طرح جامع شهر تهران

[Mahdi/s]

چشم انداز توسعه بلندمدت شهر تهران، که سيماي مطلوب شهر در افق طرح و ميثاقي براي توسعه پايدار کلانشهر تهران و پايتخت کشور است، هماهنگ با چشم انداز بيست ساله کشور، مبتني بر آرمان هاي زير است:
1 : تهران؛ شهري با اصالت و هويت ايراني - اسلامي (شهري که براي رشد و تعالي انسان و حيات طيبه، سامان مي يابد)
2 : تهران؛ شهري دانش پايه، هوشمند و جهاني
3 : تهران؛ شهري سرسبز و زيبا، شاداب و سرزنده با فضاهاي عمومي متنوع و گسترده
4 : تهران؛ شهري امن و مقاوم در برابر انواع آسيب ها و مقاوم در برابر مخاطرات و سوانح
5 : تهران؛ شهري پايدار و منسجم با ساختاري مناسب براي سکونت، فعاليت و فراغت
6 : تهران؛ شهري روان با رفاه عمومي و زيرساخت هاي مناسب، همراه با تعديل نابرابري ها و تأمين عادلانه کليه حقوق شهروندي
7 : تهران؛ کلانشهري با عملکرد هاي ملي و جهاني و با اقتصادي مدرن و مرکزيت امور فرهنگي - پژوهشي و سياسي در سطح کشور، و حداقل يکي از سه شهر مهم و برتر منطقه آسياي جنوب غربي.

[Mahdi/s]

از منظر طرح جامع آينده شهر تهران به شرح ذيل هدف گذاري شده است:
1: ارتقاء نقش هاي فراملي، ملي و منطقه اي شهر تهران با استفاده مناسب از ظرفيت ها و سرمايه هاي فيزيکي، اجتماعي، انساني و مالي - اقتصادي شهر
2: تعيين حريم مناسب و تثبيت حدود و مرز محدوده شهر تهران، ضمن حفظ يکپارچگي و با اعمال نظام مديريت شهري واحد در محدوده و حريم شهر
3: تثبيت سطوح اراضي مسکوني و هدايت ميزان تراکم و استفاده مناسب از اراضي شهري به منظور گسترش فضاهاي عمومي و کاربري هاي خدماتي براي حدود 1/9 ميليون نفر جمعيت در افق طرح
4: رونق فعاليت و توسعه اقتصادي تهران با حفظ و پالايش پهنه هاي کنوني فعاليت و بهره وري مناسب از اين فضاها براي ايجاد فرصت هاي شغلي جديد و تأمين اشتغال
5: حفاظت از محيط زيست (به ويژه آب، هوا، صدا و منابع طبيعي) و ايمن سازي شهر در مقابل سوانح طبيعي و ساير مخاطرات و آسيب ها
6: بهبود وضعيت شبکه هاي ارتباطي و نظام حمل و نقل با توسعه زيرساخت ها و سيستم حمل و نقل همگاني (به ويژه قطار شهري) و اعمال مديريت تقاضاي سفر
7: بهبود و ارتقاء کيفيت محيط شهري و ساماندهي کالبدي آن، با پهنه بندي و تعيين محدوده هاي اعمال ضوابط و مقررات استفاده از اراضي و محدوده هاي نيازمند مداخله به ويژه بافت هاي فرسوده به منظور بهسازي، نوسازي و بازسازي
8: ساماندهي سيما و منظر شهري با تأکيد بر هويت معماري و شهرسازي ايراني - اسلامي
9: ارتقاء کيفيت زيست محيطي شهر تهران و حفاظت از ميراث طبيعي، تاريخي شهر و توسعه فضاهاي عمومي و گردشگري با اجراي طرح هاي موضعي و موضوعي براي عمران و توسعه شهري تهران

[Mahdi/s]

