سنایی غزنوی

[حنّانه]

دع نفسک و تعال
بــگــذر از نــقــش عــالــم گـل تـو /// ره تـــو و راهـــروتـــو مـــنـــزل تــو
رهــروی‌، روسـخـن زمـنـزل گـوی /// هــمــره و هـمـنـشـیـن مـقـبـل جـوی
چـون تـو غـافـل نـشـیـنی از کارت /// نـــبـــود لـــطـــف ایـــزدی یـــارت
در ســـرای اثــیــر خــواهــی بــود /// جـفـت رنـج و زحـیـر خـواهـی بـود
جــهــد کــن کــز اثــیــر درگـذری /// بـه سـلـامـت مـگـر تـو جـان ببری
زیــن جــهــان جــهــان تــبــرا کـن /// رو بــه بــســتـان جـان تـمـاشـا کـن
کان جهان زین جهان شریفترست /// خــاک او از هــوا لــطــیــفـتـرسـت
رخـت بـیـرون فـکـن از این ماوی /// خـیـمـه زن در فـضـای آن صـحـرا
چـشـم بـگـشـای تـا جـهـان بـیـنی /// وان جـهـان را به چشم جان بینی
زانـکـه زادراک حس بیرون است /// آســتــانــش ورای گــردون اســت
خــاک او عــنــبـر آب او تـسـنـیـم /// مـحـنـتـش عـافـیـت سـمـوم، نسیم
پــایــهٔ عــرشــش‌ از هــوان فـارغ /// چــمــن بــاغــش از خــزان فــارغ
بــدر گـردونـش از خـسـوف ایـمـن /// قـرص خـورشیدش ازکسوف ایمن
ســـاکــنــانــش مــســبــح و ذاکــر /// هــمــه یــکــرنـگ بـاطـن و ظـاهـر
حــاصــل جــمــلــه دولـت سـرمـد /// مـــایـــهٔ عــمــرشــان بــقــای ابــد
گــر بــکــوشــی زخـود بـرون آیـی /// چــون بــدانــجــا رســی بـیـاسـایـی
بـــلــبــل بــوســتــان انــس شــوی /// هــمــدم ســاکــنـان قـدس شـوی
حــضــرتــی بـیـنـی از ورای مـکـان /// فـــارغ از اســـتـــحـــالــت دوران
آنــچــنــان حـضـرتـی و تـو غـافـل‌! /// تــن زده ایــنــت ابــلــه و جـاهـل‌!
عـاشـقـانـی چـو آدم و چـو کـلـیم /// چـون حـبـیـب و مـسیح و ابراهیم
از پــی وصــل دلــســتــان هـمـه را /// ســر بــر آن فــرخ آسـتـان هـمـه را
هــر کــه یــابــد بــر آسـتـانـش بـار /// نـــــتـــــوانــــد زدن دم اســــرار
نــطــق را بــارگــیــر لــنــگ شـود /// عــرصــهٔ مــاجــراش تـنـگ شـود
وهـــم کــآنــجــا رســد فــرومــانــد /// ابـــجـــد ســر نــخــوانــد، نــتــوانــد

[F l o w e r]

ای لعبت صافی صفات ای خوشتر از آب حیات

هستی درین آخر زمان این منکران را معجزات


هم دیده داری هم قدم هم نور داری هم ظلم

در هزل وجد ای محتشم هم کعبه گردی هم منات


حسن ترا بینم فزون خلق ترا بینم زبون

چون آمد از جنت برون چون تو نگاری بی برات


در نارم از گلزار تو بیزارم از آزار تو

یک دیدن از دیدار تو خوشتر ز کل کاینات


هر گه که بگشایی دهن گردد جهان پر نسترن

بر تو ثنا گوید چو من ریگ و مطر سنگ و نبات


عالی چو کعبه کوی تو نه خاکپای روی تو

بر دو لب خوشبوی تو جان را به دل دارد حیات


برهان آن نوشین لبت چون روز گرداند شبت

وان خالها بر غبغبت تابان چو از گردون بنات


بر ما لبت دعوت کنی بر ما سخن حجت کنی

وقتی که جان غارت کنی چون صوفیان در ده صلات


باز ار بکشتی عاجزی بنمای از لب معجزی

چون از عزی نبود عزی لا را بزن بر روی لات


غمهات بر ما جمله شد بغداد همچون حله شد

یک دیده اینجا دجله شد یک دیده آنجا شد فرات


جان سنایی مر ترا از وی حذر کردن چرا

از تو گذر نبود ورا هم در حیات و هم ممات


ای چون ملک گه سامری وی چون فلک گه ساحری

تا بر تو خوانم یک سری «الباقیات الصالحات»

[F l o w e r]

دوش مرا عشق تو ز جامه برانگیخت

بی عدد از دیدگانم اشگ فرو ریخت


دست یکی کرد با صبوری و خوابم

آن ز دل از دو دیده یکسر بگریخت


باد جدا کرد زلفکان تو از هم

مشک سیه با گل سپید برآمیخت


مشک همی بیخت زلف تو همه شب دوش

اشگ همی بیختم چو مشک همی بیخت


بس بود این باد سرد باده نخواهم

کش دل مسکین به دام ذره در آویخت

[F l o w e r]

