اشعار لالایی

[دل تنگم]

ببار ای نم نم باران
ببار ای نم نم باران
زمین خشک را تر کن
سرود زندگی سر کن
دلم تنگه دلم تنگه

سرود زندگی سر کن
دلم تنگه دلم تنگه
بخواب بخواب ای دختر نازم
به روی سینه بازم
که همچون سینه سازم
همش سنگه همش سنگه
که همچون سینه سازم
همش سنگه همش سنگه
لالایی کن مرغک من
دنیا فسانه است
لالایی کن مرغک من
دنیا فسانه است
هر لاله شب گیر این گیتار محزون
اشک هزاران مرغک بی آشیانم
هر لاله شب گیر این گیتار محزون
اشک هزاران مرغک بی آشیانم
ببار ای نم نم باران
ببار ای نم نم باران
زمین خشک را تر کن
سرود زندگی سر کن
دلم تنگه دلم تنگه
سرود زندگی سر کن
دلم تنگه دلم تنگه

[دل تنگم]

لالایی
لا لالایی گل لالا مهتاب اومده بالا موقع خواب حالا
لا لالایی گل نی نی خوابهای خوب ببینی روی ابرها بشینی
لالالالالالای به به لالا کن دیگه چشاتو ببند
مامان خوبت پیشت میمو نه قصه می خونه دونه به دونه
لای لای لاریلا لالای لاریلا لالای
لای لای لاریلا لالای لاریلا لالای
لای لای لاریلا لالای لاریلا لالای
پیش پیش لا لا چشاتو ببنید
فکر کن که رو ابرها نشستی
بخواب دیگه موقع خواب

[دل تنگم]

کاشکی میشد بهت بگم چقدر صداتو دوست دارم
چقدر مثل بچگیام لالاییاتو دوست دارم
سادگیاتو دوست دارم خستگیاتو دوست دارم
چادر نماز و زیر لب خدا خداتو دوست دارم
کاشکی رو طاقچه ی دلت آینه و شمعدون میشدم
تو دشت ابری چشات یه قطره بارون میشدم
کاشکی میشد یه دشت گل برات لالایی بخونم
یه آسمون نرگس و یاس تو باغ دستات بشونم
لالایی لالایی لالالا
بخواب که میخوام تو چشات ستاره هامو بشمرم
لالایی لالایی لالالا
پیشم بمون که تا ابد دنیارو با تو دوست دارم
دنیا اگه خوب اگه بد
با تو برام دیدنیه
باغ گلای اطلسی با تو برام چیدنیه
مادر...
کاشکی میشد بهت بگم چقدر صداتو دوست دارم
لالایی هاتو دوست دارم بغض صداتو دوست دارم
مادر...
لالایی لالایی...

[دل تنگم]

تمامی مادران در سراسر این دنیا برای بچه های خود از همان بدو تولد لالایی می خوانند و بعضاً ترانه ملی و محلی سرزمین خود را زیر لب زمزمه می کنند؛ با جود این که بچه ها از معانی این لالایی ها سر در نمی آورند ولی از موسیقی و شکل شاعرانه آن لذت می برند.

تقریبا مضمون بیشتر لالایی های دنیا از هر زبان و فرهنگی که باشند این است که "بچه جان! بخواب، مادرت در کنارت است ؛ همه چیز روبراه است!"

در بسیاری از لالایی ها نمایشی از در اَمان بودن کودک اجرا می شود مثل "امام هشتم پشت پناهت شاه چراغ پشت پناهت" و یا در لالایی های دیگران مسیح و مریم مقدس را پناه می گیرند.

برخی از لالایی ها بر بنیاد ستایش مادر از کودک خویش است.

در لالایی های انگلیسی مادر به بچه وعده می دهد و در لالایی یونانی وعده شهر اسکندریه به بچه داده می شود.

