◄◄ نکات مهم در بهداشت و تغذيه کـــــودکــــــان ►►

[mojrem2]

نوزادان نيز مستعد ابتلا به بيماري‌هاي رواني هستند

كارشناسان هشدار دادند كه يك دهم از كودكان بين 2 تا 5 سال مبتلا به بيماري‌هاي جدي رواني هستند كه متاسفانه بسياري از آنها نيز ناديده گرفته مي‌شوند. متخصصان موسسه روان‌پزشكي در انگليس به اين نتيجه رسيده‌اند كه اين مشكلات روحي بسيار فراتر از كج‌خلقي‌ها و رفتار نامناسب است و تاثيرات منفي بر روي تمام جنبه‌هاي زندگي كودك
بر جاي مي‌گذارد. يك اشتباه براي متوقف كردن و يا درمان اين حالت‌ها در مراحل اوليه موجب بروز اندوه، پريشاني و رنج غير ضروري مي‌شود. از اين‌رو سرويس‌ها و واحدهاي خدمات بهداشت رواني بايد در برابر اين قبيل مشكلات مربوط به كودكان و خردسالان به عنوان يك موضوع اورژانسي همواره آماده باشند. در اين تحقيقات 1000 نوجوان 12 تا 19 سال مورد آزمايش قرار گرفته‌اند و نتايج آزمايشات نشان داده است كه از هر 5 نوجوان يك تن به دليل احساس خطا و نارسايي در زندگي اجتماعي به خودشان آسيب وارد مي‌كنند.

اين حالت‌ها ممكن است شاهد اين مدعي باشند كه اين قبيل مشكلات روحي ممكن است در سال‌هاي بسيار نخست زندگي كه كسي تصور آن را نمي‌كند آغاز شوند. اكثر مشكلات روحي و رواني حتي از دوران نوزادي آغاز مي‌شوند. از هر 10 كودك 2 تا 5 سال يك كودك علايم آشكار بيماري‌هاي رواني مانند اضطراب و افسردگي را دارا هستند. اين آمار شبيه به ارقامي است كه در كودكان نسبتا بزرگ‌تر و نوجوانان بدست آمده است. دكتر آنگولد معتقد است كه به تاخير انداختن آزمايشات و درمان اين كودكان تا رسيدن به سنين نوجواني و بزرگسالي بسيار دير است.

[mojrem2]

با گذشت زمان عادت شب‌‏ادراري كودكان برطرف مي‌‏شود

اكثر كودكان با مرور زمان عادت شب‌‏ادراري‌‏شان برطرف مي‌‏شود، اما در صورتي‌‏كه اين اختلال رفتاري با رشد كودك برطرف نشود، به درمان دارويي نياز خواهد بود.
شب‌‏ادراري در كل يك عارضه پزشكي رواني يا احساسي به شمار نمي‌‏رود؛ اما چنانچه در زندگي كودك و والدين اختلالاتي وارد كنند, علت اين عارضه بايد ريشه‌‏يابي شود. تحقيقات نشان مي‌‏دهد؛ خواب عميق دليل اصلي شب‌‏ادراري است و 10 تا 15 درصد كودكان 5 ساله و 6 تا 8 درصد كودكان 8 ساله دچار اين عارضه هستند.

متخصصان كودك معتقدند؛ بيدار كردن كودكان براي رفتن به دستشويي در فواصل معين, جلوگيري از خوردن غذاهاي آبكي و قهوه پيش از خواب, درخواست كمك از خود كودك براي تميز كردن رختخواب، البته با رفتاري عاري از سرزنش در هنگام صبح و بالا بردن عزت نفس كودكان از جمله مواردي است كه رعايت كردن آن‌‏ها از سوي والدين در برطرف كردن اين عارضه بسيار سودمند است.

همچنين، به گفته متخصصان چنانچه پس از سن 5 سالگي كودك, بيش از 2 بار در هفته دچار شب‌‏ادراري شود, تجويز درمان دارويي امري الزامي است و همچنين اگر تا سن 8 و 10 سالگي نيز ادامه يابد، بي‌‏شك مشكلات و اختلالات رواني نيز در بروز اين ناهنجاري سهيم است كه براي برطرف كردن آن، بايد با روان‌‏پزشكان كودك مشورت كرد.

