تست المان هاي الكترونيكي با مولتي متر و روش هاي ديگر
در این روش نیز باید مولتی متر را در رنجهای تست کننده مقاومت بگذاریم البته تعیین این رنج بستگی به مقدار مقاومت ما دارداگر مقاومت ما کوچکتر از 100 اهم است
آموزش تست مقاومت
مقاومت انواع مختلفی دارد . فعلاً آموزش تست یک مقاومت ثابت را توضیح می دهم .
جهت تست از دونوع مولتی متر می توانیم استفاده کنیم :
تست با مولتی متردیجیتال :
در این روش در حالی که مولتی متر را در مد تست مقاومت می گذاریم دوترمینال مولتی متر را به ابتدا به هم اتصال می دهیم تا سیم های ترمینال و خطای مولتیمتر را کنترل نمائیم . سپس دو پایه ترمینال را به دو سر مقاومت وصل نموده مقدار اهمنشان داده شده را مي خوانيم. در صورتیکه این مقدار با اندازه مقاومت که از رویرمز رنگ ها و یا از روی نوشته روی مقاومت قابل تشخیص است مقایسه می کنیم اگر این دوعدد بهم نزدیک بودند باتوجه به خطای مقاومت می گوئیم که مقاومت سالم است .
تستبا مولتی متر آنالوگ ( عقربه ای ) :
در این روش نیز باید مولتی متر را در رنجهای تست کننده مقاومت بگذاریم البته تعیین این رنج بستگی به مقدار مقاومت ما دارداگر مقاومت ما کوچکتر از 100 اهم است مولتی متر را در رنج
Rx1 و اگر از 100اهم بزرگتر و کوچکتر از 10 کیلو اهم است در رنج Rx100 و در صورتیکه بزرگتر از 10کیلو و کوچکتر از 100 کیلو در رنج Rx1k و در صورتیکه بزرگتر از 100 کیلو باشد مولتیمتر را در رنج Rx10k قرار داده و مقاومت را تست می کنیم در این مرحله نیز بایدمیزان اهم خوانده شده با اندازه واقعی مقاومت خیلی نزدیک باشد وفقط در حد خطای آنتلرانس قابل قبول است .
تست مقاومتهای متغیر :
الف : پتانسیو متر :
برای تستپتانسیومتر به کمک مولتی متر آنالوگ : ابتدا رنج مناسب انتخاب و سپس پایه وسطپتانسیومتر را نسبت به دوپایه دیگر اهم چک می کنیم طبیعی است که سر لغزنده وسط درهر کجا باشد عددی خوانده می شود و نیز می دانیم مجموع هردو عددی که از جمع اعداد خواندهشده هردو پایه طرفین بدست می آید برابر مقدار اهم کل پتانسیومتر می باشد .
حال برای اطمینان از عملکرد پتانسیومتر در حین تغییر اهم نیز می توانیم یکاز پایه های کناری را نسبت به پایه وسط در حالی چک نمائیم که پتانسیومتر را میچرخانیم در هر حالت باید تغییرات اهم را مشاهده کنیم اگر در نقطه ای تغییرات اهمناجوری ( کم و زیاد شدن غیر طبیعی)مشاهده شود پتانسیو متر مشکل دارد و خلاصهلازم است که تغییرات یکنواخت و بدون قطع شدن باشد .
تست ولوم :
می دانیم کهولوم نیز نوعی مقاومت متغیر می باشد پس مانند پتانسیومتر تست می شود .
تستمقاومت های متغیر ویژه یا مخصوص :
این نوع مقاومت ها با تغییرات فیزیکی عمل میکنند .
تست مقاومت مخصوص Ldr :
می دانیم در مقابل تغییرات نور پاسخ می دهد . پس در حالیکه دو پایه آنرا به ترمینال های مولتی متر وصل نموده ایم در رنج Rx1k بهتر است در جلو نور مقاومت آنرا خوانده سپس با ایجاد سایه تغییر مقاومت آن رامشاهده کنیم .با پاسخ در مقابل تغییرات نور سالم بودن آن مشخص می شود .
