◄◄ بهداشت خواب ►►

[Boye_Gan2m]

نگاه اجمالی
بی‌خوابی مشکلی است که حداقل در مقاطعی از زندگی افراد 20 درصد از جمعیت را تحت تاثیر قرار می‌دهد. مقدار خوابی که افراد نیاز دارند، کاملا متفاوت است. فرد کم خواب چه بسا پس از 5 ساعت خواب احساس سرخوشی کند، در صورتی که فرد پر خواب چه بسا پس از ده ساعت خواب هنوز احساس کسالت نماید.

انواع بی‌خوابی
برخی افراد به نوعی از بی‌خوابی کاذب جالب توجه و در عین حال تاسف آور مبتلا هستند. آنان در رویا می‌بینند که بیدار هستند. رویای آنها این نیست که در که در سرزمین شاه پریان هستند، بلکه خواب می‌بینند که در بستر خویش دراز کشیده‌اند و بطور مایوسانه‌ای در تلاشند که به خواب روند. صبح هنگام خاطراتشان درباره شبی مملو از بی‌خوابی است و چنان احساس کسالت می‌کنند که گویی واقعا بیدار بوده‌اند.


شکل دیگری از بی‌خوابی ، البته بی‌خوابی واقعی و نه نوع کاذب آن ، از عدم توانایی به خواب رفتن و تنفس همزمان با آن ناشی می‌شود. بیماران مبتلا به این اختلال یعنی وقفه تنفسی غرق خواب می‌شوند و سپس از تنفس باز می‌مانند. تقریبا همه مردم بویژه کسانی که خروپف می‌کنند، گاهی دچار این وضع می‌شوند، ولی نه به نحوی که مزاحم خواب آنها شود.

طی دوره وقفه تنفسی سطح دی‌اکسید کربن خون ، گیرنده‌های شیمیایی را تحریک می‌کند و شخص از خواب بیدار می‌شود و با دهان باز برای بدست آوردن هوا نفس می‌کشد. سپس میزان اکسیژن خون به مقدار طبیعی باز می‌گردد، فرد به خواب می‌رود و دوباره همین چرخه تکرار می‌شود. خوشبختانه بسیاری از موارد وقفه تنفسی توسط گرفتگی نای ایجاد می‌شود که می‌توان آن را از راه جراحی برطرف کرد.

گاهی نوزادان را بدون هیچ علائم ظاهری بیماری در گهواره مرده می‌یابند، اینان قربانی نشانگان مرگ ناگهانی نوزاد هستند. بسیاری از محققین بر این باورند که یکی از علل اساسی مرگ ناگهانی نوزاد وقفه تنفسی است، اما در این مورد برخلاف وقفه تنفسی نوزادان که میزان بالای دی‌اکسید کربن در خونشان وجود دارد، از خواب بر نمی‌خیزند. شواهد نشان می‌دهد که استعداد ابتلا به نشانگان مرگ ناگهانی نوزاد ارثی است.
درمان بی‌خوابی
بطور کلی بی‌خوابی یکی از چند مشکل اساسی در روان شناسی و پزشکی است که طبیب بدون داشتن شواهد بالینی مستقیم مبنی بر وجود آن به درمانش اقدام می‌کند، اما مطالعات مربوط به خواب افرادی که از بی‌خوابی شکایت دارند، نشان می‌دهد که بیشتر آنان مقدار زمانی را که واقعا می‌خوابند را خیلی کمتر تخمین می‌زنند. محققین پی برده‌اند که بیشتر کسانی که بی‌خوابی دارند، حتی بدون مصرف داروهای خواب‌آور در کمتر از 30 دقیقه به خواب می‌روند و حداقل مدت شش ساعت می‌خوابند. این عده با مصرف داروهای خواب آور چیزی کمتر از 15 دقیقه کاهش در خواب رفتن بدست می‌آوردند و طول خوابشان هم فقط حدود 30 دقیقه افزایش می‌یابد. به این ترتیب با توجه به عوارض جانبی داروهای خواب آور به نظر نمی‌رسد که این داورها ارزش چندانی داشته باشند.

دانشنامه رشد

[Boye_Gan2m]

دارو درمانی
جای تردید نیست که رایجترین روش دارویی برای مبارزه با بی خوابی استفاده از داروهای خواب آور است. اما بی خوابی مرضی نیست که بتوان آن را توسط دارو آنگونه که انسولین ، دیابت را درمان می‌کند، درمان کرد. چون بی خوابی یک علامت است. اگر بی خوابی به علت درد یا ناراحتی باشد مرض عامل بی خوابی را درمان کرد. اگر بی خوابی نسبت به مشکلات شخصی و اختلالات روان شناختی ثانوی باشد باید با این مشکلات بطور مستقیم برخورد کرد.

در بیماران تحت درمان با داروهای خواب آور تحمل دارویی ایجاد می‌شود که اگر دارو قطع شود به برگشت علایم مبتلا خواهد شد. یعنی دارو کارایی خویش را از دست می‌دهد و در نتیجه آنان از پزشک خود درخواست داروی بیشتری می‌کنند. اگر بیمار تصمیم بگیرد بدون دارویی که بدان عادت کرده است و یا حتی با میزان کمتری از داروی شبانه خوب به خواب رود احتمالا دچار اثرات ترک دارو یعنی آشفتگی شدید در خواب می‌شود. ممکن است بیمار به این نتیجه برسد که وضع بی خوابی وی بدتر شده است و برای راحتی به داروی بیشتری روی آورد.



روان درمانی


آرامیدگی
برای مبارزه با بی خوابی اخیرا از روشهای روان شناختی استفاده می‌شود. برخی از این روشها مستقیما تنش را کاهش می‌دهند. مثل تمرینهای مربوط به شل کردن ماهیچه‌ها.

مبارزه با ترسهای اغراق آمیز
خواب مخصوصا پس از تلاش بدنی به ما نیرو می‌دهد. ولی ما اغلب مساله ناشی از کمبود خواب را خیلی بزرگتر جلوه می‌دهیم. در اینصورت می‌توانیم باورهای جانشینی را جایگزین باورهای اغراق آمیز منفی کنیم.

چند باور اغراق آمیز
اگر نخوابم فردا احساس خستگی خواهم کرد.
اگر زیاد نخوابم از نظر سلامتی آسیب خواهم دید.


اگر زود نخوابم تا صبح بیدار خواهم ماند.
اگر خوب نخوابم بعید است که خوب امتحان بدهم.
باورهای جانشین
عیب ندارد اگر خسته شدم فردا شب زودتر می‌خوابم.
الزاما اینطور نیست، برخی اشخاص حتی با دو سه ساعت خواب نیز سلامتی کامل دارند.


هیچ ایرادی ندارد اگر خوابم نبرد بلند می‌شوم به کارهایم می‌رسم و مطمئن هستم که فردا صبح سر ساعت نیز بیدار می‌شوم.


ممکن است اما مثل این است که من زیادی می‌ترسم نتیجه امتحان نباید به چند ساعت خواب وابسته باشد.
اجتناب از نشخوار فکری در رختخواب
وقتی به رختخواب می‌روید به مسائل فردا فکر نکنید. وقتی به منظور خواب به رختخواب می‌روید، می‌توانید روز بعد را در چند دقیقه برنامه ریزی کنید اما به دنبال آن بتوانید خود را به دراز کشیدن و خیالبافی کردن اختصاص دهید. اگر مساله مهمی به ذهنتان رسید آن را روی تکه کاغذی که دم دست دارید یادداشت کنید تا فراموش نشود. با این همه اگر فکر خیال همچنان سماجت کرد از رختخواب بیرون بیاید و به کارهای دیگر بپردازید. کاری کنید که رختخواب محل استراحت و خواب باشد نه دفتر کار. رختخواب به هر صورتی که باشد مخزن افکار نیست.

داشتن نظم
دیر بیدار شدن می‌تواند شما را از پیش برای بی خوابی آماده کند. اگر به کمک زنگ ساعت بیدار می‌شوید آن را روی ساعت معینی میزان کنید صرف نظر از این که چند ساعت خوابیده‌اید سر ساعت بلند شوید. وقتی بیدار شدن خود را ثابت نگه می‌دارید خود به خود ساعت خوابیدن هم ثابت می‌شود و در نتیجه خواب و بیداری نظم می‌گیرد.

