بيماري هاي گياهان زراعي !!

[Vmusic]

مرگ گیاهچه گلرنگ

عامل Phytophthora cryptogea روی طوقه گیاه خسارت می زند البته ممکن است باعث پوسیدگی ریشه هم بشود. معمولاً گیاه در هنگام گل دادن مورد حمله قرار میگیرد و کمتر در مراحل اولیه رشد خسارت می بیند. جداسازی این قارچ از خاک مشکل است برای جداسازی قارچ از گلرنگ استفاده میکنند. بدین ترتیب که رقم گلرنگ حساس استفاده میشود. حساسترین رقم 10-N (با نام محلی Nebrasca) است. این میزبان خیلی دقیق است و میزان کم قارچ را در خاک پیدا میکند. برای این منظور در یک گلدان کوچک با 1.3خاک استرین گلرنگ میکاریم و پس از رشد، خاک آزمایشی را دور طوقه می ریزیم. گلدان را در دمای اتاق (زیر30درجه سانتیگراد) قرار می دهیم. بسته به میزان قارچ پس از مدتی واکنش می دهد و طوقه له شده و گلرنگ می افتد. گلرنگ را از خاک خارج کرده و در یک پتری دیش حاوی آب مقطر می گذاریم. بعد از 24-4 ساعت با گذاشتن طوقه زیر میکروسکوپ رشد قارچ دیده میشود. اسپورانجیوم قارچ دارای پاپیلا می باشد.

کنترل: ضد عفونی بذر- متالاکسیل G5%و 25- 20 کیلو در هکتار

[Vmusic]

سیاهک نیشکر Sugarcane smut



این بیماری به قسمتهای هوایی گیاه بخصوص برگ حمله میکند برگ پاره پاره (رشته رشته) شده و آویزان می شود، همچنین بجای گل آذین هاگینه دراز وشلاق مانندی بوجود می آید. تلیوسپور Ustilago scitaminea جوانه زده و بازیدیوسپور تولید می کند. بازیدیوسپورروی گیاه می افتد و جوانه نیشکر (در غلاف) (جوانه جانبی) را آلوده میکند. سال بعد که قلمه کاشته میشود گیاهچه آلوده تولید میکند و سیاهک در اواخر فروردین دیده میشود. جایی که هوا خشک است اسپورها سریع پخش میشوند و در جاهای مرطوب اسپورها به هم می چسبند و کمتر(دیرتر) پخش میشوند. بازیدیواسپورها با تشکیل پل لقاح تولید ریسه دیکاریون میکنند. در ایران سه رقم تجارتی نیشکر به نامهای 310- Nco ، 48-Cp و7- Cps کاشته میشود. 310- Nco خیلی به این بیماری حساس است ولی دو رقم دیگر مقاوم هستند. البته این رقم مناسب ترین رقم است. چون نیشکر را باید به محض برداشت به کارخانه برد و پروسه کرد، ارقام زودرس را زودتر و ارقام دیررس را دیرتر برداشت میکنند. بنابراین با توجه به کمبود کارخانه رقم دیررس لازم داریم که 310- Nco دیررس است، پر محصول است و به گرمای حدود 50 درجه سانتیگراد و نیز به سرما مقاوم است.به بیماریهای مهم و بعضی آفات مثل سزامیا (کرم ساقه خوار) نیز مقاوم است. فعلاً این رقم را حذف کرده اند ولی مزارع مخلوط شده (ارقام گوناگون) و این باعث شده مزارع آلوده و سالم و را مخلوط در هم ببینیم.

این سیاهک بسیار گرمادوست است. تلیوسپورها در دمای 25 درجه سانتیگراد به خوبی جوانه نمی زنند. بهترین دما برای جوانه زنی یک تلیوسپور 35 درجه سانتیگراد است. در تلیوسپورزیاد دوام ندارد بخصوص وقتی خاک مرطوب باشد. بقای قارچ در قلمه هاست. بنابراین اگر قلمه سالم داشته باشیم ،سیاهک را نخواهیم داشت. ورود قلمه بسیار مشکل است چون گران است و ورود دو قلمه خوب حدود15-10 دلار است بنابراین رقم را نمیتوان تغییر داد. اصلاح نژاد هم در ایران صورت نمی گیرد.

سیستمهای سالم سازی قلمه :

1-استفاده از آب گرم. حرارت حدود 52 درجه سانتیگراد برای مدت کوتاه(حدود 10تا20 دقیقه) و دمای 50 درجه سانتیگراد برای مدت طولانی(حدود2ساعت). متأسفانه دمای50درجه سانتیگراد موزاییک را از بین نمی برد. این روش با امکانات کشور ما ممکن نیست.

