آلودگی نوری چیست؟

[ghazal_ak]

آلودگی نوری چیست؟
شیطنت کودکی چیزی است که به کمتر کسی اجازه نداده باشد، برای یکبار هم که شده به خورشید خیره نشوید. مسلماً مدت زیادی نمی توان تاب تحمل نور شدید خورشید را داشت و پس از برداشتن چشم از خورشید، هاله ای سبز رنگ را بر روی تصاویر چشمتان از محیط مشاهده می کنید. در حقیقت شما از همان کودکی آلودگی نوری را تجربه کرده اید با این تفاوت که مبحث آلودگی نوری در حوزه نورهای مصنوعی جای دارد. در زندگی روزمره تان دقت کنید. شیوه مدرنیته زندگی امروزه ما پر است از این مثالها و شواهد. در غالب تجربه آلودگی نوری با نور مصنوعی می توان به نور شدید جوشکاری که چشم زدگیخیرگی را به همراه دارد و یا در اصطلاح نور بالای ماشین عقب که موجبات آزار راننده را مهیا می سازد و یا لامپ پر وات سر در اغلب مغازه ها بخصوص میوه فروشی ها و سوپر مارکت ها اشاره نمود.
در حقیقت استفاده از نور به روش نادرست و غير استاندارد توليد آلودگي نوري مي كند.

تعریف علمی

آلودگی نوری: نورهاي مصنوعي كه در زمان يا مكان نامناسب ازاستاندارد خود خارج شده و با كيفيت نامطلوب محيط زيست و آسمان شب را آزاردهنده و آلوده مي سازد.
در این تعریف سه واژه زمان، مکان و کیفیت از اهمیت خاصی برخوردار است که بیشتر جای تعمق دارد.

پس هر کجا شما از نور به روش غلط و غیر استاندارد برای روشن سازی محیط تان استفاده کردید، تولید آلودگی نوری کرده اید. حال می تواند این ناآگاهی در فضای داخلی اتفاق بیافتد. مثلاً زمانی که شما از یک نور نامناسب برای مطالعه و یا آشپزی استفاده می کنید.
امروزه توجه به طراحی نور در کنار مهندسی نور از اهمیت زیادی برخوردار شده و رفته رفته لزوم توجه به این مقوله در زندگی شهری، درکنار بقیه المانهای معماری، ضروری و با اهمیت جلوه می نماید.

نویسنده: سید حامد میرزاخلیل

[ghazal_ak]

آلودگی نوری در ابتدا توسط منجمان و به دلیل حساس بودن ابزارهای رصدی آنان بعنوان یک معضل زیست محیطی مورد مطالعه قرار گرفت. تابش انواع نور حتی به مقدار کم، تاثیر زیادی در پنهان شدن ستارگان می گذارد تا آنجائیکه حتی ضعیف ترین نور منجمان را مجبور به طی مسافت های طولانی و دور شدن از شهرها می کند...

آلودگی نوری در ابتدا توسط منجمان و به دلیل حساس بودن ابزارهای رصدی آنان بعنوان یک معضل زیست محیطی مورد مطالعه قرار گرفت. تابش انواع نور حتی به مقدار کم، تاثیر زیادی در پنهان شدن ستارگان می گذارد تا آنجائیکه حتی ضعیف ترین نور منجمان را مجبور به طی مسافت های طولانی و دور شدن از شهرها می کند. البته شاهدیم که نور چراغهای دست ساز بشر به علت در نظر نگرفتن استانداردها و شاخص هایی که یک منبع روشنایی می بایست داشته باشد در آسمانهای پر ستاره اقدام به نورافشانی، خودنمایی و تخریب طبیعت شب می کنند.
اما عوارض آلودگی نوری به همین جا ختم نشد و اثرات مخرب آلودگی نوری دانشمندان محیط زیست و طبیعت را متوجه خود ساخت است.
در مجموع عوارض آلودگی نوری به 5 گروه تقسیم می گردد:
1- اثرات مخرب آلودگی نوری بر انسان
2- اثرات مخرب آلودگی نوری برحیوانات
3- اثرات مخرب آلودگی نوری بر بر گیاهان
4- از دست رفتن طبیعت آسمان شب
5- اتلاف انرژی

که در خصوص عوارض آن بر انسان قصد داریم به نکات زیر مفصل بپردازیم.
بطور کلی قرار گرفتن انسان زیر نور مصنوعی باعث
- آسیب های چشمی
- بروز استرس
- تضعیف قدرت فکر
- خیرگی

و در دراز مدت :
- تضعیف دستگاه ایمنی بدن
-افزایش ابتلا به انواع سرطان از جمله سرطانهای پوستي
- کاهش آستانه تحمل
- جوش زدگی و رنگ پریدگی
- بر هم خوردن ساعت درونی بدن(ساعت بیولوژیک(
- بروز افسردگی
- افزایش سرقت

لازم است برای بررسی و تحلیل عوارض آلودگی نوری در ابتدا بدانیم که چه رفتار غیر استانداردی با نور، آلودگی نوری به حساب می آید. در حقیقت استانداردهای یک منبع نوری چه می تواند باشد؟

تعریف علمی آلودگی نوری: نورهاي مصنوعي كه در زمان يا مكان نامناسب ازاستاندارد خود خارج شده و با كيفيت نامطلوب محيط زيست و آسمان شب را آزاردهنده و آلوده مي سازد.
با این تعریف حوزه آلودگی نوری از حیطه منجمان و ستاره شناسی بیرون رفته و در اصل هر کجا که شما به هر صورتی از نور بطور غیر استاندارد استفاده کنید تولید آلودگی نوری کرده اید. پس با این تفاسیر این تعریف شامل فضاهای داخلی نیز می گردد.

در حقیقت زمانی که از یک گنبد نورانی (آسمان تاب ) در بیرون شهرها به عنوان آلودگی نوری یاد می کنیم، مسبب آن را عواملی می دانیم که آن را تولید کرده اند (بخش عوامل تولید آلودگی نوری در شهرها در همین جزوه). مسلم است که رفتارهای خارج از استاندارد با نور و چراغ و سرپوش، تولید آلودگی نوری کرده است. پس هر کجا رفتاری خارج از کیفیت مطلوب (استاندارد) با نور انجام پذیرد آلودگی نوری تولید شده است. بطور مثال زمانی که شما برای مطالعه از لامپ کم مصرف استفاده کرده باشید آلودگی نوری را برای خودتان تولید کرده اید. چرا که نور لامپ هالوژن است که مناسب مطالعه و سلامت بینایی انسان می باشد. پس زمانی که در وادی نجوم سخن از آلودگی نوری می کنیم باید حیطه خود را از نورپردازی فضای داخلی یا بیرونی روشن سازیم، زیرا نوع و ساختار نورپردازی این دو محیط بسیار با هم متفاوت می باشد. به این نکته نیز توجه داشته باشید که هیچگاه موضوع آلودگی نوری از حیطه نور مصنوعی خارج نمی شود چرا که در ابتدای تعریف آلودگی نوری، واژگان "نورهای مصنوعی " قید شده است.

دربالا سه واژه ,زمان، مکان و کیفیت را که در این تعریف از اهمیت خاصی برخوردار است را بیشتر توضیح دهیم:

زمان: ممکن است شما در زمانی نامناسب از وجود روشنایی استفاده کنید که اصلاً نیازی به روشن ماندن آن نیست. مانند روشن بودن لامپ راهروها، پارکینگ ها و ... البته از شب تا صبح. لازم به توضیح نیست که ما در مورد لامپ ها در ساعاتی صحبت می کنید که منابع طبیعی روشنایی، مانند خورشید، فضای مورد نیاز ما را در حد کافی روشن نمی سازند. پس اگر نور کافی در روز به اندازه نیاز دارید و از نور لامپ ها نیز استفاده می کنید، این خود می تواند مصداقی برای زمان نامناسب باشد.

مکان: در دنیای امروز که انرژی از ارزش خاصی برخوردار است محاسبات دقیقی برای بهینه مصرف کردن انواع انرژی از جمله نیروی برق انجام می گیرد. در خصوص استفاده برق شهری در منازل، مکانهای عمومی، کارگاه ها، بیمارستانها، رستورانها و... نیز استانداردهایی از نور تعریف شده که سلامتی انسان بخصوص بینایی او درآن، مورد توجه مهندسان بوده است. با توجه به نوع هر فعالیت که مکانی خاص را برای انجام می طلبد استانداردهایی از میزان نور برای هرمکان تعریف شده است که در نظر نگرفتن این استانداردها و استفاده های سلیقه ای قطعاً تولید آلودگی نوری می کند. در واقع با چنین نگرشی که چه مقدار نور برای چه فعالیتی و در کجا مناسب است هم توانسته ایم انرژی را درست و بهینه مصرف کنیم و هم به سلامت بینایی خود آسیب نرسانده ایم. بطور مثال برای یک اتاق خواب 100 لوکس ،کلاس درس 300 لوکس و میز نقشه کشی نیز 500 لوکس نور لازم است. پس استفاده بیش از مقدارلازم از نور، در هر مکان تولید آلودگی نوری می کنند. حال پارکینگهای شرکت واحد را بخاطر بیاورید که با شدت نور بسیار بالایی محوطه خود را بیش از مقدار لازم روشن می کنند که این عامل باعث بازتاب نور اضافی به فضا می گردد و تولید آلودگی نوری می کند.

کیفیت: در مهندسی روشنایی کیفیت نور از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. همانگونه که نور در مکان و زمان مناسب باید استفاده گردد، کیفیت نور نیز از جهت پزشکی و سلامت انسان مورد توجه می باشد. هر نوع لامپ با توجه به ساختمان و مکانیزم تولید نور از کیفیت، رنگ نور و طیف نوری خاصی برخوردار است. بطور مثال نور لامپهای سدیمی کم فشار از نظر ستاره شناسان بسیار مناسب است زیرا براحتی می توان نور این لامپ ها را با فیلترهای مخصوص از دید ابزارهای منجمین مخفی و پوشیده نمود. چراکه نور این لامپ ها فقط در طیف زرد رنگ تابش می کند و طیف نور دیگری ندارد پس براحتی با یک فی-لتر کنترل می گردد.