استفاده از خیال پردازی
به نظر سینگر خیال پردازیها یا رویاهای زمان بیداری پدیده‌ای است که بطور طبیعی پیش از خواب اتفاق می‌افتد. شما می‌توانید به هنگام ساعت خواب به خیال پردازیها اجازه دهید که بطور آزادانه پیش بیایند تا خود از خیالبافیها برای خوابیدن استفاده کنید. مثلا مجسم کنید که در کنار دریا هستید روی ماسه‌ها دراز کشیده‌اید هوا آفتابی است و موجها ماسه‌ها را به ساحل می‌آورند یا در یک چمنزار خوش آب و هوا دراز کشیده‌اید. شما می‌توانید در ذهن خود به مسافرتهای دور و دراز بروید و جزئیات آنها را نقاشی کنید. این نوع مسافرت به شما اجازه می‌دهد که در صفهای اتوبوس و فروشگاهها منتظر نباشید و در نتیجه در وقت و هزینه صرفه جویی کنید.


در این مورد میتونین از شمردن گوسفندها هم استفاده کنین!
دانشنامه رشد

[Boye_Gan2m]

دانش خواب و رویا

پستانداران مى خوابند، پرندگان مى خوابند، حتى ماهى ها، خزندگان و حشرات نیز مى خوابند. خواب براى جانداران ضرورى تر از غذا است و انسان در حدود یک سوم از عمرش را در خواب مى گذراند. چرا نیاز داریم که مدتى چنین طولانى را در بى خبرى سپرى کنیم؟ و اگر نخوابیم چه اتفاقى خواهد افتاد؟ در این جا سرى مى زنیم به دنیاى عجیب خواب عمیق، خواب سطحى، رویا و تمام جنبه هاى دیگر یک خواب شبانه خوب (یا بد)
نکته این است که خواب فعالیتى نیست که به انتخاب و سلیقه ما باشد طبیعت خواب را بر ما تحمیل مى کند و حتى اگر پلک هم نداشتیم باز هم به خواب مى رفتیم. بیشتر ما اگر حتى یک شب هم بى خوابى بکشیم دچار تمام دشوارى هایى خواهیم شد که نزدیک بود لیندبرگ را از پاى درآورند. بدون خواب خلق ما تنگ و افسرده مى شود، روابط اجتماعى مان آسیب مى بیند، سلامتى مان دچار اختلال مى شود و خلاصه انجام هر عملى با دشوارى همراه خواهد بود. خواب براى زنده ماندن مان مهم تر از غذاست. با این حال خواب حداکثر یک سوم زندگى ما را به خود اختصاص مى دهد. بیشتر ما هنگام مردن بیشتر از ۲۵ سال از زندگى مان را در سرزمین خواب و رویا به سر برده ایم
چرا لازم است که این همه مدت را در حالت بى خبرى به سر بریم؟ روشن است که بدون نفس کشیدن، تولیدمثل کردن یا غذا خوردن، فواید خواب چندان آشکار نخواهد بود.


چرا مى خوابیم؟


خواب رفتارى است که سابقه آن را مى توان در نردبان تکامل به خیلى دورها رساند. در تمام حیوانات خواب شامل قطع فعالیت فیزیکى و نقصان هوشیارى حسى طى دوره هاى منظم در طول دوره هاى ۲۴ ساعته است. حیوانات دیگر _ حتى مگس میوه- را هم مى توان با محرک هایى چون کافئین بیدار نگه داشت و آنها نیز همچون انسان ها وقتى که نوزاد هستند بیشتر مى خوابند. لذا خواب یکى از پایه هاى بقاى حیوانات به شمار مى رود و میلیون ها سال تکامل و تحول نقش آن را حتى مهم تر و برجسته تر از سابق ساخته است ولى تا سال ۱۹۵۲ دانشمندان بر این گمان بودند که خواب حالتى منفعل است که فعالیت مغز در طول آن متوقف مى شود .
اما در آن سال کشف خارق العاده اى صورت گرفت. ناتائیل کلایتمن یکى از پیشگامان پژوهش در خواب و شاگردش یوجین آسرینسکى از دانشگاه شیکاگو متوجه این نکته شدند که خواب داراى دوره هایى با حرکت سریع چشم ما _ اصطلاحاً خواب همراه با حرکات سریع چشم (خواب رم REM) _ است که با فعالیتى دیوانه وار در مغز درست مانند بیدارى همراه است.تا زمانى که دلیل خواب رم کشف نشده بود، همه آن را حداکثر فعالیت مغز براى ضبط و ثبت وقایع تلقى مى کردند. نخستین دوره خواب رم تا یک ساعت پس از به خواب رفتن ما روى نمى دهد.
خواب در یک دوره ۹۰ دقیقه اى از چهار مرحله خواب غیررم (NREM) و یک دوره خواب رم عبور مى کند که در مجموع حلقه اى را تشکیل مى دهند که در طول شب بار ها تکرار مى شود. این کشف هم شده که بیشتر رویا ها در طول خواب رم اتفاق مى افتند و دو نوع خواب به همان اندازه با یکدیگر متفاوت اند که خواب و بیدارى با یکدیگر تفاوت دارند.
جالب این است که با وجود آن که تمام پستانداران، پرندگان و خزندگانى که از نظر تکاملى جدید ترند داراى هر دو نوع خواب هستند، خزندگان ابتدایى تنها خواب غیررم دارند. این بدان معنا است که خواب رم تحولى جدیدتر و احتمالاً همزمان با ظاهر شدن پستانداران یعنى ۲۵۰ میلیون سال قبل است.
.
جروم سیگل پروفسور روانپزشکى و عضو «انستیتو پژوهش در مغز» در دانشگاه کالیفرنیا اعتقاد دارد که خواب غیررم فرصتى را براى بازسازى سلول هاى آسیب دیده به دنبال یک روز فعالیت سوخت و ساز بدن فراهم مى آورد:

اما پروفسور جیم هورن از دانشگاه نوبلرو که ویراستار یکى از دو نشریه بین المللى است که به موضوع خواب اختصاص دارند، با این مسئله موافق نیست: «شواهد اندکى وجود دارد حاکى از این که سلول هاى بدن صرف نظر از مغز اقدام به ترمیم خویش در طول دوره خواب کنند. تمام شواهد نشان مى دهند که سلول ها در طول بیدارى به همان خوبى دوره خواب آسیب ها را ترمیم مى کنند.» هورن خاطرنشان مى کند که مغز هیچ گاه در طول بیدارى درهایش را نمى بندد حتى زمانى که در تاریکى در بستر دراز کشیده ایم مغز مثل کامپیوترى که در حالت انتظار (Standby) هست در آمادگى کامل به سر مى برد. تصاویر نقشه بردارى از مغز نشان داده اند که مغز به ویژه ناحیه پیشانى قشر مغز تنها در طول دوره خواب غیررم تا حدى در استراحت به سر مى برد. هورن چنین استدلال مى کند که بدین ترتیب مى توانیم نتیجه بگیریم که خواب غیررم فرصتى است براى بافت هاى مغز که خستگى و فرسودگى طول روز را جبران کند.


درک خواب رم

هدف از خواب غیررم (NREM) به احتمال زیاد استراحت و بازیابى مغز است خب پس از خواب رم و رویا چه؟ دکتر کلودیو استامپى رئیس «مرکز پژوهش هاى خواب و هوشیارى» در «انستیتو پژوهش زمان- زیستى» در بوستون مى گوید: «به نظر مى رسد اگر از خواب رم محروم شویم یادگیرى و تحکیم حافظه دستخوش آسیب مى شود. ما نیاز داریم آنچه را که در طول دوره قبلى بیدارى رخ داده مجدداً فرآورى کنیم تا آن اطلاعاتى را که مفیدند ذخیره نماییم.»

مسلماً مطالعات دیگرى هم وجود دارند که بیانگر وجود پیوند محکمى بین خواب رم، یادگیرى و حافظه هستند. انسان ها و حیوانات هر دو پس از یادگیرى یک مهارت جدید افزایشى در خواب رم نشان مى دهند. اگر مانع خواب رم در آنها شویم، یادگیرى و به خاطر آوردن مهارت مزبور برایشان دشوارتر خواهد بود. آزمایش ها بر روى انسان ها نشان داده اند که خواب رم باید ظرف ۲۴ ساعت پس از تجربه یادگیرى رخ دهد، تا بتوانند آن را به خاطر آورند.