2- استفاده از قارچ کش ها (تیلت): متأسفانه قارچ کشها فقط برای سال اول خیلی موثرهستند. سال دوم بیماری ظاهر میشود و سال سوم کاملاً زیاد میشود. مشخص نیست که سیاهک از کجا می آید و گیاه از طریق ریشه آلوده میشود و یا نه بلکه قارچ کش Fungistatic است و از بین می رود و بنا براین قارچ ظاهرمی گردد. گیاه سال اول را Plant و سالهای بعد به تر تیبRatoon I، II Ratoon، ........وRatoon IV می نامند. درخوزستان تا Ratoon IV پیش میروند. در جاهای سیاهک دار بخا طر سیاهک و در جاهای دیگر بخاطر متراکم شدن خاک. روش دیگر مبارزه کندن بوته های سیاهک زده است . این راهی است که رقم را خالص می کند.

کنترل:

1. ضد عفونی قلمه با پروپیکنازول EC25% دو در هزار

2. ارقام مقاوم

3. عدم استفاده از راتون بالا

4. سوزاندن قلمه های آلوده

[Vmusic]

ویروس موزائیک نیشکر sugarcane mosaic virus




مزارع نیشکرخوزستان آلودگی شدیدی دارد. بسته به رقم بین100-0 درصد آلودگی دیده می شود . بیشتر رقم310-Nco کشت می شود که آلودگی دراین رقم %50 -40است. عامل بیماری

Sugarcane mosaic Virus(ScMv)ازجنس Potyvirusاست که در حدود750nmطول دارد وتوسط گونه های Ropalosiphum انتقال می یابد. یکی از راههای انتقال وپایداری ویروس در قلمه ها است. در شمال ایران مقدارکمی نیشکر کشت می شود که احتمالاً نیشکر از جنوب به شمال برده شده است. در شمال شکر قهوای تولیدمی کنند. در ساری بوته سالم وعاری از ویروس دیده نشده است،شاید به این دلیل است که شرایط برای شته ها مناسب است. آلودگی در ذرت خیلی کم است.

پایداری ویروس در خود بوته های نیشکر می باشد.

کنترل:

1- قلمه سالم (سالم گزینی قلمه): باروشELISA می توان تا حدود زیادی بیماری را در قلمه ها تشخیص داد. برای این کار جوانه های واقع در بند قلمه راگرفته وتست سرولوژیکی انجام می دهند. برادشتن این جوانه ها صدمه ای به قلمه نمی زند.

[Vmusic]

سفیدک کرکی توتون وتنباکو Tobacco blue mold (Downy Mildew)



عامل بیماری Peronospora tabacina- است که اخیراً در بعضی منابع اسم آنرا P. hyoscyami ذکر کرده اند.

این بیماری خیلی قدیمی است واولین بار درسال 1891 میلادی از استرالیا گزارش شد. سپس در سال 1930 از آمریکا ودر سال 1958 از اروپا گزارش گردید و ظرف مدت چهار سال تمام اروپا آلوده کرده و اپیدمی ایجاد نمود.

از اروپا به شمال آفریقا و آسیا ی نزدیک رسید و در سال1962(1341) از شمال ایران گزارش شد. درهمین سال تقریباً 75% محصول توتون الجزایر را از بین برد. همچنین در همان سال65% محصول ایتالیا را نیز نابود کرد.

در سال بعد در ایران بیش از 50% محصول شمال را از بین برد .در سال 1362 در فارس برای اولین بار دیده شد و در سال 1979 در کانادا و آمریکا بخا طر شرایط خنک ومرطوب خسارت به 250 میلیون دلار رسید. در حال حاضر این قارچ در تمام نقاط ایران وجود دارد ودر صورت فراهم شدن شرایط خسارت زیادی به بار می آورد.

این بیماری از سفیدکهای تیپیک می باشد . قارچ عامل این بیماری درپشت برگها ی آلوده ایجاده لایه کرکی آبی متمایل به بنفش می کند (کپک آ بی) وروی برگها نیز لکه های زرد رنگ کلروتیک دیده می شود . عامل بیماری درگیاه سیستمیک شده و سبب کوتولگی و کج ومعوج شدن گیاه میشود و درآوندها نیز سبب قهوه ای شدن بافت میشود. همچنین ممکن است منجر به آلودگی بذر نیز شود.

