آذری شعرلری

[bb]

دَیدی ساچ لاریما باهار کولگی
نازنده سوگیلیم یادیما دوشدو
هَره نین باختینا بیر گوزل دوشر

سنده تکجه منیم آدیما دوشدون
نازنده سوگیلیم یادیما دوشدون

سن سیز داغ دوشونه چخدیم بو سحر
اوتدی قومرو کیمی کورشه لاله لر
ده نیه یالقیز سان سوردو لاله لر

غور ایتدین نیسکیلیم یادیما دوشدون
نازنده سوگیلیم یادیما دوشدون

گوزلریم یول دا دیر قولاغیم سس ده
سنی اونوتمارام من سون نفس ده
ای جیران باخیش لی ای بویو بسته

ای تازه تر گولوم یادیما دوشدون
نازنده سوگیلیم یادیما دوشدون
""""""""""""""""""""""""""""""""""
سهیل قاسمی

[bb]

راز آخار لیل ایله
دسته دسته گول ایله
من یاریمی سویرم
شیرین شیرین دیل ایله

باغچا لاری ساری گول
یاری غونچا یاری گول
گِج آچیلدین تِز سولدون
اولمایایدین باری گول

آی لاچین، جان لاچین، من سنه قوربان لاچین

یری یری نیشان یار
یری عشقه دوشَن یار
ایلچی لری قیریلمیش
اوزو ایلچی دوشَن یار

آلما آتدیم نا رگلدی
کتان کوینک دار گلدی
قاپی یا کولگه دوشدی
ایه بیلدیم یار گلدی

آی لاچین، جان لاچین، من سنه قوربان لاچین

سو آتدین یارا دَیدی
الیم دیوارا دَیدی
دیلیم منیم گوروسون
نه ده دیم یارا دَیدی

اِله بی اودا یانسین
پروانه اودا یانسین
من یاندیم یار اوزوندن
اِشینسین اودا یانسین
آی لاچین، جان لاچین، من سنه قوربان لاچی

[bb]

لویدا قلبیمین ایلک سوداسی...............الویدا
الویدا عشقین اوزاخ صداسی..............الویدا
یوللاری دولاشیخ
دونیادا چاشیپ قالدیم من
سن سیز
الویدا سونَن گونَشیم.........................الوید� �
الویدا اوزو دونَن گونَن گونَشیم...........الویدا

دورنا لار باشلادی فریادا گورون هیجرانی................. الویدا، الویدا
سوگیلیم، الویدا
آیریلیق قشقرر دورنالار ماوی سما دا
الویدا، الویدا
سوگیلیم، الویدا
الویدا.

[bb]

شاه اسماعیل اول موسس سلسله صفویه

وی موسس سلسله صفوی و فرزند شیخ حیدر و نوه سلطان اوزون حسن آق قویونلو بود. نسل او به شیخ صفی الدین اردبیلی می‌‌رسد. شیخ حیدر که به همراه مریدان خود که بدلیل بر سر داشتن کلاه قرمز رنگ قزلباش (سرخ سر) خوانده می‌شدند به عنوان جهاد با شیروانشاهان وارد جنگ شد، جان خود را در این مبارزه از دست داد و فرزندانش نیز به اسارت شاهان شیروان در آمدند. اما مریدان آنان را رهانیده و پس از مدتی، به رهبری اسماعیل به جنگ شیروان شاهان رفتند و بدلیل فداکاری بسیار و تدبیرات جنگی اسماعیل آنان را در هم شکستند. آنگاه اسماعیل بر دولت های محلی و کوچک که پس از یورش مغول بر ایران حاکم شده بودند غلبه کرده و در حالیکه چهارده سال بیشتر نداشت به کمک مریدانی که سخت به او معتقد بودند در سال هشتصد و هشتاد ه.ش شاه ایران شد و سلسله خویش را به نام جدش صفی الدین “صفویه” نامید که در تاریخ ایران به دو دلیل اهمیت بسیار دارد: یکی این که این سلسله اولین سلسله کاملا مستقل ایرانی بعد از حمله اعراب به ایران (در سال ۳۲ه.ق) بوده است یعنی پس از هشتصد سال، دوم اینکه مذهب تشیع در ایران توسط شاه اسماعیل مذهب رسمی اعلام شد و در واقع جانشین تسنن گشت.