تستمقاومت ویژه یا مخصوص Vdr :
می دانیم که Vdr نوعی مقاومت ویژه یا مخصوص است کهبا افزایش ولتاژ اهم آن کاهش می یابد پس معمولاً در جایی که قصد ثابت کردن ولتاژ رادارند مانند زنر استفاده می شود .
وبرای تست بدلیل ولتاژ بالای آن با اهم متر قابلتست نیست و در مدار و دانستن مقدار ولتاژ محل تست می شود .
تست مقاومت Ptc :
می دانیم Ptc نوعی مقاومت است که با افزایش حرارت اهم آن افزایش و با کاهشحرارت اهم آن کاهش می یابد . پس اگر در حالیکه یایه های آن را به وسیله ترمینال هایمولتی متر گرفته ایم با وسیله ای حرارت زا مانند هویه ، سشوار ، ..... حرارت دهیممقدار اهم آن زیاد شده و علامت سالم بودن آن است . و عکس این عمل نیز درست است .
تست مقاومت ویژه Ntc) ) : عکس Ptc عمل می کند .
تست مقاومت Mdr :
اینمقاومت در حوزه مغناطیس اهمش بالا می رود و می توان در هنگام تست با آهنربا تغییراتاهمش را ملاحظه کرد . نوع پیشرفته آن به نام Ic هال مشهور است . که در ضبط صوت هایقدیمی سیلور دیده ایم .
تست انواع خازن :
تست خازنهای کمتر از 10 نانو فاراد به سادگی توسط مولتی متر انجام نمی شود و فقطبا خازن سنج تست می شود در صورتیکه خازن سنج ندارید روش های زیادی برای تست این نوعخازن می توان به کار برد .
برای تست این نوع خازن سه دور سیمروپوش دار معمولی را به دور هسته ترانس Hv که در دم دست داریم و تلویزیون در حالدریافت یک برنامه می باشد پیچیده و یک سر سیم را شاسی نموده خازن را به سر بعدیمتصل و بایک مقاومت 10 کیلو اهمی شاسی کنید.
در این حالت تلویزیونرا روشن کنید طبیعی است که Hv در سیم پیچ القا ء حدود 25 الی 30 ولت پیک تو پیکخواهد داشت که با مولتی مترها نزدیک 6ولت Ac می شود . حال ولتاژ دو سر خازن رااندازه گیری نمائید اینجانب در آزمایشی که انجام دادم خازن 1n حدود 5vac خازن 820pf حدود 4vac ولت را نشان داد می توان مقاومت کمتری را نیز انتخاب و رنج وسیعی ازخازنها را تست نمود از این روش می توان برای تست انواع خازن های پلاستیکی استفادهنمود . و نتایج مختلفی برای انواع خازن ها تجربه نمود .
در این تست اگر دوسرخازن ولتاژی نداشته باشد به معنی شورت خازن واگر تقسیم ولتاژی ما بین مقاومت و خازنصورت نگیرد به معنی قطع خازن می باشد . لازم به توضیح است که باید مقدار خازن ومقاومت را درست انتخاب نمود .
و حال تست خازن های بالاتر از 10 nf الی 1میکروفاراد :
برای تست این نوع خازن می توان مولتی متر را روی رنج Rx10 قرار داده و میدانیم لحظه وصل ترمینال های مولتی متر اگر خازن خالی باشد توسط پیل 9v داخل مولتی مترشارژ شده و در حالت شارژ عقربه مولتی متر اهم مدار را در لحظه عبور جریان نشان می دهدمقدار ماکزیمم حرکت عقربه
را برای همیشه بخاطر بسپارید تقریباً متناسب با ظرفیتخازن عقربه منحرف می شود .
اگر در این روش بعد از شارژ کامل خازن ، اگر خازننشتی نداشته باشد خازن سالم است و اهم مشاهده شده بی نهایت است . و در صورتیکه خازننشت داشته باشد عقربه مقدار اهمی را نشان می دهد که گویای میزان نشتی خازن است .
و نیز اگر خازن قطع باشد هیچگونه عکس العمل مشاهده نمی شود و عقربه هیچ انحرافینخواهد داشت .
