خلاصه و نتیجهگیری
بررسی پدیدارشناختی پدیده چنار خونبار از ابعاد مختلف، به نتایج زیادی رهنمون میشود که به اهم آنها اشاره میشود:
۱. پدیده چنار خونبار قدمت تاریخی دارد. از زمان شاهسلطان حسین صفوی به این سوی معروف بود و در دوره قاجاریه شهرت بسیاری پیدا کرد.
۲. این پدیده خلاف برخی پدیدههای شبهمذهبی که تصنعی بوده و شیادان به آن دامن میزنند، پدیدهای طبیعی است و ایجاد تقارن بین چنار خونبار و عاشورا منشأ سودجویانه ندارد.
۳. مایع رنگین که از چنار جاری میشود، ماهیت خونی ندارد؛ البته همانند سایر صمغها نیز نیست، بلکه این صمغ پس از جریان همانند خون بهزودی خشک میشود.
۴. مردم منطقه علاقه دارند، بین جریان صمغ و عاشورا رابطه عِلّی برقرار باشد؛ از اینرو ابطالپذیری را برنمیتابند و به توجیه تئوریک روی میآورند.
۵. مطالعه طولی ما درباره پدیده مذکور نشان میدهد، مابین چنارخونبار و عاشورا هیچگونه رابطه علی برقرار نیست، حداکثر یک تقارن correlation است.
۶. برخی مدعیات درباره چنار خونبار، همانند وجود برگهای منقش به اسماء الهی با چنار رابطه معنیدار ندارد.
۷. با کمی تسامح زائران به دو بخش عوام و تحصیلکرده تقسیم میشوند؛ عوامالناس به چنار بیشتر اهمیت میدهند؛ اما تحصیلکردهها برای امامزاده بیشتر اهمیت قائلاند.
۸. پدیده چنار نوعی «اسطورهسازی» بر اساس الگوی عاشوراست، خود نیز حالت تسری دارد و به پدیدههای حاشیهای خرافی تسری پیدا میکند. پدیده «واسطهگری» و «مهر خونین» از زمره این خرافات است.
تهیه گزارش : کریم خانمحمدی (عضو هيئت علمي دانشگاه باقرالعلوم )