمیك و پیوندی استفاده می شود

.سؤال: مراحل اهدای خون چگونه است؟
جواب:
اهدای خون یك روند ساده و ایمن است و تقریباً 45 تا 60 دقیقه زمان لازم دارد. وسایل مورد استفاده یكبارمصرف و استریل هستند. روند اهدای خون به صورت زیر است: ابتدا فرم ثبت نام توسط بیمار تكمیل می گردد. سپس بیمار به چند سؤال در ارتباط با سلامتی خود پاسخ می گوید و معاینه بالینی ساده شامل اندازه گیری فشارخون، دمای بدن و نبض به علاوه ی یك نمونه خون برای تشخیص كم خونی از بیمار انجام می شود. اهدا كننده روی تخت دراز كشیده و محل خونگیری توسط ماده آنتی سپتیك، ضد عفونی می شود. و سپس در عرض 6 تا 10 دقیقه خونگیری به عمل می آید.سؤال:خون از كجا فراهم می شود؟جواب:خون دارای عملكردهای فراوانی است كه این عملكردها توسط خون مصنوعی قابل انجام نیست. به همین علت برای انتقال خون از خون اهدا كنندگان انسانی استفاده می شود. در ایران سازمان انتقال خون ارائه دهنده سرویسهای مرتبط به انتقال خون است و تنها از اهدا كنندگان داوطلب خون دریافت می كند. همچنین اهدای خون اتولوگ برای بیمارانی كه برای عملهای جراحی اختیاری آماده می شوند قابل انجام است. این نكته قابل ذكر است كه خون و فرآورده های خونی كاملاً رایگان در اختیار نیازمندان به آن قرار می گیرد.

سؤال:
چه آزمایشهایی بر روی خون اهدا شده انجام می شود؟جواب:قبل از اینكه از خون اهدا شده استفاده شود آزمایشهای زیر بر روی آن انجام می شود:
HIV-I&II، (فقط در استان خراسان)B،C،HTLV-I&IIبررسی بیماریهای عفونی مانند: سیفلیس، هپاتیت كه در آزمایشگاههای انتقال خون انجام می پذیرد.

قبل از تزریق خون این آزمایشها توسط بیمارستانRh وABO گروه بندی خونی و انجام تستهای همخوانی مربوطه انجام می شود تا امكان ناسازگاری گروه های خونی كاهش یابد.

سؤال:
خطرات موجود در اهدای خون اتولوگ چیست؟
جواب:بیمارانی كه از خون خود استفاده می كنند ایمن ترین خون ممكنه را به خود تزریق می كنند. خطرات احتمالی به واسطه اجزای خون مانند گلبولهای سفید، پلاكتها و پروتئین سرم با تزریق خون اتولوگ حذف می شوند.


سؤال:
چگونه می توان خون خود را به عنوان خون اتولوگ اهدا كرد؟
جواب:

ابتدا با پزشك معالج خود مشاوره كنید تا او یك فرم تقاضا برای شما به سازمان انتقال خون ارسال كند. این فرم میزان خون مورد نیاز شما را به سازمان اطلاع خواهد داد. از طرف سازمان با شما تماس گرفته خواهد شد. تا زمانی را برای اهدای خون مشخص نمایند. زمان اهدای خون اتولوگ برای یك بیمار حداقل 7 روز بعد از آخرین اهدای خون اتولوگ قبلی می باشد. البته برای اهدا بایستی میزان هموگلوبین خون از حد طبیعی كمتر نباشد و در معاینات بالینی مشكلی وجود نداشته باشد. اگر از خون اهدا شده اتولوگ استفاده نشود 35 روز بعد از اهدا معدوم خواهد شد و برای فرد دیگری استفاده نخواهد شد.آفرزیس چیست؟ آفرزیس از یك لغت یونانی به معنی خارج كردن مشتق شده است. در این روش یك جزء از اجزای خون كامل جدا می شود (مثلاً پلاكت) و بقیه اجزاء به اهدا كننده بازگردانده می شود. (مثلاً گلبول قرمز و پلاسما) در این روش می توان بیش از یك جزء از اجزای خون را جدا نمود. همچنین آفرزیس توانایی جدا كردن پلاسما (قسمت مایع خون) و گلبولهای سفید خون را داراست.لازم به ذكر است كه مدت زمان اهدای خون آفرزیس از مدت زمان اهدای خون در حالت عادی بیشتر است. اهدای خون در حالت عادی تقریباً 10 تا 20 دقیقه به طول می انجامد در حالی كه اهدای خون آفرزیس ممكن است یك تا 2 ساعت طول بكشد. اهدا كنندگان انتخاب شده به مركز آفرزیس طبق زمان بندیهای انجام شده قبلی دعوت می شوند تا پلاسمای خود را برای تهیه فرآورده های خونی اهدا كنند.

