فواید مطالعه کتاب در کودکان و نوجوانان

حضرت علی علیه السلام می فرمایند: هر آن کس که با کتاب آرامش یابد ، راحتی و آسایش از او سلب نمی‌گردد. انسان موجودی کمال گراست و با سکون و سکوت سازگاری ندارد . او همیشه به دنبال راهی است که یک قدم پیش گذارد و گره ای از مشکلات خود بگشاید . بنابراین او برای پیشرفت در عرصه های زندگی ، احتیاج به شناخت کاملی از خود و جامعه دارد و باید با گذشته و اینده ارتباط برقرار کند. آئین مقدس اسلام ، فراگیری علم ودانش را عاملی برای رشد ، پویایی و تعالی جامعه برشمرده است . از پیامبر اسلام نیز روایت شده است : هر کس در جستجوی دنیاست باید دانش فراگیرد و هر کس به آخرت دل بسته است ، باید از علم بهره گیرد و هر کس دنیا و آخرت هر دو را می خواهد، باز هم گریزی از دانش آموزی ندارد . و درجای دیگر می فرمایند: اگر روزی بر من بگذرد که درآن روز به علم ودانش من افزوده نشود. آن روز روز مبارکی نیست. با کتاب خوب است که انسان شناخته می شود ، رشد میکند و برای حرکت آماده می شود.

عادت به مطالعه و تاثیر آن در کودکی و نوجوانی پایدار است. بسیاری از دانشمندان و روانشناسان معتقدند که اساس و زیربنای شخصیت انسان در سالهای اول زندگی پایه‌گذاری می شود و آموخته های این دوران ، تاثیر عمیقی بر آینده ی زندگی فرد دارد . بنابراین اگر مطالب خواندنی مفید و سازنده در اختیار کودکان ونوجوانان قرار گیرد و آنها از همان سنین کودکی به مطالعه عادت کنند، راه و رسم زندگی را خواهند آموخت و تحت تاثیر داستانها و کتابهای آموزنده ، به رشد و تعالی خواهند رسید و در آینده نیز برای حل مشکلات خود از کتاب کمک خواهند گرفت . حضرت علی (ع) می فرمایند: بهترین چیزی که نوجوانان باید یاد بگیرند سلسه کارهایی است که به هنگام بزرگسالی به آن نیازمند خواهند بود : آدمی برای داشتن یک زندگی سعادتمند ، نیازمند بینش و آگاهی است و آموخته های دوران کودکی و نوجوانی ، مقدمه ای برای زندگی فرد است . کودکان راه زندگی سعادتمندانه فردا را امروز باید بیاموزند ودراین مسیر کتابخوانی ، چون چراغی فرا راه انهاست. مطالعه راهی برای تقویت روحیه دینی کودکان و نوجوانان است . گاهی والدین به دلیل ناآگاهی و درک نادرستی که از مسائل دینی و مذهبی دارند . نمی توانند راهنمای خوبی برای کودکان و نوجوانان باشند. بنابراین ممکن است در آموزش این گونه مسائل دچار اشتباه شوند یا هرگز فرصت مناسبی برای آموزش این مسائل نیابند . مطالعه کتابهای دینی به کودک و نوجوان کمک می کند تا به درک صحیحی از این مسائل دست یابد و پیش از آن که دیر شود به رشد و شکوفایی برسد. البته انتخاب کتابهای مناسب و چگونگی مطالعه و برداشت کودک از مطالب آنها از حساسیت خاصی برخودار است و به راهنمائی افراد آگاه نیاز دارد.

مطالعه صحیح ، زمینه ساز تفکر و خلاقیت کودکان و نوجوانان است. خواندن کتابها و داستانهای مختلف موجب شکل گیری ارزشهای گوناگون در ذهن کودک می شود. حساسیت او را رشد می دهد و احترام به دیگران در او شکل میگرد . رضایتی که کودک از مطالعه به دست می آورد او را متکی به خود بار خواهد آورد . سوالاتی که بر اثر مطالعه برای کودک مطرح می شود و مقایسه هایی که او بین مسائل مختلف می کند . در مجموع موجب می شود که او فردی خلاق بار بیاید. با بهره گیری از تخیل که ضرورت اساسی خلاقیت است دنیایی بزرگ و پهناور در مقابل چشمان کودک گشوده می شود و او قادر است ازادانه خیال پردازی کند . کودک در این شرایط هنوز خود را محدود و محبوس در حصار واقعیتها و امور مشهود نمی بیند. مطالعه باعث پیشرفت تحصیلی است مطالعه غیر درسی ، باعث بالا رفتن سطح فکر و فعال شدن ذهن کودکان و نوجوانان است . وقتی سطح فکر دانش آموزی بالا رفت و ذهن او فعال شد . امکان فراگیری در سهای مدرسه برایش بهتر فراهم می شود. یعنی ذهن او آمادگی بیشتری را برای یادگیری ریاضی، ادبیات ، تاریخ، و .... خواهد داشت و این مطلبی است که تجربه ی آن را بارها ثابت کرده است. دانش آموزی که همگام با مطالعه ی درسی ، به طور جدی به مطالعه ی کتابهای غیر درسی نیز می پردازد، بدین وسیله : دارای سطح فکر و اندیشه های وسیع می شود. ذهنش برای فراگیری فعال تر می شود. گنجینه ی لغاتش کامل تر می شود. افقهای جدیدی پیش رویش باز می شود. آمادگی برای یادگیری درسهای مدرسه بیشتر می شود. به صورت جدیدتر و قوی تر در راه کسب علم گام بر می دارد.

کتابخوانی راهی برای شناخت الگوهاست کودکان و نوجوانان برای موفقیت در زندگی ، به الگوهای رفتاری نیازمندند. وجود حس همانند سازی در کودکان و نوجوانان و نیاز آنها به الگوهای رفتاری ، ایجاب می کند که به الگوهای شایسته ای دسترسی داشته باشند تا بدین وسله شخصیت و رفتار خود را تشکیل دهند. الگوهایی که به وسیله ی کتاب معرفی میشوند نقش مهمی را در شکل دادن به شخصیت کودکان و نوجوانان ایفا می کنند. به لحاظ تاثیری که الگوهای برجسته ی اخلاقی در شخصیت نوجوانان و جوانان دارد . مطالعه ی زندگینامه ی بزرگان و مشاهیر و فرزانگان می تواند بسیار موثر واقع شود. آیا عادت به مطالعه ، امری اکتسابی است؟ عده ای از والدین و مربیان تصور می کنند که عادت به مطالعه امری ذاتی و خصلتی است که تنها از افراد به دلیل کنجکاوی ، علاقه و ... به آن روی می آورند و دیگران نمی توانند اهل مطالعه باشند و شاید به همین دلیل هیچ گونه تلاشی برای ایجاد عادت به مطالعه در فرزندان خود انجام نمی دهند. پژوهشهای اخیر در زمینه ی تعلیم و تربیت ثابت کرده است که عادت به مطالعه یک امر اکستابی است . یعنی همانطور که یک کودک، خواندن و نوشتن را یاد میگرد ، می تواند مطالعه را هم بیاموزد . پس باید روش مطالعه را به او آموخت واو را به خواندن عادت داد.

منبع : /ویرایش شد/