هورن با این نقطه نظر مخالف است. وى مى گوید: «داروهاى ضدافسردگى سه حلقه اى که به بیمارانى که از افسردگى رنج مى برند داده مى شود کاملاً خواب رم را از بین مى برند و تا زمانى که مصرف دارو ادامه دارد وضع چنین است. با این حال بیماران با وجود محروم بودن از خواب رم به مدت چندین ماه هیچ نشانه اى از اختلال حافظه از خود بروز نمى دهند.» او همچنین خاطرنشان مى کند که دلفین ها خواب رم کمى دارند یا اصلاً ندارند با این حال آموزندگان درخشانى هستند. هورن در عوض نظریه تکاملى را که نخستین بار توسط پژوهشگر پیشتاز در امر خواب میشل ژووه مطرح شد، مى پذیرد. ژووه بر این باور است که فعالیت شدید در طول خواب رم براى رشد و تکامل سلول ها و شبکه هاى عصبى بدن در اوایل زندگى ضرورى است. مثلاً جنین انسان را در نظر بگیرید. در طول ماه هاى طولانى و تاریک زندگى در داخل رحم محرک هاى خارجى اندکى براى فعال کردن مغزى که در حال رشد و تکامل است وجود دارند؛ از این رو ژووه این فرضیه را مطرح مى کند که مغز خود محرک هاى خویش را به شکل خواب رم و رویا ها فراهم ساخته و به این ترتیب به رشد و تکامل خویش کمک مى کند.
این نظریه با این واقعیت نیز کاملاً سازگار است که مغز هایى که کمتر تکامل یافته اند بیشتر از مغز تکامل یافته افراد بزرگسال در خواب رم به سر مى برند.
خلاصه آن که کارکرد خواب رم هنوز در پرده ابهام قرار دارد. امید است که با پیشرفت تکنیک هاى اسکن مغز آن نواحى از مغز که در این دو نوع خواب نقش دارند، بیشتر شناخته و درک شوند. با این حال احتمالاً این پرسش پاسخ سرراستى نخواهد داشت. به گفته هورن: «تاکنون ۱۰۰ نوع ماده شیمیایى در ناحیه مغز، که به نحوى به موضوع خواب مربوط مى شوند کشف شده اند و بسیارى نیز در راهند لذا آنچه که مسلم است هیچ مرکز واحدى براى خواب وجود ندارد.»
خواب احتمالاً کارکرد پیچیده اى است که از آثار محرومیت از آن بر روح و تن نیز این موضوع کاملاً آشکار است. یک چیز مسلم است و آن اینکه هرگز بدون خواب نخواهیم بود. بسیار غیرمحتمل است که در آینده دارویى یا تکنیکى کشف شود که بتوانیم به کمک آنها بیدار بمانیم و در عین حال سالم باشیم.


هنگامى که رویا به کابوس تبدیل مى شود

آسیب زدن به خود و کسان مورد علاقه خود در حین خواب به نظر هولناک مى رسد ولى مى تواند در طول انواع رم و غیررم خواب هر دوم اتفاق بیفتد. پدیده اى که در طول خواب غیررم که امواج آهسته اى دارد اتفاق مى افتد. گاه گاهى در خواب راه رفتن در کودکى بسیار شایع است و در این سن و سال نمى توان آن را مشکلى تلقى کرد لیکن اگر این وضعیت تا دوران بزرگسالى ادامه یافت مى تواند نشانه اى دال بر وجود نوعى بیمارى روانى باشد همچنین به نظر مى رسد این عارضه در خانواده ها باقى مى ماند و از والدین به فرزندان به ارث مى رسد. لیکن باید گفت خشونت در طول راه رفتن در خواب بسیار نادر است. بیشتر موارد نیازى به درمان ندارند.
خشونت در اختلالى به نام «اختلال رفتارى خواب رم» بسیار شایع است. این بیمارى که تنها اخیراً (۱۹۸۷) کشف شد، حاصل شل و بى حرکت نشدن عضلات در خواب رم است. این بدان معنا است که قربانیان این اختلال از لحاظ فیزیکى مانعى در پیش روى خویش براى عملى کردن رویا هایشان- که بیشتر ماهیتى خشونت آمیز و آ زارد هنده دارند _ ندارند. این اختلال بیشتر مردان سالخورده را گرفتار مى کند، ولى مى توان با دارویى به نام کلونازپام آن را درمان کرد. راه رفتن در خواب مى تواند به قدر کافى خطرناک باشد ولى اختلالات خواب بسیار نگران کننده ترى هم وجود دارند


انواع اختلالات خواب


نشانگان خوردن شبانه

بیماران سه یا چهار بار در طول شب بیدار مى شوند و احساس مى کنند که مجبورند چیزى بخورند. الگوى ترشح هورمونى این افراد غیرعادى است. سطوح بالاى کورتیزول که هورمون استرس محسوب مى شود، افزایش کمتر از حد طبیعى ملاتونین به هنگام شب و سطوح پایین لپتین که هورمون مهار کننده اشتهاست. به عقیده یکى از کارشناسان الویس پریسلى از این بیمارى رنج مى برد.


نارکولپسى (حمله خواب)

در این بیمارى خواب همراه با حرکات سریع چشم و شل شدگى عضلانى حاصل از آن- تکه تکه شده و فرد بیدار مى شود. عامل شروع کننده حملات بیمارى اغلب هیجانات هستند. از هر ۲ هزار نفر یک تن مبتلا به این بیمارى است. به نظر مى رسد بیمارى ناشى از سطوح نازل یک مولکول مغزى موسوم به هیپوکرتین باشد.


توقف تنفس هنگام خواب

این بیمارى که در اثر مسدود شدن مجارى هوایى بالایى در حین خواب پیش مى آید درست مثل آن است که مرتب سرتان را به زیر آب فرو مى برید. نهایتاً بیمار تا حدى از خواب مى پرد و قدرى هوا مى بلعد ولى مجدداً مجراى هوایى بسته مى شوند. تصور مى شود چهار درصد مردم دچار این بیمارى اند (درست به اندازه آسم) و محتمل ترین علت آن چاقى است.
فکر مى کنید نیاز ما به خواب در روز چقدر است؟
متوسط ۵/۷ ساعت در روز؛ ولى بین افراد تفاوت هاى بسیارى وجود دارد از شش ساعت در روز گرفته تا نه ساعت. هر شخص داراى یک هسته مرکزى خواب و یک خواب انتخابى است. به طور طبیعى باید هر دو مورد را به طور کامل رعایت کنیم ولى در موقعیت هاى ویژه کافى است ۷۵ درصد زمان معمول را بخوابیم تا بتوانیم تقریباً به طور طبیعى کار کنیم.


منبع :
اما بیلى
ترجمه: ع. فخریاسرى
برگرفته:دانشنامه رشد

[Boye_Gan2m]