راهبردهاي طرح جامع در قالب 17 سرفصل کلي به شرح ذيل، شامل؛ 104 راهبرد اصلي است که به شرح رديف (2) سند اصلي آورده شده است.
1: ساماندهي و صيانت از محدوده و جلوگيري از هرگونه گسترش شهر
2: ساماندهي و صيانت از حريم پايتخت
3: ارتقاء نقش و جايگاه شهر تهران در سطوح فراملي، ملي و منطقه اي
4: توسعه اجتماعي و ساماندهي اسکان جمعيت
5: توسعه اقتصادي و رونق فعاليت شهر تهران
6: بهبود وضعيت شبکه هاي ارتباطي و نظام حمل و نقل و ترافيک
7: حفاظت از محيط زيست
8: ايمن سازي شهر تهران از سوانح طبيعي (زلزله، سيل و...)
9: بهبود سيستم مديريت بحران و ارتقاء کيفيت دفاع غيرعامل شهر تهران
10: تأمين آب موردنياز و توسعه و تجهيز شبکه و تأسيسات آب و فاضلاب تهران و ساماندهي حريم و بستر رودخانه ها و مسيل ها
11: بهبود و ارتقاء وضعيت و ساماندهي کالبدي شهر تهران (سازمان فضايي شهر)
12: ارتقاء کيفيت کارايي محيط شهري با پهنه بندي نحوه استفاده از اراضي و ساماندهي ساخت و ساز در انواع پهنه ها و کاربري ها
13: احياء و حفاظت فعال از ميراث طبيعي، تاريخي و فرهنگي شهر تهران
14: ساماندهي و ارتقاء هويت سيما و منظر شهري (طراحي شهري) تهران در جهت احياء معماري و شهرسازي ايراني - اسلامي
15: توسعه فضاهاي سبز، عمومي، تفرجگاهي و گردشگري
16: تأمين نيازها و ساماندهي خدمات شهري تهران
17: بهسازي، نوسازي و بازسازي بافت هاي فرسوده شهر تهران

[Mahdi/s]

- جمعيت شهر

جمعيت شهر تهران در افق طرح (1405) با رشد طبيعي جمعيت آن و تجزيه و تحليل نتايج آخرين سرشماري نفوس و مسکن کشور (1385)، معادل 7/8 ميليون نفر پيش بيني مي گردد. ليکن برنامه ها براي تأمين نيازهاي خدمات شهري جمعيت ساکن و شاغل (جمعيت روزانه)، برمبناي جمعيتي معادل 1/9 ميليون نفر انجام شده است.
ظرفيت پذيري سکونت، برمبناي حدود 20 درصد مازاد بر پيش بيني جمعيت فوق و به منظور توسعه ساخت و ساز و جلوگيري از رکود بازار مسکن، براي حدود 5/10 ميليون نفر جمعيت تا افق طرح، تدارک يافته است.

[Mahdi/s]

- محدوده شهر

محدوده شهر تهران طبق نقشه موجود در سند اصلي (پيوست) تعيين و تثبيت مي شود. شهرداري تهران موظف است، با توجه به محدوده 25 ساله شهر تهران در طرح جامع اول (1349)، محدوده شهر و به ويژه ترازهاي تعريف شده براي آن در شمال شهر, در طرح جامع دوم (1371) و مصوبات کميسيون ماده (5) شهر تهران، و با عنايت به اقدامات انجام شده تاکنون و حقوق مکتسبه و قانوني ناشي از ساخت و سازهاي موجود اشخاص، ضمن رعايت اصل حفاظت از ميراث طبيعي و محيط زيست، ظرف مدت حداکثر سه ماه از تاريخ تصويب اين سند، اين محدوده را به صورتي که کليه نقاط آن قابل شناسايي و پياده کردن روي زمين باشد، تدقيق نموده و نقشه هاي مربوطه را با مقياس 1:2000 تهيه و جهت کنترل و امضاء دبير شورايعالي شهرسازي و معماري ايران ارسال نمايد.
نقشه تدقيق شده محدوده پس از امضاء دبير و مهر دبيرخانه شورايعالي شهرسازي و معماري ايران، با امضاء استاندار، جهت اجراء به شهرداري و دستگاه هاي اجرائي ذيربط ابلاغ خواهد شد.

[Mahdi/s]

- حريم

حريم پايتخت طبق نقشه موجود در سند اصلي (پيوست)، عرصه اي است به وسعت تقريبي 5918 کيلومترمربع شامل شهرستان هاي کنوني تهران، ري، شميرانات، اسلامشهر و رباط کريم و بخش هاي قدس و مرکزي از شهرستان شهريار به استثناي دهستان جوقين که در محدوده شمالي از منتهي اليه شمال شرق به سمت شمال غرب، منطبق است بر حد شمالي شهرستان شميرانات، از منتهي اليه شمال غرب به جنوب غرب، به ترتيب منطبق است بر حد غربي شهرستان شميرانات، حد شمال غربي و غربي شهرستان تهران، حد شمال غربي و غربي بخش قدس، حد غربي بخش مرکزي و حد شرقي دهستان جوقين از شهرستان شهريار، حد شمال غربي و جنوب غربي شهرستان رباط کريم و حد غربي شهرستان ري، از منتهي اليه جنوب غرب به جنوب شرق، منطبق است بر حد جنوبي شهرستان ري و بالاخره از منتهي اليه جنوب شرق به شمال شرق به ترتيب منطبق است بر حد شرقي شهرستان ري، حد جنوب شرقي و شرقي شهرستان تهران و حد شرقي شهرستان شميرانات.
1-6: آن بخش از حريم مذکور که در خارج از مرز تقسيمات کشوري شهرستان تهران واقع است، پس از رفع مغايرت هاي قانوني از طريق اصلاح تقسيمات کشوري و يا اصلاح قوانين و مقررات مربوط لازم الاجرا مي باشد.

