اطلاعات جامع سلامت داخلی مغز و اعصاب(نورولوژی)

[F l o w e r]

سکته مغزی و علائم هشدار دهنده آن

جام جم آنلاین: سکته مغزی نوعی بیماری قلبی عروقی است که عروقی را که به مغز راه می یابند و نیز عروق داخلی مغز را تحت تاثیر قرار می دهد.
این نوع سکته زمانی روی می دهد که یک رگ خونی که اکسیژن و مواد غذایی را به مغز می رساند بوسیله یک لخته مسدود می شود.
در این هنگام بخشی از مغز قادر به دریافت خون و در نتیجه اکسیژن نخواهد بود و این لحظه آغاز مرگ این قسمت است.

انواع سکته مغزی

سکته مغزی ممکن است بوسیله لخته مسدود کننده جریان خون به مغز (سکته ایسکمیک) و یا در اثر پارگی یک رگ خونی و ترواش خون به مغز (سکته هموراژِک یا خونریزی دهنده) روی دهد.

سکته ایسکمیک :
-در سکته ایسکمیک ، لخته بواسطه باقیمانده های چربی در دیواره رگ ایجاد می شود. این حالت را آرترواسکلروزیس یا انسداد عروق می گویند.
این باقیمانده های چرب یمی توانند باعث ایجاد دو نوع انسداد شوند:
ترومبوز مغزی که به ترومبوس (لخته خون) اشاره می کند که در قسمت مسدود شده رگ ایجاد می شود.
آمبولیسم مغزی که عموما به یک لخته خون که در محل دیگری از سیستم جریان خون و معمولا در قلب و عروق بزرگ فوقانی قفسه سینه و گردن تشکیل می شود ، اشاره می کند.

سکته هموراژِیک :
نوع هموراژیک ، از یک رگ ضعیف شده که پاره شده و به داخل مغز خونریزی می کند ، ناشی می شود. خون تجمع پیدا کرده و بافت مغزی را بهم فشرده می سازد.

حملات ایسکمیک موقت :
این حالت شامل حملات ، خفیف اما اخطار دهنده سکته مغزی هستند. در چنین حمله ای حالت های مربوط به یک سکته ایسکمیک وجود دارند و علائم اخطار دهنده سکته مغزی شکل می گیرد اما انسداد (لخته خون) برای زمان کوتاهی صورت می گیرد و خود به خود از طریق مکانیسم های نرمال بر طرف می شود.
با آنکه نشانه ها پس از مدت زمان کوتاهی برطرف می شوند این نوع سکته ، اعلام خطری برای یک سکته مغزی احتمالی که ممکن است شدید هم باشد ، است لذا باید اقداما ت لازم بلافاصله صورت گیرد.

علائم هشدار دهنده

این بیماری راباید هرچه زودتر تشخیص داد چرا که از دست دادن زمان برابر با از دست رفتن بخشی از عملکرد مغز است. علائم هشدار دهنده آن عبارتند از :
- بی حسی یا ضعف ناگهانی صورت ، دست یا پا بویژه در یک سمت بدن
- اغتشاش ناگهانی و مشکل در کلام یا اداراک
- مشکل ناگهانی در دید یک یا هردو چشم
- مشکل ناگهانی در راه رفتن ، سرگیجه ، عدم تعادل
- سردرد شدید ناگهانی بدون دلیل مشخص.

تشخیص

زمانی که شخصی علائم سکته مغزی یا tia (حمله ایسکمیک موقت) را نشان می دهد ، پزشک اطلاعات مربوط به او را جمع آوری کرده و تشخیص را انجام می دهد.
او ممکن است از آزمایشات زیادی برای تشخیص استفاده کند. در اینجا به برخی از این آزمایشات اشاره شده است:
تست های تشخیصی وضعیت مغز را از لحاظ نحوه عملکرد و دریافت ذخیره خونی بررسی می کند.
به کمک این تست ها می توان ناحیه صدمه دیده مغز را مشخص نمود. در ضمن اکثر این روشها ی تشخیصی بی خطر و بدون درد هستند. تستهای تشخیصی در سه گروه قرار دارند:
- تست های تصویر برداری مانند سی تی اسکن و ام.آر.آی که تصویر مغز را نشان می دهند.
- تست های الکتریکی مانند الکتروانسفالوگرام که ایمپالس های الکتریکی مغز را ثبت می کنند.
- تست های جریان خون مانند تست داپلر و آنژِوگرافی (آرتریوگرافی) که هر گونه مشکل که باعث تغییرات در جریان خون به مغز شود را نشان می دهند.

درمان

بدلیل مکانیسم متفاوت ، درمان انواع سکته مغزی نیز باهم فرق دارد.
سکته ایسکمیک بوسیله حذف انسداد و برقراری مجدد جریان خون به مغز درمان می شود.این روش تحت عنوان درمان حاد نامیده می شود.
روش دیگر برای درمان سکته ایسکمیک روش پیشگیرانه است که خود شامل سه حالت است :
- استفاه از داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین و ضد پلاکت مانند آسپرین که با جلوگیری از انعقاد خون نقش مهمی در جلوگیری از سکته دارند.
- برداشتن انتهای آتروم دار سرخرگ کاروتید روش دیگری است که طی آن انسداد رگ خونی با جراحی از سرخرگ کاروتید برداشته می شود.
- روش دیگر آنژیوپلاستی / استنت است که در آن پزشکان از بالن و صفحات فلزی کوچک بنام استنت برای باز کردن رگ استفاده می کنند.
در سکته هموراژیک ، پزشکان به منظور جلوگیری از پارگی رگ و خونریزی آنوریسم ها و بدشکلی های شریانی یک گیره فلزی را در قسمت قاعده بنام گردن آنوریسم قرار می دهند یا رگ ها ی غیر طبیعی در بردارنده ناهنجاری شریانی را حذف می کنند که این روش مستلزم انجام جراحی است.
روش دیگر بنام اندووسکولار تهاجم کمتری دارد و مستلزم وارد کردن کاتاتر از یک رگ بزرگ در پا یا دست است که به سمت آنوریسم هدایت شده و یک عامل مکانیکی مانند فنر برای جلوگیری از پارگی رگ در آنجا قرار داده می شود.

اثرات سکته

مغز اندام بسیار پیچیده ای است که اعمال مختلف بدن را کنترل می کند. اگر یک سکته مغزی روی دهد و جریان خون به ناحیه ای که عملکرد خاصی را تنظیم می کند ، قطع شود ، این قسمت دیگر قادر به ادامه عملکرد تنظیمی و کنترلی که پیش از این داشت ، نخواهد بود.
برای مثال اگر سکته در قسمت عقبی مغز رخ دهد ایم احتمال وجود دارد که بخشی از توانایی بینایی از دست برود.
اثرات سکته عمدتا به محل انسداد و وسعت بافت مغزی صدمه دیده بستگی دارد اما بدلیل اینکه یک طرف مغز کنترل اعمال اندام های سمت مخالف را بعهده دارد برای مثال وقوع سکته در قسمت راست منجر به مشکلات نورولوژِیک اندام های سمت چپ بدن (سمت راست صورت) می شود که ممکن است هر یک از حالت های فلج یک سمت بدن ، مشکلات بینایی و از دست دادن حافظه را سبب شود.
اگر سکته در قسمت چپ مغز روی دهد ، سمت راست بدن (و قسمت چپ صورت) تحت تاثیر قرار می گیرد و مشکلاتی همچون فلج قسمت راست بدن ، اختلالات کلامی ، مدل رفتاری کند و زوال حافظه راایجاد می کند.

راهکارهای جلوگیری از سکته مغزی

شناخت عوامل موثر در ایجاد بیماری و کنترل آنچه در دست ماست بهترین دفاع در برابر دچار شدن به سکته مغزی است.
ریسک فاکتورها شامل ویژگی ها و عدات شیوه زندگی است که احتمال بیماری را افزایش می دهد.
مطالعات گسترده نشان داده اند که فاکتورهای متعددی در افزایش این احتمال دخالت دارند که اکثر آنها را می توان اصلاح ، کنترل و یا درمان کرد.
گرچه بیماری قلبی و سکته مغزی عامل اصلی بسیاری از مرگ و میر ها هستند ، می توان با اتخاذ برخی روشهای مفید از خطر احتمالی کاست.
- عادات غذای سالم می تواند به کاهش این احتمال حملات قلب یو سکته مغزی کمک کند. از جمله این ریسک فاکتورها می توان به کلسترول ، فشار خون بالا ، و اضافه وزن اشاره کرد.
یک برنامه غذایی سالم براساس ارائه طریق هایی است که بکار گیری آنها آسان تر از آن است که تصور می شود. در اینجا به مهمترین این دستورالعمل ها اشاره می کنیم :
- روزانه پنج وعده یا بیشتر میوه و سبزی بخورید.
- هر روز شش وعده یا بیشتر محصولات دانه ای شامل غلات مصرف کنید.
- حداقل دو بار درهمفته ماهی بویژه ماهی چرب مانند ساردین ، خال مخالی ، شاه ماهی ، تن ، و سا لمون بخورید.
- از محصولات لبنی بدون چربی یا کم چرب ، بنشن (لوبیا) ، مرغ بدون پوست و گوشت کم چرب استفاده کنید.
- از مصرف روغن جامد بپرهیزید. روغن های مایع حاوی 2 گرم یا کمتر از آن چربی اشباع در هر وعده (یک قاشق غذا خوری) را مصرف کنید. از انواع این روغن ها می توان به روغن کانولا ، زیتون ، ذرت و سویا اشاره کرد.
- مصرف غذاهای سرشار از کالری و فاقد ارزش غذایی شامل غذاهای دارای قند زیاد مانند نوشابه های گاز دارد و شیرینی جات را محدود کنید.
- از مصرف غذاهای سرشار از چربی اشباع ، چربی ترنس و یا حاوی کلسترول اجتناب ورزید.
از این غذاها می توان به محصولات شیری پر چرب ، گوشت های چرب ، روغن های گیاهی که تاحدی هیدروژنه شده اند اشاره کرد. زرده تخم مرغ نیز سرشار از کلسترول است.
- کمتر از 6 گرم یعنی برابر با یک قاشق غذا خوری نمک در روز بخورید.
دنبال کردن این برنامه غذایی به شما کمک می کند از سلامت بیشتری بهره ببرید. عمل کردن به این توصیه ها موجب بهره مندی از وزن مناسب ، سطح مطلوب کلسترول خون و فشار خون طبیعی می شود.
علاوه بر این برای کاهش خطر سکته قلبی یا مغزی هر روز ورزش کنید. سعی کنید بین میزان کالری دریافتی بدن و مقداری که سوازنده می شود تعادل برقرار کنید تا بهترین وزن را داشته باشید.
هر روز حداقل نیم ساعت پیاده روی کنید یا به دیگر فعالیت های ورزشی بپردازید.
برای کاهش وزن روزانه کالری بیشتراز میزان دریافتی را مصرف کنید اما پیش از هر اقدامی با پزشک خود مشورت نمایید.
مسئله دیگر آگاهی از فشار خون است. فشار خون بالا ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. تنها راه تشخیص آن این است که مرتب آن را کنترل کنید.
اگر بالا باشد می توانید با رژیِم غذایی و ورزش آن را کاهش دهید اما اگر این روش موثر نبود مصرف دارو تحت نظر پزشک ضروری بنظر می رسد.