پاره ای از لالایی ها حالتی داستان گونه دارد و مضامین بسیاری از لالایی ها، ناراحتی ها و اندوه های مادر است که معمولاً حزن انگیز است و اندوهی که در دل مادر است در لابه لای لالایی به گوش کودک می رسد بعضاً دیده شد کودک با واکنش هایی مانع خواندن لالایی مادر می شود.

[sise]

قطعه ای که گذاشته ام منو همیشه یاد لالایی میندازه!

البته اینبار نه شعری هست و نه کلامی. بلکه موسیقی هست و اوای ادمی که مرتبا کلمه "لا لا" را تکرار میکند.

ولی بیشتر به نظر میرسه که سوگوارانه باشه.

اثر کوتاه زیر قسمتی از آلبوم "نسیم صبحدم" هست به آهنگسازی "مجید درخشانی"

توجه: پسورد فايل زيپ،

برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید

مي باشد.

لالائي

02:51

1,309

برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید

[sise]

چراغ‌ها خاموش شده‌اند، تنها سوی کم یک نور افتاده است روی سایه دیوار، توی دیوار سایه مادر و یک نوزاد آهسته راه می‌روند، صدایی نیست، جز صدای زمزمه مادر که توی گوش‌های کوچک یک جگرگوشه، زمزمه می‌کند« لالا، لالا، گلم باشی، تو درمون دلم باشی، بمونی مونسم باشی، بخوابی از سرم واشی، لالا، لالا»

