درخشش هنر ایرانی

[bidastar]

تخت جمشید (Ttakht -e- Jamshid) نام محلی پایتخت داریوش بزرگ است؛ که از لحاظ وسعت، عظمت و شکوه، مهمترین مجموعه باستانی هخامنشی در ایران است. این مجموعه بی نظیر در دامنه کوه رحمت (کوه مهر)، در مقابل جلگه مرودشت و 55 کیلومتری شمال شرقی شیراز قرار دارد. یونانیان و به تبع آنها اروپائیان، گاهی آنرا "پرسه پلیس"، "پرسَپُلیس" (با کسر "پ" اول، فتح "سین" اول و ضم "پ" دوم) یا "پرسپولیس" (persepolis) می خوانند؛ اما نام تاریخی آن که در کتیبه های کاخ ها ثبت شده پارسَه (parsa) به معنای شهر مردمان پارسی است.
آثار تاریخی به جای مانده در آن، از باشكوه ترین مجموعه های تاریخ ایران و جهان است. این بنا در زمان داریوش اول از پادشاهان هخامنشی در سال 518 قبل از میلاد به قصد ایجاد پایتختی آئینی در جلگه مرودشت، بر دامنه كوه مقدس رحمت (كوه مهر) بنیان نهاده شد و ساخت آن جمعا حدود120 سال به طول انجامید.
مجموعه تخت جمشید به وسعتی حدود 135000 متر مربع و تماما از سنگ ساخته شده است. در میان سنگها از هیچ گونه ملاتی استفاده نشده اما در بعضی نقاط، سنگها را با بست های آهنی به نام دم چلچله ای به هم اتصال داده اند و از چفت هایی سربی استفاده کرده اند.

مجموعه تخت جمشید شامل هفت كاخ (تالار)، نقوش برجسته، پلكانها،‌ ستونها، ‌و دو آرامگاه سنگی است. جمعا بیش از سه هزار نقش برجسته در ساختمان ها و مقبره های تخت جمشید وجود دارد كه به طرز خارق العاده ای هماهنگ می باشند.

[bidastar]

باغ شازده



باغ شاهزاده که در شش کيلومتري ماهان قرار دارد به دستور "عبدالحميد ميرزا فرمانفرما" حاکم کرمان در اواخر دوره قاجار بنا گرديده است. اين باغ هر چند از باغ سازي و معماري اروپايي (فرانسوي) متاثر است؛ حال و هواي محلي هم در آن موج مي زند. اين باغ داراي قسمت هاي مختلف از جمله عمارت سردر، عمارت شاه نشين و حمام مي باشد. عمارت سردر باغ، بنايي است دو طبقه که تقريبا به صورت منفرد ساخته شده و طبقه همکف آن از طبقه اول حجيم تر و پرتر است. به علت آنکه ساختمان نيمه تمام باقي مانده، جز بخش هاي مختصري از نماي طبقه همکف، فاقد نماسازي و تزئينات است.

از قسمت هاي ديگر ارزشمند اين باغ شبکه آبرساني و حوض هاي آب و فواره هاي آن است، که به صورت پلکاني ساخته شده. باغ شاهزاده به وسيله اداره فرهنگ و هنر وقت خريداري گرديده و در فهرست آثار ملي به ثبت رسيده و با انجام تعميرات استحفاظي در آن همکنون به یکی از دیدنی ترین محل های گردشگری در منطقه بدل گردیده است.

آنوبانینی مشاهده کرده که هر سال گردشگران زیادی برای استفاده از آب و هوای دلکش و زیبایی های این باغ با صفا که در دامنه کوه و با منظره ای شگفت انگیز همگان را به اعجاب وا می دارد به ماهان مسافرت می کنند؛ به ویژه مردم شهرهای اطراف که این محل را در دل منطقه کویر مرکزی ایران همچون واحه ای در میان صحرا می دانند و در ایام تعطیل؛ خاصه در فصل تابستان به عنوان گردشگاه ییلاقی خود به باغ شاهزاده می روند.