نخوابیدن به اندازه کافی و یا بد خوابیدن اصلاً خوب نیست. در حقیقت عوارض آن بسیار زیاد است. شاید برایتان عجیب باشد، ولی بی خوابی به هر دلیلی که باشد، به طرز فوق العاده ای به سلامتی، فعالیت، ایمنی شما آسیب می رساند. برای بی خوابی عوامل بسیاری وجود دارد. استرس های زندگی روزمره می تواند توانایی خوب خوابیدن را تحت الشعاع قرار دهد یا شاید به علت کار و فعالیت زیاد ساعات خواب خود را کاهش دهیم یا ممکن است دچار مشکلات جسمی و روانی باشیم که خواب را مختل کرده و از این که دچار کمبود خواب هستیم نیز کاملاً آگاه نباشیم. با این حال درک این مسأله بسیار مهم است که بی خوابی غالباً به دلایل اختلالات ناشناخته خواب بروز می کند. بعد از یک خواب معمولی در شب، ممکن است در طول روز احساس خواب آلودگی نمائید یا این که احساس کنید به هیچ وجه سر حال نبوده و نمی توانید فعالیت کنید، اما کاملاً از این که دچار اختلال خواب هستید یا از بی خوابی رنج می برید، آگاه نباشید. ممکن است فکر کنید بی حالی شما فقط به علت استرس کار یا مشکلات باشد یا اینکه اصولاً همیشه همین حالت را دارید و فکر نمی کنید که باید طور دیگری باشید. این عدم آگاهی، وضعیت را پیچیده تر می کند، زیرا بسیاری از مردم سالیان طولانی بی خوابی یا بدخوابی خود را متوجه نمی شوند. بی خوابی باعث کاهش شدید فعالیت جسمانی و هوشیاری می شود. کاهش خواب شبانه به مدت یک ساعت و نیم فقط به مدت یک شب می تواند باعث کاهش هوشیاری روزانه به میزان 32 درصد شود. کاهش هوشیاری و خواب آلودگی روزانه بیش از حد می تواند حافظه و قدرت تجزیه و تحلیل، قدرت تفکر و فرآیند دریافت اطلاعات را به شدت کاهش دهد. بی خوابی یا بد خوابی می تواند باعث بی خوابی شریک زندگی شما شده و در نتیجه رابطه صمیمی شما را دچار مشکل کند. ممکن است کیفیت زندگی کاهش یابد. خواب آلودگی بیش از حد روزانه می تواند باعث عدم تمرکز در هنگام انجام کار شده و در نتیجه موقعیت شغلی شما را به مخاطره افکند. سازمان امنیت ترافیک بزرگراههای آمریکا اعلام کرده است که خواب آلودگی هنگام رانندگی، سالانه باعث حداقل100 هزار تصادف، 71 هزار مورد مجروحیت و 1550 مورد مرگ می شود. گفتنی است اختلالات به وجود آمده در اثر بی خوابی پس از شناسایی عامل و درمان آن بهبود می یابند، مثلاً مشکلات حافظه و یادگیری بهبود یافته و تعداد آسیب ها کاهش می یابد. در دراز مدت، نتایج بالینی اختلالات درمان نشده ناشی از بی خوابی به راستی خطرناک می شوند. این نتایج با بیماری های بسیار زیاد و جدی همراهند. فشار خون بالا، حمله قلبی، ایست قلبی، سکته مغزی، چاقی، مشکلات روانی از جمله افسردگی و دیگر اختلالات روحی، اختلالات ذهنی، عقب ماندگی در کودکی یا دوران جنینی، آسیب دیدگی در اثر حوادث، پایین آمدن کیفیت زندگی، از دست دادن شریک زندگی از جمله عوارض کم خوابی است، مطالعات نشان می دهد که خطر مرگ در افرادی که کمتر از 6 تا 7 ساعت در شب می خوابند افزایش یافته است. یک تحقیق نیز نشان داده که کاهش زمان خواب خطر مرگ بیشتری نسبت به سیگار کشیدن، فشار خون بالا و بیماری قلبی دارد. بی خوابی همچنین یکی از عوامل کلیدی مرگ و میر در افراد کهنسال است. بی خوابی همچنین می تواند یکی از عوامل چاقی باشد. دکتر جان وینکلمن مسئول مرکز بهداشت خواب دانشگاه هارواردمی گوید: چیزی که غالب مردم درک نمی کنند، این است که عادت خوب خوابیدن می تواند عاملی در اجرای موفق برنامه کنترل وزن باشد. بیش از 85 نوع اختلال خواب در بیش از 70 میلیون آمریکایی شناسایی شده است. حدود یک سوم آمریکایی ها از عارضه بی خوابی رنج می برند که معمولاً علت 10 درصد آنها توسط معاینات اولیه پزشکان شناخته می شوند. اختلالات تنفسی مانند خروپف که یکی از دلایل بد خوابی است با وجودی که بسیار رایج است، اما بیشتر علل آن هنوز تشخیص داده نشده و درمان نمی شوند. خروپف مزمن بطور مثال با بیماری قلب و مغز مرتبط است. 45 درصد آمریکایی ها دچار این بیماری ها هستند که نیمی از آنها دچار آپنه خواب نیز هستند. شیوع آپنه خواب نیز با دیابت و آسم مرتبط است. بیش از 20 میلیون آمریکایی 24 درصد مردان و 9 درصد زنان دچار نوعی از آپنه هستند. آپنه خواب همچنین یک عامل اولیه خطر برای فشار خون بالاست، به طوری که فشار خون 40 درصد افراد مبتلا به آپنه اصلاً تشخیص داده نشده و در نتیجه درمان نمی شود. درمان مؤثر آپنه خواب در افراد مبتلا به فشار خون بالا باعث کاهش قابل توجه خطر سکته مغزی می شود. با افزایش اطلاعات و وجود انواع درمان برای بی خوابی، درد و رنج، بیماری های مختلف مرتبط با بی خوابی، نحوه عمل، تمرکز و حافظه قابل اجتناب هستند. برخی محققان معتقدند باید با همان جدیتی که با تأثیرات اجتماعی مصرف مواد مخدر و الکل مقابله می شود با بی خوابی نیز برخورد شود.

[Boye_Gan2m]

مقدمه:
بي‌خوابي، ناتواني در ايجاد يا حفظ تداوم خواب مي‌باشد، در صورتي كه وقت كافي براي خوابيدن موجود باشد. بي‌خوابي يك پديده شايع است و عوامل زيادي در بروز آن نقش دارند. بي‌خوابي يا گذرا و موقتي است و يا به صورت مزمن و طولاني مي‌باشد.
بي‌خوابي را به دو نوع : 1. بي‌خوابي اوليه و 2. بي‌خوابي ثانويه تقسيم مي‌كنند.
بي‌خوابي يا منشأ فيزيكي دارد و يا زمينه روحي و رواني
علل بي‌خوابي گذرا :
* آلودگي صوتي و ديگر عوامل محيطي نظير بيش از حد گرم بودن يا سرد بودن اتاق خواب
* تغيير مكان خواب
* خوردن مقادير زياد چاي يا قهوه قبل از خوابيدن
* استرس ، غم و اندوه، داشتن يك امر مهم نظير امتحان، داشتن چك مهلت دار
* احساس دفع ادرار در طول شب
1. بي‌خوابي اوليه :
ناشي از اختلال عملكرد مكانيسم‌هاي خواب و مراكز خواب در ساقه مغز مي‌باشد و در مجموع بي‌خوابي اوليه نادرتر است.
2. بي‌خوابي ثانويه :
يك علت زمينه‌اي سبب بي‌خوابي مي‌شود، شايع‌تر است، علل زمينه‌اي موجب بي‌خوابي عبارتند از: وجود بيماري‌هاي جسمي، درد، مشكلات روحي نظير اضطراب، افسردگي و مصرف بعضي از داروها و الكل
بي‌خوابي مزمن :
بي‌خوابي كه بيش از يك ماه طول بكشد را بي‌خوابي مزمن مي‌گويند. در زنان سالمند شايع‌تر است و به درمان دارويي مقاوم است.
عوامل محيطي تداخل كننده با خواب طبيعي :
عبارتند از گرما، سرما، سر و صدا، نور، حركت بيش از حد فرد هم خواب، خوابيدن در محيط ناآشنا، احساس ترس و خطر. افراد دچار اضطراب در شروع به خواب رفتن دچار مشكل هستند. افراد افسرده مشكلي در به خواب رفتن ندارند ولي حدود 4 - 3 ساعت زودتر از موعد مقرر بيدار شده و ديگر به خواب نمي‌روند. فشارهاي روحي و شكست‌هاي زندگي سبب بي‌خوابي گذرا مي‌شوند.
از فرد مبتلا به بي‌خوابي سوالات زير پرسيده مي‌شود :
* نحوه و زمان شروع بي‌خوابي؟
* آيا هر شب بي‌خوابي دارد يا فقط در مواقع خاص و به طور متناوب؟
* آيا به داروهاي خواب‌آور پاسخ داده است؟
* عوامل برطرف كننده و تشديد كننده بي‌خوابي كدام هستند؟
* وجود درد يا بيماري‌هاي جسمي؟
* مصرف داروهاي محرك سيستم عصبي يا الكل؟
* وجود سابقه افسردگي، اضطراب و اختلال شخصيت؟
* نوع شغل، كار در شيفت شب، ميزان و حجم كار؟
از نزديكان و هم‌خواب فرد مبتلا به بي‌خوابي سوالات زير پرسيده مي‌شود :
* خرناس كشيدن يا خروپف كردن؟
* قطع موقت تنفس در هنگام خوابيدن؟
* موقع خواب سر و صداي زياد كردن؟
* آيا پاها هنگام خواب پرش دارند؟
ادراك نادرست از خواب :
برخي افراد تصور مي‌كنند خواب كافي ندارند و مدعي هستند كه اصلا هيچ شبي خواب خوب ندارند ولي بررسي ثبت منحني خواب شبانه يا پلي‌‌سومنوگرافي در كلينيك خواب نشان مي‌دهد كه اين افراد خوابي با ساختار طبيعي دارند و مراحل خواب عادي مي‌باشد(خواب طبيعي شامل : خواب بدون حركات سريع چشم يا خواب NREM و خواب با حركات سريع چشم يا خواب REM است، خواب NREM شامل چهار مرحله 1، 2، 3، 4 است).
اين افراد ادراك نادرست از حالت خواب دارند و بايد بدانند كه مدت زمان خواب افراد متفاوت است و يك فرد با 4 – 3 ساعت خوابيدن، روز بعد كاملا سرحال است و فرد ديگر با 8 – 7 ساعت خوابيدن هنوز خوش خواب است و بدش نمي‌آيد كه باز هم بخوابد. از نظر فيزيولوژيك حداقل خواب كه سبب تأمين نيازهاي فيزيولوژيك بدن مي‌شود 4 ساعت مي‌باشد.
درمان بي‌خوابي شامل دو قسمت است :
الف) رعايت بهداشت خواب
1. در طول روز از خوابيدن خودداري شود.
2. قبل از خواب ورزش و كار بدني سنگين نشود، هنگام غروب قدم بزنند.
3. از خوردن غذاهاي سنگين در شب و صرف محرك‌هاي سيستم عصبي و الكل يا داروهاي آرام بخش قبل از خواب پرهيز شود.
4. سعي شود زمان خوابيدن و برخاستن از خواب ثابت باشد.
5. از اتاق خواب صرفا براي خوابيدن استفاده شود.
6. اتاق خواب آرام، خنك و تاريك و داراي پنجره باشد.
7. از انجام كارهاي فكري شديد و كار طولاني با كامپيوتر قبل از خواب احتراز شود.
8. لباس خواب راحت و فراخ باشد.
ب) درمان داروئي
- استفاده از داروهاي خواب‌آور بايستي براي مدت كوتاهي باشد زيرا سبب وابستگي، خواب‌آلودگي در روز بعد و افت عملكرد درسي و شغلي و اجتماعي مي‌شود.
- يك داروي خواب‌آور مناسب داروئي است كه سبب تسهيل در شروع خواب و حفظ تداوم خواب شده و موجب خواب‌آلودگي در روز بعد نشود.
- در مبتلايان به درد همراه داروي خواب‌آور از داروهاي ضد درد و مسكن نيز استفاده مي‌شود.
- در افراد دچار افسردگي و بيماران مبتلا به بي‌خوابي اوليه از داروهاي ضد افسردگي سه حلقه‌اي استفاده مي‌شود.