چراغ‌ها خاموش شده‌اند، تنها سوی کم یک نور افتاده است روی سایه دیوار، توی دیوار سایه مادر و یک نوزاد آهسته راه می‌روند، صدایی نیست، جز صدای زمزمه مادر که توی گوش‌های کوچک یک جگرگوشه، زمزمه می‌کند« لالا، لالا، گلم باشی، تو درمون دلم باشی، بمونی مونسم باشی، بخوابی از سرم واشی، لالا، لالا»
لبخند روی لب‌های شما هم نشست؟! بدتان نمی‌آید کسی باشد که بوی شیر بدهد تا شما برایش لالایی بخوانید یا شاید هم هوس کرده‌اید بخوابید روی پا‌های مادر؟! بعد انگشت‌های پیری که مثل آن روزها دیگر جوان نیست بلغزد لای موهایتان و بخواند «لالا، لالا، گل پونه...»بله، لالایی این موسیقی مشترک مادرها، حتی آدم بزرگ‌ها را هم آرام می‌کند، چه برسد به این طفلکی‌های کوچک که تازه چند روزی است از ضرباهنگ گوش‌نواز قلب مادر جدا شده‌اند، مگر می‌شود ۹ ماه و ۹ روز و ۹ ساعت با ریتم موزون یک قلب مهربان زندگی کرد بعد از آنجا کنده شد و یک باره چسبید به هیاهوی این دنیا که پر از صدای آهن و فولاد است؟
دکتر رضا دولتیارباستانی (روانشناس و استاد دانشگاه) معتقد است لالایی می‌تواند ضرباهنگ متقارن و متوالی شبیه قلب مادر ایجاد کند و این لحن و صدا می‌تواند تمام شرایط و فضای یک خواب ایده‌آل را برای بچه‌ها فراهم کند.هرچند که بچه‌ها هیچ شناختی از مفهوم این لالایی‌ها ندارند.
● بچه‌ها لالایی را نمی‌فهمند!
فکر می‌کنید بچه‌ها معنای لالایی را می‌فهمند؟ آنها آمدن گدا را می‌شناسند، وقتی مادر برایش نجوا می‌کند «لالا، لالا، گل پونه، گدا آمد در خونه، نونش دادیم بدش اومد، خودش رفت و سگش اومد» این کوچولوی چند ماهه ما هنوز هیچ تصویر روشنی از نان، گدا و سگ ندارد اما چرا زل می‌زند توی چشم‌های مادر، لبخند می‌زند و آرام آرام چشم‌هایش خمار خواب می‌شود، همان وقت که مادر خمیازه می‌کشد و با یک صدای کشدار می‌خواند«لالا، لالا، نخواب تنها میمونم...»
دکتر دولتیار باستانی معتقد است بچه‌ها تنها کلیت ماجرا را درک می‌کنند، آنها تصویر روشنی از مفاهیم لالایی ندارند، همان‌طور که خیلی از ما آدم بزرگ‌ها زبان کرد، ترک و حتی اروپایی و... را نمی‌فهمیم و سر در نمی‌آوریم اما از لحن و ریتم آن لذت می‌بریم، بچه‌ها هم از کلیت ماجرا یعنی همان آغوش گرم مادرانه، نجوا و لحن مهربان و آن حرکات موزون گاهواره، آغوش و یا هر چیزدیگری لذت می‌برند و به یک فضای امن می‌رسند برای خوابیدن.
● محتوا و ابعاد لالایی
محتوای لالایی‌ها متناسب با ساختار قومیت‌ها، نژادها و فرهنگ‌ها متغیر است.محتوای لالایی گاهی آرزوهای شیرین مادر برای بچه است و گاهی مادر از جور زمانه، بیداد شوهر، تنگی معیشت، کار طاقت فرسا یا حتی مرگ بابای بچه درد دل می‌کند اما گاهی لالایی‌ها فراتر از همه اینها رنگ سیاست زدگی، عوامل فرهنگی، اسطوره، دین و زیبایی‌شناسی حتی اجتماع و بازرگانی به خود می‌گیرد. مثل خیلی از بچه‌های دوره مشروطیت که لالایی‌های سیاسی شنیدن و با غم گرانی نان خوابشان برد.
اما مادرها بچه‌ها را توی آغوش تاب می‌دهند و می‌خوانند
