ایزو ترتینوئین
داروی ایزوترتینوئین یا آکوتان (Accuntane)، یکی از مشتقات ویتامین A است که برای درمان آکنه های شدید پوستی (جوش) به کار می رود. این دارو موجب کاهش فعالیت و کم شدن اندازه غدد سباسه (چربی) می شود و ترشح سبوم را کم می کند.
جذب این دارو با غذا زیاد می شود و دفع آن از طریق ادرار و مدفوع است. این دارو به صورت کپسول های 10 و 20 میلی گرم و با نام های تجاری claravis، Amnesteen، Accutane و Sotret موجود است.
دکتر محمدعلی نیلفروش زاده، متخصص پوست مو به سئوالات زیر پاسخ می دهد.
1- آیا داروی ایزوترتینوئین برای درمان جوش های پوستی موثر است؟
ایزوترتینوئین پله آخر درمان جوش های صورت می باشد و بیشتر برای درمان جوش یا آکنه های شدید پوستی توسط پزشک متخصص تجویز می شود. ایزوترتینوئین تنها درمانی است که بر علل اصلی موثر در بروز آکنه اثر می کند.
2- آیا آکوتان عوارضی مثل نازایی، کاهش میل جنسی و ... ندارد؟
ایزوترتینوئین عوارض متعددی دارد، بخصوص اینکه مصرف آن در دوران بارداری باعث آسیب های جدی جنین می گردد. مصرف این دارو در دوران بارداری تا 50 درصد منجر به سقط جنین می گردد و در نیمی از موارد باقیمانده هم، باعث تولد نوزاد با مشکلات قلبی-عروقی و یا اسکلتی می گردد.
تغییرات خلقی مثل افسردگی در شروع درمان با این دارو معمول است.
بیشتر عوارض جانبی این دارو در طی درمان، تداخلی با روند درمان بیمار ندارد و قابل تحمل است. از جمله آنها تشدید آکنه در شروع درمان است که در 6 درصد افراد دیده می شود که با مصرف پردنیزولون خوراکی به مدت تقریبا شش هفته، قابل بهبود است.
پزشکان پیشنهاد می کنند در صورتی که خانمی بخواهد اقدام به بارداری کند، بهتر است مدت یک ماه از آخرین مصرف این دارو گذشته باشد
عوارض جلدی مخاطی نیز از عوارض شایع این دارو است که با خشکی لب و پوست و گاهی بروز درماتیت و حتی زخم همراه است که با استفاده از مرطوب کننده ها و نرم کننده های لب تا حدودی بهتر می شود. البته در صورت بروز زخم باید از کرم های حاوی آنتی بیوتیک استفاده کرد تا زخم عفونی نشود.
خشکی مخاط چشم و بینی نیز با استفاده از کرم های مخصوص قابل بهبودی است.
اثرات مضر این دارو بر احشاء داخلی غیر معمول است و بیشتر شامل سردرد است. سردرد عارضه افزایش فشار داخل مغزی است که البته خوش خیم بوده و غیر شایع است.
عارضه دیگر درد مفاصل و عضلات است که با استفاده از مسکن قابل بهبودی است.
با توجه به شواهدی که نشان می دهد این دارو بر فعالیت آنزیمی کبد و لیپیدها اثر دارد، اندازه گیری این فاکتورهای خونی لازم است و در افراد در معرض خطر مثل دیابتی ها و افراد با سابقه فامیلی افزایش چربی خون باید تکرار شود. ولی این دارو باعث نازایی و یا کاهش میل جنسی نمی شود.
آکوتان
3- آیا طول مدت درمان با داروی ایزوترتینوئین باید ممتد باشد و یا باید دوره ای مصرف کرد و دوره ای را استراحت نمود و دوباره شروع کرد؟
درمان به مدت 4 تا 6 ماه باید ادامه پیدا کند و نشان داده شود که 3 تا 5 سال پس از درمان، فرد بدون آکنه باقی می ماند، ولی معمولا یک بار درمان کافی نیست و عود نیز در بعضی موارد دیده می شود.
بهتر است دوز شروع و دوره مصرف آن با پاسخ به درمان تعیین شود. در بعضی مقالات مطرح شده که درمان با دوز کم به مدت 9 ماه و حتی تا یک سال ادامه پیدا کند.
4- داروی ایزوترتینوئین تداخلی با بارداری خانم ها ندارد؟ آیا اگر قصد بچه دار شدن نداریم می توانیم ایزوترتینوئین استفاده کنیم؟
همانطور که ذکر شد این دارو به شدت باعث بروز نواقص جنینی می شود. بنابراین قبل از شروع درمان با این دارو باید تست بارداری بدهیم و اگر جواب تست منفی بود، درمان معمولا در روز اول یا دوم پریود شروع می شود. خانم ها در سنین بارداری باید کاملا در این زمینه تحت مشاوره قرار بگیرند و از خطرات این دارو بر جنین کاملا آگاه باشند.
