◄◄ دهـــــان و دنـــــدان ►►
ترجمه: سودابه قيصري
بزاق دهان، يك نوشيدني سالم براي سلامت دندان و دهان است. سه پيمانه مايعي كه توسط غده هاي بزاقي، هرروزه توليد مي شود، حاوي مواد آنتي باكتريالي است كه از دندان ها در مقابل پوسيدگي مراقبت مي كند. مانند همه مايعات بدن، بزاق نيز به خون نزديك بوده و با آن نسبت خانوادگي دارد، بنابراين حاوي كلسيم و فسفر است كه دندان ها آن را جذب مي كنند. بزاق، همچنين به عنوان ليزكننده دهان عمل كرده و از چسبيدن غذا به دندان ها و لثه جلوگيري مي كند.فقدان جدي بزاق- كه نام پزشكي آن گزروستومي است ممكن است به چند دليل روي دهد. ممكن است عوارض جانبي يك دارو باشد يا ممكن است بيماري هاي خودايمن مانند سل جلدي، عامل اين مسئله باشند. بيماران مبتلا به سرطان گردن و سر نيز پس از راديوتراپي، با خشكي دهان مواجه خواهند شد. درمان نيز بستگي به عامل خشكي دهان و شدت آن دارد. امروزه پزشكان و دندانپزشكان، اين نظريه را كه سن بالا به تنهايي مي تواند عامل مهمي در خشكي دهان باشد، قبول ندارند.در اينجا به چند مورد براي كنارآمدن با خشكي دهان اشاره مي شود:
۱ - آدامس بدون قند بجويد: جويدن آدامس باعث تحريك غده هاي بزاقي در توليد بزاق مي شود. آدامس بايد بدون قند باشد زيرا قند و شيريني، باعث فساد دندان مي شوند.
۲ - غذاهاي حاوي فيبر مصرف كنيد: اينجا دليل ديگري براي خوردن حداقل يك سيب در روز مشخص مي شود. ميوه ها و سبزيجات فيبردار مثل سيب، هويج و كرفس كه زير دندان ها خرد مي شوند، نسبتاً پاك كننده هستند و به دليل همين خاصيت، باكتري ها و جرم را از دندان ها پاك مي كنند.
۳ - تا مي توانيد آب بنوشيد:آب، بسياري از فوايد سالم بزاق را ندارد اما نوشيدن مرتب آن، دهان شما را مرطوب نگه مي دارد. برعكس آب آشاميدني شهر كه از طريق شير آب در اختيار شما قرار دارد، بيشتر بطري هاي آب، فاقد فلورايد هستند، بنابراين اگر از آب بطري استفاده مي كنيد، حتماً بايد از خمير دندان حاوي فلورايد استفاده كنيد؛ چه دچار خشكي دهان باشيد، چه نباشيد.
۴ - از نخ دندان و دهان شويه استفاده كنيد:در صورتي كه دهان شما خشك است، نخ كشيدن و مسواك كردن، اهميت بيشتري پيدا مي كند زيرا بزاق دهان كه از دندان ها مراقبت مي كند، در اينجا وجود ندارد و بايد مراقبت بيشتري از دندان بشود.
۵ - از دارو براي تحريك غده هاي بزاقي استفاده كنيد:البته استفاده از داروها براي موارد بسيار جدي تر خشكي دهان توصيه مي شود.
منيع : همشهری
فلوراید و نحوه استفاده از آن
فلوراید در کاهش تخریب دندانی مؤثر است : در آب نوشیدنی معمولی عموماً وجود دارد . جایگزینی فلوراید نمی تواند جای بهداشت و عادات خوب بهداشتی دهان و دندان را بگیرد . برخی کودکان ممکن است هم فرم خوراکی و هم نوعی موضعی را با تجویز دندانپزشک نیاز داشته باشند . فلوراید یکی از مواد معدنی موجود در طبیعت است که خواص ضدپوسیدگی آن به صورت افزایش مقاومت نسج دندان به پوسیدگی و کاهش پتانسیل پوسیدگی زائي پلاک دندان بروز می کند . به طور کلی ۲ روش استفاده از فلوراید وجود دارد :
* روش سیستمیک :
فلوراید آب آشامیدنی بهترین روش پیشگیری از پوسیدگی است که میزان مصرف متعادل آن برای کاهش پوسیدگی ۷/۰ تا ۲/۱ PPM است . در نواحی گرم مقدار مصرف روزانه آب نوشیدنی بالاتر بوده و طبعاً فلوراید آن باید پائين تر باشد و برعکس . مقادیر بالاتر فلوراید آب ، دندانها را بدشکل می سازد و آب اینگونه مناطق باید با روش خاصی فلوراید آن کم شود( Defluoridization ) افراد در مناطقی که فلوراید آب آنها کمتر از میزان متعادل است . باید مکمل فلوراید دریافت دارند .
مکمل فلوراید : به شکل قرص و قطره می باشد و فقط برای کودکانی که غلظت فلوراید آب آشامیدنی آنها کمتر از حد مجاز می باشد . با توجه به سن کودک ، تحت نظر دندانپزشک تجویز می گردد .
* روش موضعی :
فلوراید تراپی توسط دندانپزشک
دندانپزشک ، محلول ، ژل یا وارنیش ( پوشش محافظ عموماً رنگی ) غلیظ شده فلوراید بر اساس ریسک و شدت پوسیدگی به کار می برد .
فلوراید تراپی حرفه ای در افراد فاقد پوسیدگی و یا دارای پوسیدگی خفیف ، هر ۶ ماه یکبار انجام شده و در پوسیدگی متوسط و شدید ، فواصل مصرف آن کمتر می باشد . پس از فلوراید تراپی به مدت ۳۰ دقیقه به کودک اجازه خوردن و نوشیدن نباید داده شود .
فلوراید مصرفی توسط خود بیمار :
خمیردندانهای حاوی فلوراید - دهان شویه های فلوراید
خمیردندانهای حاوی فلوراید ، بی شک شایعترین و وسیع ترین روش استفاده از فلوراید موضعی ، خمیردندان می باشد . توصیه می شود در کودکان بالای ۳ سال از اینگونه خمیردندانها استفاده شود . این خمیردندانها در کودکان زیر ۶ سال باید با نظارت والدین و با احتیاط مصرف شود ( به اندازه یک نخود )
دهانشویه فلوراید : مصرف این دهانشویه ها در کودکان زیر ۶ سال ، بعلت عدم توانایی در کنترل رفلکس بلع توصیه نمی شوند ، مگر اینکه استفاده سیستمیک فلوراید مورد نظر باشد .
استفاده از میزان بالای فلوراید به شکل سیستمیک ، مشابه هر داروی دیگر عوارضی را در پی خواهد داشت ، به ویژه در کودکان ، مصرف سیستمیک فلوراید باید با احتیاط باشد . علائم مسمومیت حاد با فلوراید ، تهوع ، استفراغ و درد شکم می باشد .
مسمومیت مزمن ( فلوروزیس دندانی ) : عبارت است از جذب مقادیر اضافی فلوراید در طی یک دوره طولانی زمان تکامل دندانها و عامل اصلی آن مصرف آب آشامیدنی حاوی مقادیر بالای فلوراید در نوزادان و کودکان طی ۶ سال اول زندگی است .
در خفیف ترین شکل : فلوروزیس خال یا لکه های کوچک سفید مات روی مینای دندان است که با شدید شدن قهوه ای شده و فرورفتگی ایجاد می شود