شاه اسماعیل که به سختی با مذهب تسنن دشمنی میکرد تبریز را به پایتختی برگزید و در همان سال تاجگذاری به جنگ قوم ازبک رفت (این قوم در شمال شرق ایران در ازبکستان فعلی ساکن بوده و هرگاه که فرصتی به دست می‌‌آورند به خاک ایران تجاوز میکردند). در این جنگ که در حوالی مرو رخ داد ۱۷۰۰۰ ایرانی توانستند ۲۸۰۰۰سپاهی ازبک را درهم کوفته و فرمانروای آنان به نام محمد شیبانی که قصد فرار داشت را دستگیر و مقتول سازند که شاه ایران نیز از کاسه سر او جام شراب ساخت!

اما در همین هنگام با یورش عثمانی ها مواجه شد. خلیفه عثمانی به نام سلطان سلیمان اول که شیعیان را کافر میدانست و خود را نیز خلیفه تمامی مسلمانان جهان می‌‌خواند به قصد اشغال کامل ایران به این کشور لشکرکشی کرد. شاه اسماعیل به قصد دفع حمله عثمانیان به غرب لشکر کشید و در نبرد چالدران (۸۹۳ ه.ش) آنچنان دلیرانه جنگید که علی رغم شکست خوردن، نبرد او در زمره نبردهای بزرگ تاریخ و از افتخارات ایرانیان محسوب می‌شود. در این جنگ ۲۹۰۰۰ سرباز ایرانی که تنها از سلاحهای سرد مانند شمشیر و نیزه استفاده میکردند در برابر سپاه دویست هزار نفری عثمانی که مجهز به توپ و تفنگ بود به سختی ایستادگی کرده و کشتار زیادی از دشمن به عمل آوردند و از ایشان تنها ۲۰۰۰ نفر زنده ماندند اما حتی یک نفر اسیر هم ندادند. ترکان عثمانی در این جنگ قسمت بزرگی از آذربایجان را به اشغال خود در آورند که تا زمان شاه عباس کبیر ادامه داشت. (البته پس از شاه اسماعیل نیز آنان هرگاه که فرصتی بدست می‌‌آوردند به ایران حمله میکردند و اختلافات مرزی و مذهبی دو کشور تا زمان سقوط امپراطوری عثمانی در جنگ جهانی اول طول کشید.)

شاه اسماعیل توانست در مدتی کوتاه با تدابیر جنگی و نیز با خشونت هایی که به کار میبرد ایران را متحد کرده و در برابر هجوم دشمنان داخلی و خارجی بخصوص ازبکان و عثمانی ها که از شرق و غرب به ایران حمله میکردند به خوبی مقاومت کند.

سروده‌های شاه اسماعیل
وی مردی بسیار زیبا و خوش اندام بود، اشعار صوفیانه به زبان ترکی آذربایجانی میگفت که تا به امروز نیز این اشعار باقیمانده است. مانند شعر زیر که وی آن را قبل از جنگ برای سلطان عثمانی فرستاد و سلطان نیز پس از خاتمه جنگ شعری به فارسی گفت و به عنوان پاسخ به شاه ایران داد(این شعر به فارسی ترجمه شده):

من به مرشد خویش به چشم جوهر و ذات وجود می‌‌نگرم،

و خویشتن را در راه او قربانی میکنم،

من دیروز به دنیا آمده ام و امروز خواهم مرد،

بیا، اگر تو میخواهی بمیری، این پهنگاه مرگ است…

مرگ شاه اسماعیل
سلطان سلیمان اول که در فتح تبریز موفق شده بود که همسر محبوب شاه اسماعیل را به اسارت در آورد پس از خروج از ایران وی را گروگان گرفت و برای آزادی وی از شاه امتیازات کلانی خواست. اما اسماعیل آن خواسته‌ها را نپذیرفته و آنچنان که گفته شده از دوری همسر خویش در سن سی و پنج سالگی دق کرد و مرد!