تست خازن های 1میکرو فاراد الی 10 میکرو فاراد :
قبل ازنتیجه گیری باید به عرض برسانم که چون این خازنها الکترولیتی می باشند بنا براینممکن است تغییر ظرفیت بدهند لذا این آزمایش فقط قطع ویا شورت خازن را نشان می دهدبنا براین در بعضی مراحل تغییر ظرفیت و وجود نشتی در خازن باید خازن توسط خازن سنجتست شود ولی این دلیل برای یک تعمیر کار و یا یک الکترونیک کار سبب نمی شود که اینروش را یاد نگیرد .
برای این تست مولتی متر را در رنج Rx1k قرار داده و سپسشارژ و دشارژ خازن را باتوجه به قطبین باطری داخل مولتی متر( سیم مشکی مثبت و سیمقرمز منفی باطری است ) انجام می دهیم .
تست خازن های بالاتر از 10 میکرو فاراد :
برای تست این نوع خازن باید مولتی متر را در رنج Rx100 قرار دهیم.
شارژ ودشارژ خازن را ملاحظه نموده توجه به قطبین الزامی است و نشتی در حد جزئی قابل قبولاست .
بنا براین بعد از شارژ عقربه اهم زیادی را نشان می دهد . اگر خازن موجبحرکت عقربه نگردد یعنی قطع و در صورتیکه صفر باشد یعنی خازن شورت است و اگر اهم کمینیز قرائت شود به معنی خراب بودن خازن است .
تست انواع دیود توسط مولتی متر :
در ابتدای توضیحات باید به عرض برسانم کهتست قطعات در مدار و تست قطعات در خارج ازمدار با هم متفاوت است بنابراین همیشه ایننکته را در نظر داشته باشیم .
تست دیود معمولی :
دیودهای معمولی را بشناسیماین دیودها از جنس سیليسیوم بوده برای کاربردهای متفاوت قابلیت عبور جریان های مختلفیرا دارند ساده ترین نوع آن دیود N4148 می باشد که ظاهری کوچک مانند ديودهای زنر کموات دارد و پوسته ی شیشه ای دارد . ویا دیودهای 1N4001 و که در یکسو سازی فرکانسپائین بیشترین کاربرد را دارند مانند کار برد در آدابتورها .
بعد از شناختسطحی با دیود معمولی تست آن را توضیح می دهم .
ابتدا قطعه را خارج از مدارتست می کنیم . در صورتیکه مولتی متر ما هیوکی 3007 باشد !
ترمینالهای مولتیمتر را در گرایش مستقیم جهت تست عبور جریان از دیود به پایه های دیود اتصال دهید دراین حالت باید ترمینال قرمز به کاتد و ترمینال مشکی به آند دیود متصل باشد می دانیمکاتد توسط خط مدور روی بدنه دیود مشخص است در این حالت از دیود جریانی که توسط پیلداخل مولتی متر در آن جاری می شود عبور می کند ومقاومت دیود را برای این جریان میتوانیم روی صفحه مولتی متر قرائت کنیم معمولاً حدود 20 الی 30 اهم است . و در اینحالت حتماً مولتی متر باید روی RX1 باشد زیرا می خواهیم به حداکثر مقدار مقاومتممکن دیود توجه داشته باشیم ودر این حالت این مقدار بایستی از 30 اهم بیشتر نشود . وگرنه دیود در گرایش مستقیم نمی تواند جریان را به خوبی از خود عبور دهد .
تست در حالت معکوس :
در این حالت ترمینال قرمز مولتی متر را به آند دیودوترمینال مشکی آن را به کاتد اتصال می دهیم اما چون باید مولتی متر را مُد RX10K بگذاریم باید توجه داشته باشیم که بادست پایه های مولتیمتر لمس نشود چون مولتی متررا در حالت سنجش مقاومت بالا گذاشته ایم زیرا می خواهیم کوچکترین نشتی ممکن دیود رابسنجیم و لابد دراین حالت هیچ گونه نشتی قابل قبول نیست و باید عقربه اصلاً انحرافینشان ندهد .
تست دیود زنر :
مولتی متر در گرایش مستقیم روی RX1 ومانند دیودمعمولی باید 20 الی 30 اهم را نشان دهد واصطلاحاً گویند مولتی متر در گرایش مستقیمراه می دهد .