توصیه دیگر این است که سیگار نکشید. اگر می خواهید برای ترک سیگار انگیزه قوی پیدا کنید کمی در باره ترکیات سمی موجود درآن مطالعه کنید.
بهر حال در مورد سکته مغزی هم مانند سایر بیماری ها باید گفت پیشگیری بهتر و آسانتر از درمان است.
با اتخاذ شیوه مناسب زندگی ، ورزش کافی ، رژِم غذایی مناسب و اجتناب از استرس تا حد زیادی می توان به پیشگیری از اینگونه مشکلات و بیماری ها کمک کرد.

[F l o w e r]

ارتباط بيماري شبكيه چشم با سكته مغزي

رويترز: بيماري شبكيه چشم در افراد غيرديابتي پيش‌بيني كننده سكته مغزي است. دانشمندان دانشگاه سيدني استراليا با مطالعه 7 ساله بر روي 3654 داوطلب بالاي 49 سال دريافتند كه احتمال بروز بيماري‌هاي عروقي مغز، مثل سكته مغزي در افراد غيرديابتي كه رتينوپاتي (بيماري شبكيه چشم) دارند، 70 درصد بيشتر از سايرين است و معتقدند كه اين خطر در افرادي كه بيماري فشارخون بالا ندارند، بيشتر است.

بروز سكته‌هاي خفيف نشانه مشكلات جدي‌تر است

هر چند سكته‌هاي خفيف به ندرت با عوارض شديد همراه است، اما خود آنها مي‌توانند نشانه سكته كامل در ماههاي آينده باشند.

به گزارش پايگاه اينترنتي آسوشيتدپرس، سكته خفيف يا حملات ايسكمي گذرا در اثر تشكيل لخته در خون و قطع جريان خون به مغز بروز مي‌كند كه طي آن بخشي از مغز از اكسيژن و خون محروم مي‌ماند.

از دست دادن قدرت حركت يك طرف بدن، دشواري در سخن گفتن از علايم اين اختلال است كه كمتر از يك روز طول مي‌كشد و وقتي لخته خودبخود تجزيه مي‌شود اختلال هم برطرف مي‌شود.

پزشكان مي‌گويند كساني كه دچار سكته خفيف مي‌شوند بايد بستري شوند و علايم سكته را بي‌اهميت تلقي نكنند.

انسداد سرخرگها در سر و گردن و بي‌نظمي ضربان قلب كه مي‌تواند به بروز سكته بيانجامد بايد در اين گونه بيماران بررسي شود.

پزشكان سكته‌ها را حملات مغزي مي‌دانند درست شبيه انسدادهايي كه باعث حملات قلبي مي‌شود. درمان اين اختلالات نياز به رقيق‌كننده هاي خون براي پيشگيري از تشكيل لخته دارد.

يك علت تشكيل لخته انسداد سرخرگها در گردن است كه گاهي عمل جراحي توصيه مي‌شود.

در سالهاي اخير پزشكان از آنژيوپلاستي بالون براي قرار دادن استنت و گشودن راه سرخرگها استفاده مي‌كنند كه هنوز يك روش تجربي محسوب مي‌شود.

با بالا رفتن سن سكته شيوع بيشتري پيدا مي‌كند و در سيگاريها شايعتر است. حدود ‪ ۴‬درصد مردان ‪ ۷۵‬تا‪ ۷۹‬ساله آمريكا به سكته خفيف مبتلا شده‌اند.

كلسترول بالا ميزان خطر را افزايش مي‌دهد. ساليانه حدود ‪۷۰۰‬
هزار مورد سكته در آمريكا رخ مي‌دهد كه سومين عامل مرگ در اين كشور محسوب مي شود.


حركات و صداهاي ناگهاني مي‌تواند سبب سكته مغزي شود

تحقيقات نشان مي‌دهد كه حركت‌هاي ناگهاني مثل از جا پريدن يا صداهاي ناگهاني مثل صداي زنگ در مي‌تواند نقطه آغاز سكته مغزي باشد.

به گزارش سرويس «بهداشت و درمان» خبرگزاري دانشجويان ايران، پژوهشگران با بررسي 150 فرد مبتلا به سكته مغزي دريافتند كه از هر 5 مورد سكته مغزي در يك مورد شدت بيماري به دليل شرايط بدني و صداي بلند ناگهاني مثل درخواست كمك و يا ديگر وقايع غير منتظره تقريبا دو ساعت قبل از شروع سكته مغزي افزايش يافته است.

نتايج تحقيقات نشان مي‌دهد كه فعاليت فيزيكي سنگين نيز مي‌تواند در كمتر از يك ساعت از طريق خروج ذرات پلاكت از شريان‌ها و انسداد رگها باعث آغاز حمله مغزي شود.

[F l o w e r]

تحريك مغناطيسي مغز عملكرد دست را پس از سكته بهبود مي‌بخشد


نتايج يك تحقيق حاكي ازآن است كه نوعي تحريك مغناطيسي مغز در طرفي از مغز كه تحت تاثير سكته قرارنگرفته است، عملكرد دست را پس از سكته بهبود مي‌بخشد. به گزارش رويترز هلث از نيويورك،باانجام اين نوع تحريك موسوم به"تحريك مغناطيسي مكررفراجمجمه‌اي" (‪ ، (rTMS‬سر بيمار در نزديكي ميدان‌هاي مغناطيسي متناوب قرار مي‌گيرد. براي انجام اين عمل نيازي به بيهوشي بيمار نيست و امكان انجام آن بصورت سرپايي نيز وجود دارد . بر اساس اين گزارش ، پيش از اين تحريك مغناطيسي نوع "‪ "rTMS‬براي درمان افسردگي و اختلالات حركتي مورد استفاده قرار گرفته و نتايج متفاوتي به همراه داشته‌است. دراين حال دكتر "نائوكي تاكيوچي" از دانشكده پزشكي دانشگاه "هكايدو" ژاپن و همكارانش به تحقيق درباره تاثير تحريك "‪ "rTMS‬بر بهبود عملكرد حركتي دست آسيب ديده از سكته تعداد ‪ ۱۰‬نفربيمار پرداختند. اين پژوهشگران نتيجه تحقيقات خود را در شماره ماه جاري نشريه علمي "استروك" منتشر كرده‌اند . اين پزشكان خاطرنشان كردند:اجراي تحريك مغناطيسي مكرر فراجمجمه‌اي بر روي بيماران مورد بررسي ، بهبود قابل ملاحظه‌اي را نسبت به شيوه تحريك مصنوعي به همراه داشته است . تاكيوشي خاطرنشان كرد: اجراي اين شيوه تحريك براي بيماراني كه پس از سكته تا حدي قادر به حركت دادن دست خود هستند بيشتر مفيد است و نتايج بهتري به همراه دارد.



سکته مغزی stroke



این نوع سکته زمانی روی می دهد که یک رگ خونی که اکسیژن و مواد غذایی را به مغز می رساند بوسیله یک لخته مسدود می شود.
در این هنگام بخشی از مغز قادر به دریافت خون و در نتیجه اکسیژن نخواهد بود و این لحظه آغاز مرگ این قسمت است.

* انواع سکته مغزی

سکته مغزی ممکن است بوسیله لخته مسدود کننده جریان خون به مغز (سکته ایسکمیک) و یا در اثر پارگی یک رگ خونی و ترواش خون به مغز (سکته هموراژِک یا خونریزی دهنده) روی دهد.