نویسنده:سید حامد میرزاخلیل

[ghazal_ak]

در قرن گذشته وسعت و شدت استفاده از نورهای مصنوعی به طوری افزایش یافته است که تاثیرات مهم و اساسی بر روی زیست شناسی و اکولوژی گونه های موجود در طبیعت گذاشته است... در قرن گذشته وسعت و شدت استفاده از نورهای مصنوعی به طوری افزایش یافته است که تاثیرات مهم و اساسی بر روی زیست شناسی و اکولوژی گونه های موجود در طبیعت گذاشته است. ما بین آلودگی نوری نجومی که باعث محدود شدن دید نسبت به آسمان می شود و آلودگی نوری اکولوژیکی که باعث تغییر نور طبیعی در اکوسیستمهای خاکی و آبی می شود تفاوت قائل می شویم. بعضی از عواقب فاجعه بار نور برای یکسری از گروه های جانوری شناخته شده هستند همانند مرگ پرنده های مهاجر در اطراف ساختمانهای بلند روشن و گم شدن لاکپشتها دریایی به دلیل وجود نورهای موجود در ساحلهای محل تولدشان. تاثیرات دقیق نورهای مصنوعی شبانه بر روی رفتار و اجتماع اکولوژی، ضرورت دفاع برای حفاظت محیط ایجاد کرده است.
انواع نورهایی که محیط زندگی حیوانات را روشن می سازد باعث اختلال در تمرکزو جفت یابی آنها گشته و صیدشان را در بسیاری از موارد مانند پروانه ها و ماهی ها برای شکارچیان آسان می کند که موجب بر هم خوردن سیکل طبیعت و رفتار طبیعی جانوران می گردد.
براي مثال:
• جيمر ليويد از دانشگاه فلوريدا در جين اسويل مي‌گويد:
طيف نور ممتد مي تواند منجر به ايجاد اختلالاتي در رفتار كرمهاي شب تاب می شود. اين حشره نوري توليد مي كند كه از آن براي ارتباطات جنسي استفاده مي شود.
لاکپشتهای دریایی محل هایی را برای تخم گذاری انتخاب می کنند که شن نرم داشته و تاریکی مطلق در آن حکم فرما باشد زیرا پس از بيرون آمدن بچه لاك پشتها از تخم با رویت کوچکترین نوری به سمت آن منحرف می شوند و در مسیر ار بین میروند.
• كند .دهند.فرانك ، پزشك و علاقمند به بيدها می گوید:
بيدها(نوعي از پروانه ها) بيشتر به دور لامپهاي خياباني تجمع مي كنند تا در اطراف لامپهاي كم‌فشارسديمي و اين در حالي است كه اگر توسط خفاشها شناسايي شوند به طور طبيعي و بصورت نامعقول و نامنظم شيرجه هايي مي روند وبا توليد فركانسهاي ساختگي از دست آنها مي گريزند ولي نور مصنوعي باعث كاهش اين سيستم تدافعي در بيدها ميشود و جمعيت آنها به سرعت كاهش مي يابد.
متاسفانه لامپهاي سديمي علاج مقابله با آلودگي نوري نمي‌باشد. چراغهاي سديمي در گونه اي قورباغه موجب قطع موقت تغذيه طبيعي و بروز رفتارهاي غير ارادي وتكان نخوردنهاي بلند مدت بعد از خاموشي چراغها مي‌شود.
• سلامندر محقق شارون وايز كالچج يوتيكا و خانم باريانت و باچنان محقق قورباغه در يوتيكا می گویند:
سمندرها نيز زير نورهاي مصنوعي نمي توانند از تالابي به تالاب ديگر حركت كنند و ساعتها بدون حرکت ساکن می مانند و اين عدم حركت موجب مرگ تدريجي و از بين رفتن آنها توسط صيادان شب مي شود. كشف كرده اند كه در معرض قرار گرفتن ناگهاني قورباغه ها توسط نور مصنوعي منجر به نمايش شبانه قورباغه ها و قطع موقت تغذيه طبيعي و بروز رفتارها و تكان نخوردن هاي بلند مدت بعد از خاموشي چراغ ها مي شود.
مارين وي مور و سوزان جي كوهلر ار كالج ولسلي تاثيرات نور مصنوعي را بر روي آبزيان بي مهره درياچه ها و تالاب هاي نيواينگلد آزمايش كرده اند. اطلاعات آنها نشان مي دهد كه فعاليت شبانه اين حيوانات در سطح آب وابسته به مقدار نوري است كه دريافت مي كنند. اين امر مي تواند باعث كمتر خورده شدن جلبك ها و خزه در سطح توسط بي مهرگان شود كه بالقوه باعث زياد شدن جلبك ها و پايين آمدن كيفيت آب مي شود.
همچنين يافته اي محدود نشان مي دهد كه اكوسيستم رودخانه مي تواند تحت تاثير نور مصنوعي قرار بگيرد.در نشست Ucla باربارا نايتينگيل از دانشگاه واشنگتن در سياتل شرح داد كه چندين گونه بخصوص ماهي مانند سلمون، هرينگ و سندلنس زير نور مصنوعي كه بخشي از راه هاي آبي را روشن مي كند جمع مي شوند.توجه و تجمع غيرطبيعي ماهي در امتداد نور ها باعث مي شودتا صيد ماهي ها براي خرسها و ديگر صيادان آسانتر شده و تاثيري منفي بر روي جمعيت ماهي هاي آسيب پذير بگذارد.
در گونه اي از ماهي ها مانند آزاد ماهي ها، شَگ ماهي ها، سندلس ها بر اثر تابش نور مصنوعي بر محيط زيست‌شان در آن منطقه تجمع كرده و صيدشان را توسط خرسها و ديگرشكارچيان آسانتر مي سازند و بدينگونه جمعيتشان كاهش مي يابد.
پرندگان:
نور مصنوعی باعث تضعیف قوه جهت یابی پرندگان شده، موجب گم کردن لانه یا مسیرهای مهاجرتشان از تالابی به تالاب دیگر می گردد. همچنین نورهای قرمز و آبی برجهای بلند، پرندگان را جذب خود کرده و در نهایت این نورهای فریبنده باعث برخورد دسته های پرنده گان شده و کشته می شوند. نورپردازي نامناسب برج ها, ساختمانها, ميادين و نور آزاردهنده نورافكن ها براي پرندگان بخصوص در هنگام پرواز يا در حال دور زدن ها موجب خيرگي يا كوري موقت شده و باعث برخورد با يكديگر يا برجها مي شوند. تحقيقات حاكي از آنست كه نورهاي سفيد و قرمز واكنش بيشتري را در پرندگان نشان مي‌دهد. همچنين اثرات آلودگي نوري در دراز مدت براي پرندگان موجب تضعيف و سپس از بين رفتن قوه جهت يابي شان شده و در پيدا كردن راه بازگشت به لانه و يا تالابهاي مهاجرتشان دچار مشكل شوند.
بااطلاعات و مطالعاتي كه Sos داشته است پودل اسكاي و دستيارانش تخمين زده اند كه 10 درصد از جوجه ها هر ساله از بين مي رود و 15 درصد ديگر در اثر تصادم با نورهاي مصنوعي زخمي مي شوند.
به تحقیقی که در شهر نیویورک آمریکا انجام گرفته توجه فرمائید تا خطرات ناشی از نور مصنوعی را بر پرندگان احساس کنید:
نیویورک شهری است که تقریبا هیچگاه نمی خوابد. شهری پوشیده از برجهای بلند و سربه فلک کشیده که رنگ و لعاب آن دل هر انسانی را به خود جلب می کند. از پروژکتورهای تزئینی برجها گرفته تا تیرهای چراغ برق خیابانهاو نورهای جذاب فروشگاه هاو تفرجگاه ها.
پائیز فصل کوچ و مهاجرت بسیاری از پرندگان است و نیویورک درست در مسیر عبور آنها به سمت مناطق گرمتر قرار دارد. با گذشت تقریبا یکماه از گذشت این فصل، نیویورکی ها هر روز صبح با لاشه پرندگانی مواجه می شدند که شبها و به هنگام مهاجرتشان به آسمانخراشها برخورد کرده اند. روشن ماندن چراغهای این ساختمان ها بلند، باعث منحرف شدن دسته های مختلف پرندگان مهاجر از مسیر اصلی شان می شود و این موضوع علاوه بر مرگ و میر پرندگان که ناشی از برخورد آنها با ساختمانهاست عوارض زیست محیطی فراوانی نیز به همراه دارد. پرستوها، دارکوب ها و بسیاری دیگر از پرندگان شبهای نیویورک را به روز آن ترجیح می دهندو در این فصل هر روز بعد از غروب خورشید ، نیویورکی ها شاهد پرواز دسته های مختلف پرندگان بر فراز آسمان این شهر هستند. این پرندگان غالبا با عبور از نیویورک و حرکت به سمت جنوب قصد دارند خودشان را به مناطق گرم تر برسانند. اما در سال گذشته نیویورک شاهد تحولاتی بود که به نظر می رسد بتواند در مهاجرت مطمئن تر و بی خطرتر پرندگان از فراز این شهر مثمرثمر واقع شود. برای اولین بار در اقدام بی سابقه مدیران بیش از 100 آسمانخراش بلند در نیویورک تصمیم گرفتند که شبها چراغهای ساختمانهایشان را خاموش کنند. در میان شرکت کنندگان این طرح چندین آسمانخراش معروف نیویورک مانند امپایراستیت، کرایسلر و سیتی گروپ سنتر نیز دیده می شوند. مالکان این ساختمان ها دراقدام عجیب، امسال اصرار دارند که به خاطر حفظ جان پرندگان و مهیا کردن مهاجرتی امن تر برای آنان، چراغهایشان را در طول شب خاموش کنند اما به نظر می رسد در پشت این نیت خیرخواهانه آنها تمایلی نه بیشتر اما لااقل به همان اندازه برای ماهش هزینه هایشان در مصرف برق و انرژی وجود داشته باشد. بر اساس آمار ارائه شده از سوی یکی از محققان دانشگاه پنسیلوانیا، هر سال نزدیک به یک میلیون پرنده در نیویورک در اثر برخورد به پنجره های شیشه ای آسمان خراشهای این شهر کشته می شوند که البته بخشی از این تلفات به دیگر ساعات روز مرتبط می شود. اما اکثر آنها در طول شب اتفاق می افتد. مرگ و میر پرندگان در روز با مرگ آنان در شب تفاوت دارد.
در طول روز اکثر برخوردهای پرندگان با ساختمانها د رارتفاعاتی نزدیک به سطح زمین صورت می گیرد، چراکه آنها در اثر بازتاب نور در شیشه پنجره ها، آنها را با فضای باز اشتباه می گیرد و به سمتشان پرواز می کنند اما در طول شب بخصوص در فصل مهاجرت پرندگان روشن بودن چراغهای آسمانخراشها و فقدان بادهای قوی باعث می شود که پرندگان از مسیر اصلی شان خارج و به سمت آنها پرواز کنند.
تحقیقات امپایراستیت:
علاوه بر برخورد پرندگان با شیشه پنجره های آسمانخراشها، خستگی هم یکی دیگر از عوامل مرگ و میر آنها در نیویورک است. پرندگان در شب و به خصوص زمانی که آسمان شهر ابری باشد، بسوی نور ساختمانها جذب می شوند و با وزیدن بادهای خفیف در این فصل، مسیرشان را گم می کنند و به اشتباه بدور این ساختمانها می چرختند. آنها در بسیاری از موارد تا جایی به این کار ادامه می دهند که یا به ساختمان برخورد کرده و یا از شدت خستگی سقوط می کنند.تحقیقات در مورد مرگ و میر پرنده ها در نیوورک به سال ها قبل یعنی به سال 1887 و زمانی که مجسمه آزادی تازه در این شهر نصب شده بود، بر می گردد. امروز پرنده شناسان می گویند که هر شب بیش از صدها و حتی هزاران پرنده در این شهر و بعلت وجود آسمانخراشهای آن تلف می شوند. اگر چه در چند سطر قبل دلایلی برای مرگ و میر پرندگان در نیویورک ذکر شد، اما دانشمندان هنوز بطور کامل نتوانستند علت این پدیده را کشف کنند. دکتر "رابرت دی کاندیدو" سه سال است که در فصل پائیز از فراز برج امپایتراستیت نیویورک مهاجرت پرندگان را زیر نظر دارد. وی که در سالهای قبل و اوایل پائیز امسال شاهد مرگ و میر فراوان پرندگان بود، می گوید که از زمان اجرای طرح خاموشی چراغ ها در این آسمانخراش به بعد، تنها به لاشه 4 پرنده مرده برخورده است که آنها هم در یک شب بارانی و نه در اثر برخورد مستقیم به ساختمان تلف شده اند. او می گوید: برخی از شبها پرندگان کمی گیج می شوند اما خاموش بودن چراغها کمک می کند که آنها می توان سرانجام مسیرشان را پیدا کنند. من در شبهای مه آلود هم در پشت بام این آسمانخراش ها به بررسی رفتار پرندگان پرداختم اگر چه دراین شبها به اشتباه بدور این ساختما نمی چرخند اما از وجود این ساختمان آگاهند و از نزدیک شدن آن پرهیز می کند.
بزرگترین برخورد:
در روزهای بارانی بعد از اجرای طرح خاموشی چراغها دکتر دی کاندیدو متوجه این مساله شد که در این مواقع پرندگان تمایل بیشتری برای ماندن در کنار یکدیگر دارند. آنها بعد از خلوت شدن محل مخصوص این آسمانخراش روی نرده های آن مي نشینند و سپس بدون هیچ مشکلی به پروازشان ادامه می دهند او می گوید مرگ و میر پرندگان ارتباطی نسبتاٌ قوی با تعداد آنهادر گروهشان دارد بطوری که در مواقعی که تعداد اعضای گروه بیشتر است، درصد تلفات آنها ه مراتب پائین تر می آید.
بالاترین آمار مرگ و میر پرندگان در کنار آسمان خراش امپایر استیت به سال 1948 بر می گردد. در یکی از شبهای مه آلود پائیز آن سال این آسمانخراش نورانی باعث مرگ 800 پرنده مهاجر شد. اما تعداد زیاد برخورد پرندگان به این برج در شبهای دهه 1970 و زمانی که چراغهای آن خاموش بود این سوال را پدید آورده است که آیا نور این ساختمان ها علت اصلی مرگ و میر این پرندگان است یا نه؟
صرفه جویی در انرژی:
هر سال میلیونها پرنده توسط گربه ها در آمریکا کشته می شوند براساس آمار رسمی، سالانه شکارچیان این کشور بیش از 120 میلیون پرنده شکار می کنند بطور طبیعی 60 تا 80 درصد پرندگان تنها 2 بار فرصت تجربه فصل پائیز را پیدا می کنند و قالباًٌ یا توسط دیگر حیوانات شکار می شوند یا به هنگام مهاجرت می میرند. به هر حال چه خاموش کردن چراغ ها در طول شب به عدم برخورد پرندگان به ساختمانها کمک کند یا نه، این طرح فواید زیادی برای آنها به همراه خواهد داشت که مهم ترین آنها، کمتر شدن مصرف برق و به طبع آن سوخت است که محیط زیست سالم تر و دست نخورده تری را در اختیار آنها می گذارد اما از طرف دیگر، این طرح فواید اقتصادی زیادی را به همراه آورده است. بر اساس تحقیقات صورت گرفته اگر هر ساختمانی که مجموع مساحت طبقات آن،2.5 میلیون متر مربع یعنی یک سوم مساحت کل واحد های آسمان خراش امپایراستیت باشد در طول فصل پائیز و بعد از نیمه شب تمام چراغهایش را خاموش کند می تواند در پایان فصل از این طریق نزدیک به 120.000 دلار در هزینه هایش صرفه جویی کند.