« لالایی کن گل ناز قشنگم، لالایی کن بخواب بابا بیداره، گل بوسه روی دستات می‌کاره» مادرها اینها را زمزمه می‌کنند بدون آنکه بدانند با آن تاب‌دادن‌ها و این محتوا و آن لحن دارند بچه‌ها را درگیر سه بعد شاعرانگی، موسیقی و حرکت می‌کنند که این سه بعد می‌تواند همنوایی ریتم ایجاد کند و در نهایت یک حالت عاطفی خوشایند در کودک ایجاد شود.هر چند دکتر دولتیار باستانی معتقد است همیشه تاثیر لحن بیشتر از مفهوم بوده است و بچه‌ها درسن چند ماهگی موسیقی و لحن را درک می‌کنند و این لحن همیشه در فضاهای عاطفی قشنگ برای او لذت‌بخش خواهد بود.البته نه تنها برای بچه‌ها که حتی برای ما آدم بزرگ‌ها هم هماهنگی یک فضا با ریتم بدنی می‌تواند حس قشنگی داشته باشد، حالا اینکه بچه باشیم، مادر با حرکات موزون پا ودست‌هایی که نرم نرمک می‌خورد پشت
شانه مان خوابمان کند چیز دیگری است، تمام این سه بعد لالایی می‌تواند هم نوایی ریتم ایجاد کند و کودک بعد از گذشت چند ثانیه بدنش را با بازی لالایی هماهنگ کند و به حس عاطفی سرشاری برسد که حتی تا بزرگسالی هم در او پایدار بماند.
● لالایی آدم بزرگ‌ها
دکتر دولتیار باستانی تاثیر آرامبخش لحن و موسیقی را از آن چیزهای می‌داند که براساس تئوری‌های فروید و یونگ می‌تواند تا بزرگسالی در فرد باقی بماند، هرچند که فرد در بزرگسالی هیچ خاطره یا واژه‌ای از آن لالایی‌ها را به یاد ندارد.
اما این حس خوشایند عاطفی در بزرگسالی جلوه خاص خودش را پیدا می‌کند. چنانچه دکتر دولتیار باستانی در بسیاری از بیماری‌های عاطفی و روانی بارها دیده است، آدم‌های بزرگی هم قد ما هوس شنیدن لالایی کرده‌اند و رفته‌اند و روی پا‌های مادرخوابیده‌اند تا لالایی بشنوند، آرام بگیرند و یک خواب سیر بکنند.وقتی آن قدر فضا‌های عاطفی خالی در کودکی داشته باشی که در بزرگسالی هوس شنیدن لالایی کنی دیگرچندان اهمیت نمی‌دهی که قدت می‌تواند بلند‌تر از مادر شده باشد ویا اینکه رفته باشی سر خانه و زندگی‌ات. تنها دلت هوس شنیدن لالایی می‌کند.
هر چند دکترباستانی معتقد است نمی‌توان برای همه یک نسخه پیچید با اغراق گفت آنها که لالایی نشنیده‌اند در بزرگسالی هوس شنیدن لالایی می‌کنند و به مشکلات و بیماری‌های عاطفی دچار می‌شوند اما این طور می‌توان گفت که می‌شود از لالایی به عنوان یک شیوه درمان در بزرگسالی استفاده کرد و آن آرامش دوران کودکی را برای فرد تداعی کرد.
● بهانه‌های لالایی
لالایی نغمه‌های زنانه‌ای هستند که نمی‌توان به هیچ دوره‌ای ازتاریخ نسبت داد، نمی‌شود گفت که اولین بار کدام مادر از اهالی کدام سرزمین بود که لالایی را اختراع کرد، اصلاً به گمانمان لالایی از آن چیزهای کشف شدنی یا اختراع کردنی نیست. اصلاً از همان روزی که حوا مادر شد، اولین لالایی‌ها روایت شد و حوا توی گوش‌های هابیل و قابیل درد فراغ عالم بالا و پرت افتادن و غریبی را زمزمه کرد.
● می‌پرسید چرا حوا این همه تلخ لالایی گفت؟
باورتان نمی‌شود مادرها لالایی را بهانه می‌کنند برای درد دل کردن! مادری که توی گوش‌های کوچک یک نوزاد زمزمه می‌کند «لالالالا گل زیره، بابات رفته زنی گیره، ننت از غصه می‌میره» فکر می‌کنید واقعاً آمده است تا بچه را بخواباند؟ خب البته شاید این هم باشد اما مهم‌تر از خوابیدن بچه، روایت دردها و تنهایی‌های مادر است که باید یک بار برای همیشه جار زده شود تا زن را خلاص کند و چه کسی محرم‌تر از بچه خود آدم!