مجله الکترونیکی هوم

[Mahdi Hero]

1- انسان 3/1 عمر خود را در خواب سپري ميكند.
2- انسان قادر است سالانه 1825 رويا ببيند.
3- ميزان خواب در حيوانات مختلف: خفاشها و كوالاها 20 ساعت در روز-گربه ها 12 ساعت-سگها، خرگوشها و اردكها 10 ساعت-گاوها و گوسفندها 4 ساعت-ميمونها و اسبها 3 ساعت و زرافه ها تنها 2 ساعت در شبانه روز ميخوابند.

اما انسانها به چه ميزان خواب در طي شبانه روز نياز دارند؟ سن عامل تعيين كننده نيازبه خواب در انسان است:

1- نوزادان تازه متولد شده: 18-16 ساعت (بيشتر در طي روز تا شب)
2- نوزادان زير يك سال: 16-14 ساعت و حداقل 2 بار چرت در طي روز.
3- كودكان 3-2 سال: 12-10 ساعت در شب و 2-1 ساعت در روز.
4-كو دكان 5-4 سال:12- 10 ساعت در شبانه روز.
5- كودكان 12-7 سال: 10.5 ساعت در شبانه روز.
6- نوجوانان: 9.5-8 ساعت در شبانه روز.
7- بزرگسالان: 8.5-7 ساعت در شبانه روز.
8- سالمندان: 6.5 ساعت در شب و يك ساعت در روز.

* زنان باردار به خواب بيشتري نياز دارند.

تكنيكهاي ريلكسيشن و يا تن آرامي (آرام سازي) ميتواند به شما كمك كند تا راحت تر بخواب رويد:

1- آرام سازي پيشرونده: در اين روش تمام اجزاي بدن را از سمت پايين به سمت سر يكي پس از ديگري شل و ريلكس ميكنيم. از انگشتان پاي خود شروع كنيد. انگشتان پاي خود را احساس كنيد. وزن آنها را حس كنيد. هر گونه تنش و انقباض را از روي انگشتان پاي خود برداريد. آگاهانه آنها را شل و ريلكس كرده و آرام سازيد. به خود تلقين كنيد كه آنقدر انگشتان پاهايتان سنگين هستند كه دارند به سمت پايين و تشك تخت خوابتان فرو ميروند. همين مراحل را به ترتيب براي زانوها، رانها، شكم، قفسه سينه، باسن، دستها، بازوها، كتفها، گردن، سر، دهان و فك، چشمها، صورت و گونه ها تكرار كنيد تا هنگامي كه تمام بدنتان يكپارچه ريلكس و آرام شود. در طول اين آرام سازي تنفس شما بايستي عميق و آرام صورت گيرد. چشمها نيز در اين تكنيك اهميت ويژه اي دارند در چشمان خود گرما را حس كرده و اينگونه به خود القاء كنيد كه پلكهايتان خيلي سنگين شده و شما قادر به گشودن آنها نيستيد. (در اين روش همچنين ميتوانيد ابتدا عضلات هر قسمت از بدن را منقبض كرده و سپس آنها را شل كنيد تا ريلكس شدن آنها را بهتر حس كنيد)

2- آگاهانه نفس بكشيد: تنفس شما مي بايست شكمي و عميق باشد. به مقاله نحوه تنفس صحيح رجوع كنيد.

3- كشش انگشتان پا: ابتدا به پشت دراز بكشيد و چشمان خود را ببنديد. انگشتان پاي خود را حس كنيد. اكنون هر 10 انگشت پاي خود را به سمت صورت خود بكشيد و تا 10 به آهستگي بشماريد. سپس انگشتان پاي خود را كاملا ريلكس و شل كنيد و مجددا تا 10 بشماريد.10 بار اين چرخه را تكرار كنيد.

4- تصوير سازي ذهني (تجسم) هدايت شده: در اين روش چشمان خود را ببنديد و به پشت دراز بكشيد. اكنون خود را در مكاني آرام بخش و دلپذيري تجسم كنيد. اين مكان هر جايي ميتواند باشد مانند ساحل دريا. تجسم كنيد آنجا حضور داريد. پيرامون خود را ببينيد و حس كنيد. به صداهاي آرام بخش محيط اطراف خود گوش دهيد(صداي پرندگان و يا موج دريا)، رايحه گلها را حس كنيد و گرماي آفتاب را روي پوست خود احساس كنيد. برخي نيز تصوير سازي ذهني از موقعيتهاي كسل كننده را ترجيح ميدهند. مانند تجسم همكار، استاد و يا سخنران كسل كننده.

5- به روي پشت خود دراز بكشيد و چشمان خود را ببنديد. با انگشتان دست بروي زبانه گوش فشار آورده و كانال گوشهاي خود را مسدود كنيد. در اين لحظه شما صداي زير و و خروشاني را خواهيد شنيد كه طبيعي است. 10 دقيقه به اين صدا گوش كنيد و سپس فعالانه ريلكس شويد و بخوابيد.

چه نكاتي را رعايت كنيم تا راحت تر به خواب رويم:

1- دماي اتاق خواب از اهميت بالايي برخوردار است. ايده آل ترين درجه حرارت براي خوابيدن 18-16 درجه سانتي گراد و يا 65-60 درجه فارنهايت ميباشد.

2- كمبود روي ، آهن، كلسيم و مس موجب بي خوابي ميگردد. بنابراين مولتي ويتامين مينرال را فراموش نكنيد.

