رطوبت هوا و دستگاه هاي بخور
رطوبت(humidity) به ميزان بـخار آب مـوجـود در هـوا گفته
ميـشود. رطوبت نسبي، نسبت درصدي از بخار آب موجود
در هـوا در يــك درجه حرارت معين، به ميزان بخارآبي است
كـه هـوا در آن دمـاي معـيـن قــادر به نگهداري است. ميزان
بـخــار آبي كه توده ي هوا ميتواند در خود نگه دارد به درجه
حــرارت آن توده هوا بستگي دارد. هر قدر هوا گرمتر باشد،
آب بيــشتري نيز ميتواند در خود جاي دهد. رطوبت نسبي
پاييـن بـه مفـهـوم آن اسـت كه هـوا خشـك بـوده و قـابليت
نگهداري رطوبت زيادي را نيز دارا است.
در دماي 20 درجه سانتي گراد، هر متر مكعب هوا ميتواند 18 گرم (بخار) آب را در خود نگه دارد. در 25 درجه سانتي گراد اين مقدار به 22 گرم آب افزايش مي يابد. يعني چنانچه دماي هوا 25 درجه سانتي گراد باشد و يك متر مكعب هوا نيز محتوي 22 گرم آب باشد، رطوب نسبي 100 درصد است و اگر دربرگيرنده 11 گرم آب باشد، رطوبت هوا 50 درصد است.
چنانچه رطوبت هوا 100 درصد باشد، آب ديگر نميتواند تبخير گردد. چراكه هوا تا آخرين ظرفيت خود از رطوبت اشباع گرديده است. مكانيسم خنك سازي بدن ما مبتني بر تبخير رطوبت (عرق) از سطح پوست بدن ميباشد. هر قدر رطوبت نسبي پايين تر باشد، رطوبت (عرق) بهتر تبخير شده و ما احساس خنكي بيشتري خواهيم كرد. اما هنگامي كه رطوبت نسبي 100 درصد باشد، ما احساس گرماي بيشتري (از دماي واقعي) خواهيم كرد، چرا كه در اين وضعيت عملا عرق بدن تبخير نميشود تا ما بتوانيم احساس خنكي كنيم.
شاخص حرارتي تاثير رطوبت هوا برگرماي حقيقي هوا را نشان ميدهد، كه حاصل آن گرمايي است كه ما آن را احساس ميكنيم. براي مثال در گرماي 40 درجه سانتي گراد چنانچه رطوبت نسبي هوا 30 درصد باشد، گرمايي كه ما احساس ميكنيم 44 درجه سانتي گراد و چنانچه رطوبت نسبي 90 درصد باشد گرمايي كه ما احساس خواهيم كرد 94 درجه سانتي گراد است.
چرا در فصل زمستان هواي داخل منزل خيلي خشك ميشود؟
چنانچه درجه حرارت محيط خارج منزل 0 درجه سانتي گراد باشد، حداكثر آبي كه يك متر مكعب هوا ميتواند در اين دما در خود نگه دارد تنها 5 گرم است. وقتي اين هواي سرد وارد منزل گرديده و بوسيله وسايل گرمايشي تا 25 درجه سانتي گراد گرم ميشود،رطوبت نسبي به 23 درصد كاهش مي يابد.
مقادير مناسب رطوبت نسبي داخل منزل:
- رطوبت نسبي 45 درصد ايده آل ميباشد.
- رطوبت نسبي كمتر از 30 درصد خيلي خشك محسوب ميشود.
- رطوبت نسبي نبايد از 50 درصد تجاوز كند.
چگونه رطوبت داخل منزل را اندازه گيري كنيم؟
3 قطعه كوچك قالب يخ را درون ليوان قرار دهيد و به آن آب اضافه كنيد. 3 دقيقه صبر كنيد. اگر رطوبت روي سطح خارجي ليوان شكل نگرفت هواي داخل منزل خيلي خشك است. (توجه داشته باشيد كه اين تست را در آشپزخانه انجام ندهيد.)
نكته: بخار گرفتن (چگالش آب) شيشه پنجره ها و به مشام رسيدن بوي نا ميتواند بيانگر رطوبت بالاي خانه باشد. البته درفصل زمستان اندكي چگالش آب در گوشه هاي تحتاني و لبه هاي پنجره ها امري طبيعي است.