این قارچ یک Oomycete است که تولید اسپورانجیوفور با انشعابات دو شاخه میکند که در انتها و بر روی استریگماها اسپورانجیوم تولید میشود. همچنین تولید Oospore میکند که در بقای قارچ نقش مهمی دارد. اسپورانجیومهای قارچ میتوانند فواصل زیاد (km 1600) را نیز طی کنند و به مناطق جدید گسترش یابند. این قارچ فقط به جنس Nicotina حمله میکند ولی در شرایط گلخانه ای بعضی از اعضای خانواده Solanaceae را نیز ممکن است آلوده کند.

منشأ آلودگی اغلب از خزانه است، چون شرایط برای قارچ مطلوب است، یعنی درجه حرارت کم و رطوبت بالا است (به علت تراکم زیاد نشاها). معمولاً یک هفته بعد از آلودگی قارچ تولید اسپورانجیوم میکند یعنی سیکل آلودگی یک هفته است و به همین ترتیب ادامه می یابد و میزان آلودگی به سرعت زیاد میشود. درجه حرارت بهینه برای جوانه زنی اسپورانجیوم 15 درجه سانتی گراد و بیشینه 30 درجه سانتی گراد و کمینه 5/3 درجه سانتی گراد میباشد. شرایط مساعد برای تولید بیماری، حرارت متوسط (حدود 20درجه سانتی گراد)، رطوبت بالا و هوای ابری است. اسپورانجیوم قارچ را کنیدیوم هم گویند زیرا هیچ وقت تولید زئوسپور نمیکند.

کنتــــــــــرل :

1-استفاده از ارقام مقاوم.

2- مانکوزب wp 80% و 2-1در هزار در زمین اصلی

3- مانب wp 80% و 2-1 در هزار در زمین اصلی

4- زینب wp 80% و 3 در هزار در زمین خزانه

5- متالاکسیل- مانکوزب و 1 در هزار در خزانه

[Vmusic]

سفیدک حقیقی(پودری) توتون و تنباکو Tobacco powdery mildew


از نظر آب وهوایی محدودیت زیادی ندارد و در اکثر نقاط ایران دیده میشود منتها در مناطی خسارت میزند و در نقاط دیگری خسارت چندانی ایجاد نمیکند. این بیماری نیاز به رطوبت بالا ندارد. در مناطق مرکزی بیماری مهمی است.

قارچ Erysiphe cichoracearum یک آسکومیت است که در فرم جنسی تولید کلیستوتشیوم با زوائد ساده و تعداد آسک زیاد مینماید که درون هر اسک آسکوسپور وجود دارد. حداکثر فعالیت بیماری در 25-22 درجه سانتی گراد دیده میشود.

این بیماری باعث کاهش کیفیت توتون و تنباکو میشود. برای مبارزه با این بیماری از گوگرد نمی توان استفاده کرد چون گوگرد روی گیاه میماند و برای ریه خطرناک است. از قارچ کش هایی مثل بنومیل و کاراتان در اوایل فصل استفاده میشود. در اواخر فصل رویشی سمپاشی نمی شود چون روی گیاه میماند و مضر است.

احتمالاً میزبان های دیگری هم دارد. بنابراین زمستانگذرانی و تابستانگذرانی قارچ بستگی به منطقه دارد. یا روی میزبانهای دیگر، یا روی علف های هرز یا بوسیله آسکوکارپ بقا می یابد و یا از منطقه ای به منطقه دیگر حرکت میکند. علفهای هرز میزبان قارچ مشخص نیست.

کنتـــــــــــرل:

1- ارقام مقاوم به سفیدک بهترین راه حل بیماری میباشد.

2- دینوکاپ wp18.25% یک کیلوگرم در هکتار با دیدن علائم بیماری

[Vmusic]

ساق سیاه توتون و تنباکو Black shank



عامل بیماری Phytophthora nicotianae است. بیماری بسیار خطرناکی است که در جنوب کشور و استان فارس از روی تنباکو گزارش شده است. در برازجان، فارس و زاهدان (جاوه) دیده میشود.