* سکته ایسکمیک :
-در سکته ایسکمیک ، لخته بواسطه باقیمانده های چربی در دیواره رگ ایجاد می شود. این حالت را آرترواسکلروزیس یا انسداد عروق می گویند.
این باقیمانده های چرب یمی توانند باعث ایجاد دو نوع انسداد شوند:



* سکته هموراژِیک :
نوع هموراژیک ، از یک رگ ضعیف شده که پاره شده و به داخل مغز خونریزی می کند ، ناشی می شود. خون تجمع پیدا کرده و بافت مغزی را بهم فشرده می سازد.

* حملات ایسکمیک موقت :
این حالت شامل حملات ، خفیف اما اخطار دهنده سکته مغزی هستند. در چنین حمله ای حالت های مربوط به یک سکته ایسکمیک وجود دارند و علائم اخطار دهنده سکته مغزی شکل می گیرد اما انسداد (لخته خون) برای زمان کوتاهی صورت می گیرد و خود به خود از طریق مکانیسم های نرمال بر طرف می شود.
با آنکه نشانه ها پس از مدت زمان کوتاهی برطرف می شوند این نوع سکته ، اعلام خطری برای یک سکته مغزی احتمالی که ممکن است شدید هم باشد ، است لذا باید اقداما ت لازم بلافاصله صورت گیرد.

* علائم هشدار دهنده
این بیماری راباید هرچه زودتر تشخیص داد چرا که از دست دادن زمان برابر با از دست رفتن بخشی از عملکرد مغز است. علائم هشدار دهنده آن عبارتند از :
- بی حسی یا ضعف ناگهانی صورت ، دست یا پا بویژه در یک سمت بدن
- اغتشاش ناگهانی و مشکل در کلام یا اداراک
- مشکل ناگهانی در دید یک یا هردو چشم
- مشکل ناگهانی در راه رفتن ، سرگیجه ، عدم تعادل
- سردرد شدید ناگهانی بدون دلیل مشخص.

* تشخیص
زمانی که شخصی علائم سکته مغزی یا TIA (حمله ایسکمیک موقت) را نشان می دهد ، پزشک اطلاعات مربوط به او را جمع آوری کرده و تشخیص را انجام می دهد.
او ممکن است از آزمایشات زیادی برای تشخیص استفاده کند. در اینجا به برخی از این آزمایشات اشاره شده است:
تست های تشخیصی وضعیت مغز را از لحاظ نحوه عملکرد و دریافت ذخیره خونی بررسی می کند.
به کمک این تست ها می توان ناحیه صدمه دیده مغز را مشخص نمود. در ضمن اکثر این روشها ی تشخیصی بی خطر و بدون درد هستند. تستهای تشخیصی در سه گروه قرار دارند:
- تست های تصویر برداری مانند سی تی اسکن و ام.آر.آی که تصویر مغز را نشان می دهند.
- تست های الکتریکی مانند الکتروانسفالوگرام که ایمپالس های الکتریکی مغز را ثبت می کنند.
- تست های جریان خون مانند تست داپلر و آنژِوگرافی (آرتریوگرافی) که هر گونه مشکل که باعث تغییرات در جریان خون به مغز شود را نشان می دهند.

* درمان
بدلیل مکانیسم متفاوت ، درمان انواع سکته مغزی نیز باهم فرق دارد.
سکته ایسکمیک بوسیله حذف انسداد و برقراری مجدد جریان خون به مغز درمان می شود.این روش تحت عنوان درمان حاد نامیده می شود.

روش دیگر برای درمان سکته ایسکمیک روش پیشگیرانه است که خود شامل سه حالت است :
- استفاه از داروهای ضد انعقاد مانند وارفارین و ضد پلاکت مانند آسپرین که با جلوگیری از انعقاد خون نقش مهمی در جلوگیری از سکته دارند.
- برداشتن انتهای آتروم دار سرخرگ کاروتید روش دیگری است که طی آن انسداد رگ خونی با جراحی از سرخرگ کاروتید برداشته می شود.
- روش دیگر آنژیوپلاستی / استنت است که در آن پزشکان از بالن و صفحات فلزی کوچک بنام استنت برای باز کردن رگ استفاده می کنند.
در سکته هموراژیک ، پزشکان به منظور جلوگیری از پارگی رگ و خونریزی آنوریسم ها و بدشکلی های شریانی یک گیره فلزی را در قسمت قاعده بنام گردن آنوریسم قرار می دهند یا رگ ها ی غیر طبیعی در بردارنده ناهنجاری شریانی را حذف می کنند که این روش مستلزم انجام جراحی است.
روش دیگر بنام اندووسکولار تهاجم کمتری دارد و مستلزم وارد کردن کاتاتر از یک رگ بزرگ در پا یا دست است که به سمت آنوریسم هدایت شده و یک عامل مکانیکی مانند فنر برای جلوگیری از پارگی رگ در آنجا قرار داده می شود.

*اثرات سکته
مغز اندام بسیار پیچیده ای است که اعمال مختلف بدن را کنترل می کند. اگر یک سکته مغزی روی دهد و جریان خون به ناحیه ای که عملکرد خاصی را تنظیم می کند ، قطع شود ، این قسمت دیگر قادر به ادامه عملکرد تنظیمی و کنترلی که پیش از این داشت ، نخواهد بود.
برای مثال اگر سکته در قسمت عقبی مغز رخ دهد ایم احتمال وجود دارد که بخشی از توانایی بینایی از دست برود.
اثرات سکته عمدتا به محل انسداد و وسعت بافت مغزی صدمه دیده بستگی دارد اما بدلیل اینکه یک طرف مغز کنترل اعمال اندام های سمت مخالف را بعهده دارد برای مثال وقوع سکته در قسمت راست منجر به مشکلات نورولوژِیک اندام های سمت چپ بدن (سمت راست صورت) می شود که ممکن است هر یک از حالت های فلج یک سمت بدن ، مشکلات بینایی و از دست دادن حافظه را سبب شود.
اگر سکته در قسمت چپ مغز روی دهد ، سمت راست بدن (و قسمت چپ صورت) تحت تاثیر قرار می گیرد و مشکلاتی همچون فلج قسمت راست بدن ، اختلالات کلامی ، مدل رفتاری کند و زوال حافظه راایجاد می کند.

* راهکارهای جلوگیری از سکته مغزی
شناخت عوامل موثر در ایجاد بیماری و کنترل آنچه در دست ماست بهترین دفاع در برابر دچار شدن به سکته مغزی است.
ریسک فاکتورها شامل ویژگی ها و عدات شیوه زندگی است که احتمال بیماری را افزایش می دهد.
مطالعات گسترده نشان داده اند که فاکتورهای متعددی در افزایش این احتمال دخالت دارند که اکثر آنها را می توان اصلاح ، کنترل و یا درمان کرد.
گرچه بیماری قلبی و سکته مغزی عامل اصلی بسیاری از مرگ و میر ها هستند ، می توان با اتخاذ برخی روشهای مفید از خطر احتمالی کاست.

- عادات غذای سالم می تواند به کاهش این احتمال حملات قلب یو سکته مغزی کمک کند. از جمله این ریسک فاکتورها می توان به کلسترول ، فشار خون بالا ، و اضافه وزن اشاره کرد.
یک برنامه غذایی سالم براساس ارائه طریق هایی است که بکار گیری آنها آسان تر از آن است که تصور می شود.

در اینجا به مهمترین این دستورالعمل ها اشاره می کنیم :
- روزانه پنج وعده یا بیشتر میوه و سبزی بخورید.
- هر روز شش وعده یا بیشتر محصولات دانه ای شامل غلات مصرف کنید.
- حداقل دو بار درهمفته ماهی بویژه ماهی چرب مانند ساردین ، خال مخالی ، شاه ماهی ، تن ، و سا لمون بخورید.
- از محصولات لبنی بدون چربی یا کم چرب ، بنشن (لوبیا) ، مرغ بدون پوست و گوشت کم چرب استفاده کنید.
- از مصرف روغن جامد بپرهیزید. روغن های مایع حاوی 2 گرم یا کمتر از آن چربی اشباع در هر وعده (یک قاشق غذا خوری) را مصرف کنید. از انواع این روغن ها می توان به روغن کانولا ، زیتون ، ذرت و سویا اشاره کرد.
- مصرف غذاهای سرشار از کالری و فاقد ارزش غذایی شامل غذاهای دارای قند زیاد مانند نوشابه های گاز دارد و شیرینی جات را محدود کنید.
- از مصرف غذاهای سرشار از چربی اشباع ، چربی ترنس و یا حاوی کلسترول اجتناب ورزید.
از این غذاها می توان به محصولات شیری پر چرب ، گوشت های چرب ، روغن های گیاهی که تاحدی هیدروژنه شده اند اشاره کرد. زرده تخم مرغ نیز سرشار از کلسترول است.
- کمتر از 6 گرم یعنی برابر با یک قاشق غذا خوری نمک در روز بخورید.
دنبال کردن این برنامه غذایی به شما کمک می کند از سلامت بیشتری بهره ببرید. عمل کردن به این توصیه ها موجب بهره مندی از وزن مناسب ، سطح مطلوب کلسترول خون و فشار خون طبیعی می شود.
- علاوه بر این برای کاهش خطر سکته قلبی یا مغزی هر روز ورزش کنید. سعی کنید بین میزان کالری دریافتی بدن و مقداری که سوازنده می شود تعادل برقرار کنید تا بهترین وزن را داشته باشید.
- هر روز حداقل نیم ساعت پیاده روی کنید یا به دیگر فعالیت های ورزشی بپردازید.
- برای کاهش وزن روزانه کالری بیشتراز میزان دریافتی را مصرف کنید اما پیش از هر اقدامی با پزشک خود مشورت نمایید.
- مسئله دیگر آگاهی از فشار خون است. فشار خون بالا ممکن است هیچ علامتی نداشته باشد. تنها راه تشخیص آن این است که مرتب آن را کنترل کنید.
- اگر بالا باشد می توانید با رژیِم غذایی و ورزش آن را کاهش دهید اما اگر این روش موثر نبود مصرف دارو تحت نظر پزشک ضروری بنظر می رسد.
- توصیه دیگر این است که سیگار نکشید. اگر می خواهید برای ترک سیگار انگیزه قوی پیدا کنید کمی در باره ترکیات سمی موجود درآن مطالعه کنید.
بهر حال در مورد سکته مغزی هم مانند سایر بیماری ها باید گفت پیشگیری بهتر و آسانتر از درمان است.
با اتخاذ شیوه مناسب زندگی ، ورزش کافی ، رژِم غذایی مناسب و اجتناب از استرس تا حد زیادی می توان به پیشگیری از اینگونه مشکلات و بیماری ها کمک کرد.