همانطور که خواندید سیاستهای کشورهای جهان اول حتی در لوای محیط زیست و به اسم اکولوژی محیط زیست به سمت صرفه جویی واستفاده صحیح و معقول پیش می رود حال آنکه رفتارهایی در کشور ما مشاهده می شود که حتی رگه هایی از تعقل نیز در مهندسی نورپردازی ساختمانها مشاهده نمی گردد و این موضوع شاید به سیاستهای کشور و ارزان بودن بهای انرژی در ایران مرتبط باشد. رشد تعداد پروژکتورهای تزئینی در شهرهای بزرگ و صنعتی جهت رنگارنگ ساختن نماها، وجود گوي های رنگی و چرخشی جهت جلب توجه و تاباندن پروژکتورهای لیزری مستقیماٌ و بدون هدف به آسمان از نمونه های تعقل بالای مهندسی نور در کشور ما می باشد که الزام تدوین قوانین نور و نورپردازی را صدچندان می کند.
کمی دقیق تر شوید تعداد پرندگان و نوع آن ها از چند سال گذشته تغییری کرده است؟

نویسنده: سید حامد میرزاخلیل

[ghazal_ak]

با نفوذ رنگها و لامپهای رنگارنگ در بین زندگی شهرنشینان این وسیله جزو لاینفک زندگی مردم کره زمین حتی در روز شده است. دیگر از اثرات آلودگی نوری فقط نمی توان به تخریب طبیعت آسمان شب اشاره کرد و دیگر زمان آن گذشته است که تنها منجمان از وجود آن در تنگنا باشند چرا که بدلیل استفاده بیش از اندازه و دور از نیاز انسانها از نور مصنوعی، دیگر باید اثرات مخرب آن را بر روی روان، اعصاب و سلامت فیزیکی انسانها تحقیق و به عموم مردم گوش زد کرد.

در این مقاله سعی شده است تا بصورت کاملاً علمی به عوارض مخرب نور مصنوعی بر انسان اشاره شود.

نور و سرطان

ملاتونین چیست:
ملاتونین هورمونی است در بدن که در پاسخ به دوره های تاریکی و روشنایی روز و شب ساخته می شود. این هورمون مهم بدن که در سال 1958 میلادی کشف شد توسط غده پينه آل در مغز ترشح مي شود.
ملاتونین یک هورمون محافظ و همچنین یک آنتی اکسیدان قوی است که در طول هزاران سال در حیوانات و گیاهان وجود داشته است.(در بندهای غضروفی که به ستون فقرات مربوط می شود.)
وظایف ملاتونین:
اين هورمون در طول شب ترشح مى شود و تولید آن در شب 10 برابر ميزان آن در روز ميباشد.
در كنار وظايف ديگر، موجب تنظيم فعاليت های بدن هنگام خواب نیز مى شود. ملاتونین یک هورمون محافظ است که باید به آن اجازه و امکان ترشح در ساعات اولیه صبح داده شود. این هورمون به جهت ارتباط ترشحش با نور به تنظيم خواب و بيداري ما كمك مي كند.
مصرف ملاتونين در درمان افسردگي ناشی از کاهش آن، مفيداست.
ملاتونين هورمونهاي ديگري را نیز در بدن تنظيم مي كند. اين هورمون ها آهنگ و الگوي 24 ساعته عملكرد و پاسخ هاي بدن را تنظيم مي نماید.
اين ماده همچنين زمان و آزاد شدن هورمونهاي جنسي زنانه را تنظيم و كنترل مي كند، بر روي دوره هاي قاعدگي بلوغ و يائسگي تأثير مي گذارد. سطح بالاي ملاتونين مسئول پديده پيري در بدن است. بچه ها داراي بالاترين سطح ملاتونين شبانه هستند، همانطور كه سن افزايش مي يابد ميزان اين هورمون كمتر و كمتر مي شود.
سطح پایین ملاتونین باعث می شود كه افراد زودتر به خواب بروند و زودتر بيدار شوند و ممكن است از اين الگوي بهم ریخته رنج ببرند.اما مصرف همین ماده الگوي خواب را در كساني كه از بيخوابي ناشي از سطح پايين ملاتونين رنج مي برند اصلاح می کند مانند افراد مسن و بچه هايي كه اختلال در الگوي خواب آنها در نتيجة "اوتيسم"، صرع، سندرم داون يا فلج مغزي است.
ملاتونین در درمان مولتيپل اسكلروزيز، بيماري كرونري قلب، صرع، و پوكي استخوان بعد از يائسگي و پيشگيري از سندرم مرگ ناگهاني شيرخوار مؤثر است.
یکی دیگر از وظایف ملاتونین کاهش تولید استروژن در شب است.استروژن ریسک سرطانهای بدخیم را زیاد می کند. از 20 سال گذشته دانشمندان متوجه شدند که قرار گرفتن انسان زیرنور مصنوعی در شب بالانس استروژن را تغییر می دهد. (با کاهش ملاتونین ترشح استروژن افزایش می یابد).
بر اساس نتایج تحقیقات دانشمندان موسسه تحقیقات باست نیویورک و دانشگاه فیلادلفیا توقف ترشح ملاتونین در اثر قرارگرفتن اشخاص در معرض نور مصنوعی در شب موجب افزایش خطر ابتلا به سرطان سینه می شود. وقتى كه دوره هاى ترشح ملاتونين به دليل وجود نور مصنوعى مختل می شود، ترشح هورمون زنانه استروژن از تخمدانها بيشتر مى شود. استروژن زیاد پس از احتمال ابتلا به تومورهای حساس به استروژن بالا می رود.یکی از تومورهای حساس به استروژن سرطان سینه است.