این قارچ به قسمتهای پایین گیاه، ریشه و طوقه حمله کرده و طوقه را سیاهرنگ نموده، تولید Black shank می نماید. همچنین بافت داخلی ساقه (مغز)را به صورت ورقه ورقه در می آورد، گیاه پژمرده شده و می میرد. این قارچ تولید اسپورانجیوم ، Oospore و کلامیدوسپور میکند. اسپورانجیوم ها نسبتاً گرد و پاپیل دارهستند. رشد قارچ در روی محیط کشت بحالت مضرس و پره پره (Rossette) است. قارچ عامل بیماری هتروتالیک است یعنی برای تولید مثل جنسی نیاز به دو تیپ جنسی سازگار دارد. این قارچ گرمادوست است و رطوبت را نیزدوست دارد. بهنیه درجه رشد 30-28 و بیشینه36 درجه سانتیگراد است و کمینه حدود10 درجه سانتیگراد.

کنتـــــــرل:

1- استفاده از ارقام مقاوم.

2- تناوب با غلات یا پنبه.

3- استفاده از نشاء سالم (نشاها باید با روش ELISAL آزمایش شوند).

4- کشت خطی یا آبیاری نشتی.

5- مبارزه شیمیایی در خزانه و ضدعفونی خاک خزانه.

[Vmusic]

نماتد گالی توتون و تنباکو(نماتد ریشه گرهی) Root Knot nematode



گونه های مختلف Meloidogyne شامل M. javanica، M. hapla، M. incognita و M. arenaria عامل بیماری هستند. از بیماریهای مهم توتون و تنباکو در ایران محسوب میشود و در بعضی مناطق خسارت به گونه ای است که تمام مزرعه گیاه آلوده زرد و پژمرده میشود و سلولهای ریشه حجیم و بزرگ شده و بعد از مدتی از بین می روند.

نماتد به صورت تخم و لارو در خاک زمستانگذاری میکند. نماتد ماده گلابی شکل است و تعداد زیادی تخم تولید کرده که در زیر بدن آنها جمع میشود لارو سن دوم به گیاه حمله میکند. نماتد ماده بدون جفت گیری هم تولیدمثل میکند و نیازی به نماتدهای نر کرمی شکل ندارد.

کنتــــرل:

1- استفاده از نشاء سالم (خزانه سالم).

2- استفاده از ارقام مقاوم. زیرا نماتد نژاد دارد. پس با تشخیص نزاد میتوان نوع میزبان و ارقام را مشخص کرد.

3- تناوب با گیاهان غیر میزبان مثل غلات. نباتات مورد استفاده در تناوب باید علف هرز میزبان را نداشته باشند.

4- دفع علفهای هرز.

5- استفاده از نماتدکش در کشورهایی که اقتصادی است.

6- مبارزه ی بیولوزیکی با قارچ که هنوز موفق نبوده است.

7- استفاده از گیاهان تله

[Vmusic]

گل جالیز Broom rape



این گیاه معضل خیلی مهمی در ایران است که متاسفانه کار زیادی بر روی آن انجام نگرفته است. این بیماری مخصوص توتون و تنباکو نیست و بر روی بیشتر گیاهان زارعی و باغی خسارت ایجاد میکند. در تمام نقاط ایران دیده میشود البته در شمال خسارت کمتری ایجاد میکند. گل جالیز یک گیاه انگل ازراسته گل میمون و خانواده است. دو گونه آن روی توتون و تنباکو مهم است.

[Vmusic]

پوسيدگي باكتريائي ساقه maize bacterial stalk rot


اين بيماري در سال 1365 از منطقه دشت ناز مازندران توسط بناپور و اماني گزارش گرديد. در سال 1367 توسط معصومي و ايزدپناه در فارس مشاهده شد.

علائم بارز بيماري لهيدگي و قهوه‌اي شدن ساقه، قاعده برگها و ميوه (بلال) مي‌باشد. پژمردگي يا خشك شدن قسمتهاي انتهائي يا تمام بوته، پيچ‌خوردگي و تيره‌ شدن قسمتهائي از ساقه و شكسته شدن و افتادن بوته‌ها در بسياري از موراد مشاهده شده است.



عامل بيماري يك باكتري به نام Pectobacterium chrysanthemi pv.zeae مي‌باشد كه همنام آن Pectobacterium carotovora var.zeae sabet مي‌باشد(در بعضی منابع عامل بیماری راErwinia chrysanthemi pv. Zeae ذکر کرده اند). اين باكتري در محيط كشت Nutrient Agar در 28 درجه سانتيگراد كلني‌هاي گرد و صاف، به رنگ سفيد مايل به خاكستري يا كرم تشكيل مي‌دهد و روي محيط YDC (یک درصد عصاره مخمر، 2درصد كربنات كلسيم و 2درصد دكستروز) بعد از 5 روز توليد رنگ آبي خاكستري تا آبي تيره مي‌نمايد. باكتري مزبور گرم منفي، متحرك و داراي بيش از 4 تاژك غير طبيعي (Peritrichus) مي‌باشد.