[bidastar]

دژ شیخ مکان

دژ شیخ مکان در داخل تنگه شیخ مکان در فاصله 8 کیلومتری شرق دره شهر ایلام، واقع شده است. در قسمت غربی تنگه آثاری از یک دژ با نمایی جالب در دل کوه به چشم م یخورد که از لحاظ مصالح و سبک معماری به دوره ساسانی برمیگردد. این دژ مستحکم از سمت غربی به دیواره کوه تکیه زده و دیواره شرقی آن با سنگ و گچ تا بالاتر از سطح بام قلعه بنا شده است. دیوار دژ دارای چند کنگره و ترکش و دژ دیده بانی می باشد و برای تنگه و دیواره محافظ خوبی به شمار می آید. ارتفاع دیوار دژ از بلندترین نقطه 5/14 متر است. دژ چهار اتاق و تنها یک در ورودی از ضلع شمالی دارد. از پشت بام دژ 17 پله از کوه کنده شده که به انتهای جنوبی دیوار شرق و محل دیده بانی منتهی می شود. این دریچه دیده بانی دایره ای شکل است و از آنجا معبر و تنگه به خوبی قابل مشاهده است. مصالح اصلی دژ قلوه سنگ و گچ می باشد که در انتهای دیواره دژ ( به قطر 35/1 سانتی متر) با اندودی از گچ پوشیده شده است

[bidastar]

دژ بسطام،


دژ بسطام در جوار روستای بسطام واقع شده است و توسط روسای دوم (645-685 پيش از ميلاد) ساخته شده و يكی از مهم‌ترين شهرهای اورارتویی زمانی خود بوده است. اين قلعه با سلطه قوم ماد بر اين منطقه بصورت متروك مانده است و فقط در دوران قرون وسطی (هم‌زمان با دوره مغول) توسط گروهی از مسيحيان مورد سكونت قرار گرفته كه از آنها نقش صليب هايی بر روي صخره‌ها باقی مانده است. آثار دوره اورارتويی شامل: ساختمان شرقی، محله مسكونی، قلعه، آثار پشت دژ و كانال آبرسانی است. كاوشهای باستانی نشان می‌دهد كه اين قلعه طی 50 سال و در سه مرحله ساخته شده و دارای معبد، بازار ، و مقر حكومتی، برج، بارو، دروازه و راههای مخفی خروج مخصوص به خود بوده است. قلعه دارای ديوارهای مستحكم سنگی است كه بر روی صخره‌ای بلند مشرف به شدت و دره‌ای بزرگ قرار دارد. سه اشكوب (طبق) با كاركردهای مختلف است:

اشكوب تحتانی مشتمل بر دروازه، مهمانسرا، اصطبل و قرارگاه سربازان
اشكوب ميانی كه معبدی است با اطاقهای متعدد
اشكوب فوقانی كه اوج هنر معماری اورارتويی است و دارای سكونت گاه، مقر فرماندهی و راههای خروجی به بيرون از قلعه می‌باشد.

[bidastar]

مسجد ملک



مسجد ملک یا مسجد امام، از بناهای دوران سلجوقی است که دارای گنبدی آجری و تزئینات آجر کاری زیبایی است . این مسجد در بافت قدیم شهر کرمان و در میانه خیابان امام خمینی،در بخش جنوبی ناحیه تاریخی بازار کرمان قرار دارد.


مسجد ملک، ازنوع مساجد چهار ايواني و يکي از بزرگ‌ترين مسجدهای کرمان است. سابقه تاريخي اين بنا به قرن پنجم هجري ( عصر سلجوقي ) مي رسد. بناي اين مسجد رابه ملک تورانشاه منصوب می دانند . قسمت‌هاي مختلف اين مسجد به مرور زمان و بارها تعميرشده است.آنچه از قسمت‌هاي اصلي دوره سلجوقيان برجاي مانده برج آجري ضلع شمال شرقي و سه محراب گچبري شده است که يکي از اين محراب ها براثر تغييراتي که در بنا صورت گرفته در حال حاضر در پشت بام شبستان امام حسن قرار داد. مسجد امام بيش از ۱۰۷ متر عرض دارد و در چهار طرف آن شبستانهایی ساخته شده است . معروف ترين شبستان آن شبستان امام حسن است . در قسمت غربي آن ايوان بزرگي با روکش کاشي خوش رنگ معقلي برجاي مانده است تعميرات مسجد ملک از سال ۱۳۴۸ آغاز شده و هنوز ادامه دارد. ايوان بزرگ قبله مسجد روبه روی در شرقي قرار دارد. يک در بزرگ به طرف شمال و در ديگري به طرف جنوب غربي باز مي شود. در وسط صحن مسجد آب نمايي به عمق چهارمتر وجود دارد.