[bidastar]

خون چگونه منعقد می‌شود؟

خون ما مخلوط پیچیده‌ای از قطعات جامد شناور درون مایع است. قطعات جامد آن همان گلبول‌های قرمز، سفید و پلاکت‌ها هستند. بخش مایع خون هم پلاسما نام دارد که بی‌رنگ است و عمده آن از آب تشکیل شده که البته پروتئین‌های مهمی چون پروتئین‌های مسئول انعقاد، غذا و املاح معدنی و البته گازهای دفعی به وسیله آن حمل می‌شوند.

وقتی یک رگ خونی در اثر آسیب وارده به پوست پاره می‌شود، یک دسته فعل و انفعلات پشت سر هم رخ می‌دهند تا خون‌ریزی را متوقف کنند. به همه این عواملی که دسته‌جمعی هدف مشترکی را دنبال می‌کنند و آن هدف، تشکیل لخته خون یا انعقاد خون است، فاکتورهای(عوامل) انعقادی می‌گوییم.

بیشتر عوامل انعقادی در کبد ساخته می‌شوند. برای مثال، پروتئینی در پلاسمای خون وجود دارد که مدام به وسیله سلول‌های کبدی ساخته می‌شود. این پروتئین موجب می‌شود مولکول‌هایی موسوم به "فیبرینوژن" که در پلاسما هستند، تکثیر پیدا کنند و به هم متصل شوند و رشته‌ای را به نام "فیبرین" بسازند. این رشته‌های فیبرین گلبول‌های قرمز، گلبول‌های سفید و پلاکت‌ها را در محل خون‌ریزی به دام می‌اندازند و در عرض چند دقیقه، توده‌ای نرم و ژله مانند به نام "لخته ی خون" به وجود می‌آید که محل پارگی رگ را پرُ می کند.


وقتی پوست‌مان آسیب می‌بیند و رگ خونی پاره می‌شود، باکتری‌ها در محل پارگی رگ، تجمع کرده و سعی می‌کنند از محل نشت خون وارد بدن شوند. برای همین گلبول ‌های سفید خون از جدار رگ خارج شده و به باکتری‌های مهاجم حمله می‌کنند.

شاید این سئوال در ذهن‌تان شکل بگیرد که «اگر آن پروتئین مسئول انعقاد خون، همواره در پلاسمای خون است، پس چرا خون همواره در گردش طبیعی است و منعقد نمی‌شود؟»


درست است. اما هم پلاکت‌ها و هم پروتئین پلاسما به صورت غیر فعال در خون ما قرار دارند و عامل محرکی لازم است تا آنها را فعال کند.
آن عامل محرک، آسیب به دیواره عروق(پارگی رگ) است، که یک پیغام از سوی بافت آسیب دیده به عوامل انعقادی می‌رساند تا روند انعقاد را شروع کنند. گاهی نیز آسیبی داخلی مانند آسیب به خود پلاکت‌ها و تخریب آنها موجب می‌شود ماده‌ای را از خود آزاد کنند که به فاکتورهای انعقاد خون، پیام شروع بدهد. اگر یکی از فاکتورهای انعقادی آن روز غایب باشد یا کارش را درست انجام ندهد، انعقاد خون به مشکل بر می‌خورد و خون زیادی از دست می‌دهیم.

بیماران هموفیلی یکی از فاکتورهای انعقاد خون را ندارند و برای همین دچار مشکل می‌شوند. از این گذشته چون عوامل انعقاد خون در کبد ساخته می‌شوند، اگر کبد، بیمار باشد مانند هپاتیت یا سیروز کبدی، روند انعقاد خون مختل می‌شود.

حتی کاهش ذخیره ویتامینی در کبد مانند کمبود ویتامین K ، می‌تواند به کاهش تولید عوامل انعقادی در کبد بیانجامد.