آتشفشان های فعال روی مریخ
ترجمه :خانم زهرا کلهر
مرجع: Sky & Telescope
دوربین سفینه مدارگرد مارس اکسپرس اروپاآشکارا بیان میکند که سیاره بهرام از لحاظ زمین شناسی سیاره ای فعال است.
مریخ به پوشش آتشفشانی عظیم و بزرگ معروف است از قبیل برجستگی کوه المپ که نقطه مقابل آن در روی زمین وجود دارد. اما آیا آنها هنوز فعال هستند؟
انفجارها یا جاری شدن گدازه ها مدرک قانع کننده ای برای فعالیت آنها در گذشته ای نزدیک نیستند درتجزیه و تحلیل تصاویرکیفیت وضوح بالا در مریخ که بوسیله فضا پیمای مارس گلوبال با دوربین در مدارگرد مریخ مشخص شده است چندین دهانه آتشفشان را در منطقه دشتهای آمازون و السیوم که بوسیله جریان گدازه جاری پوشانده شده است دیده می شود، چنانکه در 10 میلیون سال پیش جاری بوده اند عملاً درگذشته و روی یک مقیاس زمانی وابسته به زمین شناسی دیروز ( قدیم) دیده می شود. برطبق مطالعات جدید دانشمندان مناطق آتشفشانی، فعالیت تازه را در خود نشان داده اند. بوسیله تجزیه و تحلیل تصاویر وضوح بالا و برگرفته از دوربین کامپیوتری Moc (Mars orbiter Camera) و با قدرت تشخیص و ضبط بالای دوربینHrsc که توسط فضاپیمای اروپایی موجود در مدار مریخ انجام شد بیان می کند که دوربین Hrsc بررسی کننده اصلی گرهارونوکیوم است(از دانشگاه آزاد برلین در آلمان)، و کالج او است در 30/23 دسامبر سال 2004 میلادی ماهیت المپیوس را که گدازه هایی روی آن تنها برای 4/2 میلیون سال پیش است را مشخص کرده است. اگر اخیراً آتشفشانهای مریخی فعال بودند، آنها می توانستند هر زمانی جان بگیرند و فعال شوند.
Hrsc توانایی بی مانندی دارد مثل تجریه و تحلیل تصاویر با کیفیتی بالا کمتر از 10 (متر در پیکسل) روی مناطق وسیع با ضبط عالی و تمام رنگی آنها می باشد. این توانائیها به دانشمندان اجازه میدهد دهانه آتشفشانی کوچک تشکیل شده را پیدا کنند و معلوم کنند، آنها چطور در یک بازه طولانی وابسته به زمین شناسی قرار می گیرند.
مریخ پوشش ضبط شده با شکوهی را نشان می دهد و اجازه می دهد که شفاف ترین دهانه آتشفشان دیده شود، تا زماینکه یک دهانه آتشفشان و غیره را می توانند بررسی کنند.
ویلیام کی هارتمن( از انیستیتو دانش سیاره شتاسی یک مرجع صلاحیتدار است و روی تاریخ کاربرد سطوح دهانه آتشفشان کار می کند.
تیم نئو کومها با شمارش دهانه های روی کوه المپ 4 کوه آتشفشان غول پیکر دیگر سن این نواحی و مهم دیگر آتشفشانی نارسیس و الیسیوم را مشخص می کند.
نوک دهانه آتشفشان و پهلوها از این سطوح آتشفشانها با هر دو نوع مرتفع و کوتاه دهانه آتشفشانی که نمایش داده می شوند، ایتطور القا می کند که تاریخچه فعالیت مریخ بسیار زیاد می باشد و بیشترین فعالیت آتشفشانیاخیر که روی بعضی از این کوهها دیده شده است را 100 تا200 میلیون سال اخیر بیان می نماید.
این دوره در برخی از شهاب سنگهای مریخ که از گدازه ساخته شده است یکسان است. و اینطور القا می کند که فعالیت آتشفشان فعال و با دوام به میلیونها سال پیش میرسد.
اطلاعات جمع آوری شده توسط Moc,Hrsc از جریان گدازه در پهلوهای واقع در جنوب غربی برجستگی کوه المپ با تعداد کمی آتشفشان کوچک اینگونه نشان میدهد که این فعالیت 4/2 میلیون ساله است.
نئوکرم می گوید: من مطمئن هستم در آنجا مساحت زیاد دیگری جریان تازه جوانی وجود دارد.
ما هنوز دانسته کافی نداریم( مطمئن نیستم).
قصد دیگر 2 یا 3 ساله Hrsc گرفتن تصاویر کوههای بهرام است.
حالت آتشفشانی مریخ تنها فعالیت زمین شناسی جدید نمی باشد.
دراین پهلوی برجستگی کوه المپ و چندین غول پیکر دیگر کوه آتشفشان پس، مانده توده یخ غلتان در زیر خاک و لایه ورقه ورقه مانند زیرین خاک دیده شده است.
نظر جمعی روی این ویژگیهای مربوط به تشکیل دهانه آتشفشان وجود ندارد، بتازگی اظهار نظرشده است که فعالیت یخی در 4 میلیون سال پیش بوده است.
نئوکرم اضافه می کند: ما می توانیم بقایای جاری سنگهای یخچالی یخبندان را در صدها کیلومتر از سطح برجستگی کوه المپ ببینیم.
میزان باران از دگرگونی آب و هوا و پوشش محوری در مریخ می تواند توضیحی برای چنین یخ بستن جدید باشد.
احتمال دیگر آن بیرون آمدن و جاری و سرازیر شدن آب وابسته به عمل هیدروترمال در روی پوسته و منجمد شدن در یخ جامد است.
نئوکوم همچنین دلیلی برای فعالیت رود خانه ای تازه در حوالی برتجستگی کوه المپیوس دیده است که وابسته به توانایی فعالیت دهانه آتشفشانی می باشد.
به نظر میرسد جریانات آتشفشانی با بیرون آمدن آب و مخلوط شدن با آن اساس تولید جریان گل آلود باشد.
طبق تجزیه و تحلیل توسط تصاویر وضوح بالا ضبط شده دوربین مارس اکسپرس دهانه دو کوه آتشفشان بزرگ می باشد: الهه سحرو جادو tholus ( بالا) و المپیوس ( پایین). دهانه آتشفشان دارای ناحیه های مختلف کف و گودال می باشد وبدینگونه سنهای متفاوت دارند. این نظریه که فعالیت دهانه آتشفشان در مریخ بالاست تاریخچه طولانی دارد. عمر آن به میلیونها سال میرسد.
در تصاویر دوربین، مدارگرد مریخ دارای جریان و گردشی به سوی پایین و پایه برجستگی المپیوس دیده می شود نظر قطعی داده اندکه توده یخی بوسیله خاک پوشانده شده است.
جواب بصورت نقل قول