دکتر دولتیار باستانی تمام این ماجرا را راهی برای تخلیه هیجانی مادر می‌داند، وقتی مادری می‌خواند« لالالالا گل نعناع، بابات رفته شدم تنها، لالالالا گل پسته، بابات بار سفر بسته»در واقع نا خواسته دارد تخلیه هیجانی می‌شود و این تخلیه هیجانی همیشه نتایج مطلوبی برای روح و روان ما آدم‌ها داشته است، در واقع این نوزاد‌ها حکم همان سنگ صبور را برای مادر دارند که می‌توان کنار آن نشست و از زندگی نالید، حالا وقتی جای سنگ صبور را بدهیم به دو گوش شنوا نتیجه بهتری می‌گیریم و هر قدر این گوش‌های شنوا به آدم نزدیک‌تر باشند باز هم نتیجه مطلوب‌تر خواهد بود، راستی چه کسی می‌تواند عزیزتر و نزدیک تراز فرزند به مادر باشد؟
اما مادر‌ها با این لالایی‌ها یک جور تلقین به نفس هم می‌کنند در واقع همان وقت که زمزمه می‌کنند« لالالا گل قالی / بابات رفته که جاش خالی، لالالا گل سوسن / بابات اومدچشام روشن»
همان وقت دارند به خودشان دلگرمی می‌دهند که روزی همه سختی‌ها تمام می‌شود. اما در نگاهی دیگر مادران با خواندن لالایی نقش‌های خوانندگی، آهنگسازی وحتی ترانه سرایی را تمرین می‌کنند.پس تمام این لالایی‌ها می‌تواند بیشتر از بچه برای مادر مفید باشد، اصلاً ما مادرها لالایی می‌خوانیم تا آرام گیریم، باورتان می‌شود خوابیدن بچه‌ها را بهانه می‌کنیم برای اینکه یک سنگ صبور داشته باشیم تا درد دلی کرده باشیم.
● چرا لالایی نمی‌خوانیم؟
شاید خیلی از شما چراغ‌هایی را دیده باشید که بدون آنکه سایه لرزان مادر و نوزادی را روی دیوار بیندازند خاموش شده باشند، بعد فکر کنید چرا این روزها کمتر نجوای لالایی مادرانه را می‌شنویم، یعنی مادر‌های امروز احتیاجی به یک سنگ صبور محرم ندارند؟
یا اینکه این طفلکی‌های معصوم قید لذت همنوایی ریتم لالایی را زده‌اند و ترجیح می‌دهند با صدای بلند زنگ اخبار بخوابند، بعد بدون آنکه مفهوم را بفهمند، یا طنین صدایی بلند و لرزان را بشنوند باز هم یک عملیات انتحاری دیگر، یا بی‌احتیاطی یک راننده حادثه آفرید.
اما گمان ما این است که بچه‌ها قید شنیدن لالایی را نزده‌اند اما مادرها حالا می‌توانند تلفن را دست بگیرند و مادری، خواهری یا یک دوست قدیمی را بنشانند پای درد دل، دیگر مثل مادربزرگ‌ها شاید آن قدر دور و پرت از خانواده و دوستان نیفتاده‌اند، شاید هم دلواپس این هستند که چرا باید میان اشعار لالایی بار مشکلات دنیا را ریخت روی شانه‌های کم جان یک نوزاد.
بیخود دل‌نگران هستید، اگر خاطرتان باشد گفتیم بچه‌ها محتوای این لالایی‌ها را نمی‌فهمند، پس پی بهانه نباشید، اگرهم بلد نیستید لالایی بخوانید می‌توانید سراغ این چند جلد کتاب بروید و چند تا لالایی زیبا یاد بگیرید برای دردانه‌تان.
از مجموعه لالایی‌های کمی قدیمی‌تر می‌توان سراغ حسین کوهی کرمانی با مجموعه هفتصد ترانه رفت، البته ابراهیم شکورزاده هم مجموعه‌ای ازپانصد و چهار ترانه اهالی خراسان را جمع کرده است اما کتاب لالا، لالا، گل لاله شهلا شجاع دوست، سهیلا تذهیبی وکتاب لالا، لالا، گل شب بو - سروده شکوه قاسم‌نیا، افسانه شعبان‌نژاد، مصطفی رحماندوست، جعفر ابراهیمی، اسدالله شعبانی و ناصر کشاورز هم هست. دیگربهانه‌ای نیست؟حالامی توان چراغ‌ها را خاموش کرد، نرم نرمک زد روی شانه‌های کوچک یک نوزاد و زمزمه کرد « لالا، لالا، گلم باشی، تو درمون دلم باشی، بمونی مونسم باشی، بخوابی از سرم واشی»

