مردمان باستان تصور مي‌كردند كه مي‌توانند خطوط اصلي چهره‌ها را در ستارگان آسمان شب پيدا كنند. اين چهره‌ها معمولاً شكل‌هايي از قهرمانان، اساطير و خدايان افسانه‌اي، مخلوقات گوناگون و اجرامي بودند كه به نظر آنها بر روی زمین اثر گذار ند.اين مفهوم عاميانه صورت فلكي است.
اما در ستاره‌شناسي نوين، به گروهی از ستاره‌ها که در تجسم انسان شکل و پیکربندی مشخصی را تشکیل داده باشند صورت فلکی یا پیکر آسمانیمی‌گویند.لغت صورت فلكي به بخشي از آسمان اطلاق مي‌شود كه در مرحله‌ي اول اشكالي را تداعي مي‌كند كه هزارها سال پيش براي اولين بار مورد توجه انسان‌هاي باستاني قرار گرفته است.
اين مناطق بر روي كره‌ي سماوي، مانند استان‌ها يا كشورهاي مختلف بر روي نقشه‌هاي زميني هستند. در حال حاضر هر نقطه‌اي از آسمان بالاي سر ما، حتماً متعلق به يك صورت فلكي است. حد فاصل بين صورتهاي فلكي در قالب خط مستقيم بوده ولي شكل‌ها مي‌توانند كاملاً غيرمتقارن و غيرهندسي باشند. به هر تقدير هر صورت فلكي تعدادي از ستارگان آسمان را درون محدوده‌ي خود جاي مي‌دهد.
صورت فلکی مجموعه‌ای از ستاره‌ها است که از دیدگاه زمینی به شکل خاصی تشبیه و نام گذاری شده است. در واقعیت سه بعدی، ستارگان یک پیکر آسمانی لزوماً به هم نزدیک نیستند و ربطی به هم ندارند. قرار دادن آنها در یک مجموعه صرفاً به خاطر نزدیکی ظاهری از دیدگاه زمینی است. دسته‌بندی ظاهری ستارگان به صورت پیکرهای آسمانی از نظر نشانی‌دهی و تهیه نقشه‌های آسان‌فهمِ آسمان مفید است.
صورت فلكي براي ايجاد راحتي و تسهيل در شناخت اجرام و پيدا كردن بخش خاصي از آسمان مفید است. از ديد ما، مي‌توان تصور كرد كه تمام ستارگان درون محدوده يك صورت فلكي از نظر فيزيكي با هم در ارتباط هستند. از آنجا كه با چشم غيرمسلح نمي‌توان عمق فضا را تشخيص داد، لذا انسان همه‌ي ستارگان را در يك صفحه و ظاهراً در يك فاصله و بسيار نزديك به هم مي‌بيند. در حقيقت هر ستاره‌اي مي‌تواند در فاصله‌ي زيادي نسبت به ديگري قرار گيرد كه اين جدايي تا حد صدها و حتي هزارها سال نوري هم مي‌رسد.
در بين تمدن‌هاي باستاني اولين فرهنگ‌هايي كه شروع به طبقه‌بندي آسمان براي نامگذاري نمودند عبارتند از بابلي‌ها، هندي‌ها، يوناني‌ها، رومي‌ها، چيني‌ها و میان قاره‌ي آمريكا. انسان‌هاي ساكن در نيمكره‌ي شمالي قادر بودند فقط ستارگان قابل ديد در اين نيمكره را شناسايي و طبقه‌بندي نمايند، زيرا ستارگان عرض‌هاي جنوبي و پايين‌تر از آن نقاط قابل رؤيت نبودند. در قرن دوم ميلادي بطلميوس ستاره‌شناس يوناني ـ‌مصري، توانست بيش از 1000 ستاره را در قالب 48 صورت فلكي در كتاب مجستي فهرست نمايد. اين صورتهاي فلكي كه يادمان دوران عتيق است، به نام صورتهاي فلكي باستاني ناميده مي‌شوند.
از قرن 16 كه اروپايي‌ها به كشف مناطق جنوبي كره‌ي زمين پرداختند، فهرست ستارگان نيمكره‌ي جنوبي براي دنياي غرب شناخته شد. اين صورتهاي فلكي جديد را به نام «صور فلكي نوين» مي‌نامند.
معمولاً نامگذاري صورتهاي فلكي باستاني بر اساس شكل آنهاست. صورتهاي فلكي جبار و اسد ظاهراً به شكلي است كه آنها را ناميده‌اند. تعدادي از صورتهاي فلكي نوين را از روي بعضي از اختراعات، نظير ميكروسكوپ و تلسكوپ نامگذاري نموده‌اند. شكل‌ها (مثلاً خطوط واصل بين ستاره‌ها) در اصل اختياري بوده و ممكن است روي نقشه‌هاي مختلف متفاوت باشند. بعضي از صورتهاي فلكي داراي بخش كوچكتري در درون منطقه‌اي وسيع است، مانند قسمت ملاقه يا آبگردان درون خرس بزرگ.