در گرایش معکوس مولتی متر باید روی مُد RX1K بوده و هیچ گونه نشتیقابل قبول نیست .
اما جهت تست کامل دیود زنر باید دیود را توسط ولتاژ بالا تراز ولتاژ شکست و مانند شکل زیر درمدار زیر قرار داده و ولتاژ شکست آن را اندازهگیری نمود . تا از درستی ولتاژ شکست دیود مطمئن شویم .
تست ديود نوري ( Led )
ابتدا توضيحاتي راجع به بستن مدارات Led مي دهم.
اولين مطلب مهمي كه به نظرم مي رسد و بارها اين موضوع را در مداراتالكترونيك شاهد بوده ام قرار دادن ديودهاي Led در مدارات الكترونيكي بدون مقاومتكنترل جريان واين مسئله باعث خواهد شد كه ديودled طول عمر كمتر ونيز صدمه رسيدن بهمدارات مي گردد .
چون Led يك ديود مي باشد و بنابراين بايد به عنوان ديوددر مدارات مورد استفاده قرار گيرد . و هيچ وقت ديود را در مدار به عنوان مصرف كنندهدر نظر نداشته باشيد . ونيز مي دانيم هيچ مداري بسته بدون مصرف كننده نيست .
نتيجه عرايضم اين است كه در يك مداربسته كه از Led استفاده مي كنيم حتماًمقاومت كنترل جريان را با حساب و كتاب درستي در نظر داشته باشيم . مصرف يك Led از 10الي 20 ميلي آمپر است وبراي استفاده دائمي از يك Led در مدار مقاومت كنترل جريان آنرا براساس اين مقدار مصرف محاسبه كنيم .
ونيز مي دانيم ولتاژ مورد نياز يك Led بستگي به رنگ نور آن از 7/1 الي 2/2 ولت متفاوت است البته خيلي راحت اين ولتاژ بدستمي آيد كافي است وقتي Led را در مدار قرار مي دهيم ( با سري نمودن مقاومت كنترلجريان آن ) مقدار ولتاژ دوسر Led را اندازه گيري نمائيم . تا ولتاژ مورد نياز Led بدست آيد
از دو مطلب فوق نتيجه مي گيريم كه اولاً با يك پيل 5/1 ولتي انتظارروشن شدن Led را نداشته باشيم چون هر Led با يك ولتاژ مخصوص خود روشن مي شود .
ثانياً اگر مي خواهيم گرايش مستقيم يك Led را تست كنيم بايد ولتاژ اعماليبه Led بيشتر از 5/1 باشد و نيز مي دانيم كه مولتي مترها اكثراً مانند مولتي مترهيوكي 3007 براي تست در حالت اهمي از باطري 5/1 ولتي براي مُدهاي Rx1 و Rx100 و Rx1k استفاده مي كنند و اين ولتاژ نمي تواند يك ديود Led را روشن كند چون همچنان كهدر بالا عنوان شد حداقل 7/1 ولت جهت شكستن سد پتانسيل Led لازم است .
بنابراينجهت تست در حالت حتي گرايش مستقيم يك Led بايد از مُدRx10k كه تغذيه آن معمولاًتوسط يك پيل 9 ولتي انجام مي گيرد استفاده نمود .
نتيجه نهايي :
تست Led : گرايش مستقيم : مولتي متر در مُد Rx10k و مولتيمتر بايد راه بدهد .
گرايش معكوس : مولتي متر در همين مُد و هيچ گونه نشتي قابل قبول نيست .
تست Led فرستندهمادون قرمز :
گرايش مستقيم : مولتي متر در مُد Rx1 و مولتي متر بايد راه بدهد .
گرايش معكوس : مولتي متر در مُد Rx10k و هيچ گونه نشتي قابل قبول نيست .
تست دیود ژرمانیومی :
دیود های ژرمانیومی یک دیود اتصالنقطه ای و شیشه ای شفافی بودند که در مواردی ازجمله آشکار سازی در دتکتورها قابلاستفاده بودند اخیراً در دستگاه های الکترونیکی کاربرد زیادی ندارند .