حساسيت باكتري جدا شده به اريترومايسين، توليد گلوكز، ذوب ژلاتين، توليد رنگ آبي در محيط YDC، رشد در دماي 36 درجه سانتيگراد و عدم توانائي توليد اسيد از لاكتوز با خصوصيات Pectobacterium chrysanthemi تطبيق داشته و آن را از بقيه گونه‌هاي مولد پوسيدگي از جنس Pectobacterium نظير Pectobacterium carotovora متمايز مي‌سازد.

کنترل:

كاشت ارقام مقاوم و كشت صحيح ذرت و عدم غرقاب زمين در كاهش بيماري مؤثر است

[Vmusic]

سياهك معمولي ذرت Common corn smut



سياهك معمولي ذرت در شهريور ماه سال1360 در مزرعه كوچكي در سمنان مشاهده گرديد و در سال 1362 در گرگان و ورامين نيز از چند مزرعه بوته هاي آلوده به اين بيماري جمع‌آوري شد. در حال حاضر اين بيماري در مزارع ذرت شهر ري، كرج و ورامين خسارت وارد مي كند.

علائم: اين سياهك روي كليه اندامهاي هوائي ذرت از قبيل برگها، ساقه، خوشه و ريشكها ديده مي‌شود. نشانه‌هاي بيماري به اين طريق است كه روي اندامهاي مختلف نبات ميزبان برجستگيهائي با گالهاي شفاف و براق در اندازه‌هاي مختلف از 0.6 تا 15 سانتيمتر تشكيل مي‌شوند. بزرگترين و بيشترين گال‌ها روي بلال و گل نر تشكيل مي‌گردند. گال‌ها توسط غشاء با پوسته سفيد براق (نقره‌اي) پوشيده شده كه در داخل اين غشاء و پوسته توده‌هاي اسپور قارچ به رنگ قهوه‌اي تيره و به صورت پودري شكل قرار دارند. اين گال‌ها بندرت روي برگها نيز تشكيل مي‌شوند. گال‌هاي روي برگ سفت و خشك هستند و حاوي تعداد كمي اسپور مي‌باشند. گال ابتدا نرم و سبز است و سرانجام سخت شده و در آن بافت ليفي تشكيل مي‌شود كه در آن مناطق سياه ديده مي‌شود كه آغاز تشكيل اسپورها را نشان مي‌دهد. قارچ عامل بيماري با فعاليت و رشد و نمو خود بخش دروني گال‌ها را از بين برده و در نتيجه گال‌ها با غشاء نازك و شفافي پوشانده مي‌شوند كه با پاره شدن آنها اسپورها آزاد مي‌گردند. بافتهاي جوان نسبت به اين سياهك حساسيت بيشتري دارند و به همين علت در بعضي موارد اين سياهك باعث مرگ گياهان جوان مي‌شود ولي اين حالت عموميت ندارد

عامل بيماری قارچي است به نامDC) Ustilago maydis )كه از خانواده Ustilagaceae و راسته Ustilaginales مي‌باشد.

توده‌هاي اسپور پودري شكل و به رنگ قهوه‌اي تيره يا سياه هستند. كلاميدوسپورها قهوه‌اي روشن و كم و بيش كروي تا بيضي شكل هستند.



زيست‌شناسي

انتقال اين بيماري اغلب از طريق خاك و گاهي هم به مقدار كمي از طريق بذر صورت مي‌گيرد. زمستان‌گذراني قارچ توسط تليوسپور در خاك و روي بقاياي گياهي ذرت صورت مي‌گيرد.

کنترل سیاهک ذرت:

1. بهترين و مطمئن‌ترين راه كنترل اين بيماري كشت ارقام مقاوم است.

2. از بين بردن و نابود ساختن خوشه‌ها و بوته‌هاي آلوده قبل از پاره شدن پوسته گال‌ها و پخش اسپورها

3. همچنين جلوگيري از زخمي شدن گياه ميزبان توسط ماشين آلات كشاورزي در مزرعه در زمان داشت مي‌تواند در جلوگيري از گسترش آلودگيها و اشاعه بيماري مؤثر باشد.

4. مصرف كودهاي شيميايي به ميزان متناسب در مزرعه نيز تا حدي از توسعه بيماري جلوگيري مي‌نمايد.