قبل از سال 1930 هر كسي هر قسمتي از آسمان را به طور دلخواه مي‌توانست به هر اسمي بنامد و در نتيجه هيچ گونه مرز تعريف شده‌اي در اطراف صور فلكي وجود نداشت. لذا براي رفع شبهه و ايجاد يگانگي، ستاره‌شناسان جهان در سال 1930 تصميم گرفتند كه نام‌هاي خاصي (به زبان لاتين) به همراه مرزي مشخص براي كليه‌ي صورتهاي فلكي انتخاب كنند. اين همان حدود و اسم‌هايي است كه امروزه در سطح جهاني پذيرفته شده است.
نام صورت فلکی نام لاتین علامت لاتین بهترین زمان در آسمان
آندرومدا، شاهزاده، زن در زنجير،امراه المسلسله And Andromeda آبان
اژدها، تِنين Dra Draco تیر
اسب بالدار، فَرَس اعظم Peg Pegasus مهر
اسد، شير Leo Leo فروردین
اكليل شمالي، تاج شمالي، افسر شمالي CrB Corona Borealis تیر
برساوش، قهرمان Per Perseus دی
تازي‌ها، سگ‌هاي شكاري CVn Canes Venaticiا اردیبهشت تكشاخ Mon Monoceros اسفند
ثور، گاو Tau Taurus دی
جام، پياله، باطیه، معلف Crt Crater اردیبهشت غراب، كلاغ، زاغ Crv Corvus اردیبهشت جبار، شكارچي Ori Orion بهمن
جَدي، بز دريايي، بزغاله، بز ماهی Cap Capricornus شهریور
جوزا، دو پيكرGem Gemin i اسفند
حَمَل، بره، گوسفند Ari Aries آذر
حوا، مارافساي، حامل مار Oph Ophiuchus مرداد
حوت، ماهي Psc Pisces آبان
حوت جنوبي، ماهي جنوبي PsA Piscis Austrinus مهر
خرگوش، اَرنَب Lep Lepus بهمن
دب اصغر، خرس كوچك UMi Usra minor تیر
دب اكبر، خرس بزرگ UMa Usra major فروردین
دجاجه، قو Cyg Cygnus -------------
دلفين Del Delphinus شهریور
دلو، ريزنده آب Aqr Aquarius مهر
ذات الكرسي، ملكه، خداوند كرسي Cas Cassiopeia آبان
روباه، روباهك Vul Vulpecula شهریور
زرافه، شترگاوپلنگ Cam Camelopardus بهمن
سپر Sct Scutum مرداد
سرطان، خرچنگ Cnc Cancer اسفند
سكستان، ذات السدس، سكستانت --- Sextans فروردین
سنبله، دوشيزه Vir Virgo خرداد
سوسمار، مارمولك، بزمجه Lac Lacerta مهر
سهم، تير، پيكان Sga Sagitta شهریور
سياهگوش Lyn Lynx اسفند
شلياق، چنگ رومي Lyr Lyra مرداد
شيركوچك، اسد اصغر LMi Leo minor فروردین
عقاب Aql Aquila شهریور
عقرب، كژدم Sco Scorpius تیر
عوا، گاوران Boo Bootes خرداد
قطعه الفرس، اسب كوچك، پاره اسب، پوني Equ Equuleus شهریور
قوس، كماندار، نيم اسب Sgr Sagittarius مرداد
قيطس، هيولاي دريايي، نهنگ Cet Cetus آذر
قيفاووس، سلطان Cep Cepheus مهر
كلب اصغر، سگ كوچك CMi Canis minor اسفند
كلب اكبر، سگ بزرگ CMa Canis major بهمن
كوره، تنور For آذر
گيسوي برنيكه، موي برنيكه Com Coma Berenices اردیبهشت
مار، سر مار، دم مار Ser Serpens تیر و مرداد
مار آبي، مار دريايي،شجاع Hya Hydra فروردین
مثلث Tri Triangulum آذر
ممسك العنان، ارابه ران، Lib Libra خرداد
نهر، جوي، رودخانه فلكي Eri Eridanus دی
هركول، جاثي، پهلوان، بر زانو نشسته Her Hercules مرداد
پيدا کردن صورتهای فلکی در آسمان
فکر کنم علاقه مند شدید که این صورتهای فلکی را در آسمان پیدا کنید. برای این کار ابتدا باید یک نقشه آسمان شب را تهیه کنید که این صورتهای فلکی در آنها مشخص شده باشند. و سپس با استفاده از نقشه و دوربین دو چشمی یا تلسکوپ می توانید ستاره های تشکیل دهنده این صورتهای فلکی را رصد کنید. البته اگر آسمان محل سکونتتان صاف باشد و آلودگی نوری نداشته باشد می توانید با چشمان غیرمسلح نیز به شکار این اجرام آسمانی بروید.
ساخت صورتهای فلکی
ستاره هایی که در زیر می بینید را به هم وصل کنید تا صورتهای فلکی نهفته در هر یک را بتوانید ببنید.