[mojrem2]

تغذيه كودك در زمان بيماري

در دوران بيماري كودك بي اشتها، بهانه گير و خسته است، اگر مادر به تغذيه او بي توجهي كند او دچار مشكلات ديگري هم شده و درمان او سخت و طولاني مي شود. مادران بايد در اين دوران توجه داشته باشند كه نياز كودك بيمار به مواد غذايي افزايش مي يابد . در دوران بيماري
براي اينكه بدن بتواند با عوامل بيماري زا مقابله كند نياز به انرژي و مواد معدني دارد كه بايد از طريق غذا تأمين شود. اگر به شخص بيمار غذا داده نشود بدن او ضعيف شده و نمي تواند در مقابل عوامل بيماري زا مقاومت كند. در اين صورت بيماري او شديدتر مي شود و ديرتر بهبود پيدا مي كند. در طول دوران بيماري اگر غذاي كافي مصرف نشود چربي ذخيره در بدن براي توليد انرژي مصرف مي شود و عضلات تحليل مي رود و درنتيجه وزن كمتر مي شود.

اتلاف بيشتر مواد غذايي از بدن كودك

اگر بيماري با علائمي مثل اسهال، استفراغ يا تب همراه باشد در هر سه حالت مواد غذايي بدن از دست مي رود، در تب نيز با افزايش حرارت بدن انرژي بيش از حالت عادي مصرف مي شود.

دريافت مواد غذايي كم مي شود

معمولاً در دوران بيماري به ويژه كودك بيمار به شدت بي اشتها مي شود. اگر زخم در دهان يا گلو داشته باشد اگر در اثر سرماخوردگي و گرفتگي بيني براي نفس كشيدن مشكل داشته باشد، غذا خوردن براي كودك سخت مي شود. در دوران بيماري از يك طرف نياز كودك به مواد غذايي افزايش مي يابد چون مي خواهد با عامل خارجي مقابله كند و همزمان دريافت غذا به دليل بي اشتهايي كم مي شود و از طرف ديگر از طريق تب، درمان، استفراغ، اتلاف غذا و انرژي هم پيش مي آيد. همه اين عوامل دست به دست هم مي دهند و وزن كودك كم مي شود اين آغازي است براي توقف و يا تأخير رشد كودك كه با پايش رشد و توجه به روند منصفي رشد كودك مي توان آن را ديد. در اين حالت مادران بايد تا حد امكان به كودك غذا بدهند چون باعث مي شود وزن او كم نشود و يا وزن كمتري را از دست بدهد و روند بهبودي او سريعتر شود.

روشهاي غذا دادن به كودك

قبل از غذا دادن به كودك دست و صورتش را بشويد تا احساس آرامش كند. غذا دادن به كودك بيمار مشكل و خسته كننده است و بايد سعي كنيد با صبر و حوصله زيادي به كودك غذا بدهيد
در طول بيماري كودك را به خوردن غذا تشويق كنيد.حتي اگر مقدار كمي غذا بخورد بهتر از آن است كه چيزي نخورد. درحالتي كه كودك خواب آلود است به او غذا ندهيد. از غذاهايي كه در حالت سلامت، كودك به آنها علاقه بيشتري دارد به او بدهيد. غذاهاي نرم مثل سوپ، فرني و پوره به او بدهيد. براي نرم كردن غذا از شير يا روغن مايع استفاده كنيد. كودك را مجبور به خوردن غذا نكنيد چون باعث تهوع در او مي شود. در صورت گرفتگي بيني قبل از دادن غذا به او بيني اش را تميز كنيد. به كودك بيشتر از قبل غذا بدهيد و دفعات وعده غذايي را زياد كنيد. اگر كودك تب دارد وقتي تب او پايين آمد، به او غذا بدهيد.

روش تغذيه كودك اسهالي

در صورتيكه شيرخوار اسهالي شده دفعات شيردهي را زياد كنيد.
غذاهاي آبي و سوپ به كودك بدهيد.
براي جبران آب از دست رفته مايعاتي مثل دوغ، او.آر.اس و لعاب برنج و ... بدهيد.
علاوه بر غذاهاي آبكي كته و گوشت ماهيچه، مرغ به او بدهيد.
موز، اسفناج ... را كه داراي پتاسيم هستند به كودك بدهيد.
از دادن نوشابه و آب ميوه صنعتي به كودك اسهالي خودداري كنيد.
بايد توجه داشت كه كودكان مبتلا به اسهال به علت دفعات اجابت مزاج آب بدنشان به همراه سديم و پتاسيم را از دست مي دهند براي جلوگيري از خطر كم آبي و مرگ در آنان بايد غذايشان بيشتر شود تا سريعتر بهبود يابند.

