برترین کشورهای تولید کننده علم

[B3HZ@D]

برترین کشورهای تولید کننده علم

وقتی از رشد علمی کشوری در جهان صحبت می شود، شاخصه های متفاوتی از زیر مجموعه های علمی مدنظر قرار می گیرد و این گونه نیست که فقط یکی از محورهای آموزشی، پژوهشی یا فناوری و تولید مد نظر قرار گیرد.

بحث بر سر این است که رشد علمی و تولیدات فناورانه تا چه میزان توانسته در یک کشور به اشتغال آفرینی منجر شود یا این که تولیدات علمی تا چه حد توانسته است بحران های اجتماعی را حل کند یا حتی تا چه میزان به روند صلح در جهان کمک کرده است.

اگر مجموع این شاخص های مختلف را در نظر بگیریم، درمی یابیم که رشد علمی در جهان با آنچه در ذهن بسیاری از محققان ایرانی نقش بسته است، تفاوتی چشمگیر دارد.

البته در زمینه انتشار فهرست رشد علمی کشورهای مختلف، همواره انتقادهایی هم وجود دارد و مثلا یکی از بحث های داغ این است که برخی کشورها با کپی برداری از مقاله های علمی یا حتی کپی ماهرانه از محصولات علمی فناورانه، تلاش می کنند جایگاه خود را در رتبه بندی های جهانی ارتقا دهند.

اما اگر از این گونه انتقادها و اختلاف نظرهایی که درباره رشد علمی کشور ها مطرح می شود، چشم پوشی کنیم، به لیست کشورهایی می رسیم که سال های طولانی است بر تخت علمی جهان تکیه زده اند و در این نوشتار به برخی از آنها که در تولید مقاله های علمی پیشتاز هستند، اشاره می کنیم.


آمریکا و چین، صدرنشین مقاله های علمی

طبق آمارهای پایگاه علمی ISI، کشور ایران توانسته است از سال ۸۲ تا ۹۰ به رشدی قابل توجه در انتشار مقالات دست یابد و در فاصله این سال ها توانسته است تعداد مقالات علمی خود را از حدود ۲۰۰۰ مقاله به حدود ۲۰ هزار مقاله برساند.

اما با وجود رشد شتابان ایران در زمینه انتشار مقالات علمی، بسیاری از کشورهای جهان از این نظر با ما اختلاف قابل اعتنایی دارند.

بر پایه گزارش پایگاه SJR (یکی از پایگاه های علمی مطرح جهان) بین سال های ۲۰۰۶ تا پایان ۲۰۱۱، ایالات متحده در زمینه تولید مقاله علمی در جایگاه اول (با حدود شش میلیون و۱۵۰ هزار مقاله) و چین (با حدود دو میلیون و ۲۵۰ هزار مقاله) و در رتبه دوم جای گرفته است.

در سال ۲۰۱۱، علاوه بر کشور چین، کشورهای ژاپن، هند، کره جنوبی و ترکیه در قاره آسیا بالاتر از کشور ایران در زمینه تولید مقاله علمی قرار داشتند.

اما مطابق آخرین اطلاعات پایگاه معتبر علمی اسکوپوس، ایران با تولید ۳۴ هزار و ۱۵۵ مقاله در پایان سال ۲۰۱۲ میلادی در جایگاه هفدهم تولید علم دنیا جای گرفت که به نسبت رتبه های قبلی ایران، جایگاه بسیار برجسته ای به شمار می آید.

همچنین در همین سال، سوئیس با تولید ۳۳ هزار و ۱۱۸ مقاله و ترکیه با تولید ۳۰ هزار و ۲۰۶ مقاله، پس از ایران در جایگاه های بعدی قرار گرفتند.

کشور روسیه نیز با انتشار ۳۴ هزار و ۳۰۶مقاله و کشور تایوان با تولید ۳۵ هزار و ۸۱۷ مقاله در جایگاه های شانزدهم و پانزدهم تولید علم در جهان قرار گرفتند و به این ترتیب در جایگاه های بهتری نسبت به ایران تکیه زدند.