روش تست : در گرایش مستقیم با مولتی متر در رنج Rx1 راه بدهد . و در گرایش معکوس و در رنج Rx100 راه ندهد نشتی جزئی مانعی ندارد .
تست دیود دوبل :
همچنانکه درشکل ملاحظه می شود هرگاه دو عدد دیود به صورت آند مشترک و یا کاتد مشترک به هم متصلشوند دیود دوبل را تشکیل می دهند . که هردو نوع آن را در شکل ملاحظه می کنید .
روش تست :
چون دو دیود آند مشترک و یا کاتد مشترک دارند و کاتد و آند هرکدام در دسترس می باشد و مانند دیود پل مدار بسته ای ندارند بنابراین هر کدام ازدیودها را مانند یک دیود ساده می توان تست نمود و از همان روش تست دیود ساده یعنیدر گرایش مستقیم در رنج Rx1 دیود باید راه بدهد و در گرایش معکوس در رنج Rx10k هیچگونه نشتی قابل قبول نیست .
تست دیود پل :
در خارج ازمداردر دهمرحله اجرا می شود .
همچنانکه در شکل ملاحظه می شود پل دیود دارای دو پایه ورودیمتناوب و دو پایه خروجی مثبت و منفی می باشد .
جهت تست آن مراحل را به ترتیب زیراجرا نمائید .
- مولتی را در مُد Rx10k قرار داده و دو پایه ورودی متناوب راتست می کنیم در این حالت هیچ گونه نشتی قابل قبول نیست .
- ورودی های متناوب رادر جهت حالت قبلی نیز با همان مُد Rx10k تست نموده و نشتی در این وضعیت نیز قابلقبول نیست .
- هر کدام از دیود ها را نیز در دو وضعیت گرایش مستقیم و گرایشمعکوس به شرح زیر تست می نمائیم .
الف : گرایش مستقیم :
مولتی متر در مُد Rx1 قرار داده و ترمینالهای آنرا به پایه های دیود متصل می کنیم مقدار اهم مشاهده شدهتوسطمولتی متر هیوکی 3007 نباید از 20الی 30 اهم بیشتر باشد .
ب : گرایشمعکوس :مولتی متر در مُد Rx10k دراین حالت نیز هیچگونه نشتی قابل قبول نیست .
باید دقت شود هر ده مرحله را در تست انجام دهیم دو مرحله در 1و 2 اعلامشده و هر کدام از دیودها را نیز جداگانه در گرایش مستقیم 4 مرحله و گرایش معکوس نیزدر 4 مرحله تست به پایان می رسد .
براي اينكه تست ديود به وسيله مولتي متر ديجيتال قابل فهم باشد بايد اندكي ازساختار ديود و نيمه هادي ها صحبت كنيم .
ديود از پيوند دونيمه هادي به نام نيمههادي نوع n ) اصطلاحاْ منفي ) و نيمه هادي نوع P ) مثبت ) تشكيل شده است .
سيلسيم و ژرمانيم و انديوم و... بعضي از عناصر كه در جدول مندليف تعيين شده اندجزو نيمه هاديها مي باشند. اين عناصر در طبيعت به صورت بلور كريستال در مي آيند وساختمان ملوكوليشان كريستالي است يعني اتم هاي آين عناصر در كنار همديگر به صورتمنظم طوري روي هم قرار گرفته اند كه هر اتم از آن با چهار اتم مجاور تشكيل يك تودهكريستال را مي دهد.
و اگر اين نيمه هادي را خالص نمائيم درصفر درجه مطلق ( 273- ) درجه سانتي گراد عايق مي باشد .
ولي در دماي معمولي تعدادي از الكترون ها ازمحيط انرژي مي گيرند واز هسته اتم دور شده به شكل الكترون آزاد درآمده و اندكي موجبعبورجريان الكتريسيته مي شوند .
نيمه هادي نوع n :
بعد از خالص نمودن صدرصد سيلسيم ( يكي از عناصر طبيعت ) به منظور تهيه نيمه هادي نوع n عناصري پنج ظرفيتي(مدار آخرشان داراي پنج الكترون مي باشد ) مانند ارسنيك و آنتيموان به صورتناخالصي به سيليكون خالص وارد مي كنند مقدار اين ناخالصي بسيار اندك است اما هدايتنيمه هادي را خيلي بالا مي برد .
