امروزه راههاي بسياري براي درمان بيماريها به كار گرفته ميشود كه الزاما همه آنها بر استفاده از دارو و روشهاي شناخته شده معمول پزشكي مدرن استوار نيستند. اين روشها در مجموع طب جايگزين نام دارند كه درمانهايي چون طب سوزني، طب فشاري، طب سنتي و انرژيدرماني را شامل ميشود. مغناطيسدرماني يكي از اعضاي همين مجموعه است.
مغناطيسدرماني يعني چه؟ اصولا هر آهنربا و سيمي كه جريان برق را از خود عبور ميدهد، در اطراف خود نوعي ميدان مغناطيسي ايجاد ميكند. بزرگترين مغناطيس جهان، كره زمين است كه دو قطب شمالي و جنوبي دارد. حتي طوفانهاي خورشيدي و تغييرات جوي در زمين نيز نوعي ميدان مغناطيسي ايجاد ميكنند. علاوه بر اين، با وجود وسايل برقي، موتورهاي الكتريكي، تلويزيون، كامپيوتر، اجاقهاي مايكروفر، سيمكشيهاي برق در ساختمان و خطوطي كه جريان را به آنها ميفرستند، ما همواره در معرض ميدانهاي مغناطيسي زيادي قرار داريم. حتي بدن انسان نيز به دنبال واكنشهايي كه در سلول انجام ميشودو جريانهاي يوني كه از اعصاب ميگذرند، ميدان مغناطيسي ايجاد ميكند. دانشمندان با استفاده از مطالعات بسيار، موفق به كشف خصوصيات ميدانهاي مغناطيسي شدهاند. اين ميدانها كاربردهاي بسياري دارند كه از توليد انرژي تا استفادههاي پزشكي متفاوت است.
نظر موافق صدها سال است كه مغناطيس، قدم به حيطه پزشكي گذاشته است. در قديم مصريها، اعراب، يونانيها، هنديها و چينيها از مغناطيس براي اهداف درماني سود ميبردند. روش استفاده از مغناطيس فاقد عوارض جانبي بوده و براي بيماران خطري ندارد. استفاده از مغناطيسدرماني بدون كمك داروهاي ساختگي، ميتواند درد ناشي از بيماريهاي مزمن را كاهش داده و حتي آنها را بهبود دهد. حدود 30 ميليون نفر در سراسر جهان با استفاده از مغناطيسدرماني توانستهاند بر دردهاي مزمن خود غلبه كنند. وقتي بافتهاي آسيب ديده و دردناك در يك ميدان مغنايسي قرار ميگيرند، ميزان جريان خوني كه از آنها عبور ميكند بيشتر ميشود و به دنبال آن اكسيژن و مواد ديگر نيز بيشتر به بافت ميرسند. همين امر ميتواند موجب كاهش درد در اين اعضا شود. در حقيقت براي رسيدن به چنين فوايدي، بايد آهنربا را درست در مجاورت بافت آسيب ديده يا دردناك قرار داد و متاسفانه به همين دليل نميتوان دردهاي كل بدن را با تنها يك آهنربا بهبود داد. نوعي از ميدانهاي مغناطيسي نيز ميتواند به بهبود شكستگيهايي كه ديرجوش ميخورند، كمك كند.
ساز مخالف گروهي از مخالفان مغناطيس درماني ميگويند، اين ادعاها كه مغناطيس، جريان خون را افزايش ميدهد، التهاب را كم ميكند و يا بهبود آسيبها را تسريع ميكند، بسيار ساده بوده و با تحقيقات علمي تاييد نميشوند. آنها ميگويند بزرگترين و اصليترين مطالعهاي كه در اين مورد صورت گرفته، پژوهشي است كه در دانشگاه بيلور انجام شده و اثر استفاده از مغناطيس را بر روي درد زانو مورد بررسي قرار داده است. اين دانشمندان 50 بيمار را كه در كودكي به فلج اطفال مبتلا شده بودند، مطالعه كرده و در نهايت دريافتهاند 29 نفر از بيماران كه با مغناطيس درمان شده بودند، دردكمتري را نسبت به 21 نفر ديگر كه از مغناطيس استفاده نكرده بودند، تجربه كرده و درد آنها به طور چشمگيري كاهش يافت. ايرادهاي وارد بر اين پژوهش از جمله اينكه نسبت زنان و مردان و سن بيماران در دو گروه به طور صحيح انتخاب نشده و اثرات اين درمان موقتي بوده، سبب شده تا مخالفان شيوه مغناطيسدرماني اثرات اثبات شده آن را در اين تحقيق ناديده بگيرند. آنها ميگويند دو مطالعه طولانيتر كه در دانشكده طب كودكان نيويورك و مركز پزشكي وي اي در آريزونا انجام شده حاكي از آن است كه مغناطيس درماني نمي تواند اثري در بهبود درد بيماران داشته باشد. مخالفان مغناطيس درماني استدلال ميكنند كه اگر مغناطيس بتواند جريان خون را در بافت ها تغيير دهد بايد بافتها به رنگ قرمز درآيند كه اين اتفاق در واقع رخ نميدهد. اما به هر حال مطالعاتي هم وجود داردكه اثرات مثبت مغناطيس درماني را با مشاهدات علمي ثابت ميكند.
شواهدي به نفع مغناطيس چندي پيش نتايج پژوهشي نشان داد استفاده از نوعي دستگاه براي رساندن ايمپالسهاي مغناطيسي به مغز ميتواند از بروز حملات ميگرني جلوگيري كرده و شدت آنها را كاهش دهد. دكتر يوسف محمد نورولوژيست مركز پزشكي اوهايو در اين مورد ميگويد: <ميگرن به دليل تحريكپذيري بيش از حد سلولهاي عصبي آغاز ميشود و به دنبال آن سلولها دچار خستگي شده و اين روند در تمام مغزانتشار مييابد تا جايي كه فرد به يك سردرد شديد دچار ميشود. ما تصور ميكنيم اگر بتوان از اين انتشار سراسري در مغز جلوگيري كرد مي توان مانع از بروز و ادامه سردرد شد.> اين پژوهشگران با بررسي سهماهه 8 بيمار مبتلا به ميگرن با مرحله پيش درآمد دريافتند زماني كه اين بيماران علايم پيشدرآمد را تجربه ميكنند، در صورتي كه از دستگاه مغناطيسي براي فرستادن دو ايمپالس به مغزشان استفاده كنند، در عرض دوساعت پس از استفاده سردردشان بهبود مييابد. اين نوع دستگاه توليد ايمپالسهاي مغناطيسي كه <تياماس> نام دارد، در درمان افسردگي نيز نتايجي مثبت داشته است. همچنين دو سال پيش تيمي از پزشكان انگليسي در مطالعهاي دريافتند كه با استفاده از مغناطيس درماني ميتوان به بيماراني كه دچار آسيب بخشي از نخاع شدهاند، كمك كرد. آنها دريافتند مغناطيس درماني به اين بيماران كمك مي كند تا عملكرد عضلاني و حسي بهتري پيدا كنند. به هر حال شواهد زيادي وجود دارند كه استفاده از مغناطيسدرماني را براي انواع بيماريهاي مزمن مانند آرتريت مفيد ميدانند.