رتبه های اول تا پنجم تولید مقاله های علمی در جهان در سال ۲۰۱۲ نیز مثل همیشه قابل پیش بینی بود و مطابق داده های پایگاه استنادی علوم جهان اسلام (ISC)، کشورهای ایالات متحده آمریکا (۵۲۶ هزار و ۹۴۷ مقاله)، چین (۳۸۵ هزار و ۲۲۲ مقاله)، انگلستان (۱۵۰ هزار و ۵۴۴ مقاله)، آلمان (۱۴۰ هزار و ۹۰۷ مقاله) و ژاپن (۱۱۵ هزار و ۸۸۳ مقاله) در زمره کشورهایی قرار دارند که بیشترین تولید مقاله در این سال را به خود اختصاص داده اند.


کاهش ارجاع به مقالات علمی

نباید از خاطر برد که علاوه بر انتشار مقاله، میزان ارجاع به مقالات نیز از جمله شاخصه های مهمی است که در رشد و شتاب حرکت علمی کشورها تاثیر زیادی می گذارد.

ارجاع به مقالات به این معنی است که تا چه میزان، دانشمندان دیگر کشورهای جهان از مقالات یک محقق دانشگاه استفاده کرده و از آن در تحقیقات خود بهره برده اند، یعنی حرف حساب این است که تا چه میزان این مقالات علمی، مورد توجه جامعه علمی جهان قرار گرفته اند.

اما آمارهای مجله علمی معتبر «نیچر» نشان می دهد تعداد ارجاع به مقاله های ایرانی از سال ۲۰۰۰ میلادی به این سو با کاهشی چشمگیر مواجه بوده است که به نظر می رسد باید برای رفع این مشکل علمی نیز عزمی ملی داشته باشیم.


منبع : آفتاب

[Stream]

این قسمت همش رو خلاصه می کنه:

ارجاع به مقالات به این معنی است که تا چه میزان، دانشمندان دیگر کشورهای جهان از مقالات یک محقق دانشگاه استفاده کرده و از آن در تحقیقات خود بهره برده اند، یعنی حرف حساب این است که تا چه میزان این مقالات علمی، مورد توجه جامعه علمی جهان قرار گرفته اند.

اما آمارهای مجله علمی معتبر «نیچر» نشان می دهد تعداد ارجاع به مقاله های ایرانی از سال ۲۰۰۰ میلادی به این سو با کاهشی چشمگیر مواجه بوده است که به نظر می رسد باید برای رفع این مشکل علمی نیز عزمی ملی داشته باشیم.

High Quantity of the Lowest Quality

دلیلش هم جو دانشگاه های ماست، هر چیزی رو ماست مالی کنند و بفرستند به بی کیفیت ترین ژورنال ها و کنفرانس های هند و مالزی و ... برای اینکه چند تا مقاله در رزومه ها باشه تا موقع اپلای و خارج رفتن به درد بخوره. و بعدش هم در کشور میگن ما رتبه عالی تولید علم رو داریم

[Legacy's]

بخشی از خاطرات اخترفیزیکدان معاصر و معاون اسبق پژوهشی وزارت علوم، دکتر رضا منصوری (دوران وزارت دکتر معین):
[ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ]