طبق نظر پژوهشگران دانشگاه هاروارد، كار كردن مستمر در شيفت شب خطر ابتلا به سرطان سینه را به مقدار ۵۰ درصد افزايش مى دهد. همچنین کارمندانی که بصورت چرخشی حداقل 3 شب درماه شب کار هستند و این روند را برای 15 سال یا بیشتر ادامه می دهند به میزان 35% در معرض شیوع سرطان روده بزرگ و انتهای آن هستند. يك تحقيق در مورد تعداد مرگ و مير نشان داده است كه ضرر شب كارى مداوم از ضرر كشيدن ۲۰ سيگار در روزبيشتر است.
شایان ذکر است بطور کلی در نابینایانی که هیچگونه درک و دریافتی از روشنایی ندارند که با ترشح ملاتونین تداخل پیدا کند شیوع و ابتلا به سرطان سینه کمتر است نسبت به آن دسته از نابینایان که حتی به میزان اندکی نسبت به نورحساسند. کسانی که صرفاً چشمانشان معیوب ولی کور نیست خیلی از این قاعده مستثتی نبوده و به سرطان مبتلا می شدند.
زنانى كه هنگام صبح ملاتونين بيشترى در بدن داشته باشند در معرض خطر كمترى براى ابتلا به سرطان سینه هستند. زنان نابینا نیزهورمون ملاتونین بیشتری در بدنشان می باشد و 36% کمتر مبتلا به سرطان سینه می شوند.
می توان به این تحقیقات این مطلب را اضافه کـرد که در کشورهای صنعتی که شب را با نور مصنوعی مانند روز می سازند ، میزان ابتلا به سرطان سینه بیشتر است از کشورهای در حال توسعه و غیر صنعتی است.

خطرات یا بیماریهای مربوط به ملاتونین:
تحقيقات نشان داده است كه خوابيدن بطور مداوم در محلى با چراغ هاى روشن و کار کردن و بیداری های بلند مدت در شب مى تواند موجب افزايش خطر بيمارى قلبى، افسردگى و سرطان سینه در زنان بشود. این سرطان که شايعترين سرطان در زنان است در دهه پنجم تا ششم زندگى شيوع آن افزايش می یابد. در سراسر دنيا روشهاى تشخيص زودرس سرطان سينه وجود دارد که در اين روشهاى غربالگرى تقريباً از سنين ۲۰ سالگى شروع مى شود. زنان بايد ياد بگيرند ماهانه بعد از تمام شدن قاعدگى، سينه هايشان را معاينه نمايند و علاوه بر اين سالى يكبار حتماً به يك پزشك متخصص براى معاينه مراجعه كنند و از سن ۴۰ سالگی به بعد نیز انجام ماموگرافی توصیه می شود.
در زنانى كه سابقه وجود سرطان سینه در بستگان درجه اول، سابقه تابيده شدن اشعه به سینه و سابقه وجود بيمارى در سینه را داشته اند لازم است غربالگريشان زودتر و با دقت بيشترى انجام شود.
اين سرطان متأسفانه تا مرحله اى كه بزرگ مى شود ممكن است غدد لنفاوى زير بغل را نيز درگير كند ولی علائمى ندارد. از علائمى كه باعث مى شود زنان زودتر متوجه عوارض نور مصنوعی بر ملاتونین بدنشان شود و به پزشك مراجعه كنند ترشحات غير طبيعى به صورت ترشحات خونى، لمس توده، تغيير شكل ( كه پرتقالى شكل مى شود) وقرمز شدن پستان می باشد.از ديگر علائم وجود فرو رفتگى هاى پستان است. علائم مذكور از جمله علائم خطرناكى هستند كه زنان در صورت مشاهده بايد حتماً به پزشك مراجعه كنند و تحت درمان قرار بگيرند.
متخصصان بر اين باورند كه اين سرطان از زمان شكل گيرى تا مرحله تشخيص ۱۰ تا ۱۲ سال طول مى كشد و در اين زمان احتمال اين كه اين بيمارى غدد، ريه، استخوانها و ديگر اعضاى بدن را درگير كند وجود دارد.
جهت پیشگیری از ابتلا به سرطان سینه استفاده از غذاهاى كم چرب، زايمان در سنين پايين تر از ۳۵ سالگى و شيردهى مادران در جلوگيرى از ابتلا به اين سرطان مؤثراست و مصرف الكل ميزان بروز آن را افزايش مى دهد.
كليد درمان اين سرطان برداشتن کامل غده است. اگر لازم باشد شيمى درمانى و راديوتراپى نيز انجام گردد.
مصرف زياد يا ناصحيح ملاتونين آهنگ و ريتم فيزيولوژيك بدن را بهم مي زند و باعث اضطراب و تحریک پذیری می شود. ملاتونين همچنين در صورتي كه در طول روز استفاده شود باعث خواب آلودگي ميشود. اگر بعد از مصرف ملاتونين در شب، دچار خواب آلودگي در صبح شديد ميزان مصرف را كمتر كنيد. ملاتونين در پيشگيري و درمان بعضي از سرطان ها مخصوصاً آنهايي كه وابسته به هورمون هستند (براي مثال سرطان پستان، سرطان پروستات و سرطان سلول غيركوچك ريه) مؤثر و مفيد است. ملاتونین می تواند تا 70% سرعت رشد سلولهای سرطانی را کاهش دهد.
اين ماده همچنين تأثير مثبت داروهاي ضد سرطان (مانند اينترفرون و اينترلوكين -2) را افزايش و عوارض جانبي آنها را كمتر مي كند.
متاسفانه ملاتونین در مواد غذایی یافت نمی شود اما بصورت قرص کپسول و قرصهای زیرزبانی در دسترس است.

رابطه ملاتونین با نورهای مصنوعی:
در ساعات اولیه صبح وقتی تاریکی هوا تقریباً به بالاترین حد خود می رسد بیشترین میزان ترشح ملاتونین را در بدن شاهد هستیم. اما با قرارگرفتن انسان در معرض نور ترشح آن متوقف می شود. با مطالعاتی که روی موشهای آزمایشگاهی انجام گرفت، محققان بر این باورند که حداقل مقدار نوری که لازم است تا ترشح ملاتونین در موشها متوقف شود 2/. لوکس است که این مقدار دو برابر نور ماه است.حتی در حیوانات شب زی (جغد و خفاش و ...) نیز این هورمون حیاتی با تابش نور غیر استاندارد متوقف می شود. همچنین مشخص گردید قرار گرفتن موشها در معرض نور در شب(LAN) ترشح شبانه ملاتونین را کم کرده و رشد سلولهای سرطانی کبد را افزایش می دهد. حتی نور ضعیف ترشح ملاتونین را متوقف می کند و باعث پیشرفت تومورهای سرطانی می شود. موشهایی که در یک محیط نرمال از نظر شب و روز نگهداری می شدند دارای ترشح طبیعی ملاتونین بودند.
همچنین مطالعات نشان می دهد که رنگ نور در داخل و خارج از منزل نیز در سلامتی دیگر جانداران و اکوسیستم تاثیر بسزایی دارد.

چه مقدار؟ چه مدت؟ چه رنگی؟
ترشح ملاتونین به رنگ نور شدت آن و مدت تابش به چشم ها بستگی خواهد داشت. جالب توجه است که این اثر حتی با چشمهای بسته نیز منتقل می شود. محققان دریافته اند تنها 2 نفر از 8 نفری که در معرض 2000 لوکس از نور سفید برای 60 دقیقه با چشمهای بسته بین ساعت 12 شب تا 2 بامداد قرار گرفته اند به مراتب ملاتونین کمتری در بدنشان ترشح شده است.
کسانی که در اتاق خوابشان تاریکی محض حکمفرما نیست و با نورهایی مثل نور تلوزیون، صفحه مانیتور، نور چراغ مطالعه و چراغ خواب یا نوری که از خیابانها و فضای بیرون از منزل از پنجره های بدون حفاظ (پرده) وارد اتاق خواب می شوند بـه خواب می روند با توقف ملاتونین در بدنشان مواجه می شوند. یک اتاق معمولی در شرایط متعادل بین 150-180 لوکس روشنایی دارد. با این حال همه مردم به صورت صحیح به خواب نمی روند
نتایج نشان می دهد که نور تکرنگ قرمز 100 لوکس که مقداری منطقی برای یک اتاق نشیمن است, 403 ساعت طول می کشد تا باعث توقف 50% از ملاتونین شود. شمع 66 دقیقه, لامپ نئون 60 وات 39 دقیقه, لامپ فلورسنت دولوکس 58 وات 15 دقیقه و نور سفید خالص LED 13 دقیقه.
از نظر محققان تکنولوژی, نور از سال 1960 تاکنون پیشرفتهای زیادی کرده است. از لامپهای نئون (نور زرد) تا لامپهای HID امروزی. نورهای خیابان مثل نورهای جیوه ای پر فشار کهربایی رنگ, نورهای سفیدMH نورهای MV ی آبی , سبز, نور سفید فلورسنت ها با خروجی بالا, انسان ها را به نسبت گذشته در معرض هر چه بیشتر طول موج نور آبی قرار می دهد. که این انتشار نور آبی بیشتر از هر چیز ترشح ملاتونین را متوقف می کند.
بنابر تحقیقات انجام شده بر روی انسان ها به این نتیجه رسیده اند که نور بسیار ضعیف حتی به مقدار 1/0 نور آبی ترشح ملاتونین را بیش از هر رنگ نور دیگری متوقف می کند.
تحقیقات بیشتری لازم است که تا مقدار دقیق روشنایی و مدت روشنایی و رنگ نورهای مورد استفاده که باعث توقف ملاتونین می شود را روشن سازد.
در روز معمولاً دفاتر تجاری به قدری تاریک هستند که ترشح هورمون ملاتونین متوقف نمی شود بنابر این شخص با فرآیندی به نام "تاریکی زیست شناسی" مواجه می شد.
نمونه های خونی فاقد ملاتونین که از افراد در معرض نور مستقیم لامپ مهتابی تهیه شده بود , موجب تحریک رشد تومورهای پستان درموش ها می شوند این در حالی است که نمونه های خونی حاوی مقادیر غنی ملاتونین که از افراد در معرض تاریکی مطلق تهیه شده موجب کاهش رشد تومور می شود.

راهکارهای جلوگیری از بیماریهای مربوطه:
نورهای مصنوعی باید به گونه ای طراحی شوند که کمترین تلاقی را با ریتم 24 ساعته بدن انسان داشته باشد. با داشتن اصول و ذهنیتی مبتنی بر احتیاط، پیشنهادات عملی برای طراحی صحیح نورهای داخل و خارج محیط وجود دارند که می توان از آنها برای سلامت انسان و پیرامونشان بهره برد.
1- بهترین میزان نور برای روشن کردن یک محیط استفاده از نور طبیعی روز است و اگر در بعضی از دفاتر پنجره ای وجود ندارد, باید از نوری غیر درخشنده و روشن که طول موج کامل نور سفید را دارد استفاده شود که برای ساعت 24 ساعته بدن, حالت نور روز طبیعی تداعی شود.
2- فضای داخل محیط ها در شب باید تاریک باشد. طول موج های آبی حذف شوند وطول موج ها باید به سمت نورهای زرد یا نارنجی برود. مطالعه در نور لامپ های نئون به جای فلورسنت باعث می شود که چشم در معرض انتشار نور آبی نباشد.
3- تاریکی مطلق به هنگام خواب ارجح است. تلوزیون و چرغ خواب نباید به هنگام خواب روشن گذاشته شود.
4- در خیابان ها باید نوری محافظت شده و استاندارد نصب شده باشد تا ورود این نور را به داخل خانه ها به حداقل برساند.
5- چون دامنه انتشار نور آبی سدیمی های تحت فشار کمتر است این لامپ بیشتر توصیه می شود.
6- ترکیب هالوژن با آهن و بخار جیوه اثر کمتری دارندو دامنه وسیعتری از نور آبی را منتشر می کند. نور سدیم کم فشار این امتیاز را دارد که از همه موثرتر است. به عنوان مثال سدیمی های کم فشار نسبت به دیگر منابع نور بیرونی بیشترین لومن را در هر وات از خود خارج می کند. سدیمی های کم فشار تنها یک طول موج نور زرد به طول 589 نانومتر را منتشر می کند. و بنابر این کمتر باعث کاهش ترشـح ملاتونین می شـود. هم چنیـن این لامپها توسط ستاره شناسان نیز ترجیح داده می شوند زیرا می توانند به راحتی آن را ----- کنند.
ایراد این لامپها این است که مورد توجه عموم مردم نیست.