نكته:يك راه آسانتر براي اندازه گيري رطوبت منزل استفاده از دستگاه هاي رطوبت سنج ميباشد.
نكته: اضافه كردن 2 تا 4 ليتر آب در هوا رطوبت نسبي يك خانه 100 متري را از 15 درصد به 60 درصد افزايش ميدهد. (به فرض ثابت بودن دما)
تاثيرات سوء كاهش رطوبت:
1-خشكي پوست و پوشش مخاطي ي بيني و گلو. (ترك لبها، به خارش افتادن پوست، احساس خشكي گلو، خونريزي از بيني)
2-افزايش الكتريسيته ساكن در وسايل فلزي. (ايجاد جرقه هنگام تماس دست با آنها)
3-هوا سردتر از آنچيزي كه هست به نظر ميرسد.
4-بروز سرماخوردگي و بيماريهاي تنفسي افزايش مي يابد.
5-باعث ترك برداشتن گچ ديوار و افت حجمي كفپوشهاي چوبي و باز شدن درزهاي بين آنها ميشود.
6-افزايش حملات سردردهاي سينوسي، آلرژي و آسم.
نكته:رطوبت كمك ميكند تا ترشحات ريه رقيق و بنابراين راحت تر تخليه شوند.
چگونه رطوبت هوا را افزايش دهيم؟
توسط دستگاه هاي بخور و يا رطوبت ساز كه در انواع مختلفي در دسترس ميباشند:
1-بخور گرم(steam vaporizer):در اين دستگاه بخارآب داغي توسط يك المنت حرارتي توليد ميشود.
مزايا:
- احتمال رشد باكتري و كپك در مخزن آن اندك است.
- در تسكين احتقان بيني و عفونتهاي مجاري تنفسي سودبخش تر است.
- سبب انتشار مواد معدني موجود در آب به هوا نميشود. بنابراين ميتوان مخزن آن را با آب شير پر كرد. اما بهتر است مخزن اين دستگاه بخور را نيز با آب مقطر پر كنيد، چراكه رسوب املاح موجود در آب شير در دستگاه بخور گرم ميتواند عمر دستگاه را كاهش دهد.
- امکان افزودن مواد ضد عفوني کننده و خشبو کننده در آنها وجود دارد.
معايب:
- مصرف انرژي برق آنها بالاست.
- احتمال سوختگي با بخار داغ و يا آب داغ داخل مخزن وجود دارد.
2-بخور سرد(cool-mist humidifier):تكنولوژي دستگاه هاي بخور سرد متنوع ميباشند:
* رطوبت ساز پروانه اي(impeller humidifier): در اين دستگاه يك ديسك دوار آب را به سوي يك افشانه شانه اي شكل پرتاب ميكند. بنابراين قطرات ريز آب بصورت مه از دستگاه خارج ميگردد.
* رطوبت ساز تبخيري(evaporative humidifier):در اين دستگاه فتيله اي آب درون مخزن را به خود جذب ميكند. سپس توسط پنكه اي به فتيله دميده ميشود كه باعث تبخير آب از فتيله مي شود. هر قدر رطوبت نسبي هوا بيشتر باشد، خروجي بخار آب در اين دستگاه بخور كاهش مي يابد. در واقع بطور خودكار خروجي تنظيم ميشود.
* رطوبت ساز اولتراسونيك(ultrasonic humidifier):داراي يك ديافراگم فلزي ميباشند كه با فركانس فراصوت مرتعش گرديده و آب را بصورت مه به فضاي اطراف پراكنده ميكنند.
مزايا:
- از آنجايي كه بخار آن سرد است خطر سوختگي (به ويژه براي خردسالان) ايجاد نميكند.
- مصرف انرژي آنها كمتر است.
معايب:
- آب سرد محل مناسبي براي تكثير باكتريها و قارچ ها ميباشد، و از آنجايي كه در بخور سرد قطرات ريز آب به هوا پراكنده ميشود، باكتري ها و مواد زيان آور ديگر نيز به همراه آب در فضاي اتاق منتشر ميشوند (به غير از رطوبت ساز تبخيري) بنابراين مخزن آب آنها بايستي هر روز با آب و صابون شسته شود.