اهمیت سرد نگه داشتن بدن به هنگام سکته مغزی


جام جم آنلاین: حفظ دمای بدن در حد نرمال یا پایین تر از آن به هنگام سکته مغزی حائز اهمیت است. به گزارش هلث دی ، تحقیقات نشان می دهد در 24 ساعت اول دچار شدن به سکته مغزی دمای بدن شانس زنده ماندن بیمار را پیش بینی می کند.
به گفته سر پرست این تحقیق حرارت برای مغز سمی است بطوریکه مغز و عملکرد آن را تحت تاثیر قرار می دهد ، بر وسعت سکته می افزاید ، تولید رادیکال های آزاد را در مغز افزایش می دهد که این هم موجب افزایش ایسکمی و صدمه به مغز می شود.
این گروه تحقیقاتی دریافته است که دمای بدن بیمار طی اولین روز پس از سکته مغزی می تواند پیش بینی کننده مهمی برای زنده ماندن فرد درمدت 30 روز بعد باشد.
بنابراین می توان از افزایش دمای بدن نه تنها در بیمارانی با سکته های مغزی شدید بلکه در بیماران مبتلا به سکته متوسط نیز جلوگیری کرد.
سرپرست این تحقیق معتقد است برای تایید اثر دما بر بیماران سکته مغزی مطالعات بیشتری لازم است. همچنین بهترین روش برای کنترل دمای بدن بدنبال سکته نیز باید مشخص شود.
1- ترومبوز مغزی که به ترومبوس (لخته خون) اشاره می کند که در قسمت مسدود شده رگ ایجاد می شود. 2- آمبولیسم مغزی که عموما به یک لخته خون که در محل دیگری از سیستم جریان خون و معمولا در قلب و عروق بزرگ فوقانی قفسه سینه و گردن تشکیل می شود ، اشاره می کند.

[F l o w e r]

گفت‌وگوي ايسنا با پروفسور امير زماني استاد دانشگاه هاروارد:
بهترين و سريع‌ترين روش تشخيص سكته مغزي mri است
استاد دانشگاه هاروارد گفت: بهترين و سريع‌ترين روش تشخيص سكته مغزي mri است.
پروفسور امير زماني در گفت‌وگو با خبرنگار «بهداشت و درمان» خبرگزاري دانشجويان ايران، واحد علوم پزشكي ايران افزود: در صورتي كه سكته مغزي ديرتر تشخيص داده شود، عواقب بسيار وخيمي از قبيل فلج نيمي از بدن، از دست رفتن تكلم و يا ساير حواس را در پي خواهد داشت. به همين علت انتخاب يك روش و سيستم صحيح براي تشخيص اين اختلال اهميت بسيار زيادي دارد.
در همين خصوص ايسنا گفت‌وگويي با پروفسور«امير زماني»، استاد دانشگاه‌ هاروارد انجام داده است.
ايسنا: سكته مغزي تا چه زماني بايد تشخيص داده شود و در صورت تاخير چه عواقبي را براي بيمار در پي خواهد داشت؟
- از آنجا كه متعاقب سكته مغزي، جريان خون در برخي مويرگ‌هاي مغزي كه تغذيه‌كننده بافت مغز هستند قطع مي‌شود، عملكرد آن قسمت از بدن براي مدتي از بين مي‌رود، در صورتي كه اين وقفه بيشتر از زمان معين به طول بيانجامد، فعاليت قسمتي كه خونرساني به آن متوقف شده، كلا از بين رفته و اين بسيار خطرناك است. در ضمن حد ميانگيني كه براي تشخيص سكته مغزي معين شده حداكثر تا 6 ساعت است.
ايسنا: بهترين و سريع‌ترين روش تشخيص سكته مغزي چيست؟
- mri، مناسب‌ترين روش تشخيص اين اختلال است، اما در حال حاضر اختلاف نظرهايي روي عوارض mri بين متخصصان وجود دارد.
ايسنا: عوارض و يا منع استفاده از mri شامل كدام موارد مي‌شود؟
- در اغلب موارد، mri هيچ تاثير سويي ندارد اما برخي بيماران با شرايط خاص، مثل اشخاصي كه درون گوش آنها ايمپلنت كار گذاشته شده، بيماراني كه به تازگي جراحي مغز داشته‌اند و يا افرادي كه دچار ترس از فضاي بسته هستند قادر به استفاده از روش mri نيستند.
ايسنا: Mri ظرف چه مدتي قادر به تشخيص سكته مغزي است و در صورت در دسترس نبودن اين دستگاه بايد از چه روشي استفاده شود؟
- mri داراي حسگرهاي مغناطيسي بسيار قوي است كه تنها ظرف 30 دقيقه پس از سكته مي‌تواند اين اختلال را تشخيص دهد. در ضمن دستگاه ct اسكن جايگزين مناسبي براي mri به حساب مي‌آيد.

عدم شناخت علايم سكته سلامت افراد را تهديد مي‌كند
محققان مي‌گويند عدم آگاهي از علايم سكته سلامت بسياري از افراد را تهديد مي‌كند.

به گزارش پايگاه اينترنتي بي‌بي‌سي نيوز، بررسي هزار فرد بزرگسال در انگليس نشان داده است يك پنجم افراد علايم سكته را نمي‌شناسند.
۴۰درصد افراد در صورت مشاهده مشكلاتي در گفتار و ضعف در دست و پا و صورت كه شايعترين علامت سكته است با اورژانس تماس نمي‌گيرند.
پژوهشگران مي‌گويند هنگامي كه يك فرد سكته مي‌كند هر دقيقه ‪ ۱/۹ميليون سلول عصبي در مغز او مي‌ميرند و مغز كه از اكسيژن محروم مانده است هر ساعت ‪ ۳/۶سال پيرتر مي‌شود. اين امر لزوم درمان سريعتر سكته مغزي را مورد تاكيد قرار مي‌دهد.

ساليانه از مجموع ساليانه ‪ ۶۷هزار مورد مرگ ناشي از سكته ‪ ۲۵هزار مورد آن قابل پيشگيري است كه فقط به علت ناآگاهي رخ مي‌دهد.

نتايج اين بررسي نشان مي‌دهد براي بالا بردن سطح آگاهي عمومي بايد سرمايه‌گذاري بسيار بيشتري انجام شود.

هنگامي كه از افراد در مورد مشاهده علايم سكته در يكي از خويشان يا دوستان آنها سوال شد ‪ ۳۳درصد گفتند به آنها توصيه مي‌كنند دراز بكشند، و ‪ ۱۲درصد منتظر بدتر شدن علايم مي‌شوند تا بعد اقدام ديگري به عمل آورند.
اين نظرسنجي نشان داد آگاهي از علايم سكته در مناطق مختلف متفاوت است.
جو كورنر از انجمن سكته ناآگاهي را مشكل بزرگي بيان كرد كه نيازمند سرمايه‌گذاري زيادي براي افزايش آگاهي عمومي است.
اين واقعيت كه فقط ‪ ۷درصد افراد سكته را تشخيص مي‌دهند نشانگر آن است كه سكته تحت الشعاع بيماريهاي ديگري مانند بيماري قلبي و سرطان قرار دارد.

سكته سومين عامل مرگ در انگليس و بزرگترين علت ناتواني در اين كشور است. سكته در تمام سنين بروز مي‌كند و قابل پيشگيري و درمان است.

دكتر جفري ساور از دانشگاه كاليفرنيا در لس آنجلس مي‌گويد هر چه درمان بيشتر به تاخير بيفتد آثار باليني اين بيماري تشديد مي‌شود.

يك سكته معمولي ‪ ۵۴ميلي ليتر بافت مغزي را كه حدود ‪ ۷/۶سانتي‌متر مكعب است دچار مي‌كند و ‪ ۱۰ساعت طول مي‌كشد تا ظاهر شود.

هر دقيقه كه از زمان بروز سكته مي‌گذرد ‪ ۱/۹ميليون نرون مي‌ميرند كه منجر به نابودي ‪ ۱۴ميليارد سيناپس (پيوند عصبي) و ‪ ۷/۵مايل الياف عصبي مي‌شود. قسمت جلو مغز كه بيشتر سكته‌ها در اين قسمت بروز مي‌كند بطور متوسط حاوي ‪ ۲۲ميليارد نرون است.
ساور با ابراز شگفتي از وسعت آثار سكته افزود سكته يك بيماري مخرب است كه به سرعت علايم آن ظاهر مي‌شود.
اين يافته‌ها مويد آن است كه بيماران بايد علايم سكته را بشناسند و بلافاصله با اورژانس تماس بگيرند. پزشكان، عصب شناسان و پرستاران بايد بدانند سكته يك مورد اورژانس عصبي قابل درمان است كه بايد در بالاترين اولويت درمان قرار گيرد.