مرضیه سبزعلیان
محسن عزیزی

برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید

[sise]

سالیان دراز است كه مادران هنگام خواباندن نوباوگان خود، آوازی را با نوای آهنگین و صمیمی زمزمه می‌كنند تا كودك آرام بگیرد. این آوازهای ماندگار كه سینه به سینه نقل شده و از مادران دیروز به مادران امروز رسیده است، لالایی نام دارد.

«لالا، لالا باباش می‌یاد / صدای كفش پاش می‌یاد ...»
سالیان دراز است كه مادران هنگام خواباندن نوباوگان خود، آوازی را با نوای آهنگین و صمیمی زمزمه می‌كنند تا كودك آرام بگیرد. این آوازهای ماندگار كه سینه به سینه نقل شده و از مادران دیروز به مادران امروز رسیده است، لالایی نام دارد. احتمالا دلیل این نامگذاری‌ آن است كه از دیرباز این آوازها را غلامان و دایگان ترك (ل‍له‌ها) برای كودكان می‌خوانده‌اند. واژه انگلیسی Lullaby به معنای لالایی و فعل انگلیسی Lull به معنای لالایی گفتن، از اسم‌ها و فعل‌هایی هستند كه از اصوات مشترك در اقوام مختلف برای بیان مقاصد یكسان ساخته شده‌اند. لالایی‌های فارسی معمولا با واژه لالا آغاز می‌شود. خودمانی‌ترین عاطفه‌ها و ذوقیات زندگی با مضمون ساده و بی‌پیرایه، آمیخته با عشق و احساس و آرزو در ‌آهنگ صدای مادر با خواندن لالایی جلوه‌گر است. آموخته‌های شنیداری كودك، در رشد روانی و جهت‌گیری اندیشه و نگرش او به جهان بی‌تاثیر نیست. ای بسا، عناصر تخیل و واقعگرایی در لالایی، شكوفنده استعدادهای نهفته كودك و شالوده آفرینش‌های ادبی او در آینده باشد. دیرینگی‌ لالایی به پیش از دوران خط و كتابت می‌رسد. این آوازها همگام با پیشرفت بشر و تبدیل زندگی شكار و چوپانی، نخست به كشاورزی و سپس به شهرنشینی، با فرهنگ توده و اعتقادات مردم آمیخته و غنی‌تر شده‌اند. لالایی‌ها در تاثیر عوامل فرهنگ، اسطوره، دین و زیبایی‌شناسی، آرمان‌ها، اجتماع و سیاست و بازرگانی هستند. برای مثال لالایی كرمانی: «اَلالالا ملوس ململ / كه گهوارت چوب صندل / لحافت چیت هندستون / كه بالشتت پر سیستون / ایا ای باد تابستون / نظر كن سوی هندستون / بگو بابا عزیز من / برای رودم كتون بستون ...» به روابط بازرگانی كرمان و هندوستان اشاره می‌كند. ابتدایی‌ترین مرحله شعر و موسیقی و نخستین تراوش‌های روحی انسان، لالایی‌ است كه به سبب ساختمان ساده‌اش، تنها برای آوازهای یكصدایی به كار می‌رود. تنوع وزن در لالایی‌ها، كاربرد آنها را در زمینه‌های گوناگون ممكن می‌سازد. برخی از لالایی‌ها برای رقص ساخته شده‌اند، برخی یكنواخت و حتی غمناك هستند. برخی از ترانه‌ها را براساس لالایی‌ها ساخته و خوانده‌اند. اوزان بحر هزج برای لالایی‌ها مطبوع و مناسب است. مثلا لالایی: «لالالالا كه لالات می‌كنم من / نگا بر قد و بالات می‌كنم من / لالالالا كه لالات بی بلا بود / نگهدار شب و روزت خدا بود، بر این بحر است. مضمون و محتوای لالایی‌ای كه برای فرزند دختر خوانده می‌شود، بر حسب توقعات و آرزوهای مادر و پدر، با آنچه برای پسر می‌خوانند، متفاوت است. مثلا، لالایی‌هایی كه مادران دامغانی برای دختران و پسران‌شان می‌خوانند، چنین است: «این دخترم چه ناز داره / چه زلفای دراز داره / نامزد داره هزار هزار / از نیشابور تا سبزوار / همه نشستن قطار قطار / به كس كسانش نمی‌دم / به ناكسانش نمی‌دم / به مرد پیرش نمی‌دم / ... / می‌دمش به تاجری / تا بزنه تخت زری / اشتر به قطار بیاره / حنا به جوال بیاره / ...» و برای پسر می‌خوانند: «پسرپسر لاری پسر / دكون عطاری پسر / نقل و نبات داری پسر / میش بره‌دار داری پسر / اشتر با قطار داری پسر / نازم پسر، جانم پسر.»