3- از ساعت بيولوژيك بدن خود پيروي كنيد. سر ساعت معيني از خواب برخيزيد و يا به رختخواب رويد. خستگي را ناديده نگيريد هرگاه احساس خستگي و خواب آلودگي كرديد بخوابيد. اگر خسته نيستيد و يا خوابتان نمي آيد به رخت خواب نرويد. به اندازه كافي در معرض نور خورشيد قرار گيريد.

4- محيط خواب خود را بهبود بخشيد:

* تشك مناسب و راحتي را خريداري كنيد. تشك نبايد خيلي سفت و يا خيلي نرم باشد. بالش نيز بايد راحت باشد.

* اتاق خواب مي بايست تا آنجا كه ممكن است تاريك باشد. هرگاه نور مزاحمي چشمان شما را اذيت ميكند ميتوانيد از چشم بند استفاده كنيد.

* سرو صدا يكي از عواملي بازدارنده خواب ميباشد. اگر برخي صداهاي مزاحم را نميتوانيد كنترل كنيد (پارس سگ و يا همسايگان پر سر و صدا) ميتوانيد از گوشيهاي داخل گوشي يا همان پلاك گوش(ear Plug) استفاده كنيد.

* از تختخواب خود تنها براي خواب و رابطه جنسي استفاده كنيد. چراكه ذهن شما تختخواب را با فعاليتها مرتبط ميسازد.

5- از مصرف الكل 6-4 ساعت پيش از خواب خودداري كنيد. شما بلافاصله پس از مصرف الكل خواب آلوده ميشويد و راحت بخواب ميرويد اما الكل موجب به هم خوردن ريتم خواب نيز ميشود از اينرو شما پس از يكي دو ساعت از خواب خواهيد پريد. صبح روز بعد نيز معمولا خسته و آشفته از خواب برخواهيد خاست.

6- سيگار نكشيد. نيكوتين يك محرك است و خواب را از سرتان ميپراند.

7- از مصرف قرصهاي خواب آور خودداري كنيد. مصرف اين قرصها ميباست با تجويز پزشك و محدود باشد. اشكالات اين قرصها شامل: احساس خواب آلودگي در طي روز و اعتياد به آنها است.

8-در طي روز فعاليت بدني داشته باشيد اما نه پيش از خواب.بهترين زمان براي فعاليت بدني عصر ميباشد.خستگي حاصل از فعاليت بدني به شما كمك ميكند تا آسانتر بخواب رويد.

9- از مصرف نوشيدنهاي حاوي كافئين 6-4 ساعت پيش از خواب خودداري كنيد. كافئين نيز يك محرك است. مواد غذايي كافئين دار شامل: چاي، قهوه، برخي نوشابه هاي گازدار و شكلات ميباشند.

10- شير گرم، كره بادام زميني، پنير و ماست، بستني، مرغ، موز، سيب و مواد غذايي حاوي آمينو اسيد تريپتوفان(tryptophan) خواب آور ميباشند.

11- از مصرف غذاهاي سنگين، اسيدي، شيرين و تند (ادويه دار) 6-4 ساعت پيش از خواب خودداري كنيد.

12- از چرت زدن طي روز خودداري كنيد. اگر خواستيد اينكار را بكنيد نبايد بيش از نيم ساعت بطول انجامد. هيچگاه چرت زدن را جايگزين خواب شبانه نكنيد.

13-وان آب گرم خواب آور بوده اما دوش آب گرم خواب را از سرتان خواهد پراند.

14- پيش از خواب مطالعه كنيد اما نه هر كتابي را. كتابهاي مهيج مانند رمان و يا علمي مناسب نيست. مضمون كتاب بايستي مذهبي، معنويات و يا شعر باشد.

15- از فعاليتهاي محرك ذهني پيش از خواب اجتناب ورزيد. مانند بازيهاي رايانه اي و يا تماشاي برنامه هاي مهيج تلويزيوني.

16-چنانچه پس از 30-15 دقيقه موفق نشديد بخوابيد از رختخواب خارج شده و به اتاق ديگري برويد و به يك فعاليت غير محرك مانند مطالعه كتاب بپردازيد.

17-پيش از خواب به يك موسيقي آرامش بخش گوش دهيد.

18-از نظر رواني هر ميزان كه شما سعي كنيد سريعتر بخواب رويد، مدت بيشتري بيدار خوهيد ماند.

19-شام را ميبايست حداقل 3-2 ساعت پيش از خواب صرف كنيد. هرگز با شكم پر نخوابيد.

20-مصرف مايعات را پيش از خواب كاهش دهيد تا مجبور نشويد مكررا از رختخواب برخيزيد و به توالت برويد.

21- نگراني ها را با خود به رختخواب نبريد. شما ميتوانيد ساعتي را پيش از خواب براي رسيدگي به نگرانيهاي خود اختصاص دهيد تا هنگام خواب ديگر ذهنتان درگير و پريشان نباشد.

22-هنگام خواب لباس راحت بپوشيد.

23-اگر صداي تيك تاك ساعت اجازه نميدهد تا بخوابيد بهتر است يك ساعت ديجيتال خريداري كنيد.



بهـداشـت خواب عبارت است از مجموعه عاداتي كه بشما كمك مي كنند تا خواب راحتي را تجربه كنيد. شما مي تـوانـيد با چند اصـلاح و تـعـديـل در شيـوه زنـدگي خـود بطور چشمگيري كيفيت خـواب خـود را بـهبـود بـخشـيد. اهـمـيت خـواب در انسان بسيار بيـشـتر از آنـست كه شما تصور مي كنــيد. نقش خواب در حفظ سـلامـت جـسم و روان حياتي ميباشد. تقويت سيستم ايمني بدن، ترميـم نـورون هــا و حــفـظ كـارآمـدي سيسـتــم عـصـبـي، سـامانـدهـي يـادگـيري و حافظه، و رشد كودكان و نوجوانان 80 درصد هورمون رشد حين خواب ترشح ميگردد) از نقشهاي عمده خواب ميباشند. بنابراين محروميت از خواب و كمبود خواب اثرات مخرب و نامطلوبي بجاي ميگذارد مانند:

1- سيستم ايمني بدن شما ضعيف و نا كارآمد ميشود.
2- ناتواني در تمركز كردن. قدرت تمركز شما با ميزان خواب شما ارتباط مستقيم دارد.
3- چرت زدن در طي روز.
4- احساس تحريك پذيري، افسردگي، اضطراب، بد خلقي و خستگي در طي روز.
5- اشكال در بلند شدن از خواب.
6-كاهش توان يادگيري و حافظه.كاهش كارايي ذهني.كاهش هوشياري.
7-افزايش خشونت طلبي.

[mehraria]

در اوایل قرن 17 میلادی، دانشمندان به پدیده خواب علا‌قه‌مند شدند و به این نتیجه رسیدند كه خواب بر كیفیت زندگی انسان تأثیر می ‌گذارد.
در آن عصر، خواب برای دانشمندان یك نوع رفتار بود و تنها به اشكال گوناگون خوابیدن انسان‌ها دقت می ‌كردند. به مرور زمان علم پیشرفت كرد و ابداع تكنیك‌های متعدد به انسان این امكان را داد كه فعالیت‌های مغزی افراد گوناگون را در طول خواب ثبت و كاركرد آنها را اندازه‌گیری كند.
سالمندان چگونه می ‌خوابند؟
ثبت فعالیت‌های مغزی سالمندان كار آسانی نیست، چون آنها نیز مانند كودكان خواب سبكی دارند و نسبت به محیط بسیار حساس‌اند.
آزمایش‌های گوناگون نشان داد كه افراد سالمند، روند تدریجی خواب سبك به سمت خواب عمیق را ندارند و كشف این موضوع، نكته مهمی درباره پیری مغز است. وقتی خواب سبك به خواب عمیق تبدیل نشود، شخص نسبت به محیط حساس باقی می‌ ماند و در نتیجه مدام بیدار می ‌شود.
آمارها نشان داده است كه جوانان در كمتر از 20 دقیقه به خواب می ‌روند، حال آنكه سالمندان بین 30 تا 40 دقیقه زمان لازم دارند تا وارد خواب سبك شوند. 85 درصد جوانان حداكثر 20 دقیقه در طول شب بیداری می ‌كشند، در حالی كه در بیشتر سالمندان، این زمان به 40 دقیقه یا حتی یك ساعت هم می ‌رسد.
عوامل افزایش مشكلات خواب در سالمندی