12 . افسانۀ آی.اس.آی
در همان سالی كه شروع به كار كردم موضوع حمایت از مقاله های بین المللی
مطرح بود. مؤسسه آی.اس.آی در طول پنجاه سال نظامی برای مستندسازی
اطلاعات علمی فراهم كرده است كه در جامعۀ علمی دنیا معتبر است.
این اطلاعات منبعی است برای دست یابی به بخش اعظم نشریات علمی
ادواری كه از حداقل استانداردهای نشر تبعیت می كنند. هم اكنون نشریات
از حدود 35 زبان دنیا در این مجموعه مستندسازی می شود. در بسیاری
از هیئت ممیزه های دانشگاه های دنیا برای تشخیص حداقل كیفیت بازده
تحقیقاتی استادان و پژوهشگران به این مستندات رجوع می شود.
در اواسط دهۀ شصت، كه در فرصت مطالعاتی در دانشگاه وین بودم، با
استفاده از مستندات آی.اس.آی، كه هنوز الكترونیكی نشده بود، آماری تهیه
كردم از وضع علمی ایران و مقایسه آن با چند كشور دنیا، از جمله چند
كشور اسلامی و همجوار مانند عربستان، عراق، تركیه، و پاكستان. آمار نشان
می داد كه وضع ما بسیار اسفبار است. چه به لحاظ تعداد مقاله ها و چه
به لحاظ ضریب تأثیر، وضع ما در حدّ عقب افتاده ترین كشورهای دنیا بود.
تعداد مقاله های محققان ما به حدود 120 رسیده بود. این در حالی بود كه
عراق، با جمعیت كمتر از یك چهارم ما، بیش از سه برابر ما مقاله داشت،
یا عربستان سعودی حدود 9 برابر ما! این آمار از طریق وابستۀ فرهنگی
سفارتمان در اتریش، جناب فریدزاده، كه از زمان حضور وی در وزارت ارشاد
در اوائل دهۀ شصت می شناختمش، به شورای انقلاب فرهنگی رسید، با
مهر محرمانه! بعداً شنیدم كسانی به راه افتادند كه نشان دهند این آمار
غلط است. غافل از این كه تقصیر از آینه یا جام جها ننما نیست كه رخی
را زشت می نماید. به هر حال این شروع دوره ای بود در ایران كه توجه به
آمار بین المللی و شاخص های آی.اس.آی باب شد. هرچه از آن تاریخ جلوتر
آمده ایم این بحث گسترده تر شده است، اثرگذاری آن بیشتر شده است،
بررسی علمی آن تفصیلی تر شده است، اما متأسفانه نقد آن در حدّ نق و
نوق مانده است، و به یك نقد تحلیلی نرسیده است.
خود من با نقد آی.اس.آی در سال 1365 آشنا شدم. مقاله نامه ای را
می خواندم از یك همایش مربوط به سال های دهۀ 1960 . بسیاری سخنرا نها
كم رنگ بودن نقش بازده علمی جهان سوم را در این مجموعه نقد و تحلیل
می كردند. از جمله این كه بومی بودن زبان این مجله ها و نداشتن استاندارد
صوری علمی را علت این كم رنگ بودن ذكر می كردند. یا توصیه هایی می شد
كه نقش مجله های به زبان های دیگر افزایش یابد كه این اتفاق نیز افتاد.
به علاوه بدیهی بود كه شاخص های مستخرج از مجموعۀ مستندات آی.اس.
آی تمام شاخصهای سنجش بازدهی علمی یك كشور یا یك شخص نبود.
البته واضح بود كسی كه در این جام جهان نما حضوری ندارد احتمالاً در علم
جهانی حضوری ندارد و در جهان علم مرئی نیست.
بیش از همه، كسانی از علوم انسانی با تأكید بر شاخصهای آی.اس.آی به
عنوان شاخص كیفیت اعضای هیئت علمی مخالف بودند، كه حق داشتند.
آنچه بیش از همه موجبات نگرانی آن ها را فراهم می كرد، توجه به آی.اس.
آی نبود بلكه توجه افراطی به مُد بود: آی.اس.آی مد شده بود! این مد
انتظارش می رفت، اما چاره ای نبود. ما نمی توانستیم یك سیاست درست را
قربانی تبعات منفی آن در جامعۀ علمی ایران بكنیم، بلكه لازم بود بكوشیم
تبعات منفی آن را به حداقل برسانیم.
با این پیش زمینه بود كه تشویق مقالات آی.اس.آی شروع شد. در سال اول
قرار بود به نویسندۀ هر مقالۀ آی.اس.آی مبلغ چهارصد هزار تومان پاداش
داده شود. گرچه می دانستم این تصمیم غلطی است، و مقاله ها و مجله ها
اعتبار یكسان ندارند، و این سیاست تبعات ناسالمی خواهد داشت، اما چون
اعلام شده بود، اجرای آن را عهده دار شدم. اما بلافاصله به كمك هستۀ
علم سنجی، كه در مركز تحقیقات علمی كشور تشكیل داده بودم، بررسی