تغذيه كودكي كه استفراغ مي كند

درصورتي كه كودك تهوع دارد دادن غذا را تا چند ساعت قطع كنيد ولي هر ۱۰ دقيقه ۲-۳ قاشق به او مايعات سرد بدهيد.بعد از اينكه چند ساعت از قطع شدن استفراغ در او گذشت ۶-۸ قاشق غذا شير يا پوره رقيق به او بدهيد. اگر بعد از شير يا پوره استفراغ نكرد بعد از دو ساعت به همان ميزان به او شير يا پوره بدهيد.

تغذيه دوران نقاهت

در دوران نقاهت برخلاف زمان بيماري كودك اشتهاي بهتر و بيشتري دارد.در اين زمان بايد مادران براي جبران وزن از دست رفته كودك در دوران بيماري به او غذاي بيشتر بخورانند.

وعده هاي غذايي را بيشتر كنند.
در هر وعده غذاي بيشتري به او بدهند.
غذايش را مقوي تر كنند.

[mojrem2]

با گذشت زمان عادت شب‌‏ادراري كودكان برطرف مي‌‏شود

اكثر كودكان با مرور زمان عادت شب‌‏ادراري‌‏شان برطرف مي‌‏شود، اما در صورتي‌‏كه اين اختلال رفتاري با رشد كودك برطرف نشود، به درمان دارويي نياز خواهد بود.
شب‌‏ادراري در كل يك عارضه پزشكي رواني يا احساسي به شمار نمي‌‏رود؛ اما چنانچه در زندگي كودك و والدين اختلالاتي وارد كنند, علت اين عارضه بايد ريشه‌‏يابي شود. تحقيقات نشان مي‌‏دهد؛ خواب عميق دليل اصلي شب‌‏ادراري است و 10 تا 15 درصد كودكان 5 ساله و 6 تا 8 درصد كودكان 8 ساله دچار اين عارضه هستند.

متخصصان كودك معتقدند؛ بيدار كردن كودكان براي رفتن به دستشويي در فواصل معين, جلوگيري از خوردن غذاهاي آبكي و قهوه پيش از خواب, درخواست كمك از خود كودك براي تميز كردن رختخواب، البته با رفتاري عاري از سرزنش در هنگام صبح و بالا بردن عزت نفس كودكان از جمله مواردي است كه رعايت كردن آن‌‏ها از سوي والدين در برطرف كردن اين عارضه بسيار سودمند است.

همچنين، به گفته متخصصان چنانچه پس از سن 5 سالگي كودك, بيش از 2 بار در هفته دچار شب‌‏ادراري شود, تجويز درمان دارويي امري الزامي است و همچنين اگر تا سن 8 و 10 سالگي نيز ادامه يابد، بي‌‏شك مشكلات و اختلالات رواني نيز در بروز اين ناهنجاري سهيم است كه براي برطرف كردن آن، بايد با روان‌‏پزشكان كودك مشورت كرد.

[mojrem2]

کودکان سخت غذا

بيشتر پدر و مادرها از تغذيه کودکان خود نگرانند . اين والدين از بي ‏ميلي و کم غذا خوردن کودکان خود در رنج هستند و شکايت‏هاي مختلفي در اين مورد دارند . بي‏اشتهايي و يا بد غذايي کودک در هر شکلش مساله‏ي مهمي است که بايد آن را جدي گرفت، چرا که در نهايت‏به سوء تغذيه منجر مي‏شود .
بايد بدانيم فقط گرسنگي نيست که کودک را به سوي غذا مي‏کشاند و يا فقط سير بودن موجب دوري و پرهيز از غذا نمي‏شود، بلکه عوامل گوناگوني، جدا از نيازهاي بدني، موجب مي‏شود تا کودک غذا بخورد يا نخورد . رفتار بزرگ‏ترها در اين مورد بسيار تعيين کننده است; براي مثال اگر کودکي صبحانه خوردن خانواده خود را با يک برنامه منظم، دوست داشتني و با اهميت نبيند، هيچ ميلي به يک صبحانه خوب پيدا نمي‏کند . در بسياري از خانواده‏هايي که زنان شاغل هستند ديده شده که مادر، کودک را با عجله بيدار مي‏کند، با عجله لباس او را مي‏پوشاند و به زور، يک لقمه خشک در دستش مي‏گذارد تا آن را به عنوان صبحانه بخورد . آيا به نظر شما، کسي مي‏تواند در يک محيط عصبي، شلوغ و با عجله غذا بخورد؟

غذا خوردن آن هم در ابتداي صبح، بايد همراه با آرامش و تاني باشد . ايستاده غذا خوردن، با عجله لقمه‏اي را درست کردن در حالي که کارهاي مختلفي را انجام مي‏دهيد، فضاي ناامني را براي يک تغذيه مناسب به وجود مي‏آورد . در چنين حالتي، هيچ کودکي ميل به خوردن صبحانه ندارد . خانواده‏هايي که مجبورند صبح زود از خانه خارج شوند و وقت کافي براي صبحانه خوردن در کنار کودک خود را ندارند، بهتر است ‏برنامه‏اي تنظيم کنند که بتوانند همه با هم و در حضور کودک صبحانه بخورند و از اين وعده غذايي لذت ببرند .