[Mahdi/s]

- سازمان فضائي و پهنه بندي شهر

1: "ساختار شبکه اي شهر تهران"، هماهنگ با ساختارهاي طبيعي و تاريخي و نظام هاي حرکت، عملکرد و فعاليت، متشکل از پنج محور شمالي - جنوبي و سه محور شرقي - غربي است که ضمن تسهيل امکان حرکت و جابجايي بهتر در سطح شهر و كاهش تقاضاي سفر، سامانيابي عناصر بزرگ مقياس با کارکردهاي شهري و فراشهري تهران را فراهم مي سازد.
2: در "سازمان فضايي شهر تهران"، به منظور تمرکززدايي از مركز شهر و تعديل نظام شعاعي در ساختار فعلي شهر، با پالايش مركز اصلي آن و افزايش چشم‌گير سهم نظام شبكه‌اي در ساختار شهر با توزيع مرکزيت و استقرار نظام سلسله مراتبي مطلوب، شبكه‌اي از مراکز در سطوح و مقياس مختلف براي تهران و تا افق طرح، به شرح رديف (5) سند اصلي سامان يافته و تجهيز مي شوند.
3: "ساختار پهنه بندي شهر تهران"، سند اصلي هدايت و کنترل تحولات کالبدي و نظارت برساخت و ساز در عرصه هاي شهري تهران به منظور جلوگيري از تداخل غيرضروري و نامناسب کاربري ها و ارتقاء کيفيت و کارايي محيط شهري است. بر مبناي اصول و نقشه پهنه بندي طرح جامع براي شهر، نقشه هاي تفصيلي و ملاک عمل شهر، براي پاسخگويي به مالکين و هرگونه تقاضاي ساخت و ساز، با تراکم هاي ساختماني مجاز، چگونگي ساخت و ساز و ضوابط دسترسي و تعيين کاربري هاي مجاز و قابل استقرار، براساس و منطبق با اين طرح و اسناد آن، به شرح صفحات سند اصلي تهيه و تدقيق شده و به تصويب کميسيون ماده (5) شهر تهران خواهد رسيد. استفاده از اراضي در سطح شهر تهران براساس ضوابط مشخص، طبق جداول و نقشه هاي پيوست سند اصلي در چهار پهنه متمايز و کلان "سکونت"، "فعاليت"، "مختلط" و "حفاظت" (سبز و باز)، که جدول کلي آن پيوست مي باشد، به قرار زير است:
1-3: "پهنه سکونت"، محدوده هايي از شهر به وسعت 266 کيلومترمربع که کاربري غالب آن مسکوني بوده و به غير از قطعات و پلاک هاي خالص مسکوني، شامل شبکه معابر و دسترسي ها و خدمات پشتيبان سکونت است. در اين پهنه به منظور تأمين امنيت و آرامش، استقرار طيفي گسترده از فعاليت ها ممنوع و يا مشروط بوده و صرفاً استقرار فعاليت تجاري و خدمات هفت گانه در مقياس محلات و نواحي، مرتبط با نياز هاي اوليه ساکنان، مجاز است.
2-3: "پهنه فعاليت"، قسمت هايي از شهر به وسعت 182 کيلومترمربع است، که وجه غالب آن، کار و فعاليت بوده و سهم سکونت در آن بسيار محدود و تابع نظم عمومي کار و فعاليت است. تمايز اين پهنه، براي جداسازي پهنه هاي کار و فعاليت در ساير پهنه ها (به ويژه سکونت) در شهر و ساماندهي آن به منظور ارتقاء کيفيت محيط شهري، توأم با رونق فعاليت است. اين پهنه در عرصه هاي بسيار متراکم فعاليت با دسترسي‌هاي ضعيف، محدود شده و در مراکز جديد و پهنه هاي مستعد و رو به تـوسعه شهري با دستـرسي هاي مناسب به معابر اصلي، خطوط و ايستگاه هاي اصلي مترو، گسترش مي يابد.
3-3: "پهنه مختلط"، قسمت هايي از شهر به وسعت 47 کيلومترمربع است که يا از رشد خزنده فضاهاي کار و فعاليت در بافت هاي مسکوني در گذشته پديد آمده، و در اين طرح سامان يافته و يا پهنه هايي را شامل مي شود که استعداد استقرار فعاليت هاي چندمنظوره کار، فعاليت، سکونت و غيره را دارند.
4-3: "پهنه حفاظت" (سبز و باز)، قسمت هايي از شهر به وسعت 107 کيلومترمربع متشکل از عرصه هاي سبز و باز عمومي و خصوصي، پارک هاي جنگلي، باغات و اراضي مزروعي و حرايم و پهنه هاي حفاظت ويژه در محدوده شهر است که با توجه به نقش و اهميت اين پهنه در ارتقاء کيفيت محيط و سيماي شهري تهران، حفاظت و تجهيز شده و ساخت و ساز در آنها طبق قوانين و مقررات مربوطه بسيار محدود و يا ممنوع بوده و عمدتاً براي توسعه گردشگري و تفرج و ايجاد سرزندگي در محيط شهري به کار مي رود.
تبصره: در هر يک از پهنه هاي چهارگانه فوق، کليه اراضي، املاک و فضاهاي باز بزرگ با مساحت يک هکتار و بيشتر (به جز فضاهاي سبز موجود) که در عملکرد خاص هر يک از پهنه ها تعيين تکليف نمي شوند، به "ذخيره نوسازي شهري" اختصاص يافته و در نقشه پهنه بندي نحوه استفاده از اراضي طرح به ويژه در طرح تفصيلي شهر با رنگ يا علائم مشخص، معين مي شود تا در راستاي بازسازي و نوسازي بافت هاي فرسوده شهر، به عنوان سرريز و تعادل بخشي جمعيت متراکم و کمبود سرانه خدمات اين بافت ها به طور همزمان با تهيه طرح هاي مداخله در بافت ها از يکسو و يا با گذاشتن مجموعه اي از کاربري هاي چندمنظوره شهري از جمله خدمات شهري، تجاري - اداري، فعاليت، گردشگري، سبز و باز و حتي مسکوني و متناسب با نياز محدوده و مقياس عملکرد ذخيره هاي مذکور, از سوي ديگر و همسو با سازمان فضايي، سرانه ها، تراکم و جمعيت پذيري طرح جامع، پس از تصويب در کميسيون ماده (5) شهر تهران، مورد استفاده و بهره برداري قرار گيرند.