[F l o w e r]

ضربه های مغزی : علت ها و درمان

مغزدر حقیقت فرمانده كل بدن و ارگانیسمی بسیار پیچیده است.تفكر ،درك حس های دقیق ، حركات، تعادل، شنوایی، بینایی، هماهنگی بین بخشهای مختلف بدن و… همه با سلامت مغز معنی پیدا می كنند.
این ساختمان بسیار مهم توسط پرده های مختلفی پوشیده شده و در داخل محفظه ای محكم به نام جمجمه قرار گرفته است. اطراف مغز را مایعی به نام مایع مغزی – نخاعی (CSF) احاطه كرده و علاوه بر اعمال متعدد دیگرش تا حدی اثرات حفاظتی ساختمان های مختلف بر مغز را تقویت می كند.
تقسیم بندی های مختلفی برای ضربه های مغزی عنوان شده است كه در اینجا یكی از كاربردی ترین آنها را مطرح می كنیم ;
▪ ضربه های مغزی ناشی از برخورد مستقیم اشیاء با سر و بالعكس
▪ ضربه های مغزی ناشی از نیروهای اینرسیال با – یا- بدون برخورد مستقیم از گروه اول می توان به شكستگی های جمجمه مثلا در اثر برخورد اشیاء با سر و یا برخورد سر به شیشه جلوی اتومبیل در حین سوانح رانندگی اشاره كرد.


در گروه دوم اگر ضربه مستقیم وجود نداشته باشد ، ممكنست هیچگونه علامت ظاهری از ضربه مغزی در پوست یا صورت مشاهده نشود، اما آسیب شدیدی به بافت مغزی تحمیل شده باشد . مكانیسم این نوع ضایعات ، حركت جمجمه و مغز در جهات مختلف (به علت شناور بودن مغز و تفاوت سرعت و جهت حركت آنها ) بر اثر نیروهای اینرسیال است. ضایعه منتشر، خونریزیهای داخل مغزی، ورم مغز، و … از جمله عوراض این نوع ضربه ها به شمار می روند.
● برخی از ضایعات ناشی ازبرخورد مستقیم
▪ آسیب پوست سر :
درجات متفاوتی از آسیب پوست سر را می توان متعاقب ضربه های مستقیم به سر مشاهده كرد. ضخامت پوست سر در كاهش شدت آسیب مغزی مؤثر است.
پوست سر دارای عروق خونی فراوانیست ، به حدی كه خونریزی از آنها می تواند باعث بروز شوك در بیمار شود. به همین خاطر در صورت برخورد با اینگونه بیماران باید به عنوان اولین قدم سعی در كنترل خونریزی داشته باشیم (پانسمان تمیز زخم ، بستن رگ خونریزی دهنده و …) ازجمله عوارضی كه میتواند ببیمار مبتلا به آسیب پوست سر را تهدید كند ، عفونت است.شستشوی محل زخم بامقدارزیادی سرم استریل، احتمال این عارضه راكاهش می دهد.
به یاد داشته باشید كه كوچكی محل آسیب پوست سر همیشه بمعنی ناچیز بودن ضایعات همراه درجمجمه یا مغز نیست.یك تركش كوچك یا جسمی نوك تیز و… می تواند آسیب كمی به پوست سر وارد سازد اما ضایعات كشنده ای را به مغز تحمیل كند.
پوست سر روی جمجمه حركت می كند و همین خاصیت باعث می شود كه در بسیاری از بیماران محل آسیب جمجمه یا مغز در مجاورت مستقیم محل آسیب پوست سر نباشد.
▪ شكستگی جمجمه :
شكستگی جمجمه می تواند در اثر ضربه های نافذ یا غیر نافذ پدید آید . وجود این ضایعه همیشه بمعنی آسیب همزمان در مغز نیست ، از طرف دیگر عدم وجود شكستگی نیز نمی تواند آسیب مغزی را رد كند ، اما به هر حال مشاهده شكستگی جمجمه بمعنی شدت زیاد ضربه مغزیست و لزوم بررسی های بیشتر و انجام سی تی اسكن را می رساند.
رادیو گرافی ساده قادر به نشان دادن تمام شكستگی های جمجمه نیست.
● انواع شكستگی های جمجمه
الف) شكستگی خطی:
در صورتی پدید می آید كه نیروی زیاد به سطح وسیعی از جمجمه وارد شود ، این شكستگی ها می توانند به قاعده جمجمه نیز گسترش یابند.
میزان آسیب واردشده به نسج مغز در حضور انواع مختلف شكستگی متفاوت است. شكستگی بدون عارضه جمجمه به خودی خود مشكل آفرین نیست و به مرور زمان التیام خواهد یافت ، اما در بسیاری موارد پارگی سرخرگ سخت شامه مغزی مجاور شكستگی باعث خونریزی داخل جمجمه ای شده و مشكلات فراوانی را برای بیماران پدید می آورد. درصد زیادی از اینگونه بیماران محتاج مداخله جراحی خواهند بود.
اگر شدت ضربه های مغزی بیشتر باشد آسیب نسج مغز مجاور محتمل تر است. معمولا اینگونه ضربه ها دارای جزء اینرسیال هم هستند كه ضایعات مغزی همراه را بیشتر می كنند.
درصورتیكه پوست مجاور ناحیه شكستگی دچار پارگی باشد، شانس عفونت داخل جمجمه ای افزایش می یابد.
ب) شكستگی قاعده جمجمه:
در اغلب موارد با شكستگی كاسه جمجمه همراه است.
سه عارضه اصلی این بیماران را تهدید می كند:
▪ نشت مایع مغزی - نخاعی از بینی یا گوش ، بعلت آسیب استخوان كف جمجمه و پارگی پرده های مغزی مجاور آن پدید می آید. مهمترین خطری كه این بیماران را تهدید می كند عفونت پرده های مغزی (مننژیت) است. در اغلب این بیماران بهبودی خودبه خودپدید می آید اما در درصدی از موارد ، عمل جراحی اجتناب ناپذیر خواهد بود.

▪ آسیب اعصاب مغزی ، بسیاری از این بیماران دچار ضایعه عصب بویائی میشوند و بهمین دلیل حس بویائی خود را بطور ناقص یا كامل از دست میدهند.
▪ آسیب عروق قاعده جمجمه، پیدایش ارتباطات غیرطبیعی بین سرخرگها و سیاهرگهای بزرگ در قاعده جمجمه از جمله عوارض این شكستگی هاست.
▪ یك مثال واقعی :
بیمار خانمی ۳۵ ساله هستند كه با شكایت بیرون زدگی چشم راست ، سه هفته پس از یك سانحه تصادف ، مراجعه كرده است . بینایی چشم بطور پیشرونده كاهش یافته است ، ملتحمه متورم و حركات این چشم كاملا مختل می باشد (Frozen Eye)طی دو هفته گذشته ، سه بار دچار خونریزی شدید از بینی شده كه همگی از سوراخ سمت راست بوده اند و به سختی كنترل شده اند. با توجه به شرح حال بالینی و معاینات بعمل آمده تشخیص CCF (ارتباط غیر طبیعی بین سرخرگ كاروتید و سیاهرگ بزرگی در قاعده جمجمه) گذاشته شده و پس از انجام بررسی های تكمیلی و تأیید این تشخیص، بیمار تحت عمل جراحی قرار گرفت. پس از عمل تورم این چشم كاهش یافت و طی دو تا سه روز بعد بطور كامل از بین رفت. بررسی های بعدی نیز برطرف شدن كامل این عارضه را نشان می دادند و خوشبختانه بیمار از مرگ حتمی نجات یافت.
پ) شكستگی فرورونده جمجمه
این شكستگی در مواردی پدید می آید كه نیروی زیاد در سطح كمی وارد شود، مثال این حالت اصابت چكش یا سنگ به سر در جریان نزاع ، و یا برخورد سر با لبه كابینت آشپزخانه و… است. شانس عفونت های داخل جمجمه ای و آبسه مغزی در صورت پارگی همزمان پوست ناحیه مجاور بسیار زیاد است قطعه فرورفته استخوان می تواند باعث پارگی پرده مغزی مجاور و آسیب نسج شود.
▪ یك مثال واقعی :
بیمار پسر بچه ۱۴ ساله ای است كه بعلت ضربه مغزی ناشی ازبرخوردسربا جدول كنار خیابان در اثر تصادف ، به بیمارستان امام خمینی ( ره) ساری اعزام شده است.
در مشاهده ، بافت آسیب دیده مغز در لابلای زخم كثیف و آلوده مشهود است . اما سطح هوشیاری بیمار نسبتا خوب بود . بیمار بصورت اورژانسی تحت عمل جراحی قرار گرفت ، قطعات آلوده استخوانی از محل خارج شده و بعلت آلودگی زیاد مورد استفاده قرار نگرفتند . خونریزی مغز كنترل گردید، پرده های مغز ترمیم شد، لبه های له شده زخم بطور مناسب ترمیم شدند . بیمار دو هفته بعد با وضعیت عمومی خوب از بیمارستان ترخیص شد. نقص استخوانی پدید آمده باعث شكل ظاهری نامطلوب پیشانی بیمار شده بود ، ترمیم همزمان نقص جمجمه در این موارد شانس عفونت را افزایش می دهد ، بهمین خاطر و برای جلوگیری از آسیب احتمالی مغز در این ناحیه چند ماه بعد و در شرایط غیر اورژانس اقدام به ترمیم ناحیه مزبور با استفاده از دنده شد ، پس از عمل شكل ظاهری كاملا به حالت طبیعی بازگشته و بیمار با سلامت كامل از بیمارستان ترخیص شد.
اكثر مبتلایان به شكستگی فرورونده جمجمه (حتی در موارد نسبتا شدید) در زمان مراجعه هوشیارند.
در مواردی كه پوست روی محل شكستگی فرورونده سالم باشد ، تصمیم گیری بر اساس عوارض احتمالی ، مسائل زیبایی و … توسط جراح مغز و اعصاب صورت می گیرد.
● آسیب موضعی مغز:
▪ خونریزی های ناشی از ضربه مغزی
انواع مختلفی از خونریزی مغزی متعاقب ضربه می توانند پدید آیند ، كه بحث در مورد آنها را به مقالات تخصصی تر موكول میكنیم .

