2 دسته روش جلوگيري وجود دارد كه شامل روشهاي دائمي و غيردائمي هستند.
از روشهاي دائمي ميتوان به بستن لولهها در زنان يا بستن لولهها در مردان (وازكتومي) اشاره كرد و از روشهاي غيردائمي، انواع قرصهاي خوراكي و آمپولهاي يك ماهه يا 3 ماهه و همينطور كاندوم و ديافراگم و آيودي است كه راجع به هريك از اين روشها و مزايا و معايبشان توضيحاتي داده خواهد شد.
اين هفته درباره بستن لولهها در زنان كه شايعترين روش مورد استفاده در برخي كشورهاي پيشرفته است، بحث ميشود. اين روش براي كساني مورد استفاده است كه به هيچ عنوان تمايل به بارداري ندارند و حتي در صورت تغيير شرايط زندگي فعلي (مثل فوت همسر يا فرزندان يا ازدواج مجدد) هم نظرشان تغيير نخواهد كرد و بهتر است كساني از آن استفاده كنند كه سن بالايي داشته باشند، چون تحقيقات نشان ميدهد بيشتر كساني كه از بستن لولهها پشيمان شدهاند، در سن زير 30 سالگي لولههايشان را بستهاند يا ازدواج مجدد داشتهاند. پس اين تصميم بايد در شرايط مناسبي گرفته شود، نه در زمان خشم يا ناراحتي مثلا پس از سقط جنين.
بستن لولهها در زنان روشهاي مختلفي دارد كه هريك مزايا و معايب خود را دارند. سادهترين و قديميترين روش، بستن لولهها حين سزارين يا پس از زايمان طبيعي است. اين كار از طريق جراحي شكم و زير نظر مستقيم جراح انجام ميشود. اين راه مطمئنترين روش بستن لوله است و احتمال حاملگي به دنبال اين روش كمتر از يك درصد است، چون هيچ روش جلوگيري در جهان روش قطعي و صددرصد نيست.
روش ديگر بستن لولهها با يك برش كوچك 4سانتيمتري در قسمت پايين شكم انجام ميشود كه نياز به بيهوشي مختصر و بستري به مدت يك روز در بيمارستان دارد و درصد اطمينان آن از روش قبلي كمتر است، بخصوص در مواردي كه فرد قبل از انجام جراحي حامله شده؛ اما در زمان جراحي اين موضوع را نميداند.
روش جديدتر استفاده از لاپاروسكوپ است كه از طريق 2 شكاف كوچك در شكم و استفاده از تجهيزات خاص و دوربين، دستگاه وارد شكم شده و با لوازمي مثل حلقههاي لاستيكي مخصوص، كليپسهاي مخصوص يا جريان برق اقدام به برداشتن يا بستن لولهها ميكنند.
روشهاي ديگر مثل بستن لولهها از طريق واژن به دليل احتمال عفونت بالا انجام نميشود.همچنين تزريق مواد داخل لولهها با كمك دستگاههاي خاص (هيستروسكوپ) نياز به مهارت بالايي دارد كه مواد خاص مذكور در كشور موجود نيست، به همين دليل فعلا اين روش در كشور معمول نيست. هفته بعد در مورد ساير روشهاي دائمي جلوگيري از بارداري صحبت ميشود.
دكتر ثريا عالمي
جراح و متخصص بيماريهاي زنان و زايمان