- از آنجايي كه در بخور سرد مواد معدني موجود در آب در هوا پراكنده ميشود (به غير از رطوبت ساز تبخيري) بايستي مخزن آب آنها را با آب مقطر پر كرد. (در غير اين صورت مواد معدني موجود در آب بصورت گرد و غبار در محيط منزل پخش خواهند شد)
نكته:بخور سرد فراصوت كم صدا ترين و بخور گرم پر سروصداترين دستگاههاي بخور ميباشند.
نكته:توصيه ميشود در اتاق كودكان و خردسالان دستگاه بخور سرد قرار داده شود نه بخور گرم.
نكته:برخي از رطوبت سازهاي مدرن داراي ----- ضد عفوني كننده آب و كارتريج سختي گيرآب نيز ميباشند.
تاثيرات سوء رطوبت زياد:
رطوبت بالا باعث ايجاد پوسيدگي در وسايل چوبي، زنگ زدن وسايل فلزي، تشديد درد پا و كمر، تجمع حشرات و آفات، افزايش آلرژن ها (مواد حساسيت زا) نظير مايت ها و كپك ها ، افزايش رشد باكتريها در منزل، دشواري در تنفس، خستگي، كنده شدن كاغذ ديواري ها، پوسته پوسته شدن رنگها، آسيب به وسايل الكتريكي و غيره ميشود.
نكته:رطوبت بالا حملات آسم و آلرژي را تشديد ميكند.
منابع رطوبت زاي داخل منازل:
حمام (استحمام)-پخت و پز (آشپزخانه)- عمل تنفس-گياهان داخل منزل-خشك شدن لباسهاي شسته شده.
چگونه رطوبت را كاهش دهيم:
1-با نصب هواكش در حمام، آشپزخانه و هر جا كه امكان توليد بخار وجود دارد.
2-استفاده از دستگاه رطوبت زدا(dehumidifier) كه باعث حذف رطوبت از هوا ميشود.
نكته: تمام افرادي كه از بيماريهاي آسم، آلرژي و سينوزيت رنج ميبرند ضرورت دارد رطوبت محل سكونت خود را كنترل كنند.
چگونه از سونا استفاده كنيم ?
چگونه از سونا استفاده كنيم
1- پيش از ورود به اتاق سونا جواهر آلات، ساعت، عينك و لنزهاي طبي خود را از خود جدا كنيد.
2- قبل از آنكه وارد سونا گرديد بهداشت فردي را رعايت كنيد. دوش بگيريد و خود را با صابون بشوييد.
3- به محض ورود به سونا براي آنكه بدنتان به گرما عادت كند ابتدا روي زمين و يا نيمكت پايين بنشينيد. سپس به نيمكت فوقاني سونا برويد. البته ميتوانيد زير خود يك حوله كوچك نيز بيندازيد .
4-چند دقيقه به همين صورت در سونا بنشينيد تا گرما به بدن شما نفوذ كرده و روزنه هاي پوست شما باز گردند.
5-سپس از سونا خارج گشته و مجددا دوش بگيريد و خود را با صابون بشوييد.
6- اكنون به داخل حوضچه آب سرد برويد. البته تمام بدن خود را همزمان داخل آن كنيد تا خون در سرتاسر بدنتان بطور يكنواخت تغيير دما دهد.
7-سپس به مدت 10 دقيقه استراحت كنيد.
8- شما مجاز هستيد اين چرخه را (گرم شدن- سرد شدن - استراحت) را در هر جلسه 3 تا 4 بار تكرار كنيد.
9-در پايان نيز پيش از آنكه لباسهاي خود را به تن كنيد، صبر كنيد تا حرارت بدن و ضربان قلبتان كاملا به حالت طبيعي خود باز گردد.
10-درون سونا ميتوانيد حركات كششي ملايم و كوتاهي نيز انجام دهيد.
چه كساني نبايد به سونا بروند؟
1-افرادي كه دچار مشكلات قلبي و تصلب شرايين بوده و يا از ناراحتي هاي ريوي رنج ميبرند مي بايست پيش از رفتن به سونا با پزشك خود مشورت كنند.
2-كودكان زير 4 سال از آنجايي كه سيستم لنفاوي بدنشان بطور كامل رشد و تكامل نيافته نبايد به سونا بروند.