وزن در لالایی سه ویژگی‌ دارد: ۱ _ امتداد مصوت‌ها ثابت نیست، مثل صامت ن در لالایی «كه این بچه پدر داره / دو قرآن زیر سر داره» بر خلاف عروض شعر كلاسیك، پس از مصوت‌های بلند و مثل دیگر صامت‌ها به حساب می‌آید و خوانده می‌شود. ۲ _ اجزای مصرع‌ها طبق قواعد قلب و تبدیل و اضافه و حذف تغییر می‌كند. مثلا وزن لالایی «لالالالا گل خشخاش / بابات رفته خدا همراش» مطابق تقطیع عروضی: مفعولاتن مفاعیلان مستفعلاتن مفاعیلان است كه مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن مفاعیلن خوانده می‌شود. ۳ _ در بعضی لالایی طول مصرع‌ها هنگام خواندن كوتاه و بلند می‌شود. مثلا در لالایی «به صد نازی بزرگم كرد / به صد عشقی عروسم كرد / پسر دارم ملك جمشید / دختر دارم ملك خورشید» هجای بلند در واژه دختر، كوتاه خوانده می‌شود، پس شكل گفتاری لالایی را باید تقطیع كرد. قافیه در لالایی، مانند شعر رسمی رعایت نمی‌شود، ولی به وسیله آن هماوایی ایجاد می‌شود. حتی در برخی، هماوایی در اصوات، پس از حروف روی است. مثل: «نونش دادم بدش اومد / خودش رفت و سگش اومد.»
در سال‌های پس از دوره مشروطه، لالایی در مقاصد سیاسی و در جهت خدمت به محرومان و بیان دردها و مشكلات اجتماعی به كار رفت و لالایی سیاسی پدید آمد، كه آغازگر آن نسیم شمال بود با سرودن: «بخواب ای دختر زیبا / بالام لای لای لالای لای لای _ میان محمل زیبا / ... / بخواب ای طفل نوخیزم / نهال فصل پاییزم / ز چشمم خون همی ریزم ...» پس از آن نیز دهخدا در لالایی «خاك به سرم بچه به هوش اومده / بخواب ننه یه سر و دو گوش اومده» به انتقاد زیركانه از حكومت و اختناق حاكم پرداخت. احمد شاملو نیز لالایی معروفی سروده است كه در مجله امید ایران (شماره ۱۲، ۱۳۳۰ ش) به چاپ رسید، بند نخست آن چنین است: «لالالای لای گل پونه / لالای لای / بابات رفته دلم خونه / لالای لای / بابات امشت نمی‌آید / لالای لای / گرفتن بردنش شاید / لالای لای / بخواب آروم چراغ من / لالای لای / گل شب‌بوی باغ من / لالای لای / بابات شب رفته از خونه / لالای لای / كه خورشید و بجنبونه / لالای لای.»
گونه دیگر لالایی، لالایی مذهبی است كه معمولا در مراسم عزاداری، شبیه‌خوانی و سینه‌زنی و برای برانگیختن احساسات مذهبی مردم خوانده می‌شود. مثلا در نوحه‌‌ای كه برای علی‌اصغر شیرخوار از زبان رباب مادرش گفته‌اند: «لالایی لایی از سفر برگشته رودم _ شیر از پستان مادر خورده رودم ...»
صادق هدایت در مجموعه اوسانه لالایی‌های بچه‌ها، دایه‌ها و مادران را گردآورده است. حسین كوهی كرمانی در مجموعه هفتصد ترانه و محمد قهرمان و دكتر محمد مكری، سیدابوالقاسم انجوی شیرازی و امیرقلی امینی در آثاری كه در زمینه فرهنگ مردم دارند، لالایی‌هایی از مردم استان‌های مختلف مردم ایران آورده‌اند.
ابراهیم شكورزاده پانصد و چهار ترانه روستایی خراسان را جمع‌آوری كرده و با به‌كار بردن نوعی الفبای صوتی / لاتینی و تهیه فهرست واژه‌های محلی همراه با معنی، به ارزش اثر خود افزوده است. مجله پیام نوین نیز در زمان انتشارش گاهی ترانه‌ها و لالایی‌های محلی را چاپ می‌كرد. افزون بر این، در سال‌های اخیر كتاب‌ها و مجموعه‌های خوبی در این زمینه منتشر شده است، مانند كتاب لالا، لالا، گل لاله كه به كوشش شهلا شجاع‌دوست و سهیلا تذهیبی چاپ شده و كتاب لالا، لالا، گل شب‌بو كه لالایی‌های آن سروده شكوه قاسم‌نیا، افسانه شعبان‌نژاد، مصطفی رحماندوست، جعفر ابراهیمی، اسدالله شعبانی و ناصر كشاورز است و هر دو كتاب را كانون پرورش فكری كودكان و نوجوانان منتشر ساخته است. پژوهش درباره ویژگی‌ها و مفاهیم درونی لالایی‌ها، به عنوان شاخه‌ای از ادبیات زنانه و برای شناخت زندگی درونی زنان در گذشته و خصلت‌های فطری آنان و آرزوها و آرمان‌های‌شان، بسیار مفید و ارزشمند است.