براي نمونه مي‏توان:شب‏ها زودتر خوابيد; يک سري کارها را از قبل انجام داد; زودتر بيدار شد تا کودک فرصت کارهاي اوليه را داشته باشد .

در بعضي از خانواده‏هايي که مادران شاغل نيستند، مشکل به شيوه ديگري خودنمايي مي‏کند: بعضي از مادران آن قدر دير بيدار مي‏شوند که مي‏توانند صبحانه و ناهار را همزمان بخورند . دير بيدار شدن، کوفتگي، خستگي و بي‏حوصلگي، بي‏اشتهايي را به همراه دارد . از آن جا که مادر بي‏ميل است‏براي و تهيه صبحانه مناسب تلاشي نمي‏کند، در نتيجه با همان بي‏حوصلگي چيزي را براي کودک خود آماده مي‏کند تا او بخورد . کودکي که همراه مادر خود دير بيدار شده است طبيعي است که صبحانه و ناهار او يکي مي‏شود . به کودک فرصت‏بدهيد تا صبحانه‏اش را کامل بخورد . در چنين فضايي نه تنها کودکان، بلکه هر انساني از خوردن صبحانه لذت مي‏برد و طبيعي است که اين رفتار به عنوان يک عادت غذايي مناسب در کودک باقي مي‏ماند .

غذاي نيم روز : از آن جا که معده کودکان کم حجم است و غذاي کمي در معده آن‏ها جا مي‏گيرد . به همين دليل فاصله‏ي بين غذاهاي کودک نبايد خيلي زياد باشد . کودکان، بين صبحانه و ناهار احتياج به يک غذاي نيم‏روزي دارند . اين غذاي نيم‏روزي مي‏تواند انواع ميوه، خشکبار، نان و شيريني‏هاي سبک باشد . خوردن غذا در اين زمان براي کودکان بسيار مهم است .

همراهي مادر با کودک در خوردن غذا; يعني مادر در کنار کودک بنشيند، با او حرف بزند و با هم اين غذاي نيمروزي را بخورند . کودکان چه در خوردن صبحانه و چه در ناهار و شام احتياج به همراهي و همدلي اطرافيان خود دارند و دوست دارند که بزرگ‏ترهايشان در کنارشان باشند و آن‏ها را همراهي کنند . اگر غذاي نيمروز نامناسب باشد در ناهار کودک حتما تاثير منفي مي‏گذارد . تنقلاتي مانند انواع شکلات و آب نبات و حجم زياد شيريني موجب مي‏شود تا کودک يک سيري کاذب پيدا کند و ميلي به غذا نداشته باشد . استفاده از انواع خشکبار، دانه‏ها، مغزها و ميوه‏ها به مراتب بهتر است .

ناهار کودک: ناهار کودک بايد غذايي کامل با انواع مواد مغذي باشد . حداقل يک ساعت مانده به ناهار از دادن انواع تنقلات به کودک پرهيز شود; اين تنقلات جلوي اشتهاي کودک را مي‏گيرد . قبل از ناهار، کودک را از غذا مطلع کنيد و اگر در خانه است‏حتما او را از نوع غذا و يا اين که غذا در چه وضعيتي است‏با خبر سازيد . مي‏توانيد از نيم ساعت مانده به غذا کودک را ترغيب به غذا خوردن کنيد و اين که به زودي غذا آماده مي‏شود .تجربه يک مادر «من از صبح به کودکم مي‏گويم چه غذايي را مي‏خواهم درست کنم و گاهي با هم به نتيجه مي‏رسيم که چه چيزي را درست کنم . در بعضي از مراحل او را تشويق مي‏کنم که به من کمک کند . وقتي بوي غذا در آشپزخانه پيچيد از او مي‏خواهم تا بو بکشد و همين مساله تبديل به يک بازي براي ما مي‏شود . من با رفتارهاي مختلف نشان مي‏دهم که غذا بسيار خوش رنگ، خوش‏عطر و خوش‏مزه است و سعي مي‏کنم با آب و تاب فراوان در مورد غذا حرف بزنم . حتما از او مي‏خواهم که در چيدن سفره به من کمک کند و با هم سفره را براي غذا آماده مي‏کنيم . هميشه قبل از خوردن غذا مي‏گويم که حالا ما بهترين و خوش مزه‏ترين غذاي دنيا را مي‏خوريم . »

شکي نيست وقتي مادر اين گونه فضا را از نظر رواني آماده مي‏کند، کودک مشتاقانه از غذا استقبال خواهد کرد . کودکي که در چنين محيطي غذا مي‏خورد ديدگاه خوبي به غذا دارد و از خوردن آن لذت مي‏برد .

