طرح خیالی از گردش ماهوارهی GPS به دور زمین. آیا سیستمهای GPS هالهی ماده تاریک پیرامون سیاره مان را کشف کردهاند؟
مادهی تاریک یکی از اسرارآمیزترین معماهای کیهان است. دانشمندان همواره در تلاشاند با بررسی اثرات آن به ماهیتش پی ببرند. در این مقاله مشاهدات اخیر به دستآمده از سیستم ماهوارهای موقعیتسنج جهانی که ممکن است به هالهای از مادهی تاریک پیرامون زمین مربوط باشد بررسی شده است.
مادهی تاریک جرم دارد اما تابشی ندارد و به همین علت نمیتوان آن را دید. دهها سال است که دانشمندان در پی یافتن ماهیت این مادهی مرموز سرگرداناند اما شاید سرچشمهای از آن پشتدر خانهمان باشد؛ اگر اندازهگیریهای دقیق بدست آمده از سیستم ماهوارهای موقعیتسنج جهانی (GPS) تائید شوند وجود هالهای از مادهی غیرباریونی پیرامون زمین ثابت خواهد شد!
بِن هریس٬ کارشناس GPS از دانشگاه تگزاس در آرلینگتون طی نشست اخیر در اتحادیهی ژئوفیزیک آمریکا (AGU) در سانفرانسیسکو، دربارهی اندازهگیری هوشمندانهی جرم زمین با ماهوارههای GPS سخن گفت و به اختلاف اندازهی جدید با اندازههای رسمی اتحادیه بینالمللی نجوم IAU اشاره کرد. او میگوید: «موضوع جالب دربارهی ماهوارههای GPS این است که ما مدار آنها را بهخوبی میشناسیم.» اطلاعات مداری این ماهوارهها سبب شد تا وی بتواند با دقت بسیار خوبی آمارهای اساسی زمین را محاسبه کند. بعد از ۹ ماه تحلیل دادههای سیستمهای ماهوارهای GLONAS ،GPS و Galileo او فهمید که اندازهگیریهایش از جرم زمین بین ۰/۰۰۵ تا ۰/۰۰۸ درصد بیشتر از اندازهگیریهای IAU است.
در ژانویه ۱۹۹۸ فضاپیمای «سیارکهای نزدیک» ناسا NEAR ٬ از زمین برای افزایش سرعت گرانشی خود استفاده کرد. طی مأموریت علاوهبر سرعتی که برای فضاپیما از این روش فراهم شده بود، افزایش مرموز دیگری نیز در سرعت مشاهده شد که حدود ۱۳ میلیمتر بر ثانیه بود.
این موضوع به چه معنی است؟ این موضوع میتوانست نشان دهد که خطا پیشبینی نشدهای در جمعآوری یا تحلیل دادهها رخ داده است اما احتمال دیگری نیز وجود داشت! این اختلاف جرمی میتوانست اثر هاله یا حلقهای از ماده تاریک باشد که زمین را احاطه کرده است. هریس در توضیح محاسباتاش میگوید که هالهی نامرئی مادهی تاریک٬ استوا را دربر گرفته است که ضخامتی در حدود ۱۹۱ کیلومتر و طولی بهاندازهی ۷۰ هزارکیلومتر دارد.
همانطور که
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
٬ روزنامهنگار مجلهی نیوساینتیست هم اشاره کرده است هریس در محاسبات خود از اثر نسبیت و برهمکنشهای گرانشی خورشید و ماه صرفنظر کرده است. پژوهش اخیر نشاندهندهی شکافی بزرگ در فهم ما از مادهی مرموز تاریک است. دانشمندان معتقدند که مادهی غیرباریونی حدود ۸۵ درصد از کل ماده جهان را تشکیل میدهد اما هنوز راه زیادی باقی است تا بهطور مستقیم این مدل گریزان از ماده را مشاهده کنیم چه برسد به ایجاد آن در شتابدهندههای بزرگ ذرات مثل برخورد دهندهی بزرگ هادرونی (LHC). میدانیم که مادهی تاریک وجود دارد و با خوشههای کهکشانی درآمیخته و فضا-زمان را خم کرده است. روشهای غیرمستقیمی مانند عدسیهای گرانشی و حرکتهای مداری وجود دارند که با آنها میتوان این ماده را آشکار کرد. به نظر میآید که اندازهگیریهای اخیر GPS نیز روش تازهای برای فهم تأثیرات این جرم مرموز است.
فرضیهی وجود ماده تاریک میتواند اثر دیگری روی سیارات همسایهی ما نیزداشته باشد. طی اندازهگیریهای بهدستآمده از پروازارتفاع پایین Flyby فضاپیمایی در نزدیکی زمین، تغییراتی غیرعادی در سرعت فضاپیما آشکار شد. برای مثال در ژانویه ۱۹۹۸ فضاپیمای «سیارکهای نزدیک» ناسا NEAR ٬ از زمین برای افزایش سرعت گرانشی خود استفاده کرد.
طی مأموریت علاوهبر سرعتی که برای فضاپیما از این روش فراهم شده بود، افزایش مرموز دیگری نیز در سرعت مشاهده شد که حدود ۱۳ میلیمتر بر ثانیه بود. این افزایش مرموز سرعت در دیگر مأموریتهای پرواز نزدیک به سیاره زمین هم مشاهده شد که به «ناهنجاری پرواز نزدیک» مشهور شده است. یکی از عواملی که میتوانست در گرانش اعمالشده روی فضاپیما اثر بگذارد هالهی نامرئی مادهی تاریک پیرامون زمین باشد. اما از طرفی دیگر فضاپیمای جونو که اخیراً در ارتفاعی پایین از زمین پرواز کرده است چنین تغییرات و ناهنجاریهایی را در سرعت خود تجربه نکرده است که همین امر٬ ابعاد تازهای به معمای پدیدهی «ناهنجاریهای پرواز نزدیک» اضافه میکند.
منبع:
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]
"کانوت"