[Mahdi/s]

- طرح هاي موضعي و موضوعي توسعه و عمران شهر تهران

برنامه ها و طرح هاي موضعي و موضوعي که سطح ديگري از طرح هاي توسعه شهري تهران و پس از طرح جامع (سطح اول) و طرح تفصيلي (سطح دوم) هستند، طرح هاي مطالعاتي و فضائي - کالبدي در کليه زيرپهنه ها (موضوعات) و طرح هاي ويژه مداخله براي توسعه و عمران هماهنگ محدوده ها و عرصه هائي معين و مشخص در شهر (موضع ها) را در برگرفته و به عنوان يکي از دستاوردهاي مطالعات طرح جامع و منطبق با راهبردها، اهداف و سياست هاي آن تهيه و طرح هاي اصلي را تکميل و تدقيق مي کنند.
شرح کامل عناوين طرح هاي مذکور که در دو بخش کلي؛ "الف" (موضوعي) و "ب" (موضعي) همراه با مشخص شدن دستگاه تهيه کننده آنها، دستگاه هاي مرتبط و همکار در فرايند تهيه و اجراء و مراجع تصويب آنها مي باشد، به شرح در سند اصلي و پيوست شماره چهار آن آورده شده است.

[Mahdi/s]

- ضوابط و مقررات ساخت و ساز و نحوه استفاده از اراضي

ضوابط و مقررات ساخت و ساز و نحوه استفاده از اراضي در طرح جامع، به شرح قسمت ششم و جداول پيوست شماره دو سند اصلي و مطابق جداول سه گانه پيوست اين مصوبه مي باشد.

- شرايط تحقق پذيري طرح

شرايط تحقق پذيري طرح، الزامات مورد نياز براي رسيدن به چشم انداز، اهداف، راهبردها و اجراي کامل سياست هاي اجراي طرح هاي جامع و تفصيلي است و در واقع بيان درخواست تهيه کنندگان، تصويب کنندگان و مجريان طرح هاي توسعه شهري تهران از کليه مراجع در نظام جمهوري اسلامي است، چرا که اجراي موفقيت آميز طرح در گِروي تحقق همه جانبه و عملياتي شدن آنهاست که، براي اولين بار در اينگونه اسناد آمده است، و متن کامل آن در سنداصلي و در پيوست قسمت ساير شرايط تحقق پذيري طرح آن آورده شده است.