شور و شوق در غذا خوردن :يکي از عوامل مهمي که موجب مي‏شود تا کودک غذاي خود را با ميل و کامل بخورد، شور و شوق مراقب کودک است . هر چه اين شور و شوق زيادتر باشد، کودک ميل بيشتري به غذا پيدا مي‏کند . مادري که در رژيم است، پدري که بعضي از غذاها را مي‏خورد، و برخي را نمي‏خورد و از غذاها ايراد مي‏گيرد، موجب مي‏شود تا کودک نگرش مناسبي به غذا پيدا نکند .
خوردن قسمت‏هاي خاصي از يک ماده غذايي، زير و رو کردن غذا، جست‏وجو در ظرف غذا، همه و همه رفتارهاي ناپسندي است که کودک از پدر، مادر و مراقبين خود مي‏آموزد . اين رفتارها در نهايت موجب مي‏شود که لذت غذا خوردن در جمع خانواده کم شود و در نهايت کودک نيز با بي‏ميلي به غذا خوردن خود ادامه دهد . مادر، پدر و مراقبين کودک بايد با رفتارهاي خود نشان بدهند که همه غذاها لذيذ، مهم و ارزشمند هستند .
نظم: نظم در خوردن غذا بسيار مهم است و هم غذا خوردن مي‏تواند به نظم کودکان کمک کند و هم نظم مي‏تواند ميزان ميل کودکان را براي خوردن افزايش دهد . زمان هر وعده از غذا بايد ثابت و مشخص باشد . اين درست نيست که يک بار کودک را ساعت 6 بيدار کرد و به او صبحانه داد، روز بعد ساعت 10 و روز ديگر ساعت 8 صبح . بايد يک زمان مشخص را براي هر وعده غذايي در نظر گرفت . اين نظم کمک مي‏کند تا معده کودک براي خوردن غذا منظم عمل نمايد . نامنظم بودن ساعت‏هاي هر وعده غذا به بي‏اشتهايي کودک منجر مي‏شود .

تنوع غذايي :تنوع مواد غذايي جدا از اين که نيازهاي مختلف جسماني کودک را تامين مي‏کند، بي‏اشتهايي او را هم رفع مي‏کند . هر روز مي‏توان مواد صبحانه، ناهار و يا شام را تغيير داد . اين که هر روز صبح کودک شير و نان بخورد، طبيعي است که موجب بي‏اشتهايي او مي‏شود . براي مثال مي‏توان يک روز کره، روز ديگر پنير و در روزهاي ديگر، تخم‏مرغ، آب‏ميوه، عسل و . . . در صبحانه کودک گذاشت .

بعضي از پدرها و مادرها چون خودشان به عنوان مثال هويج و يا کدو دوست ندارند، اين مواد را به کودکان نيز نمي‏دهند . انواع سبزي‏ها براي کودک مفيد است و از همه آن‏ها مي‏توان در غذاهاي مختلف استفاده کرد . به دلايل مختلف، گروهي از کودکان بعضي از مواد غذايي را دوست ندارند . ممکن است کودکي سيب‏زميني، هويج، يا لوبيا را دوست نداشته باشد . مراقب کودک بايد دقت کند که آيا اين دوست نداشتن يک عادت غلط است‏يا واقعا ميل به خوردن آن ندارد . اگر پس از بررسي‏هاي دقيق متوجه شديد که کودک يک ماده غذايي مثلا سيب‏زميني را دوست ندارد، بهتر است از دادن آن ماده غذايي براي مدتي صرف نظر کنيد و کودک را مجبور به خوردن آن نکنيد . براي مثال کودکاني که از برنج زياد استفاده مي‏کنند بدنشان کمتر به سيب‏زميني پخته نياز پيدا مي‏کند . يا کودکاني که زياد گوشت مي‏خورند کمتر از لوبيا استقبال مي‏کنند . در حقيقت نياز آن ماده غذايي به شکل ديگري تامين مي‏شود .