واقعیت این است که باید عوارض جانبی را در نظر داشت، ولی اثرات سودمند این دارو نیز قابل چشم‌پوشی نیست و بهتر است این دارو طبق نظر پزشک مصرف گردد
5- آیا درمان با داروی ایزوترتینوئین، یک درمان قطعی است و روی همه افراد جواب می دهد. اگر چنین نیست پس چرا از این روش برای همه یکسان استفاده می شود؟
این درمان در 70 درصد موارد، باعث بهبودی کامل می شود، ولی در بقیه موارد ممکن است درمان طولانی تری لازم باشد و یا اصلا پاسخ به درمان دیده نشود که علل متفاوتی از جمله اختلالات هورمونی و ... می تواند داشته باشد و تا زمانی که مشکل اصلی وجود دارد، درمان ایزوترتینوئین کفایت نمی کند.
6- پس با توجه به عوارضی که ذکر شد به نظر می رسد باید از مصرف این دارو ترسید. آیا چنین است؟
واقعیت این است که باید عوارض جانبی را در نظر داشت، ولی اثرات سودمند این دارو نیز قابل چشم‌پوشی نیست و بهتر است این دارو طبق نظر پزشک مصرف گردد که با کنترل آزمایشات لازم و عوارض جانبی، بتوان اثرات سودمند این دارو را تجربه کرد.
بارداری
مصرف ایزوترتینوئین در بارداری
خطراتی که به دنبال مصرف داروی ایزوترتینوئین می تواند در طول بارداری به وجود بیاید موضوعی است که ذهن بسیاری از محققین را به خود مشغول کرده است.
دکتر رضا ابراهیم زاده وصال، استاد دانشگاه و متخصص ژنتیک به سئوالات زیر پاسخ می دهد.
1- چه مدت زمانی داروی ایزوترتینوئین در بدن باقی می ماند و چد مدت زمانی پس از این که فردی مصرف داروی ایزوترتینوئین را قطع کرد، می تواند اقدام به بارداری کند؟
مدت زمانی دقیقی که این دارو پس از مصرف از جریان خون پاک می شود در افراد مختلف، متفاوت است و این زمان به نوع دوز مصرفی هم بستگی دارد، چون برخی خانم ها دوزهای بالای دارویی را استفاده می کنند. ولی بطور متوسط حدود چهار تا پنج روز طول می کشد تا دارو از بدن دفع شود.
پزشکان پیشنهاد می کنند در صورتی که خانمی بخواهد اقدام به بارداری کند، بهتر است مدت یک ماه از آخرین مصرف این دارو گذشته باشد.
2- آیا مصرف ایزوترتینوئین می تواند منجر به سقط جنین و یا مرده زایی شود؟
بله. در صورتی که خانمی در اوایل بارداری ایزوترتینوئین مصرف کند، احتمال خطر سقط جنین می تواند تا حدود 50 درصد برسد.
ایزوترتینوئین می تواند منجر به نقایص هنگام تولد در بیش از 35 درصد نوزادانی شود که مادرانشان این دارو را در بارداری، خصوصا در طول سه ماهه اول بارداری مصرف کرده اند
3- آیا مصرف ایزوترتینوئین در طول بارداری می تواند منجر به نقایص تولد شود؟
بله. ایزوترتینوئین می تواند منجر به نقایص هنگام تولد در بیش از 35 درصد نوزادانی شود که مادرانشان این دارو را در طول بارداری، خصوصا در طول سه ماهه اول بارداری مصرف کرده اند.
از جمله این نقایص می توان به اختلالات و مشکلات بینایی، شنوایی، کوچکی و یا حتی عدم وجود چشم، کوچکی فک، کوچکی سر، شکاف کام و در برخی موارد به اختلالات غده تیروئید اشاره کرد.
4- اگر خانمی در طول دوران بارداری این دارو را مصرف کند چه اقدامی را باید انجام دهد؟
اولین و مهم ترین اقدام، قطع سریع مصرف دارو است. باید به پزشک متخصص خود مراجعه کرده و با او مشورت کند. در سه ماهه دوم بارداری می تواند با انجام سونوگرافی از وضعیت جنین خود اطلاع پیدا کند.
سونوگرافی بسیاری از نقایص مادرزادی را مشخص می کند، ولی نوزاد می تواند پس از تولد با وجود سالم بودن از لحاظ ظاهری، مشکلات تکاملی و یادگیری داشته باشد.
مصرف این دارو باید تحت نظر پزشک متخصص باشد و حتی در دوران شیردهی هم توصیه نمی شود.
فرآوری: نیره ولدخانی
جواب بصورت نقل قول