درمان با ملاتونین:
براي درمان بيخوابي مصرف 3 ميلي گرم ازملاتونین يك ساعت قبل از خواب معمولاً مفيد است، اگرچه ميزان 0/1 تا 0/3 ميل گرم آن باعث ايجاد خواب در بعضي افراد ميشود. اگر مصرف 3 ميلي گرم در شب به مدت 3 روز مؤثر نباشد 6 ميلي گرم 1 ساعت قبل ازخواب مصرف شود. ميزان مفيد هورمون وقتي است كه فرد خواب آرامي داشته باشد و در طول روز خسته و تحريك پذير نباشد.
براي درمان جت لگ 5 ميلي گرم ملاتونين يكساعت قبل از خواب شروع شود تا به ميزان مورد نظر برسد و به مدت 5 روز ادامه يابد. ميزان مصرف اين هورمون براي درمان سرطان خيل بيشتر 100 تا 50 ميلي گرم در روز) است. از ملاتونين به مدت طولاني بدون نظر پزشك استفاده نكنيد.
اگر دچار بيماري خودايمني نظير لوپوس، روماتيسم مفصلي يا يك سرطان سيستم ايمني نظير لمفوم يا لوكمي هستيد، مصرف ملاتونين براي شما خوب نيست.
اگر حامله هستيد يا شير مي دهيد از ملاتونين استفاده نكنيد چون ملاتونين مي تواند مانع از باروري نیز گردد.
تداخل های احتمالی
* ويتامين ب-12 سطح توليد ملاتونين را تغيير مي دهد. اگر سطح ملاتونين خون شما پايين ميزان ويتامين ب-12 نيز پايين است. مصرف ويتامين ب-12 (1/5 ميلي گرم متيل كوبالامين در روز) مي تواند باعث بهبود اختلالات خواب شود، زيرا اين ويتامين تولد ملاتونين را افزايش مي دهد.
* داروهاي ضد التهابي غير استروييدي (NSAIDs)، مانند آسپيرين و ايبوپروفن سطح توليد ملاتونين در بدن را كاهش مي دهد. بنابراين بهتر است قبل از خواب از اين داروها استفاده نكنيد. بتابلاكرها نيز مانع بالا رفتن ملاتونين در شب می شوند.
* پروتئين، ويتامين ب-6، نياسين آميد و استيل كارنيتين همگي به توليد ملاتونين كمك مي كنند.
* بعضي از داروهاي ضد افسردگي سطح ملاتونين مغز را افزايش مي دهند. در یک مطالعه Double-blind کوچک به این نتیجه رسیدند که استفاده 125 میکروگرم از ملاتونین در 8 تا 12 ساعت پس از بیدار شدن در کاهش علائم افسردگی موثر بوده است. بنزوديازپينها، مانند واليوم و Xanax، مانع از تولید ملاتونین می شوند.
الكل و كافئين و ديورتيك و بلوك كننده هاي كانال كلسيم مانع از توليد ملاتونين مي شوند.

منابع:
دکتر فرحناز كشاورزى متخصص زنان و زايمان/ افزایش سن و خطر سرطان سينه/ روزنامه ایران/شنبه 30 اردیبهشت 1385- 22 ربیع الثانی 1427 Sat, May 20, 2006

برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید

برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید

برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید

برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید

مترجمان: دکتر مریم محبی، علیرضا بهمن پور ، آزاده موگویی
تالیف از سید حامد میرزاخلیل

[ghazal_ak]

خیرگی یا چشم زدگی زمانی رخ می دهد که اشعه مستقیم نور لامپ با شدت زیاد در محور دید رانندگان و عابرین قرار گیرد. بطور مثال حتماً در کودکی حس کنجکاویتان باعث شده تا به خورشید خیره شوید. لطفاً دوباره امتحان نکنید...

خیرگی:
خیرگی یا چشم زدگی زمانی رخ می دهد که اشعه مستقیم نور لامپ با شدت زیاد در محور دید رانندگان و عابرین قرار گیرد. بطور مثال حتماً در کودکی حس کنجکاویتان باعث شده تا به خورشید خیره شوید. لطفاً دوباره امتحان نکنید. فقط بخاطر بیاورید پس از آن چه اتفاقی برای تصویر چشمتان افتاده. ضمن آسیب دیدن چشم وسط تصویری که شما از محیطتان دریافت کرده اید لکه ای سبز رنگ هویدا می شود یا نور چراغ مطالعه ای که با شدت زیاد از فاصله کم مستقیم بصورت متهم می تابانند. همه اینها مثالهای ساده ای است که اگر کمی به اطرافمان دقیق شویم نمونه های بیشتری را می توانیم پیدا کنیم.
خیرگی از مسائلی است که در طراحی روشنایی به خصوص روشنایی معابر باید از وقوع آن جلوگیری کرد. در خیرگی به جهت اینکه پس زمینه عابر بسیارپر نور است سبب کم شدن دید یا ناپدید شدن عابر از دید راننده شده خطرتصادفات را بالا می برد. به عکس های این هفته توجه کنید. اما برای کنترل و از بین بردن آن چه باید کرد؟
-1 با افزایش ارتفاع نصب پایه نور زیاد را از محور دید رانندگان و عابرین خارج نمود.
-2 با استفاده از چراغهایی که شدت نور حداکثر آن ها در زوایای بزرگ نسبت به محور عمود چراغ که معمولاًدر محور دید رانندگان اتفاق نمی افتد خیرگی را کاهش داد.
اما اجازه بدهید رفته رفته وارد مباحث علمی تر نیز بشویم. در اینجا لازم است شدت نور تعریف شود.
شدت نور را با I نشان می دهند. که با کاندیلا اندازه گیری می شود . یک کاندیلا هم 60 برابر کوچکتر از شدت نور ساطع شده از یک سانتیمتر مربع سطح جسم سیاه در درجه حرارت 2045 کلوین در جهت عمود بر سطح است. یعنی یک تشعشع کننده سیاه در دمای 2045 کلوین دارای درخشندگی 33 کاندیلا بر متر مربع است.
I=dφ /dw
بد نیست رفته رفته به حقوقمان در زمینه آلودگی نوری نیز آشنا شویم و ببینیم آیا قانونی در کشورمان در مورد آلودگی نوری وجود دارد یا نه؟
خیرگی به قدری مهم است که مرکز تحقیات نیرو(متن) و شورای عالی معماری و شهرسازی استاندارد و قوانینی برای نصب تیرهای چراغ برق در نظر گرفته اند.
به گوشه ایی از آن توجه فرمایئد:
به جهت وجود دید کافی به منظور رویت اشیایی که بر روی سطح مسیر قرار دارند و برای رانندگانی که با سرعت مطمئنه و مجاز در خیابانها تردد می کنند سیستم روشنایی باید به نحوی طراحی شود که تمایز لازم برای دیدن اشیائ روی سطح زمین ایجاد گردد. در حقیقت وظیفه سیستم روشنایی علاوه بر تامین نور کافی در قسمتهای مختلف راه حداکثر نمودن تطابق میان اشیاء و زمینه آنها )سطح زمین) است.
راهكار:
جهت جلوگيري از خيرگي يا چشم زدگي حاصل از چراغهاي خيابان مي توان روش هاي مختلف را بكار برد.در روش اول با افزايش ارتفاع نصب چراغ جهت خارج كردن چراغ هاي نزديك از محور ديد رانندگان و عابرين، چشم زدگي را كاهش مي دهند. شكل روبرو كاهش نسبي چشم زدگي را نسبت به افزايش ارتفاع نصب نشان مي دهد. همچنين در اين نمودار كاهش خيرگي نسبت به ارتفاع نصب(شار نوري لامپ ثابت)

رابطه برخي از مجامع روشنايي جهت چراغ ها با شار نوري مختلف، ارتفاع نصب متفاوتي پيشنهاد مي كنند.




شار نوري لامپ(لومن)، ارتفاع نصب(متر)
20000 10.5
20000تا 45000 10.5 تا 13.5
45000 تا 90000 13.5 تا 18


در روش ديگر با بكارگرفتن چراغهايي كه شدت نور ماكزيمم آنها در زواياي بزرگ نسبت به محور عمود چراغ كه معمولاَ‌ در محور ديد رانندگان قرار ميگيرد اتفاق نمي افتد، چشم زدگي را كاهش مي دهد. اين نوع چراغ ها در تقسيم بندي انجمن مهندسان روشنايي آمريكا چراغ با پخش عمودي كوتاه و در نامگذاري برخي كشورها از جمله آلمان و انگلستان به نوع قطع شده معروف است.

جالب است در اینجا یک نمونه فاحش خیرگی را به شما معرفی کنم تااگر مسیرتان در شب به آنجا خورد ببینید مردم ما تا چه حد به اطرافشان بی اعتنا هستند.
میدان نوبنیاد به سمت شمال از خیابان اقدسیه (که بیمارستان چمران درآن واقع است) کارخانه صاایران پروژکتوری بسیار قوی را به سمت جنوب کار گذاشته که ظاهرا برای روشن ساختن دیواره مشرف به پیاده روی شرقی آن مکان است. اما رانندگانی که این خیابان را به سمت شمال می آیند در 200 متری آن محل هیچ عابری قابل رویت برایشان نیست. اما کدام مان چرایی آن را جویا می شویم.آیا شهرداري یا راهنمایی و رانندگی نباید در این امر مسئول و پاسخگو باشند؟
لازم به ذکر است خیرگی تنها از اثرات آلودگی نوری بر انسان نیست بلکه در مبحث اثرات آلودگی نوری بر حیوانات نیز دیده می شود که در آینده نزدیک به آن پرداخته می شود.