بي ‏اشتهايي رواني :بخش بزرگي از بي‏اشتهايي کودکان بيشتر جنبه رواني دارد . معمولا کودکاني که با يکي از اعضاي خانواده خود مشکل دارند، به غذا بي‏ميل مي‏شوند . کودکاني که پدر و مادر مستبد دارند و يا از طرف اعضاي خانواده خود اذيت مي‏شوند بي‏اشتها مي‏شوند . بعضي وقت‏ها نيز کودک از طريق ابراز بي‏ميلي و يا غذا نخوردن قصد دارد نظر ديگران را به خود جلب کند . در اين حالت مراقب کودک بايد دقت کند و به شکل‏هاي مختلف به نيازهاي کودک توجه نمايد . بسيار غم‏انگيز است که کودک بخواهد از طريق غذا نخوردن جلب توجه کند .

[mojrem2]

تغذيه كودكان

براي كودكي كه آماده رفتن به مهد كودك و مدرسه مي شود، خوردن صبحانه بسيار اساسي است و مادران عزيز بايد به اين وعده ي غذايي اهميت ويژه اي دهند. مصرف صبحانه به كودكان كمك مي كند تا فراگيري بهتري داشته باشند. انرژي و مواد مغذي مصرف شده مي تواند توجه، ميزان انرژي و تحرك كودك را تحريك كرده و باعث افزايش
تحرك و حركات ورزشي و در نهايت نشاط در كودكان شود.بچه ي صبحانه نخورده در ساعت 9 الي 10 صبح به ميزان قابل توجهي دچار افت قند خون مي شود. استعداد يادگيري او به ويژه در درس هايي كه به تفكر و انديشه نياز دارند كاهش مي يابد. چنين دانش آموزي ممكن است دچار افت تحصيلي و بيزاري از مدرسه نيز بشود.بهتر است صبحانه در محيطي باصفا و آرامش بخش با حضور افراد خانواده صرف شود. بايد بدانيم در دوران كودكي علاقه و بي علاقگي به غذاهاي مختلف به سرعت تغيير مي يابد و اين دوست داشتن غذا تحت تاثير دما، ظاهر، رنگ و طعم غذا، همچنين موقعيت مكاني و زماني غذا خوردن است. داشتن صبحانه ي كامل و خوب مستلزم رعايت ضوابطي در منزل است.

به طور مثال خانواده ها لازم است زمان خواب شبانه و خوردن شام را طوري تنظيم كنند كه بچه ها صبح، به موقع و با كمال ميل صبحانه بخورند.تحرك مختصر مثل نرمش صبحگاهي، پياده روي و يا دوش گرفتن به افزايش تمايل مصرف صبحانه كمك خواهد كرد. پنير و گردو، كره و مربا، تخم مرغ، عدسي، فرني، شير برنج، حليم، همراه نان تازه و شير، صبحانه هاي مناسبي هستند. استفاده از ميوه ها و سبزيجات مثل سيب، خيار،گوجه فرنگي، كاهو، سبزي خوردن به افزايش اشتها كمك مي كند. مي توان يك دوم ليوان آب پرتقال قبل از صبحانه به كودك داد كه هم موجب افزايش اشتهايش مي شود و هم منبع سرشاري از ويتامين C است.

ميان وعده

به طور كلي بايد ماده ي غذايي مناسبي را براي ميان وعده ي كودك انتخاب كنيم. اين ماده بايد ارزش غذايي كافي داشته باشد و رضايت بچه را تامين كند؛ بدآموزي نداشته باشد؛ از نظر بهداشتي ايمن باشد؛ و با بودجه ي اكثريت خانواده ها تناسب داشته باشد. نكته ي حائز اهميت ديگر آن است كه غذاي تهيه شده توسط مادر، نه تنها سالم تر است بلكه انتقال دهنده ي مهر مادري نيز هست. نان، پنير و خيار؛ نان، پنير و گردو، انجير خشك، نخودچي، انواع مغزها (گردو ـ بادام ـ فندق و … )؛ ميوه ها به خصوص سيب، نان شيرمال، كيك و كلوچه مواد مناسبي براي ميان وعده در زنگ تفريح مدرسه و مهد كودك هستند.