مصرف داروهای محرك، يائسگي و استرس از جمله این عوامل‌اند. تقریباً نیمی از زنان یائسه از مشكلات خواب رنج می ‌برند و دو برابر زنان غیر یائسه، قرص‌ خواب مصرف می‌ كنند.
هنوز تحقیقات وسیعی در این باره انجام نشده، ولی به نظر می ‌رسد عرق هاي شبانه و گُر گرفتگی‌ها نقش مهمی در اختلالات خواب زنان یائسه دارند.
از جمله دیگر عوامل قید شده،استرس است. تحقیقات نشان داده كه آثار منفی استرس روی خواب افراد مسن چند برابر افراد جوان است.
علل بروز مشكلات خواب در سالمندان
تحقیقات وسیعی در این زمینه به انجام رسیده است. به نظر می ‌رسد بیمار‌ی‌های شدید و دردناك، آثار ثانویه داروها، شرایط روحی- روانی، مشكلات ابتدایی خواب، تغییرات ناگهانی و غیر قابل كنترل زندگی اجتماعی و شخصی و... می‌ تواند سرآغاز بروز مشكلات خواب در افراد سالمند شود.
======================

تبيان-دكتر احمد علی كامرانی

[mehraria]

كمبود خواب مناسب به علت ايجاد اضطراب و بى نظمى در فعاليت ها، تلاش هايمان را بى اثر مى سازد. اگر شما از بى خوابى رنج مى بريد، پيدا كردن راه حل هايى براى يافتن علت بى خوابى و بازگشت به دوران قبل از مشكل بى خوابى از اهميت ويژه اى برخوردار است.دوازده پيشنهاد زير به شما كمك مى كند كه هم علت بى خوابى را پيدا كنيد و هم به حالت اوليه بازگرديد:
1- با دكتر معالج خود صحبت كنيد. شما بايد از مشكلات جسمى به خاطر بى نظمى در خواب جلوگيرى كنيد و بتوانيد بر آن فائق آييد. حتماً در مورد داروهايى كه استفاده مى كنيد با پزشك معالج صحبت كنيد.
2- يك برنامه زمانى براى خواب خود طراحى كنيد و به آن پايبند باشيد. منظور از داشتن برنامه، مشخص نمودن ساعات به رختخواب رفتن و بيدار شدن است. براى اثربخشى بيشتر در روزهاى تعطيل نيز اين برنامه را اجرا نماييد.
3- پس از اجرا كردن برنامه منظم براى خواب، در طول چند روز آن را تعديل كنيد. يعنى زمانى را كه راحت به خواب مى رويد و زمان بيدار شدن را تنظيم نهايى كنيد و در برنامه قرار دهيد. اكثر بزرگسالان به 8 ساعت خواب در طول روز نياز دارند.
4- تمرينات آرام بودن و تنفس عميق را فرا بگيريد. آن قسمت از تمرينات آرام بودن را كه علاقه داريد، فرا بگيريد تا در زمان دراز كشيدن در رختخواب به راحتى انجام دهيد. يكى از مزاياى اصلى اين روش، غلبه بر اضطراب است.
5- زمان رفتن به رختخواب را طبق تشريفات خاص انجام دهيد. اين مراحل را هر شب تا قبل از رفتن به رختخواب انجام دهيد. به زودى درمى يابيد كه مغز شما اين مراحل را تا شروع خواب با شما همراهى مى كند. گرفتن يك حمام گرم در آرامش شما كمك فراوانى مى كند.

6- استفاده از نيكوتين، كافئين و الكل را کنار بگذاريد و از خوابيدن هاى بدون برنامه نيز اجتناب كنيد. اين گونه موارد عاملى براى تشديد اضطراب است لذا حذف آنها كمك شايانى به بهبود شرايط مى كند.
7- محيط آرامش و خواب خود را لذتبخش كنيد. درجه حرارت را زياد بالا نبريد. سكوت را تا حد ممكن ايجاد نماييد. سعي کنيد اتاق خواب تاريك باشد يا نور بسيار ضعيف بسته به تمايل شما وجود داشته باشد. از پتوهاى مناسب و لطيف استفاده کنيد. از راحت بودن تشك مورد استفاده نيز مطمئن شويد.
8- از اتاق خواب خود فقط براى خوابيدن استفاده كنيد و وسايلى مانند تلفن و تلويزيون را در آن جاى ندهيد. البته بعد از رفع مشكل بى خوابى، امكان استفاده از اين وسايل در اتاق خواب فراهم مى شود ولى فعلاً از اين اتاق فقط در رفع مشكل بى خوابى استفاده کنيد.
9- تمرينات آرام بدنى انجام بدهيد. تمرينات بدنى منظم و سبك، كمك زيادى در خوابيدن همراه با آرامش مى كند. توجه داشته باشيد كه در زمان تمايل به خواب و يا نزديك به زمان برنامه خواب اين تمرينات را انجام ندهيد.
10- زمانى كه خواب به سراغتان نمى آيد بى جهت در رختخواب نمانيد و به اين سو و آن سو غلت نزنيد. بهتر است برخيزيد و كارهاى آرام بخش انجام دهيد تا به مرز خواب برسيد. در اين زمان از فعاليت هايى كه تحريك كننده هستند اجتناب كنيد. (فعاليت شديد بدني در اين زمان بى خوابى را تشديد مى كند.)
11- در زمان داشتن مشكل بى خوابى، به برنامه اى كه آن را تعديل كرده ايد، پايبند باشيد. براساس زمان به رختخواب برويد و بيدار شويد. در چند روز اوليه امكان ايجاد اشكال مى رود و در ادامه به اين برنامه عادت كرده و طبق زمان به خواب مى رويد. 12- ارتباط خود را با مشاوران بهداشت و سلامتى ادامه دهيد. از آگاهى پزشكان يا روان شناسان در مورد مشكل خود مطمئن شده و پيگيرى كنيد كه علائم بهبودى در شما مشاهده مى شود يا خير.

[mehraria]

کم خوابی و بی ‌خوابی بر بسیاری از سیستم‌های بدن تأثیرات منفی می ‌گذارند. این تأثیرات ممکن است فوراً خود را نشان دهند یا اینکه در بلند مدت ظاهر شوند. به عنوان مثال، به دنبال فقط یک شب بی‌ خوابی، عوارض زیر ظاهر می ‌شود:

کاهش هوشیاری و کارایی :
فقط 5/1 ساعت کمبود خواب در یک شب، هوشیاری (Alertness) در روز بعد را تا 32 درصد کاهش می ‌دهد.
بررسی‌های پژوهشگران نشان داده است که میزان عملكرد و دقت افرادی كه برای مدت طولانی هر شب كمتر از 6 ساعت می‌ خوابند، همانند زمانی است كه فرد به مدت 3 روز متوالی نخوابد.
اختلال حافظه و شناخت:

بررسی‌های پژوهشگران دانشگاه هاروارد نشان داده است که محرومیت از خواب، توانایی مغز برای ایجاد حافظه جدید را کاهش می ‌دهد. در این مطالعه، پژوهشگران 28 فرد 18 تا 30 ساله را در دو گروه تقسیم کردند. به افراد گروه اول به مدت 30 ساعت اجازه داده نشد که بخوابند، ولی گروه دوم به خانه‌های خود رفتند و مثل همیشه خوابیدند.
در ساعت 6 بعد از ظهر روز بعد به همه این افراد 150 اسلاید از مناظر، اشیاء و افراد غیر معروف نشان داده شد و در همان حال از مغز آنها اسکن به عمل آمد. این اسکن‌ها نشان داد که نواحی خاصی از مغز که در حافظه شرکت دارند، در افرادی که دچار کم خوابی نبودند، فعال‌ تر بود. سپس به همه آنها اجازه داده شد که به خانه‌هایشان بروند و استراحت کنند.
عصر روز بعد، مجدداً از این افراد در مورد اسلایدهایی که روز قبل دیده بودند، امتحان به عمل آمد. به این صورت که به آنها 225 اسلاید نشان داده شد که 150 تای آنها همان اسلاید های قبلی‌ بودند و 75 تا جدید بودند. نتایج نشان داد که افرادی که روز اول نخوابیده بودند، در تشخیص اینکه کدام عکس‌ها جدید هستند، بدتر از گروه دوم عمل کردند.
کاهش کیفیت زندگی:
کم‌خوابی باعث می‌ شود که شما نتوانید به کارهای مورد علاقه‌تان که نیاز به تمرکز و توجه مداوم دارند، مثل دیدن برنامه مورد علاقه در تلویزیون، یا دیدن فیلم در سینما بپردازید.
آسیب‌های شغلی:
محرومیت از خواب، خطر آسیب‌های شغلی را تا دو برابر افزایش می ‌دهد.
حوادث اتومبیل:
بنابر آمار اداره ملی ایمنی ترافیک بزرگراه‌های آمریکا، رانندگان خواب ‌آلود سالانه مسئول 100 هزار مورد تصادف اتومبیل، 71 هزار مورد جراحت و 1550 مورد مرگ در آمریکا هستند. در یکی از مطالعات، از افراد دچار کم خوابی خواسته شد که پشت دستگاه‌های شبیه ساز (سیمولاتور) رانندگی قرار گیرند. نتیجه این بود که عملکرد آنها معادل و حتی پایین ‌تر از افرادی گزارش شد که دچار مسمومیت با الکل یا سایر مواد بودند.
موارد ذکر شده، همگی از آثار سوء فوری و زودرس کم خوابی بودند، ولی کم ‌خوابی در بلند مدت هم عوارض شناخته شده‌ای دارد. از جمله: افزايش فشار خون ,حمله قلبی، سكته مغزي ,چاقی، مشکلات روانی نظیر افسردگي و سایر اختلالات خلقی، کاهش تمرکز و آسیب‌های بلند مدت ناشی از تصادف.
حتی یك مطالعه طولانی مدت 15 ساله كه توسط محققان دانشگاه Yale آمریکا صورت گرفته است، نشان داد كسانی كه كمتر از 6 ساعت یا بیشتر از 8 ساعت در طی روز می ‌خوابند، بیش از كسانی كه حدود 7 ساعت می ‌خوابند، در معرض ابتلا به ديابت نوع 2 قرار دارند.
=========================

دکتر محمدعلی شهاب‌الدین

[ghazal_ak]

چرا انسان ها خواب می بینند، تعابیر خواب ها چیست، چه رازهایی در آنها نهفته است و ... از مواردی هستند که در مقاله امروز در مورد آنها بحث می کنیم.

علاقه به خواب و رویا پیشینه ای به قدمت تاریخ بشریت دارد. یکی از کتاب های آسمانی مانند ''قرآن'' و ''انجیل'' سرشار از داستان های مختلف در مورد خواب و رویا می باشد که شامل اولین رویاها که تقریبا 1900 سال قبل از میلاد مسیح به وقوع پیوستند نیز می باشد. مردم یونان، روم و بابل به خواب و رویا اعتقاد محکمی داشتند به ویژه در شب های جنگ. آنها تصور می کردند که خدا از طریق رویا به آنها راه پیروزی را نشان می دهد. امروزه اعتقاد به خواب و رویا و تفسیر آن مانند گذشته عمیق نمیباشد. در آغاز قرن 20 زیگموند فروی خواب را به این صورت تعریف کرد: ''راهی ملکوتی به ضمیر ناخودآگاه.'' او تصور خود را از رویا نشات گرفته از احساسات سرکوب شده فرد به ویژه امیال جنسی می دانست. امروزه بر این باورند که تعبیر فروید اندکی ساده انگارانه بوده. اما به راستی ما برای چه خواب می بینیم؟

خواب هایی که می بینیم معمولا نوعی واکنش نسبت به افکار، فعالیتها و احساساتی هستند که در طول روز داشتیم. آنها بازتاب افکاری هستند که برای یکی دو روز گذشته در ذهن ما خطور می کردند. رویاها ظاهرا یکی از بخش های جدا نشدنی موجودیت ما هستند. چندی پیش آزمایشی انجام شد که در طی آن به افراد بالغ داروهایی داده میشد که اجازه حرکت سریع مردمک چشم در خواب (REM) را از آنها می گرفت. زمانی که چشم چنین حرکتی دارد، فرد مورد نظر خواب می بیند. حذف توانایی خواب دیدن تضادهای اخلاقی شدیدی را در افراد تحت آزمایش ایجاد کرد. آنها به شدت مضطرب و خشن شده بودند و نمی توانستند به راحتی بر روی مطلبی تمرکز کنند. در این آزمایش همچنین ثابت شد که هر چه فردی جوانتر باشد رویا برای حفظ سلامت او نقش محوری تری را بازی می کند.

مطالعه و تحقیق دانشمندان در زمینه خواب و رویا به یکسری نتایج جهان شمول ختم شده. اول اینکه تمام افراد حتی آنهایی که این امر را انکار می کنند خواب می بینند. خواب دیدن به اندازه نفس کشیدن یک امری بدیهی است. کودکان خیلی بیشتر از بزرگترها خواب می بینند. نوزادان در حدود 70% از خواب خود را در حال دیدن رویاهای متعدد هستند. در مقایسه، بزرگسالان تنها در 25% از خواب خود رویا می بینند. در برخی موارد ثابت شده است که حیوانات نیز خواب می بینند.

تحقیقات نشان می دهد که خواب هر فردی دارای 2 مرحله مختلف می باشد. در ابتدا افراد به خواب سبک فرو می روند. از آن به بعد به طور تدریجی وارد مراحل بعدی شده تا به مرحله ای می رسیم که به عنوان IV شناخته می شود. این مرحله یک قدم پیش تر از مرحله خواب سنگین (REM) است. در این مرحله با وجود اینکه چشم ها بسته هستند اما مردمک با حرکات تندی همراه می باشد. درست مثل این است که چشم ها در حال نگاه کردن به فیلمی هستند که بر روی پرده بسته پلک ها در حال نمایش است. در طول این مرحله مغز همانطور که در بیداری فعالیت می کند از خود واکنش نشان می دهد. و در این زمان است که عمل خواب دیدن اتفاق می افتد.

تقریبا در حدود 90 دقیقه زمان لازم است تا فرد به خواب عمیق فرو رود. زمانی که مرحله REM سپری شد مجددا این فرایند تکرار می شود. در چرخه اول این مرحله چیزی در حدود 5 دقیقه است. این میزان در طول چرخه افزایش پیدا می کند و در آخرین مرحله ممکن است تا حدود 50 دقیقه نیز به طول انجامد. بنابراین در یک شب فرد به طور نرمال در طول 20 تا 90 دقیقه خواب می بیند.

خواب ها به راحتی فراموش می شوند. در حقیقت ما فقط خواب های آخری را که می بینیم به یاد می آوریم. همه ما اغلب خواب می بینیم و این امر باعث می شود تا در زمان بیداری به یک تعادل نسبی دست پیدا کنیم. خواب یک رویداد ویژه با یک معنای خاص نیست. چیزی است که هر شب برای تمام افراد پیش می آید. افراد بسیار زیادی هستند که خوابهای شما را برایتان تعبیر می کنند. اما حقیقت اینجاست که تفاوت و تضادهای بیشماری در بین تعابیر متفاوت وجود دارد. شاید یک کارشناس به شما بگوید که تعبیر خواب شما این است در حالی که کارشناس دیگر تعبیر کاملا متفاوتی از آن برای شما بیاورد. مشکل دیگر این است که روان درمانگرهای هر کشور با توجه به فرهنگ خود و نمادها و سمبلهایی که برای خود دارند به تعبیر و تفسیر خواب ها میپردازند. این امر مجددا باعث می شود که یک خواب تعابیر کاملا متفاوتی داشته باشد.

امروزه تحلیلگران قصد دارند تا به افراد آموزش دهند خودشان خواب هایشان را تعبیر کنند. هر کس از افکار، احساسات و تجربیات خود بیشتر از هر فردی آگاه است و بنابراین می تواند تحلیل درست تری از خوابش داشته باشد. به عبارت دیگر ما میتوانیم خواب هایمان را هر طوری که دلمان می خواهد تعبیر کنیم.

مجمع عمومی علوم اظهار می دارد که رویا یکی از ضروریات برای تمرین ضمیر ناخودآگاه می باشد. آنها اخطار داده اند که نباید تحلیل های غیر اصولی از خواب ها داشته باشیم. آنها پیشنهاد می کنند که رویاهایتان را خیلی جدی نگیرید و فقط سعی کنید از آنها لذت ببرید چراکه مرحله ضروری از خواب شما هستند.

منبع : balashahr.com