منابع:
مهندسی روشنایی / دکتر حسن کلهر
آیین نامه طراحی هندسی معابر شهری1372
IES LIGHTING HANDBOOK, application volume
گردآوري: سید حامد میرزاخلیل

[ghazal_ak]

گیاهان چه می شوند:
در نوعی تقسیم بندی، گیاهان به دو دسته نور پسند و سایه پسند تقسیم می شوند.
هر گیاه بنا به این تقسیم بندی مقدار معینی نور برای زندگی وعمل فتوسنتز نیاز دارد که به حیات خود ادامه دهد.گیاهان نور پسند ميزان كلروپلاست پائین را در طول زندگی خود نیاز دارند...
اثرات مخرب آلودگی نوری بر گیاهان شامل:
1. اختلال در رشد
2. اختلال در زمان از دست دادن برگها در فصل ریزش
3. اختلال در بروز رنگهای طبیعی
4. اختلال در جهت رويش

در نوعی تقسیم بندی، گیاهان به دو دسته نور پسند و سایه پسند تقسیم می شوند.
هر گیاه بنا به این تقسیم بندی مقدار معینی نور برای زندگی وعمل فتوسنتز نیاز دارد که به حیات خود ادامه دهد...
گیاهان نور پسند ميزان كلروپلاست پائین را در طول زندگی خود نیاز دارند بدین جهت 10% از نور محیط را که معادل 4200 لوکس می باشد جذب می کند. این مقدار را با یک لامپ تنگستن 60 وات مقایسه کنید که نوری را که به میز تحریر شما می رساند حدود 100 لوکس می باشد.
اما گیاهان سایه پسند با كلروپلاست بالا75% از نور محیط را که معادل 75 لوکس می باشد جذب خود می کنند.
اما طبق قانون بردباري رسیدن هر نوع نور بیش از اندازه ذکر شده به گیاه، رشد آن را دچار اختلال می کند و در مواقعی مرگش را تضمین می نماید.
قانون بردباری = افزايش يك عامل محيطي مي تواند عامل محدود كننده باشد.می توان اینطور گفت که بالا رفتن يك عامل باعث پائين آمدن بقيه عوامل مي شود.
از نتایج برهم خوردن سیکل زندگی گیاهان می توان به درختان برگ ريزی اشاره کرد که در زمان ریزش برگهایشان توان نمایش رنگهای پائیزی خود را از دست می دهند و یا درختانی که بر اثر آلودگی نوری، فصل از دست دادن برگ خود را فراموش کرده و دیده شده تا نیمه های زمستان همچنان دارای برگهای زرد می باشند. این عامل و همزمانی بارش برف در این فصل باعث سنگین شدن بدنه درخت و سرنگون شدن آن می گردد.


نویسنده: سید حامد میرزاخلیل

[ghazal_ak]

میزان آلودگی نوری به 9 دسته تقسیم می شود.نوع اول آسمان رصدی ايده آل(سياه):تابش زمينه منظومه شمسی يا نوار دايرة البروجی نمايان است. حتی کهکشان m33 با چشم غير مسلح به صورت جرمی واضح قابل مشاهده است.
نوع اول:
آسمان رصدی ايده آل(سياه) :
تابش زمينه منظومه شمسی يا نوار دايرة البروجی نمايان است. حتی کهکشان m33 با چشم غير مسلح به صورت جرمی واضح قابل مشاهده است. حد قدری در اين آسمان خاص برای چشم غير مسلح به 6/7 تا 8 می رسد(البته با دقت). وجود مشتری و زهره در آسمان باعث تنزل تطبيق چشم در شب می شود. درخشش جو(يک نوار 15 درجه ای که به صورت بسيار کم نور و طبيعی در بالای افق ديده می شود ) به آسانی آشکار است.
با ابزار 32سانتيمتری (12 اينچی) ستاره هايی تا قدر 5/17 قابل تشخيص اند همچنين با ابزار 50سانتيمتری (20 اينچی ) و با بزرگنمايی معمولی اجرامی با قدر 19 در دسترس اند. اگر در يک ناحيه ی که با چمن پوشيده شده است و به وسيله درختان احاطه و مرزبندی شده است قرار بگيريد، تقريبا تلسکوپ شما و چيزهايی که در اطراف شما وجود دارند نامريی هستند.
نوع دوم:
آسمان رصدی واقعی (خاکستری) :
نور جو شايد در افق به سختی قابل رؤيت باشد. M33 هنوز به آسانی قابل رصد است. راه شيری در آسمان تابستان با جزييات زياد وبا چشم غير مسلح ديده می شود. با چشمهای معمولی(نه تيزبين) قسمتهای روشن آن مانند رگه های سنگ مرمر خودنمايی ميکنند. نور دايرة البروج هنوز به اندازه کافی روشن است تا ايجاد سايه ضعيفی کند. درست قبل از سپيده و بعد از گرگ و ميش رنگ اين نوار به زردی ميگرايد( البته در مقايسه با نمای رنگ راه شيری).
ابرها در آسمان به صورت فضاهای خالی يا چاله هايی سياه در زمينه آسمان پر ستاره ديده ميشوند. شما تلسکوپ و اطراف خود را به صورت مبهم مشاهده ميکنيد.(البته جدا از تشخيص آنها در زمينه آسمان پر ستاره) بسياری از خوشه های فهرست مسيه با چشم غير مصلح قابل تشخيص اند.حد قدری چشم غير مصلح 1/7 تا 5/7است ودر اين حال اين حد برای تلسکوپ 32سانتيمتری به 16 تا 17 می رسد.
نوع سوم:

آسمان روستايی (آبی) :
نشانه هايی از آلودگی نوری در افق قابل تشخيص است. ابرها شايد به صورت کم نور و درحاليکه نورانی ترين قسمتهای آسمانند در افق قابل تشخيص باشند ولی هنوز در بالای سر غير قابل تشخيص هستند. راه شيری هنوز به صورت ساختاری پيچيده نمايان است. و خوشه های کروی مانند m4، m5، m15، m22 اجرام قابل دسنرسی برای ديد با چشم غير مسلح هستند.
M33 در گوشه های ميدان ديد شما سوسو ميزند . نور دايرة البروجی از بهار و پاييز (زمانی که از افق در حدود 60درجه ارتفاع دارند بعد از گرگ و ميش و قبل از سپيده ) کم نورتر از قبل قابل مشاهده است. تلسکوپ شما در فاصله 20 تا30 فوتی به صورت مبهم ديده می شود. حد قدری چشم غير مصلح بين 6/6 تا7 است و اين حد برای يک تلسکوپ بازتابی 32سانتيمتری به 16 می رسد.
نوع چهارم:
آسمان روستايی / حومه ی شهری :
گنبدهای آلودگی نوری پراکنده در جهت های مختلف افق ديده ميشوند. نور دايرة البروجی قابل تشخيص است اما در هنگام تاريک روشن هوا تا نصف مسير خود تا سر سو بيشتر امتداد ندارد. راه شيری با ارتفا ع کافی از افق هنوز حرفی برای گفتن دارد ولی نه مثل قبل و آشکارترين ساختار به حساب می آيد.
M33 به سختی و به صورت گذرا با چشم غير مصلح و فقط در عرضهای جغرافيايی بالای 50 رصد می شود. ابرهای اطراف آلودگی های نوری درخشان به نظر می رسند، البته کمی درخشان ولی هنوز بالای سر ديده نميشوند.
شما به راحتی می توانيد تلسکوپ خود را در فاصله های دور پيدا کنيد. حد قدری برای چشم غير مسلح 1/6 تا 5/6 و برای يک بازتابی 32سانتيمتری که از بزرگنمايی معمولی استفاده ميکند 5/15 خواهد بود.
نوع پنجم:
آسمان حومه ی شهر :
دور دايرة البروجی فقط به صورت اشاره هايی (بهترين موقعيت در شبهای بهار وپاييز) نمايان است. راه شيری به صورت بسيار کم نور يا حتی غير قابل تشخيص و به صورت ساختاری رنگ و رو رفته در نزديکی های افق و بالای سر پديدار است. گنبدهای نوری حاصل از آلودگی نوری در بيشتر جهات مشهود است. بيشتر يا همه ابرهای موجود در آسمان ازخود آسمان روشنترند. حد قدری برای چشم غير مسلح 6 تا 6/5 و برای ابزار اپتيکی 32 سانتيمتری به 5/14 تا15 می رسد.
نوع ششم:
آسمان حومه ی شهری روشن :
هيچ ردی از نور دايرة البروج ديده نمی شود(حتی در بهترين شبها). آثاری از راه شيری فقط در نزديکی سرسو مشاهده می شود. آسمان تا ارتفاع 35 درجه ای از افق به رنگ خاکستری روشن ديده می شود. ابرها در آسمان آزادانه می درخشند . شما هيچ مشکلی برای پيدا کردن چشمی يا ملحقات تلسکوپ خود نداريد. M33بدون کمک گرفتن از دوچشمی هم قابل رؤيت است و m31 به صورت بسيار کم نور با چشم غير مسلح ديده می شود. حد قدری برای چشم غير مسلح 5/5 و برای تلسکوپ 32 سانتيمتری با چشمی معمولی آن، به 14 تا 5/14 می رسد.
نو ع هفتم:
آسمان شهری / حومه ی شهری :
تمام زمينه آسمان به رنگ خاکستری روشن است. وجود منبع نورهای قوی در تمام جهات مشهودند. راه شيری تماماً نامريی است. M44 ياM31 ممکن است با دقت بسيار به صورت محوآشکار و پنهان گردند. ابرها با سربلندی می درخشند. حتی پرنورترين اجرام مسير نيز با تلسکوپ های معمولی کمرنگ تر از حد متعارف ديده می شوند. حد قدری چشم غير مصلح در اين آسمان به سختی به 5 می رسد و برای يک تلسکوپ بازتابی 32سانتيمتری به کمتر از 14 می رسد.
نوع هشتم:
آسمان شهری(روشن) :
آسمان به صورت خاکستری روشن يا نارنجی ديده می شود و شما به راحتی می توانيد تيترهای روزنامه را مطالعه کنيد. در شبهای خوب M31 و M44 ممکن است بوسيله يک رصدکننده با تجربه تشخيص داده شوند و فقط پر نورترين های فهرست مسيه با تلسکوپ های معمولی قابل رؤيت هستند. بعضی از ستاره ها که ساختار اصلی صور فلکی را می سازند به سختی ديده يا اصلاً ديده نمی شوند.
با چشم غير مسلح می توان ستاره هايی تا قدر 5/4 را شکار کرد.( البته در بهترين حالات و اگر بدانيد که کجا دنبالشان بگرديد). حد قدری بازتابی 32 سانتيمتری کمی بهتر از 13 است.
نوع نهم:
آسمان داخل شهری-روشن :
آسمان حتی در سر سو کاملاً روشن است. بيشتر ستارگان تشکيل دهنده ی ساختار اصلی صورفلکی، نامريی هستند و صور فلکی کم نور مانند سرطان و حوت در هر صورت غير قابل مشاهده اند. بجز خوشه پروين (البته آن هم احتمال دارد ديده نشود) هيچ جرمی از فهرست مسيه با چشم غيرمصلح قابل رؤيت نيست.
بهترين اجرام آسمانی که برای رصد با تلسکوپ پيشنهاد می شوند ماه، سياره ها و تعداد کمی از خوشه های ستاره ای پر نور است(البته اگر پيدايشان کنيد).
حد قدری برای چشم غير مصلح کمتر از 4 است.