[mojrem2]

از جمله عناصر و مواد نياز كودك در اين سنين كه بايد به آن توجه شود، عبارت اند از:

آهن : كودكان به علت رشد سريع همراه با افزايش در هموگلوبين و ميزان كل آهن بدن، در معرض خطر بيشتري از آنمي (كم خوني) ناشي از كمبود آهن قرار دارند.توانايي يادگيري در كودكان مبتلا به كمبود آهن كاهش مي يابد و كم خوني سبب كاهش توانايي اين كودكان مي شود چرا كه اكسيژن كم تري به سلول ها مي رسد. پيشگيري از كم خوني ناشي از كمبود آهن در كودكان بايد بر مصرف كافي مواد غذايي آهن دار متمركز شود. مصرف مقداري گوشت قرمز بدون چربي راحت ترين راه رساندن مقدار بيشتر آهن به يك كودك است. متاسفانه
تعدادي از بچه ها تمايلي به خوردن تكه هاي گوشت ندارند كه در اين موارد بهتر است گوشت چرخ كرده جايگزين شود.نسبت بالاي آهن هم در بسياري از غذاهاي حيواني، آهن را بيشتر قابل جذب مي كند. به علاوه بايد به خاطر داشت كه مصرف منابع حاوي ويتامين C جذب آهن غير هم را افزايش ميدهد. پس خوردن ليمو ترش، پرتقال و يا گوجه فرنگي به همراه غذا به علت غني بودن از نظر ويتامين C به جذب آهن موجود در غذا كمك مي كند. مصرف چاي بعد از غذا، از ميزان جذب آهن مي كاهد. بهتر است چاي از حدود 5/0 ساعت قبل از غذا تا 2 ساعت بعد از غذا مصرف نشود. كلسيم
كلسيم براي تشكيل مواد معدني، مينراليزاسيون و رشد بافت استخواني در كودكان لازم است و بايد به مقدار كافي در برنامه غذايي وجود داشته باشد. جذب كلسيم به عواملي مثل ميزان پروتئين، ويتامين D و فسفات بستگي دارد. كودكان به ازاي هر كيلوگرم وزن بدن، 4 ـ 2 بار بيشتر از بزرگسالان به كلسيم نياز دارند. شير و فرآورده هاي لبني، منابع اصلي كلسيم هستند. براي بچه هايي كه يكي از اين فرآورده ها را استفاده نمي كنند بايد انواع ديگري از همان گروه را جايگزين كرد. به طور مثال اگر بچه اي شير نخورد بايد به او ماست بدهيد. پنير نيز غذاي مناسبي براي افزايش هوش دانش آموزان است البته بهتر است پنير را شب مصرف كرده، يا صيح ها به همراه گردو و بادام استفاده كنيد، زيرا مصرف پنير به تنهايي در صبح عكس العمل هاي عصبي را قدري كند مي كند؛ اين امر به دليل تغيير نسبت كلسيم به فسفريونيزه در پنير است.

ويتامين D
ويتامين D براي جذب كلسيم و رسوب آن در استخوان ها مورد نياز است. چون اين ماده از تاثير آفتاب بر بافت هاي زير پوستي به دست مي آيد، ميزان مورد احتياج رژيم غذايي بسته به موقعييت جغرافيايي خود و مدت زماني كه در معرض آفتاب قرار مي گيرند، متفاوت است.

روي
كمبود روي سبب اختلال در رشد، كم اشتهايي و كاهش حس چشايي مي شود. بهترين منبع روي؛ گوشت و غذاهاي دريايي هستند.

يد
كمبود يد موجب كندذهني، كاهش آموزش پذيري و ضعف توانايي جسمي افراد مي شود كه اين مشكل با مصرف نمك يددار در رژيم غذايي تا حدودي برطرف مي شود.

فيبر
يكي ديگر از مشكلات تغذيه اي دانش آموزان، كمبود فيبر و سبوس غلات و … است. براي رفع اين مشكل لازم است از سبزي ها و ميوه ها در رژيم غذايي استفاده ي بيش تري شود و بچه ها به استفاده از غلات سبوس دار تشويق شوند.

[mojrem2]

رژيم غذايي براي كودكان

اطلاعاتي كه مادران بايد از آن باخبر باشند داشتن اطلاعات علمي و توسل به آن از همان لحظاتي كه نوزادي در خانه متولد مي شود، ضروري به نظر مي رسد. مادران جوان اگر بدانند با چه تغذيه اي و از چه سني روي نوزاد خود مي توانند رشد جسمي و ذهني بيشتري را در او وسعت بخشند، مي توانند سلامتي او را تضمين كنند.