این رنگ نگر که زلفش آمیخت

وین فتنه نگر که چشمش انگیخت


وین عشوه‌نگر که چشم او داد

دل برد و به جانم اندر آمیخت


بگریخت دلم ز تیر مژگانش

در دام سر دو زلفش آویخت


افتاد به دام زلف آن بت

هر دل که ز چشمکانش بگریخت


بفروخت دل من آتش عشق

وانگاه بدین سرم فرو ریخت


بر خاک نهم به پیش آن روی

کین عشق مرا چو خاک بر بیخت

[saman_bv]

ای مسلمانان خلایق حال دیگر کرده‌اند
از سر بی‌حرمتی، معروف، منکر کرده‌اند
در سماع و پند و اندر دیدن آیات حق
چشم عبرت کور و گوش زیرکی کر کرده‌اند
کار و جاه سروران شرع در پای اوفتاد
زان‌که اهل فسق از هر گوشه سر بر کرده‌اند
پادشاهان قوی بر دادخواهان ضعیف
مرکز درگاه را سد سکندر کرده‌اند
ملک عمرو و زید را جمله به ترکان داده‌اند
خون چشم بیوگان را نقش منظر کرده‌اند
شرع را یکسو نهادستند اندر خیر و شر
قول بطليموس و جالینوس باور کرده‌اند
...
ای دریغا مهدی‌ای کامِروز از هر گوشه‌ای
یک جهان دجال عالم‌سوز سر بر کرده‌اند
ای مسلمانان دگر گشته است حال روزگار
زان ‌که اهل روزگار احوال دیگر کرده‌اند

[F l o w e r]

از عشق روی دوست حدیثی به دست ماست

صیدیست بس شگرف نه در خورد شست ماست


میدان مهر او نه به کام سمند ماست

درع وفای او نه به بالای پست ماست


دیریست تا به یادش می نوش می‌کنم

کس را نگفت او که فلان مرد مست ماست


با پاسبان کویش در خاک می‌رویم

هر چند فرق فرقد جای نشست ماست


چون مات برد ماست همه کس حریف ماست

وانجا که نیستیست همه عین هست ماست

[F l o w e r]

ماهرویا در جهان آوازهٔ تست

کارهای عاشقان ناساخته از ساز تست


هر کجا نظمیست شیرین قصه‌های عشق تست

هر کجا نثریست زیبا نامهای ناز تست


باز عشقت جمله باز آن را چو تیهو صید کرد

هست عالی همت آن بازی که صید باز تست


صدهزاران دل فدا بادا دلی را کو ز عشق

سال و ماه و روز و شب مشغول شاهد باز تست


دلبرا دلهای مردان جمله ملک غنج تست

گلرخا جانهای پاکان جمله ملک ناز تست


آسمان تند و سرکش زیر دست و رام تست

روزگار تند و توسن دایهٔ انباز تست


هر کجا چشمیست بینا بارگاه عشق تست

هر کجا گوشیست والا عاشق آواز تست

[F l o w e r]

تا گل لعل روی بنمودست

بلبل از خرمی نیاسودست


دیرگاهست تا چو من بلبل

عاشق بوستان و گل بودست


روز و شب گر بنغنوم چه عجب

پیش معشوق کس بنغنودست


من غلام زبان آن بلبل

کو گل لعل روش بستودست


ساقیا وقت گل چو گل می ده

وقت گل تو به کس نفرمودست

[M O B I N]

عشق رخ تو بابت هر مختصری نیست
وصل لب تو در خور هر بی خبری نیست

هر چند نگه می‌کنم از روی حقیقت
یک لحظه ترا سوی دل ما نظری نیست

تا پای تو از دایرهٔ عهد برون شد
در هستی خویشم به سر تو که سری نیست

بر تو بدلی نارم و دیگر نکنم یاد
هر چند که آرام تو جز باد گری نیست

در بند خسی وین عجبی نیست که امروز
اسبی که به کار آید بی داغ خری نیست

خصم به بدی گفتن من لب چه گشاید
من بنده مقرم که خود از من بتری نیست

بسیار جفا هات رسیدست به رویم
المنة الله که ترا دردسری نیست

بسیار سمرهاست در آفاق ولیکن
دلسوزتر از عشق من و تو سمری نیست

بسیار گذر کرد در آفاق سنایی
افتاد به دام تو و از تو گذری نیست

[part gah]

ای کاشکی ز مادر گیتی نزادمی

یا پس چو زاده بودم جان را بدادمی


چون زادم و ندادم جان آن گزیدمی

کاندر دهان خلق به نیکی فتادمی


نیکو چو نیست یافتمی باری از جهان

آخر کسی که رازی با او گشادمی


امروز بس زدی پس و بسیار بدترم

فردا مباد گر بود او من مبادمی