مترجم: سید حامد میرزاخلیل
منبع:darksky.org

[ghazal_ak]

5 ژوئن 2004 تيتر روزنامه رجیستر شهر دیس موینس:

در اين مطلب می خوانید: "خاموشي چراغهاي خيابانها موجب افزايش آمار جرم نشد"
چگونه براي تلاش در جهت حفظ شهر و همچنين ماليات پردازاني كه سالانه نزديك به ربع ميليون دلار ماليات مي پردازند، شهر 39% از پرنورترين چراغهاي خيابان های اصلي اش را خاموش كرد؟ ...

نتيجه: چند مغازه دار و پليس نگران، در مقابل تعداد زيادي كه بر ترس خود غلبه كردند: 5/3 درصد افت در زمينه جرم هايي از قبيل خرابكاري، ورودي منزل و سرقت. شكه شديد؟ بايد بشنود.
مشكل
روشن كردن فضاي بيرون به جهات حفاظتي، در كشور ما آنقدر رايج است كه مي توان نتيجه گرفت اين ملت باور دارد كه اهريمن واقعاً در تاريكي تجلي مي يابد. جاناتان ادواردو می گوید : "خشكه متعصب ها رفته اند" و اكثر ما امروز مي دانيم كه غرق در نور كردن حياطمان در شب، شيطان را دور نخواهد كرد. البته كه همه ما خواستار خانه اي امن هستيم اما روشهايي كه زماني فکر می کردیم صحیح است ديگر كارساز نيستند.
اعتقاد كهنه "نور بيشتر ، بهتر است" سالهاي درازي حكمفرما بوده چنانچه كاملا ًنسبت به راه حل هاي واقعاً كار ساز بي توجه ايم. مطالعات زيادي توسط مراجع معتبر بر روي اين موضوع صورت گرفته و نتايج حاصله احتمالاً براي شما غير منتظره خواهند بود.
در 1977 دپارتمان دادگاهي جهت تعيين رابطه روشنايي و ميزان جرم درآمریکا تشكيل شد و در پايان مرحله I گزارشهاي نهايي چنين بود: "در حاليكه هيچ آمار قابل توجهي از شواهدي كه نشان دهد روشنائي خيابان بر ميزان ارتكاب به جرم تاثير دارد، دردست نيست. خصوصاً اگر محل جرم را نيز بحساب آوريم، گزارش قاطعي مبني بر اينكه افزايش روشنایي ترس از جنايت را كاهش مي دهد، وجود دارد. (انيستيتوي ملي مجري قانون و دادگاه جنایي. ژوئيه 1977) برخي از شهروندان دیس موینس قطعاً ثابت كردند كه مقدار كم روشنایي ترس از جنايت را افزايش مي دهد. مقاله روزنامه Register تاكيد كرد:
"چه اهمیت دارد صرفه جویی در هزینه ا زمانیکه هنوز مردم قانع نشدند كه خاموش كردن 39% چراغهاي خيابان ايده خوبي بوده. به نظر مي رسد برخي شهروندان هنوز از تاريكي مي ترسند. وقتي در موردش فكر كنيم، كاهش ترس از جنايت بدون كاهش ميزان واقعي جنايت، پديده خطرناكي است. اين بدان معناست كه اجازه می دهیم كسي با سرابي از امنيت، احساس آرامش كند در حاليكه اين احساس آرامش در تاريكی تنها ما را از غرايز طبيعي مان جهت دفاع از خود خلع سلاح مي كند.
دادگستري كه جايگزين سازمان ملي شد، به مطالعات 1977 ادامه داده و در گزارش 1997 خود اضافه كرد: ما فكر مي كنيم روشنائي در برخي اماکن موثر و در جاهاي ديگر غير موثر و بي فايده است.
مشكل آفريني رابطه ميان روشنايي و ارتكاب جرم هنگامي افزايش يافت كه ادعا شد مهاجمين براي تعيين هدف هاي مناسب و موقعيت هاي كم ريسك تر، خود، محتاج نور هستند.(فلمينگ و بروز 1986)
به نظر میرسد آمريكائيها تنها كساني هستند كه به این موضوع علاقه نشان مي دهند. در سال 2002 محققان استراليائي يك بازنگري انتقادي نسبت به كميته پارلماني در زمينه جرم و مواد مخدر در ايالت ويتورياي استراليا صورت دادند.
بطور خلاصه، پروژه مورد بحث ثابت كرد روشنايي مشخصاً ميزان ترس از جنايت را كاهش مي دهد ولي شواهد علمي بدست آمده از مطالعات، نشان می دهد كه روشنایي هيچ تاثيري بر كاهش وحشيگري و جرائم مالي ندارد و اين خلاف عقيده برخي حقوقدانان دايره پيشگيرياز جرائم مي باشد. (به هر حال) انتظار مي رود نورپردازي صحيح به ميزان لازم در فضاهاي بيروني، جرم و جنايت را در موارد مقتضي كاهش دهد.
كوشش براي آگاهی:
چاك جنر(Chuck Genre) از مركز تحقيقات امنيت عمومي در مقاله اي درآخرين خبرنامه "پيشگيري از جنايت بوسیله نورپردازی " افسانه: نور بيشتر، بهتر است را اينطور بيان مي كند:"بطور شهودي ممكن است نور بيشتر بهتر به نظر بيايد" . متاسفانه مسئله به اينجا ختم نمي شود.
نور زياد ديد را كاهش مي دهد جنز ادعا مي كند كه يكي از حقايق ماندگار اين است كه كيفيت نور به اندازه كميت آن حائز اهميت است.
مسئله پيشگيري از جنايت بوسیله نورپردازی به اندازی حائز اهمیت شد که كنفرانس سالانه اي جهت بحث پيرامون روشهاي تازه و نوظهور كاهش جنايت برگزار شد و تكنيك هاي نورپردازي نیزً يكي از داغترين عناوين آن بود. مثلا سميناری که در Brisbane استراليا برگزار شد به بررسی موضوع " مردم و اجتماعات امن تر: ضرورت پيشگيري از جنايت با نورپردازی" پرداخت. انجمن مهندسي نورپردازي شمال آمريكا نیزکه معتبرترين گروه نورپردازي این کشور است مقاله اي به اين سمينار ارائه كرده بود.
IESNA در سال 2003 مطلب جديدي با عنوان "نورپردازي امنيتي براي مردم، اموال و اماكن عمومي " چاپ كرد. اين مطلب هشداری بر ضد روشنائي بيش از حد و خصوصاً نورهاي خيره كننده بود. این مجله در این مطلب خود به به آزارهای نور خيره كننده که موجب آزار، ناراحتي و يا فقدان قوت تشخيص و وضوح ديد می شود اشاره داشت.
شما چه كاري مي توانيد بكنيد؟
IFSNA هم مانند انجمن آسمان تاریک آمریکا ايده "عملكرد بهينه" را هنگام پايه گذاري تفكر نورپردازي امنيتي تشويق و تائيد كرد. اين به معناي به حساب آوردن اجزاي موثر در طراحي نورپردازي از قبيل محيط (شامل آلودگي نوري، تعدي نور و تاثير مخرب نور بر جانوران وگياهان)، اقتصاد، قوانين نوري و بقاي انرژي است.
جاناتان لاشر، مدير بين المللي (پيشگيري از جنايت بوسیله نورپردازی) اين نياز را منعكس مي كند:
"اهمیت نورپردازی در پروژه هایمان نبايد هرگز ناديده گرفته شود. بسياري از شهروندان ساكن در مناطق آلوده نوري هيچگاه ستاره ها را نديده اند چرا كه ما با نورپردازي متمركز آسمان را روشن نموده ايم. آگاهي داشتن از رابطه کارهایمان با دنياي اطرافمان حقيقتاً مسئوليت ماست."
حال که از اهمیت استاندارد سازی نورپردازی اماکن مختلف آگاه شدیم به بررسی یک تجربه که در کشور ایسلند در مورد کاهش نور و سرقت رخ داده توجه فرمائید.
پنج شنبه شب 6 مهرماه 1385 تمام چراغ های خیابان های پایتخت کشور ایسلند به مدت نیم ساعت خاموش شد. در واقع به سه دلیل متفاوت این کار صورت گرفت. نخست، این پیشنهاد را یک منجم سرشناس مطرح کرد چون او معتقد بود که با چنین کاری می توان تمام ستارگان موجود در آسمان را بسیار بهتر و واضح تر تماشا کرد. دلیل بعدی افتتاح یک جشنواره فیلم در این شهر بود که مراسم افتتاح آن با این خاموشی برگزار شد. و دلیل آخر هم انجام یک مانور توسط پلیس برای شبیه سازی زمانی که برق شهر به طور کامل قطع می شود. به گفته پلیس دراین سی دقیقه هیچ جرم وجنایتی در شهر رخ نداد.
به یاد داشته باشید انجمن آسمان تاریک آمریکا مخالف خاموشی چراغ ها است این انجمن تاکید بر استفاده از لامپهاي بدون خيرگي با هدایت صحیح پرتو های نور و با ميزان نور معقول را دارد. يك عقيده ارسطوئي در مورد روشنائي وجود دارد، تنها بر چيزي نور بيندازد كه نياز به نورافكن دارد، اگر نياز داشت، تنها به مقدار لازم نور را بكار گيريد. اين اصول هستند كه با تحقيقات حرفه اي تركيب شده و حقيقتاً ما را در زمينه امنيت شخصي و مالي روشن كرده و تمام فوائد و كيفيت نورپردازي فضاي بيروني را تامين و تضمين مي نمايد.

مترجم: سيد حامد ميرزاخليل
منبعarksky.org

[ghazal_ak]

مبارزه با آلودگي نوري در کشور ما سال‌هاي اوليه عمر خود را طي مي‌کند؛ بطوريکه اغلب قريب به اتفاق مردم کشورمان حتي نام اين آلودگي به گوششان آشنا نيست. همچنين در کنار اين موضوع ما امروزه مواجه با سير بسيار صعودي پيشرفت نورافشاني در شهرها و روستاها هستيم. به همين دلايل لزوم پرداختن به اين مشکل از طرف تمامي گروه‌هاي ذي‌نفع و متخصص مانند" جامعه معماران، مهندسان برق، روانشناسان، پزشکان، صنعتگران و منجمان به‌شدت احساس مي‌شود.