[Mahdi/s]

- ساز و کارهاي اجرائي

1: شهرداري تهران موظف است، با همکاري و هماهنگي اداره کل بازرگاني استان تهران و ساير دستگاه هاي ذيربط و تشکل هاي صنفي و به منظور تعيين موقعيت هاي مکاني مناسب براي استقرار عملکردهاي مجاز و مورد نياز مردم در سطوح مختلف و در مقياس محلي، ناحيه اي، منطقه اي و فرامنطقه اي (شهري و فراشهري) و گروه هاي کاربري و عملکردي را با توجه به سازگاري و يا تزاحم همجواري فعاليت ها نسبت به يکديگر يا نسبت به سکونت، طبقه بندي تا فعاليت هاي همخوان در مقياس مناسب و در يک گروه سازگار بتوانند در کنار يکديگر و در زيرپهنه مناسب وارد کرد و فعاليت هاي غيرهمخوان به تدريج به سمت پهنه هاي مناسب هدايت شوند.
ضوابط و دستورالعمل مربوط که از اين طريق تهيه و تدوين خواهد شد را در مجموعه ضوابط و مقررات طرح تفصيلي شهر تهران به تصويب کميسيون ماده (5) وحسب نياز به تصويب شوراي اسلامي شهر تهران خواهد رسيد و شهرداري موظف است اقدامات لازم جهت تحقق کامل آن را با جلب مشارکت مردم و همکاري دستگاه هاي ذيربط و در يک برنامه حداکثر ده ساله (تا پايان سال 1395) فراهم سازد.
2: با تصويب اين طرح و در اجراي اين سند، کليه مصوبات موردي و عمومي شورايعالي که به نحوي به شهر تهران و ضوابط و مقررات شهرسازي و معماري آن مربوط مي شود و همچنين کليه مصوبات کميسيون ماده (5)، شوراي اسلامي شهر تهران، دستورالعمل ها و بخشنامه هاي وزارت کشور و قائم مقامي انجمن شهر و هر بخشنامه و دستورالعمل ديگري که قبلاً در خصوص هرگونه ضابطه و مقررات شهرسازي در تهران از قبيل نحوه استفاده از اراضي (کاربري)، تراکم، سطح اشغال، ارتفاع و طبقات صادر شده باشد، بعد از تصويب و ابلاغ طرح تفصيلي جديد شهر تهران و ضوابط و مقررات آن که در کوتاه ترين زمان ممکن و براساس اين سند (طرح جامع تهران) تهيه و به تصويب کميسيون ماده (5) شهر تهران خواهد رسيد، در صورت مغايرت لغو و بلااثر مي گردد.
3: شورايعالي شهرسازي و معماري ايران به استناد ماده (53) "آئين نامه نحوه بررسي و تصويب طرح هاي توسعه و عمران محلي، ناحيه اي، منطقه اي و ملي و مقررات شهرسازي و معماري کشور"، مصوب 12/10/1378 هيئت وزيران؛ مقرر مي دارد؛ "اين طرح و کليه اسناد و مدارک منضم به آن، پس از اقدامات لازم و آماده سازي توسط دبيرخانه شورايعالي، مستقيماً توسط وزير مسکن و شهرسازي و رياست شورايعالي، به استانداري، شوراي اسلامي شهر و شهرداري تهران ابلاغ گردد".
4: شورايعالي شهرسازي و معماري ايران در پايان مقرر مي دارد، در اجراي کامل اين سند، به عنوان سند مورد وفاق تمامي دستگاه ها، ارگان ها و نهادهاي دولتي و عمومي، ترتيبي اتخاذ گردد تا در مراسمي عمومي و به عنوان «روز آغاز بهره برداري از طرح هاي جامع و تفصيلي جديد شهر تهران»، همه دست اندرکاران در تمامي سطوح، اعم از دولت و دستگاه هاي اجرايي استان تهران، شوراي اسلامي شهر تهران، شهرداري و مديران آن و ...، در پاسداري از اين سند و اجراي دقيق و کامل آن و تعهد و پايبندي به ضوابط و مقررات طرح هاي جامع و تفصيلي جديد شهر تهران، عميقاً متعهد شوند و در آغاز هر دوره شوراي اسلامي شهر و آغاز به کار هر شهردار جديد و همکارانش در شهر تهران، اين وفاداري و تعهد به عنوان يک ميثاق، جزء الزامات آغاز به کار تلقي گردد.