نكته مهم در این زمینه اینست كه بسیاری از بیماران پس از كاهش گذرای سطح هوشیاری ، به وضعیت ظاهرا طبیعی بازگشته و سپس بعد از گذشت مدتی مجددا دچار افت سطح هوشیاری شده اند.
در صورت برخورد صحیح درمانی ،معمولا خونریزی های خارج سخت شامه ای پاسخ خوبی به درمان می دهند.
یكی از كشنده ترین خونریزیهای مغزی ، خونریزی تحت سخت شامه ای است.
▪ خونریزی زیرسخت شامه ای مزمن دو طرفه
▪ خونریزی داخل مغزی در اثر ضربه
●‌ له شدگی بافت مغز:
ممكن است بافت مغزی مجاور محل ضربه مستقیم ، تحت فشار قرار گیرد و دچار له شدگی یا Contusion گردد. موارد خفیف این حالت نیازی به جراحی ندارد ، اما موارد شدیدتر محتاج عمل جراحی هستند .

شدت آسیب و محل درگیر، فاكتورهای مهمی در تعیین میزان پاسخ بیمار به درمان هستند.
● ضایعات ناشی از نیروهای اینرسیال
در این موارد حركات جمجمه و مغز نقش اساسی را ایفا می كنند ودر حقیقت جهت متفاوت حركات جمجمه و مغز و سرعت متفاوت آنهاست كه باعث آسیب مغزی می شود.
بهترین مثال برای شناساندن این نوع نیروها ضایعاتیست كه در رانندگان وسایل نقلیه موتوری پدید می آید. در اینگونه موارد نقش نیروهای اینرسیال حائز اهمیت است بطوریكه بخش زیادی از وخامت وضع بیمار را پدید می آورد .
این بیماران معمولا از ابتدای سانحه دچار افت سطح هوشیاری هستند. اختلال حافظه در این بیماران شایع است. ضایعات منتشرتر و در بسیاری از موارد دور از نقطه قابل پیش بینی اتفاق می افتند.
برای مثال ممكنست محل ضربه در پیشانی ، اما آسیب مغزی در بخش پس سری اتفاق افتاده باشد. طیف وسیعی از ضایعات در این گروه دیده می شوند.
● تكان مغزی (Concussion)
در این حالت بیمار دچار فلج گذرای عملكرد عصبی می شود ، كاهش گذرای سطح هوشیاری سپس بهبودی آن، از وجوه مشخصه Concussion است. اختلال حافظه در آنها شایع است.
● ضایعه منتشر مغزی در سطح سلولی (DAI)
در این حالت، بدون وجود ضایعات فضاگیر یا خونریزیهای وسیع و شدید مغزی ، بیمار دچار اختلال در عملكرد عصبی شده و معمولا در كوما است. البته خود این حالت نیز درجات مختلفی دارد و اغلب از نوع خفیف هستند.
● ورم مغزی:
در اثر این آسیب های منتشر در سطح سلولی و نیز بهم خوردن تنظیم خودكار عروق مغزی اتفاق می افتد و انواع مختلفی دارد. بیشترین میزان ادم مغزی طی ۴۸ تا ۷۲ ساعت پس از ضربه پدید می آید و میتواند موضعی یا منتشر باشد.
● خونریزی های داخل جمجمه ای:
این نیروها می توانند انواع مختلفی از خونریزیهای داخل جمجمه ای را پدید آورند.
● له شدگی بافت مغزی:
این عارضه نیز در مبتلایان به ضایعات منتشر ، بطور شایعی دیده می شوند . محل له شدگی در این بیماران متفاوت است و به نحوه وارد شدن نیرو و جهت آن بستگی دارد .


سایت دکتر ظهرابی

[F l o w e r]

خونريزي‌ و هماتوم‌ زيرسخت‌شامه

توضيح‌ كلي‌
خونريزي‌ و هماتوم‌ زير سخت‌شامه‌ عبارت‌ است‌ از خونريزي‌ كه‌ باعث‌ تجمع‌ خون‌ و لخته‌ (هماتوم‌) در زير خارجي‌ترين‌ غشا از سه‌ غشاي‌ پوشاننده‌ مغز مي‌گردد. دو نوع‌ هماتوم‌ زيرسخت‌شامه‌ وجود دارد. هماتوم‌ حاد زيرسخت‌شامه‌ در فاصله‌ كمي‌ پس‌ از آسيب‌ شديد به‌ سر ايجاد مي‌گردد. هماتوم‌ مزمن‌ زيرسخت‌ شامه‌، عارضه‌ است‌ كه‌ ممكن‌ است‌ هفته‌ها تا ماه‌ها پس‌ از آسيب‌ به‌ سر ايجاد شود. آسيب‌ ممكن‌ است‌ چنان‌ ضعيف‌ بوده‌ باشد كه‌ بيمار آن‌ را به‌ خاطر نياورد.


علايم‌ شايع‌
سردردهاي‌ راجعه‌ كه‌ هر روز بدتر مي‌شوند.
خواب‌آلودگي‌، گيجي‌، تغييرات‌ ذهني‌ يا منگي‌ متغير
ضعف‌ يا كرختي‌ يك‌ طرف‌ بدن‌
اختلالات‌ بينايي‌
استفراغ‌ بدون‌ تهوع‌
مردمك‌هايي‌ به‌ اندازه‌ متفاوت‌ (گاهي‌ اوقات‌)
علل‌
آسيب‌ به‌ سر
عوامل‌ افزايش‌دهنده‌ خطر
پس‌ از موارد زير آسيب‌ بيشتر رخ‌ مي‌دهد:
استفاده‌ از داروهاي‌ ضد انعقاد از جمله‌ آسپيرين‌
سوء مصرف‌ الكل‌
استفاده‌ از داروهاي‌ روانگردان‌
پيشگيري‌
به‌ طرق‌ زير از آسيب‌ به‌ سر اجتناب‌ كنيد:
در اتومبيل‌ از كمربند ايمني‌ استفاده‌ كنيد.
در ورزش‌هاي‌ تماسي‌ يا هنگام‌ راندن‌ دوچرخه‌ يا موتور، از كلاه‌ ايمني‌ محافظ‌ سر استفاده‌ كنيد.
پس‌ از استفاده‌ از داروهاي‌ روانگردان‌ و خواب‌آور، رانندگي‌ نكنيد.

عواقب‌ مورد انتظار
ميزان‌ بهبود به‌ سلامت‌ عمومي‌، سن‌، شدت‌ آسيب‌، سرعت‌ درمان‌ و وسعت‌ خونريزي‌ يا لخته‌ بستگي‌ دارد. پس‌ از برداشتن‌ لخته‌، بافت‌ مغز كه‌ تحت‌ فشار قرار گرفته‌ است‌، معمولاً به‌ آهستگي‌ گسترش‌ مي‌يابد تا به‌ فضاي‌ اوليه‌ خود برگردد. در بهترين‌ شرايط‌، دورنماي‌ خوبي‌ دارد.
عوارض‌ احتمالي‌
مرگ‌ يا آسيب‌ مغزي‌ پايدار شامل‌ فلج‌ نسبي‌ يا كامل‌، تغييرات‌ رفتاري‌ و شخصيتي‌ و مشكلات‌ گفتاري‌.
درمان‌

اصول‌ كلي‌
آزمون‌هاي‌ تشخيصي‌ مي‌توانند شامل‌ بررسي‌هاي‌ آزمايشگاهي‌ خون‌ و مايع‌ مغزي‌ ـ نخاعي‌، راديوگرافي‌، اسكن‌ راديوسكوپيك‌ و سي‌تي‌اسكن‌ باشند.


بستري‌ شدن‌ در بيمارستان‌ براي‌ درمان‌ اورژانس‌
جست‌ و جوي‌ جراحي‌ و برداشتن‌ لخته‌
داروها
داروهاي‌ كاهنده‌ تورم‌ داخل‌ جمجمه‌.
فعاليت‌
استراحت‌ در بستر هنگام‌ بستري‌ در بيمارستان‌
پس‌ از درمان‌، بيماران‌ بايد در حد توان‌ خود، فعاليت‌ كنند. فوراً كار و ورزش‌ را آغاز كنيد.
در هنگام‌ خستگي‌ استراحت‌ كنيد. در صورتي‌ كه‌ تكلم‌. كنترل‌ عضلات‌ دچار آسيب‌ شده‌ باشد، بيماران‌ ممكن‌ است‌ به‌ فيزيوتراپي‌ يا گفتار درماني‌ نياز پيدا كنند.
رژيم‌ غذايي‌
بيشتر بيماران‌ غالباً در طور مرحله‌ حاد به‌ تغذيه‌ داخل‌ وريدي‌ يا به‌ تغذيه‌ با لوله‌ معده‌اي‌ نياز خواهند داشت‌ و سپس‌ مي‌توانند در حد تحمل‌ از غذاي‌ معمولي‌ استفاده‌ كنند.
در اين‌ شرايط‌ به‌ پزشك‌ خود مراجعه‌ نماييد
اگر شما يا يكي‌ از اعضاي‌ خانواده‌تان‌ دچار آسيب‌ سر شده‌ باشيد (هرچند خفيف‌ به‌ نظر برسد) و هر يك‌ از علايم‌ خونريزي‌ زير سخت‌ شامه‌ ايجاد شود.

