برجام سد تحریمها را شکست
کارشناس سابق مرکز پژوهش‌های مجلس:
برجام سد تحریمها را شکست
یکی از کارشناسان سابق مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه برجام مسبب شرایط فعلی نیست و توان کشور در صنعت هسته ای را نیز کاهش نداده است، گفت که واقعیت آن است که برجام نه تنها سد تحریم را شکسته بود بلکه برای اولین بار در صف یکپارچه مقابل ایران، دو دستگی ایجاد کرد.
به گزارش ایسنا، محمد مهدی احمدی معین، کارشناس سابق مرکز پژوهش های مجلس شورای اسلامی و فارغ التحصیل دکترای تخصصی رشته علوم سیاسی از دانشگاه تهران یادداشتی با عنوان «برجام، از ادعا تا واقعیت، یک انتقاد و دو پیشنهاد» را در اختیار خبرنگار ایسنا قرار داده است که متن آن را در زیر می خوانید:
«این روزها که روزنه امیدی باز و امکان احیای برجام مطرح شده است متأسفانه بیش از آنکه شاهد انتقاد منصفانه نسبت به برجام و روند مذاکرات مربوط به آن باشیم شاهد طرح ادعاها و مغالطه های گمراه کننده ای هستیم که با انگیزه های مختلف یا از روی ناآگاهی مطرح می شوند. این قبیل مغالطه ها می کوشند برجام را به عنوان مسبب تمام سختی ها یا نابودگر صنعت هسته ای نشان دهند، گویی اگر برجام وجود نداشت امروز شرایط کشور عاری از هرگونه مشکل و سختی بود. اما حقیقت این است که برجام مسبب شرایط فعلی نیست و توان کشور در صنعت هسته ای را نیز کاهش نداده است.
برای درک بهتر موضوع لازم است به دو مورد توجه شود؛ اول شرایطی که برجام در آن مذاکره شد و دوم چرایی احیای عملی تحریمها پس از خروج دولت آمریکا از برجام. برجام در شرایطی مذاکره شد که قطعنامه ۱۹۲۹ شورای امنیت با اجماع فراگیر و با همراهی روسیه و چین مصوب شده بود که زمینه ساز بی سابقه ترین و جامع ترین تحریم های چند جانبه بین المللی بود که در طول تاریخ علیه کشوری وضع شده است. شرایط سختی که امروز و در نتیجه خروج دولت تبهکار ترامپ از برجام شاهد آن هستیم، همان شرایطی است که اگر برجام به نتیجه نرسیده بود با شدتی دو چندان علیه کشور در جریان بود. پیش از برجام، ائتلافی بین المللی با هدف افزایش فشارها علیه جمهوری اسلامی ایران شکل گرفته بود و اگر امروز اروپا لااقل در موضع گیری های رسمی، مخالفت صریح خود را با مسیر ترامپ اعلام می کند اما پیش از انعقاد برجام، اروپا با صدای واحد موضع گیری موافق با دولت آمریکا داشت. صرف نظر از اروپا، پیش از برجام ما حتی روی همراهی کشورهایی نظیر چین و روسیه هم نمی توانستیم حساب کنیم که آراء مثبت این دو کشور به قطعنامه های ضد ایرانی شورای امنیت، شاهد این مدعاست.
در مورد مسئله دوم نیز باید گفت اقتصاد کشورهای اروپایی و نیز آسیایی، بر خلاف اقتصاد ایران متعلق به شرکت های دولتی نیست که این شرکت ها از رویکرد سیاسی دولت های خود مثلاً برای حفظ برجام تبعیت کنند بلکه سهم عمده اقتصاد این کشورها به شرکت های چند ملیتی و کاملاً خصوصی تعلق دارد که به دلیل منافع اقتصادی کلان در اقتصاد ایالات متحده، حاضر به ریسک قرار گرفتن در فهرست تحریمی ایالات متحده نیستند. نمی توان با وجود تحریم های یکجانبه آمریکا از شرکت های اروپایی و آسیایی انتظار داشت که مبادلات خود با ایران را به شکل عادی ادامه دهند. در واقع اروپایی ها و دیگر شرکای اقتصادی ایران نیز گرفتار دسیسه دولت ترامپ شدند. اگر می بینیم که با خروج ترامپ از برجام، کشور دچار تحریم شد و شرایط سخت را دوباره تجربه کرد، این شرایط نه ناشی از برجام، بلکه ناشی از رفتار دولتی غیر عادی و جنایتکار است که به هیچ مرام و مسلک حقوقی و انسانی پایبند نیست و نه تنها به برجام، بلکه به دیگر توافق های مهم جهانی که سال ها برای به ثمر رسیدن آنها تلاش شده بود نیز پشت پا زد. به عقیده بسیاری از پژوهشگران مسائل آمریکا، دولت ترامپ فاسدترین و کژترین دولت تاریخ ایالات متحده است.