منابع:
_ ادب و ادبیات، ۴۴۶، ۴۴۷، ۴۵۰، دكتر حسینقلی كاتبی
_ از نیما تا روزگار ما، ۳۶۶ _ ۳۶۸، یحیی آرین‌پور
_ انواع شعر فارسی، ۱۲۴، ۱۳۱، ۱۳۳، منصور رستگار فسایی
_ بررسی وزن شعر عامیانه ۶۴، تقی وحیدیان كامیار
_ تاریخچه‌ای بر ادبیات آهنگین ایران ۱۶۳، نادره بدیعی
_ ترانه‌های ملی ایران ۱۸، ۱۴۱ _ ۱۴۷، محمد احمد پناهی سمنانی
_ زمینه‌ فرهنگ مردم، ۶۱۸ _ ۶۱۹
_ فرهنگ اصطلاحات ادبی داد
_ فرهنگنامه ادبیات كودك و نوجوان، جلد ۲
_ فرهنگ فارسی مصاحب
_ فرهنگ معاصر انگلیسی _ فارسی
_ فرامرز سلیمانی «مقدمه‌ای بر شعر و ادبیات كودك و نوجوان» كلك ش ۱۳
_ كودكان و ادبیات رسمی ایران، صدیقه هاشمی‌نسب
_ گذری و نظری در فرهنگ مردم، سیدابوالقاسم انجوی شیرازی
_ لغت‌نامه زیر لالایی
_ ادیب طوسی، «ترانه‌های محلی»، مجله دانشكده تبریز، دوره ۵، شماره ۱
_ مهدی اخوان ثالث «نوعی وزن در شعر امروز فارسی»، پیام نو، شماره ۵
_ مصطفی رحماندوست، «خواب خوش»، رشد معلم، سال ۵، شماره ۶، ۷،و ۸
_ قدمعلی سرامی، «جستاری درباره لالایی‌ها»، پویش، بهار ۶۸، سال یكم، شماره یكم

[sina285]

خیلی جالب بود