اين‌، يك‌ اورژانس‌ است‌!
اگر در طول‌ يا پس‌ از درمان‌ هر يك‌ از موارد زير رخ‌ دهند: ـ تب‌ ـ زخم‌ جراحي‌، قرمز، متورم‌ يا حساس‌ به‌ لمس‌ گردد. ـ سردرد بدتر شود.

[F l o w e r]

فراموشي ناشي از آسيب مغزي، قابل برگشت است

بر اساس يك مطالعه، بيماري‌هاي مغزي پيش رونده از جمله آلزايمر را مي‌توان با داروهايي كه موجب بازگرداندن حافظه از دست رفته مي‌شوند، درمان كرد.

به گزارش خبرگزاري فرانسه از پاريس، در اين مطالعه كه در مجله انگليسي "نيچر" منتشر شده آمده است بكار بردن اصطلاح "از دست دادن حافظه" در اين موارد بي‌مسمي است.

طبق اين مطالعه كه توسط محققان "موسسه فناوري ماساچوست‪ "MIT‬انجام شده است، در جريان تجربه‌هاي آزمايشگاهي مشاهده شد موش‌هاي مبتلا به اين نوع آسيب مغزي كه در انسان‌ها معمولا به زوال عقل منجر مي‌شود، توانستند خاطراتي را كه در جريان شرطي‌شدن‌هاي قبلي بدست آورده بودند، بازيابند.

در اين مطالعه ديده شد، موش‌هاي "تراريخته" يا اصلاح ژنتيكي شده پس از قرار گرفتن تحت يك دوره بازپروري از طريق تحريك ذهني، توانستند وظايفي را كه در آستانه آسيب شبكه‌هاي ويژه عصبي در مغز، "فراموش" كرده بودند بطور موفقيت آميزي انجام دهند.

در آزمايش ديگري كه در آن از دارو براي درمان استفاده شده بود، نيز نتايج مشابهي بدست آمد.


"لي- هويي تساي" كه اين مطالعه را به همكاري چهار همكار ديگر خود انجام داد، گفت: تضميني براي عملي بودن چنين فناوري‌هايي بر روي انسان‌ها وجود ندارد اما اين مطالعه "احتمال بهبود حافظه‌هاي طولاني مدت را در بيماران" مبتلا به برخي اختلالات عصبي" مطرح مي‌كند.

بيماري‌هاي عصبي پيش رونده به بخش‌هايي از مغز و ستون فقرات كه حركت بدن و روند ذخيره اطلاعات را در شكل‌گيري حافظه كنترل مي‌كنند، حمله‌ور مي‌شوند.

زمانيكه سلول‌هاي مغزي رو به زوال مي‌روند و يا از بين مي‌روند مغز آنها را جايگزين نمي‌كند.

با وجود اين مطالعات اوليه نشان داده‌اند كه نرون‌هاي سالم كه از طريق فعاليت ذهني و يا مستقيما توسط مواد شيميايي تحريك مي‌شوند مي‌توانند قويتر شوند و دوباره به طراحي خود بپردازند.

[F l o w e r]

ضربه مغزي منجر به بيهوشي، بخشي از نسوج مغز را از بين مي‌برد

وارد شدن ضربه به سر كه باعث بيهوشي فرد شود، مي‌تواند به از بين رفتن گسترده نسوج مغزي منجر شود و محققان مي‌گويند به همين دليل است كه كساني كه دچار ضربه مغزي مي‌شوند، هرگز كاملا به حال نخست بازنمي‌گردند.


به گزارش رويترز از شيكاگو، هر قدر ضربه شديدتر باشد، مقدار بيشتري از نسوج مغز نابود مي‌شود.

دكتر "برايان ليواين" از موسسه تحقيقات راتمن و دانشگاه تورونتو كه تحقيقاتش را در مجله نورولوژي چاپ كرده است، گفت " لطمه ناشي از اين ضربات و گستردگي آن بيشتر از حدي است كه قبلا تصور مي‌شد.

ليواين، اسكن‌هاي مغز ‪ ۶۹‬بيمار ضربه مغزي با شدت كم تا متوسط و شديد را بررسي كرد. پژوهشگران با استفاده از ام‌آرآي ‪ MRI‬تغييرات پديد آمده در حجم مغز را يكسال بعد از جراحت، مطالعه كردند.


تحليل رايانه‌اي اين تصاوير نشان داد كه حتي بيماراني كه ضربه مغزي ملايمي داشته‌اند كه ظاهرا اين حادثه روي آنها اثري نداشته است، بعد از حادثه حجم مغزشان كمتر شده است.

ليواين گفت "زماني كه به مغز ضربه وارد مي‌شود، در سلولهاي مغز يك واكنش نوروشيميايي ايجاد مي‌شود كه مرگ سلولها را به دنبال دارد. هر قدر سلول‌هاي بيشتري بميرند، نسوج مغزي كمتري باقي مي‌ماند.

همه بيماراني كه در اين مطالعه شركت كردند، به دليل شدت جراحت در بيمارستان بستري شده بودند. دكتر ليواين گفت ظاهرا ميزان نابودي نسوج مغز با شدت جراحت و به عبارت ديگر به مدتي كه شخص بيهوش بوده است، بستگي دارد.

وي گفت اين مطالعه به توضيح اين موضوع كمك مي‌كند كه چرا برخي از افرادي كه ضربه‌مغزي را تجربه كرده‌اند، اغلب براي بياد آوردن چيزها مشكل دارند و يا دچار نوسانات سريع در روحيه، گيجي و كاهش سرعت پردازش اطلاعات در مغز مي‌شوند.

اين مطالعه، دريچه‌اي است براي تماشاي تغييرات زيربنايي در ساختار مغز كه به احتمال زياد با اين ناتواني ارتباط دارند.


ليواين گفت نابودي سلولهاي مغزي، هم در قسمت‌هاي قدامي و هم در قسمت هاي خلفي مغز مشاهده مي‌شود و بيشترين آسيب متوجه ماده سفيد مغز است، يعني نسجي كه شبكه ارتباطي مغز را تشكيل مي‌دهد.



آنچه در اين حالت اتفاق مي‌افتد، از بين رفتن قدرت ارتباط دهي در مغز است كه براي پردازش مطلوب و سريع در مغز ضرورت دارد.


به گفته ليواين اين بدان معنا نيست كه هر كس كه ضربه مغزي خفيف داشته است، دچار معلوليت و ناتواني خواهد شد، اما اين مطالعه به درك اين موضوع كمك مي‌كند كه چرا برخي از مردم هرگز از ضربه مغزي بهبود كامل پيدا نمي‌كنند.

طبق آمار مراكز كنترل و پيشگيري از بيماريها، هر سال در آمريكا حداقل ‪ ۱/۴‬ميليون نفر دچار ضربه مغزي مي‌شوند. حداقل ‪ ۵/۳‬ميليون آمريكايي يا حدود دو درصد جمعيت اين كشور، به دليل پيامدهاي ناشي از ضربه مغزي براي انجام امور روزانه زندگي خود، نياز به كمك دارند.

[F l o w e r]

ضربه‌ و آسيب‌ به‌ سر (Headinjury )

شرح بيماري
آسيب‌ به‌ سر عبارت‌ است‌ از ضربه‌ به‌ سر، همراه‌ با يا بدون‌ از دست‌ دادن‌ هوشياري‌ يا ساير علايم‌ قابل‌ مشاهده‌. بسته‌ به‌ ماهيت‌ ضربه‌، زخم‌هاي‌ سر ممكن‌ است‌ باز يا بسته‌ باشند.
علايم‌ شايع‌
به‌ گستردگي‌ صدمه‌ بستگي‌ دارند. توجه‌ داشته‌ باشيد كه‌ بودن‌ يا نبودن‌ تورم‌ در محل‌ وارد آمدن‌ ضربه‌ ربطي‌ به‌ جدي‌ بودن‌ آسيب‌ ندارد. علايم‌ شامل‌ هر كدام‌ يا تمام‌ موارد زير هستند:
خواب‌ آلودگي‌ يا گيجي‌
استفراغ‌ يا تهوع‌
تاري‌ ديد
منگي‌
اشكال‌ در صحبت‌ كردن‌
ضعف‌ عضلاني‌
هم‌اندازه‌ نبودن‌ مردمك‌ها
از دست‌ هوشياري‌ به‌طور موقتي‌ يا براي‌ مدت‌ طولاني‌
فراموشي‌
تحريك‌پذيري‌
سردرد
خونريزي‌ از پوست‌ سر در صورتي‌ كه‌ زخم‌ شده‌ باشد.