[bidastar]

پل خاتون (سرخس)

پل خاتون، پلی در فاصله ۹۰ كيلومتری جنوب شرقی شهرستان سرخس است.
اين پل آجری است و در گذشته از آن به عنوان گذرگاه جاده ابريشم،از سرخس به مرو استفاده می شده است.
این پل از آثار بسیار معروف و باستانی شهرستان سرخس است که در نزدیکی مرز مشترک ایران و ترکمنستان و افغانستان قرار دارد. در زیر این پل دو رودخانه کشف رود و هریرود به هم پیوسته و رود خانه تجن را تشکیل می دهند. بانی این آثار و هنر معماری، «خاتون» خواهر گوهر شاد بیگم آغا همسر شاهرخ شاه تیموری می باشد.

[bidastar]

حمام وکیل


حمام وکیل در دوره زندیه توسط کریم خان زند ساخته شد. این حمام در مرکز شهر شیراز و نزدیک دیگر بناهای دوره زندیه همچون بازار وکیل و مسجد وکیل قراردارد. از قسمت‌های جالب توجه این حمام قسمتی بنام شاه نشین است که مخصوص استفاده شاه بوده‌است.


این بنا در غرب مسجد وکیل ساخته شده‌است. این حمام بزرگ از پیشرفته ترین اصول معماری زمان خود برخوردار بوده‌است. برای مثال، ورودی حمام کوچک است و با شیبی ملایم به هشتی ورودی که پایین تر از سطح زمین قرار دارد می‌رسد. ورودی به رختکن، زاویه دار ساخته شده و همه این ملاحظات برای این بوده‌است که از ورود سرما به داخل و از خروج گرما به خارج از حمام جلوگیری شود.

سربینه حمام یک هشت ضلعی منظم است که هشت ستون یک پارچه سنگی در وسط سقفی گنبدی قرار گرفته‌اند. گرم خانه با سنگ فرش پوشیده شده‌است اما جالب توجه این که در زیر این سنگ فرش دالان‌های کم عرض و باریکی ساخته شده که هوای گرم و بخار آب در آن جریان می‌یافته‌است تا کف حمام زودتر گرم شود. در جنوب گرم خانه، خزینه قرار دارد که دو دیگ بزرگ برای گرم کردن آب داشته‌است. در دو طرف محوطه گرم خانه دو شاه نشین و در دو طرف خزینه دو حاکم نشین ساخته شده‌است. در وسط هر حاکم نشین نیز حوضی از سنگ مرمر دیده می‌شود.


در زیر گنبد نقوش آهک بری زیبایی است که داستان‌های آنها از مذهب، سنت، علائق و رویاهای مردم این دیار سرچشمه می‌گیرد.

[bidastar]

تأسیسات آبرسانی قره سو


، نامطلوب بودن آب داخل کلات نادر و وجود املاح بسیار بالا و گچ زیاد آب، نادر شاه افشار را بر آن داشت تا با استفاده از توان مهندسان خود، آب شیرین آبشار قره سو را که حدود 6 کیلومتر با کلات فاصله داشت را به مسجد کبود گنبد و عمارت خورشید انتقال دهد.

در این شبکه آبرسانی با توجه به رعایت اصول مهندسی و در نظر داشتن شیب و فشار آب، کانالی در مسیر آب حفر و از تنپوشه های«لوله و اتصالات» سفالی که قطر آن ها در حدود 40 الی 50 سانتیمتر است استفاده شده و با خاک نرم پوشانده شده و در محل های که احتمال آسیب رسیدن به تنپوشه های سفالی توسط سیلاب بود با سنگ و ساروج مهار گردیده است. بدین ترتیب آب به داخل دژ کلات هدایت می شده است.