ضرایب تأثیر مجلات و چگونگی تأثیر آن را بر تشویق نویسندگان شروع
كردیم.
برای سال 81 اعلام كردیم كه مبلغ تشویقی متناسب با ضریب تأثیر مجله ها
خواهد بود. فرمولی به دست آمد كه چندین بار تصحیح شد، تا سرانجام با
دو بُرش حداقلی و حداكثری، یعنی 100 هزار تومان تا یك میلیون تومان،
فرمول پذیرفته و اعلام شد. به این ترتیب مقاله ها در یك طیف گسترده قرار
گرفتند. این اولین تصحیح سیاست تشویق مقاله های پژوهشی بود.
تا قبل از اجرای فرمول جدید به مدت دو سال مؤلفان به صورت یكسان
تشویق شده بودند. انتظار می رفت كه مؤلفان در اثر این تشویق مالی
سعی كنند تعداد بیشتری مقاله اما در مجله های كم اعتبار، یعنی با ضریب
تأثیر كمتر، منتشر كنند. مطالعه ای انجام شد در رشتۀ شیمی كه به لحاظ
آماری مناسب ترین رشته بود، چون بیشترین تعداد مقاله را داشت. بررسی
چند سال رفتار انتشاراتی پژوهشگران به وضوح نشان داد كه ضریب تأثیر
شیمی ایران كاهش پیدا كرده است گرچه تعداد مقاله ها افزایش یافته بود.
به عبارت دیگر شیمیدان های ما در دو سالی كه پاداش انتشار مقالۀ آی.اس.
آی دریافت كرده بودند تمایل بیشتری پیدا كرده بودند كه مقاله های خود را
به تعداد بیشتر اما در مجله های كم اعتبار چاپ كنند. همین مطالعه همۀ
ما را در اجرای سیاست جدید و اعمال ضریب تأثیر مجله ها بیشتر مصر كرد.
با بررسی ضریب تأثیر مجله ها و جداكردن مقاله هایی كه در مجله های
با حداكثر ضریب تأثیر چاپ می شدند متوجۀ همكاران پژوهشگر گمنامی
شدم كه در بهترین مجله های دنیا مانند Nature مقاله چاپ كرده بودند.
برای این نوع مقاله ها و مؤلفان آن ها پاداشهای ویژه ای در نظر گرفتیم و
كوشیدیم پژوهانۀ ویژه برای آن ها دست و پا كنیم. این شناسایی حداقل
پاداشی بود كه ما به عنوان سیاست گذاران پژوهشی از جامعه می گرفتیم:
شناختن پژوهشگران، به ویژه جوانان فعالی كه در شرایط سخت داخل كشور
بیشترین بازده علمی را داشتند و ما از این طریق با تشویق مضاعف آنها
سریع تر به اهدافمان، یعنی توسعۀ پژوهش، می رسیدیم.
حتی این سیاست جدید با فرمول جدید هم من را راضی نمی كرد. درست
نمی دانستم كه به پژوهشگر صاحب مقاله مبلغی به عنوان اضافۀ حقوق
پرداخت شود. با اصل این موضوع مخالف بودم و اگر در اختیار من بود،
از ابتدا این سیاست را نه اعلام می كردم و نه اجرا. درست این بود كه به
تحقیقات شخص كمك شود، یعنی كمك به آزمایشگاه، كمك به خرید كتاب،
مجله و مواد مصرفی، كمك به مسافرت علمی، كمك به گرفتن پژوهشگر
پسادكتری، كمك به دعوت از پژوهشگران خارجی، و خلاصه حمایت از
برنامۀ پژوهشی و نه شخص پژوهشگر. هدف من این بود كه هرچه زودتر
تغییر مسیر بدهیم و سیاست را به مرور تصحیح كنیم. هنوز موفق به این
كار نشده ایم، اما بسیار امیدوارم این اتفاق بیفتد. فشار انتقاد از تأكید
بر مقاله های آی.اس.آی، فشار برای تشویق مقاله های مجلات داخلی، و
البته تلاطمات موجود در تخصیص اعتبارات پژوهشی، كه هیچ گاه توان
برنامه ریزی منطقی را نمی داد، اجازه نداد زودتر به تغییر و تصحیح سیاست
تشویق مقالات بپردازیم.
هیچ گاه انتظار واقعی من از سیاست تشویق مقاله های آی.اس.آی این نبود
كه علم و فناوری كشور توسعه پیدا كند، گرچه این یك شاخص پذیرفتۀ شده
بین المللی بود. تلقی خود من این بود كه ما باید «مشق علم » بكنیم: تمرین
نوشتن به زبان بین المللی، تمرین آداب حضور، خلاصه مشق ادب علمی! تا
اواسط دهۀ هفتاد، یعنی حدود یك دهه كه از رشد مستمر تعداد مقالات
بین المللی پژوهشگران ایرانی م یگذشت، تازه حدود سه درصد از هیئت
علمی دانشگا ههای ما برونداد پژوهشی به صورت مقاله داشت. متأسفانه
هیچ كس، و هیچ بخشی از وزارت علوم كه متولی دانشگاه ها بود، این