علل‌
وارد آمدن‌ ضربه‌ به‌ سر. بدترين‌ آسيب‌ها معمولاً در اثر تصادفات‌ رخ‌ مي‌دهند.
عوامل‌ افزايش‌ دهنده‌ خطر
مصرف‌ الكل‌
ورزش‌هاي‌ خطرناك‌، مثل‌ بوكس‌
اختلالات‌ صرعي‌ و تشنجي‌
سوار شدن‌ بر دوچرخه‌ و موتور سيكلت‌ بدون‌ كلاه‌ ايمني‌
پيشگيري‌
قبل‌ از رانندگي‌ از داروهاي‌ روان‌ گردان‌ استفاده‌ نكنيد. از مصرف‌ الكل‌ جداً پرهيز كنيد.
به‌ هنگام‌ دوچرخه‌ سواري‌ يا حركت‌ با موتور سيكلت‌ از كلاه‌ ايمني‌ استفاده‌ كنيد.

هميشه‌ به‌ هنگام‌ سوارشدن‌ در خودرو از كمربند ايمني‌ استفاده‌ نماييد. شيرخواران‌ و كودكان‌ كم‌ سن‌ و سال‌ را نيز در صندلي‌هاي‌ عقب‌ قرار داده‌، با كمربند ايمني‌ مخصوص‌ از آنها مراقبت‌ نماييد.
عواقب‌ مورد انتظار
با شناسايي‌ زودهنگام‌ علايم‌ خطر و درمان‌ معمولاً قابل‌ معالجه‌ است‌. عوارض‌ ضربه‌ به‌ سر ممكن‌ است‌ جان‌ بيمار را به‌ خطر اندازند يا باعث‌ معلوليت‌ دايمي‌ شوند.
عوارض‌ احتمالي‌
خونريزي‌ در داخل‌ جمجمه‌ و خارج‌ از مغز (خونريزي‌ و هماتوم‌ زيرسخت‌ شامه‌) خونريزي‌ به‌ داخل‌ مغز
درمان‌

اصول‌ كلي‌
بستري‌ كردن‌ براي‌ زير نظر گرفتن‌ بيمار، در صورتي‌ كه‌ علايم‌ شديد باشند.


اقدامات‌ تشخيصي‌ عبارتند از: آزمايش‌ خون‌ و مايع‌ نخاع‌، عكسبرداري‌ ساده‌ از جمجمه‌ و گردن‌ با اشعه‌ ايكس‌، و سي‌تي‌ اسكن‌ از سر.
تعيين‌ گستردگي‌ آسيب‌ تنها با معاينه‌ و مشاهده‌ دقيق‌ امكان‌پذير است‌. امكان‌ دارد پس‌ از معاينه‌ و بررسي‌ فرد توسط‌ پزشك‌، وي‌ به‌ خانه‌ فرستاده‌ شود، اما بايد يك‌ فرد قابل‌ اطمينان‌ در كنار او بماند و مراقب‌ بروز علايم‌ جدي‌ باشد. بيست‌ و چهار ساعت‌ اول‌ پس‌ از ضربه‌ از نظر بروز علايم‌ و عوارض‌ جدي‌ بسيار مهم‌ است‌، اگرچه‌ اين‌ گونه‌ علايم‌ و عوارض‌ ممكن‌ است‌ ديرتر (تا 6 ماه‌ پس‌ از آسيب‌) نيز ظاهر شوند.

اگر شما مراقبت‌ از فرد را به‌ عهده‌ داريد، او را تا 24 ساعت‌ هر 2 ساعت‌ يا طبق‌ آنچه‌ توصيه‌ شده‌ است‌ بيدار كنيد. اگر فرد بيدار نشد، فوراً پزشك‌ را خبر كنيد. در صورت‌ بروز علايم‌ زير نيز پزشك‌ را در جريان‌ بگذاريد: ـ استفراغ‌ ـ ناتواني‌ از حركت‌ دادن‌ دست‌ يا پا در يك‌ طرف‌ به‌ خوبي‌ طرف‌ ديگر ـ سفتي‌ گردن‌ ـ هم‌اندازه‌ يا هم‌ شكل‌ نبودن‌ مردمك‌ها ـ تشنج‌ ـ بي‌قراري‌ قابل‌ توجه‌ ـ سردرد شديد كه‌ تا بيش‌ از 4 ساعت‌ پس‌ از آسيب‌ ادامه‌ يابد. ـ گيجي‌ يا عدم‌ آگاهي‌ نسبت‌ به‌ زمان‌، محيط‌ اطراف‌، يا افراد
داروها
تا زماني‌ كه‌ تشخيص‌ قطعي‌ نشده‌ باشد نبايد هيچ‌گونه‌ دارويي‌ به‌ فرد، از قبيل‌ استامينوفن‌ يا آسپيرين‌ داد.
فعاليت در زمان ابتلا به اين بيماري
بيمار بايد تا زماني‌ كه‌ خطر رفع‌ نشده‌ باشد در رختخواب‌ به‌ استراحت‌ بپردازد.


رژيم‌ غذايي‌
رژيم‌ غذايي‌ فقط‌ شامل‌ مايعات‌ تا زماني‌ كه‌ خطر رفع‌ شود.
درچه شرايطي بايد به پزشك مراجعه نمود؟
اگر شما يا يكي‌ از اعضاي‌ خانواده‌تان‌ علايم‌ آسيب‌ سر را داريد يا در يك‌ نفر ديگر اين‌ علايم‌ را مشاهده‌ كرده‌ايد.
اگر پس‌ از واردكردن‌ ضربه‌، شما شاهد بروز هر كدام‌ از علايمي‌ كه‌ در قسمت‌ اصول‌ كلي‌ درمان‌ ذكر شده‌ بوديد.

[F l o w e r]

آسيب‌هاي سر

زخم‌هاي پوست سر: يك زخم خونريزي كننده از پوست سر هيچ ارتباطي به خون رساني به مغز ندارد. تامين خون مغز از سرخرگ‌هاي گردن است نه پوست سر بنابراين نگران خونريزي از پوست سر نباشيد ولي توجه داشته باشيد كه يك زخم شديداً خونريزي دهنده پوست سر ممكن است با شكستگي جمجمه يا آسيب نخاعي همراه باشد.



چه بايد كرد؟
ابتدا يك دستكش استريل به دست كنيد. با به‌كار بردن فشار مستقيم از طريق يك پوشش استريل خشك، خونريزي را كنترل كنيد. اگر پوشش پر از خون شد، آن را بر نداريد بلكه پوشش ديگري روي اولي بگذاريد.

اگر به شكستگي جمجمه شك داريد، به كار بردن فشار دراطراف و لبه‌هاي زخم و در يك ناحيه وسيع بهتر از فشار آوردن به مركز زخم است. اگر مطمئن هستيد كه نخاع مصدوم آسيب نديده، سر و شانه او را كمي بالا نگه داريد.
اين كار در كنترل خونريزي كمك ‌كننده است.
اگر مشكوك به شكستگي جمجمه هستيد، زخم‌هاي پوست سر را تميز نكنيد و آن را نشوييد، زيرا آب ممكن است ضايعات و باكتري‌ها را به داخل جمجمه بفرستد. پس از اين اقدامات، مصدوم را به مركز مراقبت‌هاي پزشكي منتقل كنيد. توجه داشته باشيد كه اگر در 48 ساعت اول بعد از حادثه مصدوم دچار علائم زير شد بايد فوراً او را به مركز پزشكي مجهز منتقل كنيد: سردرد (به طوري كه بيشتر از 1 تا 2 روز ادامه پيدا كند يا شدتش افزايش يابد)؛ حالت تهوع و استفراغ؛ خواب آلودگي (البته مي‌توانيد به مصدوم اجازه دهيد كه بخوابد اما هر 2 ساعت براي چك كردن وضعيت هوشياري، او را بيدار كنيد و از او سوالاتي از قبيل اسم، زمان و مكان را بپرسيد تا از هوشياري او مطمئن شويد)؛ مشكلات بينايي (مانند دوبيني، عدم هم‌اندازه بودن مردمك‌ها و حركت ناهماهنگ چشم‌ها)؛ مشكلات حركتي و عدم توانايي در درست راه رفتن؛ اشكال در صحبت كردن؛ تشنج يا انقباضات غيرارادي (اسپاسم.)



شكستگي جمجمه
تعيين شكستگي جمجمه بدون كمك گرفتن از اشعه ايكس مشكل است، مگر اينكه بدشكلي جمجمه خيلي شديد باشد.
علائم شكستگي جمجمه شامل درد در محل آسيب، بدشكلي جمجمه، خونريزي از بيني و گوش‌ها است. مايع آبكي صورتي رنگ شفاف كه گاهي اوقات بعد از ضربات شديد از گوش بيرون مي‌آيد مايع مغزي نخاعي است.
تغيير رنگ اطراف چشم‌ها كه به نام چشم‌هاي راكني معروف است نيز از علائم ضربه مغزي است كه ساعت‌ها پس از آسيب ايجاد مي‌شود. تعيير رنگ پشت گوش‌ها نيز ممكن است ساعت‌ها بعد از آسيب ايجاد شود. عدم هم‌اندازه بودن مردمك‌ها نيز علامت ديگري است كه بايد توجه شما را جلب كند.


چه بايد كرد؟
در صورت نياز، احياء قلبي ريوي را انجام دهيد. سپس زخم‌ها را با يك پوشش استريل بپوشانيد و گردن مصدوم را براي جلوگيري از تكان خوردن ثابت كنيد.

براي كنترل خونريزي روي لبه‌هاي زخم فشار وارد آوريد و فشار مستقيم روي زخم به‌كار نبريد. فوراً با اورژانس تماس بگيريد .