به نظر مي‌رسد براي ترغيب گروه‌هاي مختلف جامعه براي انجام فعاليت‌هاي اجرايي در جهت کنترل آلودگي نوري مي‌بايست با اطلاع‌رساني و آموزش در اين زمينه آنان را نسبت به اهميت اين موضوع حساس نمود. انجام فعاليت‌هاي آموزشي موثر ظرافت‌ها و پيچيدگي‌هاي خاص خودش را دارد و آن گاه که درباره آلودگي نوري که موضوعي نو پا در کشور ما است باشد توجه به اين ظرافت‌ها و پيچيدگي‌ها اهميت بيشتري پيدا مي‌کند.
در اين مطلب کوتاه سعي داريم تجاربمان را که از انجام فعاليت‌هاي آموزشي مختلف کسب کرده‌ايم در اختيار گروه‌هاي علاقمند ديگر بگذاريم. راهنماي گام‌ به گامي که در ادامه مي‌آيد پيشنهاد ماست براي گروه‌هاي علاقمندي که مي‌خواهند يک فعاليت آموزشي مانند: برپايي نمايشگاه، برگزاري کارگاه آموزشي، تهيه بروشور و ... را طراحي و اجرا کنند؛ فعاليت آموزشي که فقط اجرا نشود، بلکه موثر هم باشد!
راهنماي گام به گام
طراحي و اجراي يک فعاليت آموزشي موثر
گام 0 - به موضوع تسلط کافي پيدا کنيد!
کسي مي‌تواند در آموزش به ديگران موفق باشد که خودش تسلط کافي بر روي موضوع مورد نظرش داشته باشد. فکر نمي‌کنيم مخالف نظر ما باشيد! پس سعي کنيد تا جايي که مي‌توانيد درباره آلودگي‌نوري مطالعه کنيد و دانش خود را بالا ببريد.

توجه داشته باشيد پس از اين گام‌ است که مي‌توانيد گام‌هاي بعدي تدوين طرح درس آموزشي خود را برداريد.

طرح درس برنامه‌اي است که شما طراحي مي‌کنيد و طبق آن مي‌دانيد از لحظه شروع تا اتمام برنامه آموزشي‌تان چه مطالبي را، با چه شيوه‌اي، با کمک چه ابزاري و طبق چه زمان‌بندي به مخاطب ارائه مي‌دهيد‌. يک طرح درس کامل علاوه بر اين موارد بخشي نيز براي ارزيابي آموخته‌ها و جمع‌آوري نظرات مخاطبين دارد. .

گام 1 - مخاطب خود را شناسايي کنيد!
شما بايد مخاطب برنامه آموزشي خود را مشخص کنيد (سن و سال مخاطبان و همچنين تعداد آن‌ها). زيرا شيوه آموزشي شما بستگي زيادي به تعداد و گروه سني مخاطبان برنامه‌تان دارد.
در ارتباط با توجه به گروه‌هاي سني مي‌توان اين پيشنهادات را مطرح کرد: براي کودکان دبستاني و پيش از دبستان آسمان‌هاي پر ستاره را پر رنگ کنيد وبه آن بپردازيد. براي مهندسان برق اتلاف انرژي را و براي روانشناسان بروز استرس و ضعف اعصاب را در صورت وجود آلودگي نوري بازگو کنيد.
براي شناخت مخاطب‌هاي خود سن، تحصيلات، مکان محل سکونت(اعم از شهر يا روستا) و اعتقادات و نگرش‌هاي آن‌ها نسبت به نور را مورد توجه قرار دهيد.
نکته مهم ديگر در اين گام اين است که گاه امکان دارد در شرايطي باشيد که نتوان نوع و تعداد مخاطب را دقيق پيش‌بيني کرد، مانند روز نجوم. سعي کنيد با توجه به برنامه‌هاي مشابه چند گروه در نظر بگيريد و برنامه‌هايتان را براي آن‌ها طراحي کنيد.

گام 2 – اهداف فعاليت خود را مشخص کنيد!
اهداف اجراي برنامه آموزشي خود را بنويسيد. اهدافي که مي‌نويسيد بايد مشخص و دقيق باشد تا بتوان در انتهاي برنامه آموزشي آن‌ها را ارزيابي کرد. اهداف را مي‌توانيد با اين جمله آغاز کنيد: "مخاطبان (شاگردان) در پايان اين برنامه آموزشي بايد بتوانند ..."

گام 3 – امکانات و محدوديت‌هاي خود را بشناسيد!
براي اجراي يک برنامه آموزشي چه امکاناتي در اختيار داريد؟ امکاناتي مانند: مانند: ويدئو پرژکتور، عکس هاي رنگي، ابزراهاي نقاشي يا کاردستي و ...
محدوديت‌هايتان براي اجراي يک برنامه آموزشي چيست؟ محدوديت‌هايي مانند: زمان و مکاني که در اختيار داريد، تعداد مخاطبان و ...
دانستن پاسخ اين دو سوال به شما در طراحي يک برنامه آموزشي مناسب و اجرايي کمک زيادي خواهد کرد. در پايان گام 3 شما بايد درباره شيوه آموزشي‌تان تصميم بگيريد. يعني تا اين جا بايد به اين نتيجه رسيده باشيد با چه نوع برنامه‌آموزشي مي‌خواهيد به اهدافتان برسيد. برنامه آموزشي شما يک کلاس است يا يک نمايشگاه، سخنراني است يا يک بروشور آموزشي. مخاطب، امکانات و محدوديت‌هاي شما است که نوع برنامه آموزشي‌تان را مشخص مي‌کند.

گام 4 – سرفصل‌هاي آموزشي را مشخص کنيد!
سرفصل مطالبي که مي‌خواهيد آموزش دهيد را فهرست کنيد. مثلا در يک سخنراني مي‌توانيد اين موارد را بنويسيد:
• تاريخچه و ماهيت نور
• مثال‌هايي از آزارهاي نوري
• تعريف آلودگي نوري
• مثال‌هاي عيني آلودگي نوري در زندگي روزانه
• عوارض آلودگي نوري
• ميزان آلودگي نوري در ايران
• ميزان آلودگي نوري در جهان
• انجمن‌ها و کشورهاي پيشتاز در اين موضوع
• راهکار هاي کاهش آلودگي نوري
با توجه به زماني که در اختيار داريد و نوع مخاطبتان البته اين فهرست مي‌تواند کم يا زياد شود. شما مي‌بايست سرفصل‌ها را الويت‌بندي کنيد تا در صورتي که مجبور به کم کردن آن‌ها شديد بدانيد کدام‌ها مهم‌تر هستند و يا بر روي مخاطب شما تاثيرگذارترند و مي‌بايست حتماً به آن‌ها پرداخته شود.

گام 5 – طرح درس را بنويسيد!
مراحل برنامه آموزشي خود را بنويسيد. در هر مرحله مي‌بايست شيوه اجرا و زمان مورد نياز را مشخص کنيد. سعي کنيد طرح درستان مانند يک داستان، از يک روند منطقي پيروي کند. همچنين طرح درستان بايد به مخاطب فرصت دهد تا مرحله به مرحله مطالبي را که ياد مي‌گيرد استدلال کند و بپذيرد.
بايد توجه داشته باشيد به دليل تازگي موضوع آلودگي نوري و اينکه در اغلب موارد مخاطبين شما ساليان سال است که درکنار منابع نور مصنوعي لحظات خوبي را سپري کرده‌اند، شکستن اين باور که تا اين لحظه اين نوع استفاده از نور خوب به نظر مي‌رسيده اما از اين به بعد به گونه‌اي ديگر است نياز به زمان و طي کردن روندي حساب شده و باور کردني دارد. اينکه به مخاطبانمان بگوييم چراغ‌هايتان را کنترل يا خاموش کنيد چون ما نمي‌توانيم ستارگان را ببينيم به مذاق اغلب آن‌ها خوش نمي‌آيد. شما مي‌بايست بتوانيد با سليقه و زبان مخاطبانتان غير مستقيم و آرام به مقصود خود نزديک شويد.

به کوشش:صفورا زواران حسینی/ کارشناس و آموزشگر محیط زیست

[wichidika]

کارشناسان امور شهري بر اين باورند که اگرچه پديده الودگي نوري به عنوان يکي از موارد آلوده کننده محيط زيست و فضاي عمومي شهرها چندان از سوي مسئولان مورد توجه قرار نمي‌گيرد اما اين مبحث مي‌تواند از دلايل اصلي توليد استرس و بيماري‌هاي عصبي در شهرهاي بزرگ باشد.
به گزارش ستاد خبري نخستين جشنواره مشارکت مردمي و خدمات شهري، بررسي مبحث آلودگي نوري در فضاهاي شهري تهران عنوان برنامه‌اي بود که از سلسله نشست‌هاي تخصصي سازمان زيياسازي شهرداري تهران و با حضور مهندس آرلن استپانيان و مهندس کاوه احمديان وهمچنين با سخنراني مهندس حنيفي در سالن همايش‌هاي نخستين جشنواره مشارکت شهروندي و خدامت شهري تهران برگزار شد.
مهندس حنيفي، استاد دانشگاه در ابتدا به توضيح انواع آلودگي‌هاي که به طور معمول در کلان شهر‌ها وجود دارد پرداخت و گفت: «آثار مخرب آلودگي نوري در ايجاد استرس و اعصاب و روان و بر هم زدن سلامت رواني انسان، بر هم زدن تعادل طبيعت، ايجاد خيرگي و مغايرت با زيبا شناسي، ايجاد مزاحمت نوري، ايجاد حادثه در شب و از دست دادن اسمان شب تاثيرگذار است.»
وي همچنين افزود:« ما 8 نوع آلودگي در بيشتر کلان شهر‌ها داريم، آلودگي هوا، آلودگي آب، الودگي نور، آلودگي صوتي، آلودگي راديواکتيو ها، آلودگي مغناطيس، الودگي حرارتي و آلودگي منظر که ما با تمام اين آلودگي‌ها به طور خاص کم وبيش آشنايي‌هايي داريم اما هدف اصلي ما اين است که در اين نشست به تفصيل راجع به الودگي نوري صحبت شود که اين اصطلاح برعکس همه الودگي‌ها الاينده‌اي در نور نيست بلکه خود نور يکي از آلاينده‌هاي است که در تاريکي رخ مي‌دهد و در اصل ما با الودگي تاريکي رو به رو هستيم ولي متاسفانه در دنيا از اين اصطلاح استفاده مي‌شود و همه جاي دنيا ما الودگي نور را مي‌شناسيم و تعريف دقيق و کامل آلودگي نور اين است هرگونه استفاده نابه جا و بيش از حد نيازدر شب را آلودگي نور مي‌گويند .
منبع روزنامه ابتکارنسخه شماره 1817 - 1389/05/16 - شنبه 16 مرداد ماه 1389