واقعیت را یا نمی شناخت یا به زبان نمی آورد. این اوج سرافكندگی علمی
ما در دنیا بود. این در حالی بود كه بسیاری مجوزهای مقطعهای دكتری
داده شده بود. هنگامی كه انتظار می رفت به طور میانگین به ازای هر عضو
هیئت علمی یك مقاله منتشر شود، به ازای هر صد نفر هیئت علمی ما تنها
3 مقاله منتشر می كردیم!
این واقعیت تلخ می بایست تغییر كند. نه فقط به این لحاظ كه در سطح
جهان به عنوان یك كشور بی اهمیت و عقب افتاده به لحاظ علمی تلقی
می شدیم، كه تبعات سیاسی آن هم قابل تحمل نبود، بلكه بیشتر از این لحاظ
كه هیئت علمی عملاً خاموش مطلق بودند. یا اصلاً توان پژوهش نداشتند، یا
آنچنان غرق در تدریس بودند كه فرصت پژوهش پیدا نمی كردند. به خیلی
از آنها غم معاش اجازۀ تحقیق نمی داد؛ در هر صورت با واقعیتی روبرو
بودیم كه نشان می داد جامعۀ علمی ما خاموش است.
برای روشن شدن چراغ پژوهش، یا نمود نوشتاری آن، لازم بود سیاستی اتخاذ
شود. ساده ترین سیاست قابل اجرا همین سیاست تشویق مؤلفان مقالات
پژوهشی بود. این سیاست گرفت! پژوهشگران ما، حتی در بخش خصوصی،
ترغیب شدند «مشق نوشتن » بكنند. اعتبار علمی ما در دنیا بالا رفت.
مقاله هایی در دنیا در مورد «رشد موشكی » تولید علمی ایران نوشته شد. با
اعمال ضریب تأثیر، جلوی كاهش كیفیت مقاله ها گرفته شد. پژوهشگران
ما، به ویژه جوانان فهمیدند حضور در جامعۀ بین المللی چه نقش اساسی
در بهبود كیفیت پژوهش خود آن ها دارد؛ فهمیدند مقالۀ بین المللی ننوشتن
یعنی انزوا، یعنی ركود علمی، كه سرانجام آن باتلاق علمی است، و نه چشمۀ
جوشان علم كه امید همگی ما است.
اكنون، پس از چندین سال رشد با آهنگی بی نظیر، تازه از هر صد نفر عضو
هیئت علمی دانشگاههای ما تنها ده مقاله در سال تولید می شود. این
در حالی است كه ما حدود 12 هزار نفر دانشجوی دكتری و 80 هزار نفر
دانشجوی كارشناس یارشد داریم. ما هنوز به مرحلۀ نوشتاری كردن تولید
علم خودمان نرسیده ایم. هنوز روشهای حضور در صحنۀ بین المللی علم را
عمومیت نبخشیده ایم، هنوز علم احتمالاً ضمنی و ذهنی خودمان را علم
صریح و قابل انتقال می دانیم. هنوز توان استفاده از بیش از یك میلیون
مقالۀ بین المللی در سال را نداریم.
عده ای تصور كرده اند كه مقالۀ آی.اس.آی همه چیز است، كه البته این
تقصیر خودشان است، نه سیاست ما. كسی كه خیال می كند تولید علمی در
تولید مقاله خلاصه می شود در اشتباه محض است. كسی كه توسعۀ علمی
را در رشد تعداد مقالات بین المللی می داند در اشتباه محض است. هدف
علم رشد تعداد مقالات نیست. مقاله یكی از انواع بروندادهای علمی است.
همراه با سیاست تشویق مقالات حتماً لازم بود سیاست های دیگری هم
اتخاذ شود كه بال های دیگر علم هم رشد كند.
متأسفانه بعضی كاسۀ داغ تر از آش شدند. بعضی دانشگاهها همه چیز
را در مقالات آی.اس.آی دیدند. طرح هایی دادند كه رتبه بندی استادها و
پژوهشگرها بر مبنای تعداد مقالات آی.اس.آی باشد. دانشمندان آی.اس.آی
تعریف كردند. ما افراط و تفریط را از همه طرف شاهد بودیم. كار به آنجا
كشید كه از یك طرف بزرگان ما آی.اس.آی را توطئه ای آمریكایی تلقی كردند
و توصیه به ایجاد آی.اس.آی ایران كردند و از طرف دیگر در كمیسیونهای
دولت طرح كردند كه چگونه دانشمندان آی.اس.آی بر مبنای تعداد مقاله
رده بندی و تشویق شوند! هنوز مجالی برای سالم سازی جوّ آی.اس.آی به
دست نیامده است. حضور نوشتاری علمی بین المللی، كه امری لازم و مفید
است، به امری مبتذل و خیانت پیشگی تعبیر می شود. به جای آن كه یاد
بگیریم حضور بین المللی داشته باشیم و از آن طریق به نفع كشور استفاده
كنیم، راه را می خواهیم بر خودمان ببندیم. آن وقت است كه پای كارشناسان
خارجی باز می شود با قیمت های تا صد برابر كارشناس داخلی، و غم مان هم
نیست. چرا این را می خواهیم؟
...