دليل هدايت بيشتر نيمه هادي ساخته شده را بايددر ساختمان اتمي كريستال جديد جستجو نمود زيرا هنگام وارد نمودن عناصر پنج ظرفيتيدر كريستال سيليكون اتم وارد شده مجبور به طبعيت از ساختمان ملوكولي كريستال ميباشد و هراتم از اين عنصر به اجبار با چهار اتم سيلكون يك پيوند اشتراكي را ساختهمولوكول جديدي را مي سازند كه يك الكترون آزاد توليد كرده است و در نتيجه هدايتنيمه هادي ( چون الكترون آزاد گرفته است ) بيشتر مي شود . اين نيمه هادي ساخته شدهجديد همان نيمه هادي نوع n مي باشد .
نيمه هادي نوع: p
براي ساخت نيمه هادينوع p عناصر سه ظرفيتي مانند آلومينيوم و يا گاليم كه در مدار آخرشان سه الكتروندارند و جزو عناصر سه ظرفيتي مي باشند به صورت ناخالصي به كريستال سيليكون واردنموده عنصر وارده جديد نيز مجبور به اطاعت از ساختمان كريستالي مي باشد . و هر اتماز عنصر جديد با چهاراتم سيليكون تشكيل يك مولوكول جديد را مي دهد بنابر اين مدارآخر پيوند جديد به جاي هشت الكترون داراي هفت الكترون شده و يك جاي خالي برايالكترون هاي آزاد در پيوند جديد درست مي شود كه به آن حفره گويند حفره نيز خاصيٌتهدايت بيشتر را به نيمه هادي جديد كه همان نيمه هادي نوع p است مي دهد
ديود :
براي ساخت يك ديود نيمه هادي نوع n را با نيمه هادي نوع p پيوند مي دهند در محلپيوند اتفاق جالبي پيش مي آيد كه قابل تامل است . و موجب يك طرفه نمودن جريان درديود مي شود . جهت توضيح اين نكته به ادامه مطلب با توجه به شكل ارائه شده دقتفرمائيد .
همانطور كهملاحظه مي شود در محل پيوند دو نيمه هادي يك ناحيه اي به نام ناحيه تهي يا سدپتانسيل ايجاد مي شود كه به شكل يك پيل ظاهراْ با قطب مثبت در داخل نيمه هادي نوع N وقطب منفي آن در داخل نيمه هادي نوع P در آمده است.
ناحيه سد پتانسيل با ولتاژ 0.6 الي 0.7 ولت در جهت گرايش مستقيم از N به P شكسته شده و ديود جريان را از خودعبور مي دهد . بنا براين در صورتيكه مقدار ولتاژ تغذيه كمتر از 0.7 ولت باشد سدپتانسيل شكسته نشده و ديود جريان را ازخود عبور نمي دهد . و در صورتيكه مقدار ولتاژتغذيه بيشتر از 0.7 باشد بديهي است كه سد پتانسيل را شكسته اما مقدار 7.0 ولت ازتغذيه صرف باياس ديود شده واز تغذيه كم مي شود .
مطابق شكل زير :
بنابراين ولتاژ اعمال شده در صورتيكه از 0.7 بيشتر باشد ازديود عبور نموده و به اندازه 0.7 ولت روي ديود افت پيدا مي كند . مثلا ْ اگر ولتاژاعمال شده به دوسر ديود 3 ولت باشد فقط 2.3 ولت آن روي مقاومت ظاهر مي شود .
واما در صورتيكه ديود در گرايش معكوس قرار گيرد سد پتانسيل ديود به اندازهولتاژ تغذيه بالا رفته و اصلاْ ديود جرياني را از خود عبور نمي دهد .
نتيجهاصلي مطالب فوق اين است كه مولتي متر ديجيتال ديود را در گرايش مستقيم قرار داده وفقط ولتاژ باياس آن را نشان مي دهد . و بدين وسيله سلامت ديود تائيد مي شود
==============
منابع :
devil-spy.blogfa.com
sobhdam.com
جواب بصورت نقل قول