مادران چه نكاتي رابايد در رژيم غذايي كودك خود رعايت كنند تا رشد آنها آسيب نبيند؟

در رژيم غذايي كودكان بايد سعي شود از تمام موادغذايي مربوط به سن كودك استفاده شود كه شامل مواد پروتئيني - كاربوهيدرات (قندي) چربي - ويتامين ها و مواد معدني و ريز مغذي كه اخيراً التفات بيشتري به آن معطوف شده است بايستي در رژيم گنجانده شود. چه موادي در تغذيه كودك باعث افزايش ضريب هوشي يا حافظه كودك مي شود و آيا اصلاً اين مسأله امكانپذير است؟
از قديم الايام در اين مورد بحث و گفت وگو زياد شده است و با مدارك تجربي و شايد علمي با بررسي هايي كه در نقاط مختلف دنيا اعم از آنكه در مناطق خشك - خوش آب و هوا و سواحل درياها زندگي كرده اند چنين نتيجه گيري شده است كه مصرف محصولات دريايي بيشتر در ضريب هوشي مؤثر است. البته پودرهاي گياهي كندر نيز اين نقش را دارا هستند.

[mojrem2]

وقتي كودكي علاقه به خوردن گوشت ندارد، با چه روش و تدبيري مادر مي تواند عمل كند؟

اصولاً اگر مايل به مصرف موادغذايي مهمي مانند گوشت در تغذيه فرزندان هستيد بايد ابتدا از غذاهايي مثل سوپ با گوشت كم و خيلي ريز شده استفاده كنيد و به تدريج مقدار مواد گوشتي غذا را بيشتر نماييد. توجه داشته باشيد اكثراً كودكان گوشت را به صورت تكه دوست ندارند و گاهي اوقات از بوي گوشت در غذا لذت نمي برند. سعي كنيد گوشت به صورت اندازه هاي خيلي ريز باشد و بوي گوشت به وسيله افزودن سبزيجات - حبوبات مجاز و حبوبات سبز و پياز گرفته شود در اين صورت تمايل كودكان بيشتر مي شود. به عنوان مثال بچه ها گوشت خورشتي را نمي خورند ولي اكثرشان ماكاروني را با گوشت ريزه شده دوست دارند و مي خواهند هر روز ماكاروني طبخ شود.
راه ديگر مصرف موادگوشتي پخت آنها به صورت كتلت و به صورت كوكوي گوشت است همچنين به صورت كباب ماهي تابه اي چرخ شده همراه با مواد ديگر مثل سبزيجات - هويج - سيب زميني كه خيلي گوشت آن واضح و قابل رؤيت نباشد. نكته ديگر كه توصيه مي گردد اگر يك نوع گوشت را نمي خورد از انواع ديگر مواد گوشتي مي توان استفاده نمود. از مواد گوشتي خيلي پرانرژي و كالري حلقه كتلتي مغز گوسفند است.

[mojrem2]

آهن و مواد حاوي آن از چه سني و تا چه سني براي كودكان بايد در نظر گرفته شود؟
شير غني ترين و كامل ترين منبع تغذيه نوزاد است ولي كمبودهايي نيز دارد بدين لحاظ اين نقصان ها به وسيله داروهاي تكميلي به نوزادان و شيرخواران توصيه مي شود. از هفته دوم تولد ويتامين هاي A و D علاوه بر شير مادر تجويز مي گردد و به طور معمول از پنج ماهگي قطره
آهن نيز اضافه مي گردد و اين ويتامين ها و آهن تا ۲ سالگي ادامه مي يابد. بعضي از شيرخواران زودتر و حتي از ويتامين همراه موادمعدني و ريزمغذي ها نيز استفاده مي نمايند.

چه موادغذايي بايد روزانه به كودك برسد؟

همانطوريكه ذكر شد تا پايان سن پنج ماهگي شيرمادر تنها منبع تغذيه شيرخوار همراه ويتامين است. از ابتداي سن ۶ماهگي تغذيه تكميلي شروع مي شود و بهتر است از موادي كه مادر در خانه تهيه مي نمايد استفاده شود. هنوز از ۶ ماهگي تا يكسالگي غذاي اصلي كودك شير است كه همراه آن مواد پروتئيني كه شامل موادگوشتي، حبوبات، تخم مرغ، موادچربي كه در موارد قبلي ذكرشده موجود است و مواد قندي طبيعي كه ميوه جات سرشار از آنهاست و در خرما، عسل (درسن تعيين شده)، كشمش، مربا و... موجود است.
مجموعه اين مواد كه مي توان به صورت سوپ، فرني، حريره، تخم مرغ، برنج له شده، ماست، پوره سيب زميني و پوره سبزيجات و ميوه ها همراه شير غذاي كاملي براي شيرخوار و از سن يكسال به بعد غذاي ساده و خانگي سفره تأمين كننده احتياجات كودك همراه با ويتامين و آهن است.