[hamid_diablo]

متاسفانه در کشور ما به خاطر سیاستهای غلطی که مبتنی بر ارائه فقط آمار تو حوزه های مختلفه برداشتمون از علم هم نزول کره و هم اینکه اشتباهه

کشور ما برای اینکه خودش رو در منطقه و همچنین در بین کشورهای جهان اسلام در نظر علمی سرآمد کنه شروع کرده به تولید مقالاتی که از کیفیت برخوردار نیستند و فقط برای بالابردن رتبه ایران در آی اس آی به در میخورن

چیز عجیبی است که ایران رتبه 17 علمی دنیا رو داشته باشه و حتی نتونه تو خیلی زا حوزه های صنعتی برای مصارف داخلی تولید داشته باشه...

در ضمن خیلی ها در محیط های علمی و دانشگاهی علم و تولید مقاله رو برای رزومه و همچنین پز دادن خودشون میخوان که نتیجش میشه این

[Saeed Dz]

سیاستهای غلط

به نظر من تمام مشکلات ما از این ناشی میشه که همه چیز رو سیاست آلود و دین آلود میکنم و نمیگذاریم! هر کدوم حوزه ی خودشون رو دنبال کنن. روح علم و علم گرایی هم در دانشگاه های ما اصلن وجود نداره چون اگر داشت باید تعجب میکردیم ... .
با روند کنونی حتی اگر صدها سال نوری هم بگذره ما پیشرفت نخواهیم کرد و متاسفانه متاسفانه هر روز هم از لحاظ علمی، فرهنگی و ... داریم پسرفت میکنیم.

این نکته رو هم فراموش کردم بگم که ما از بس موشک و فضاپیما میسازیم، میمون به فضا ارسال میکنیم و ... و همینطور هر روز پله های پیشرفت و ترقی رو در خاورمیانه! طی میکنیم دیگه وقت نمیکنیم که یک داروی ساده مثل سرماخوردگی بزرگسالان یا رنگی که در مواد شوینده استفاده میشه و امثال این موارد رو تولید کنیم.