ترامپ همان کسی است که مدافع شماره یک امنیت ایران و منطقه، سردار شهید حاج قاسم سلیمانی را به شهادت رساند. ترامپ جنایتکار به حاج قاسم شلیک کرد چرا که او را مانعی بزرگ در برابر اهداف پلید منطقه ای خود می دانست و همین تبهکار به برجام شلیک کرد زیرا می دانست برجام تا حد قابل توجهی موانع را از مسیر حرکت اقتصاد کشور حذف کرده است. روا نیست همانند ترامپ و اطرافیانش که بر برجام آب دهان می انداختند، به برجام تاخته و وانمود شود که شرایط نابهنجار کنونی نتیجه برجام است. افرادی که چنین رویکردی دارند در کنار انتقادات غیرمنصفانه باید به این پرسش مهم پاسخ دهند که اگر برجام برای ما بد و برای آمریکا خوب بود پس چرا جنایتکارترین دشمن قسم خورده ملت ایران و قاتل حاج قاسم، از برجام خارج شد؟
واقعیت آن است که مردم در فاصله انعقاد برجام تا خروج ترامپ از آن، ولو برای مدتی کوتاه ثبات نسبی اقتصادی را پس از یک دوره چند ساله از تحریم و بی ثباتی اقتصادی لمس کرده اند. واقعیت آن است که برجام نه تنها سد تحریم را شکسته بود بلکه برای اولین بار در صف یکپارچه مقابل ایران، دو دستگی ایجاد کرد و ترامپ زمانی که از برجام خارج شد خود را تنها یافت. واقعیت آن است که چون کشور بنا به فتوای رهبر انقلاب به دنبال سلاح هسته ای نیست، برجام در عرصه فنی چیزی از توانمندی های کشور نکاست بلکه در بسیاری موارد نظیر تحقیق و توسعه و بهره مندی از همکاری های فنی بین المللی زمینه مناسبی را ایجاد کرد. شکی نیست که اگر امروز قرار باشد فعالیت های هسته ای کشور به شرایط پیش از برجام بازگردد فرزندان ملت ایران در صنعت هسته ای این کار را بسیار بهتر، سریع تر و توانمندتر از ماقبل برجام انجام خواهند داد.
در خاتمه لازم می دانم یک انتقاد و دو پیشنهاد را برای ادامه مسیر برجام ذکر کنم. از نظر اینجانب نقد مهمی به نحوه اجرای برجام وارد است و آن اینکه می بایست انجام تعهدات ایران به صورت گام به گام و متناظر با اقدامات مشخص طرف های مقابل در رفع تحریم ها صورت می پذیرفت. اگرچه مطابق برجام، پس از تأیید آژانس بین المللی انرژی اتمی مبنی بر انجام تعهدات ایران، قطعنامه های تحریمی شورای امنیت، تحریم های اتحادیه اروپا و تحریم های ثانویه ایالات متحده روی کاغذ لغو شدند یا اعمال آنها متوقف شد اما در عمل به دلایل متعددی کشور همچنان با استفاده کامل از مزایای برجام فاصله داشت. به نظر می رسد باید انجام تعهدات ایران برای کاهش ذخایر اورانیوم غنی شده، اعمال تغییرات در سایت های هسته ای و سایر تعهدات طی سه یا چهار مرحله و متناظر با کاهش عملی تحریم های نفتی و بانکی اتفاق می افتاد اما ما بسیاری از تعهدات خود را به شکل پیش پرداخت به انجام رساندیم در حالی که طرف مقابل هیچ فشار زمانی و عملی را برای انجام دادن تعهدات خود مبنی بر رفع عملی و کامل تحریم ها حس نمی کرد. لازم بود به عنوان گام اول میزان ذخایر آب سنگین را تا حد مشخص شده در برجام کاهش می دادیم و سپس اتصال عملی همه بانک های ایرانی به شبکه پرداخت بین المللی و انجام عادی تراکنش های بانکی را از طرف مقابل مطالبه می کردیم و پس از انجام این تعهد توسط طرف مقابل، میزان ذخایر اورانیوم غنی شده خود را به عنوان گام دوم کاهش می دادیم و در برابر آن نیز گام بعدی را از طرف مقابل مطالبه می کردیم. اگر چه این فرایند زمان بیشتری را می طلبید اما نتایج آن برای کشور مفیدتر و پایدارتر بود. لازم است از این تجربه درس بگیریم.
پیشنهاد می کنم پس از استقرار دولت جدید در آمریکا و در صورت آمادگی طرف های مقابل برای بازگشتن به تعهدات برجامی، این بار شتابزده عمل نکرده و به صورت گام به گام و متناظر با اقدام های مشخص طرف های مقابل، به تعهدات برجامی خود بازگردیم. پیشنهاد دوم اینکه تیم مذاکره کننده تکلیف دارایی های جمهوری اسلامی ایران ناشی از فروش نفت را در همین مرحله مشخص کند و برای جلوگیری از بروز مجدد فجایع گذشته در اثر بدعهدی احتمالی طرف آمریکایی، در همان مرحله نخست به عنوان مثال ۴۰ درصد از دارایی های خارجی ناشی از فروش نفت را به صورت طلا و ۲۰ درصد را به صورت اسکناس به کشور وارد کند و ۴۰ درصد مابقی را نزد بانک های تراز اول جهت نیازهای مبادله ای کشور مورد استفاده قرار دهد.»
انتهای پیام
جواب بصورت نقل قول