[bb]

اوچ گون ایمیش بو دونیانین صفاسی،
صفاسیندان آرتیق اولور جفاسی،
گرچک ارنلرین عشقی، هواسی
بیری قیرخدیر، قیرخی بیردن ساییلیر.

گرچک عاشیق منزلینده دورورسا،
چراغ کیمی یانیب شمعی اریرسه،
اکسیکلیگین کندیسینده بیلیرسه،
اول عاجز اولسا دا، اردن ساییلیر.

[bb]

شاه اسماعيل

يقين بيل ابجد و بورهان, "على"دير
بيان-ى توحيد و قورآن, "على"دير

محممد مئعراجا وارديغى گئجه
قاپيدا گؤردويو آرسلان, "على"دير

چيخاردى اوزويو, وئردى نيشانه
"حقيقت" گؤردو كيم سوبحان, "على"دير

"حق" ايله قيلدى دوخسان مين كلامى
اوتوز مين سيرر ايله سيردان, "على"دير

چيخاريب يئر اوزوندن گؤيه اول دم
آپاريب گتيره ن رحمان٫ "على"دير

گؤروب يئر اوزره بير گونبد ياسينميش
عجاييب گونبد-ى خضران٫ "على"دير

ايچينده سورولور سيرر-ى حقيقت
قورولموش محشر و ميزان٫ "على"دير

ايره لى يئريييب٫ قاپىنى قاخدى
آنا كيمسن؟ دئيه سوران٫ "على"دير.

دئدى كيم: خاديمم٫ خئيرالنسايام
هم اول دم قاپىنى آچان٫ "على"دير

چو گؤردو قيرخ ارى وار٫ سيرر-ى قودرت
ايچينده سرور-ى مردان٫ "على"دير

ايچرى گيريبن قيلدى محببت
بيرى قيرخ٫ قيرخى بير ياپان٫ "على"دير

عجاييب رمز ايچينده قالدى احمد
بو رمزى گؤستره ن آسان٫ "على"دير

بيرينه چالدى٫ قيرخيندان قان آخدى
هم اول دم نشترى چالان٫ "على"دير

چيخاردى بير اوزوم ساييل دونوندا
الينه خاديمين سونان٫ "على"دير

ازيلدى شربت اولدو٫ ايچدى اونلار
جونون و عاشيق و حئيران٫ "على"دير

چاليندى كف و دست٫ قوپدو سماعى
بولارى مست ائده ن مستان٫ "على"دير

ايچيلدى شربت و ييرتيلدى تولبند
اوزويون گؤسته رن نيشان٫ "على"دير

يوخ ايكن يئر و گؤى٫ عرش ايله كورسو
حقيقت ميزانين قوران٫ "على"دير

بو معنىدن "على" سيرردير٫ يقين بيل!
خواريج گؤزونه سينان٫ "على"دير

بو بيچاره "ختايى"نين پناهى
داواسيز دردلره درمان٫ "على"دير.

[Arashpc]

ساغول چوخ ياشا

[bb]

Arashpc
تشکر ادیرم

[bb]

قارداش آذری شاعرلری منه تانیشدیرین
من چوخ شاعیر لری تانیمیرام

[B.Spears]

قارداش آذری شاعرلری منه تانیشدیرین
من چوخ شاعیر لری تانیمیرام

مي توني لطف كني اين رو به فارسي برگردوني