نگاهي به پوکي استخوان و بررسي عوامل و راه هاي پيشگيري آن
نشانه های خاموش در بیماری پنهان:
پوکی استخوان بیماری ناشناخته ,اما جدی است. این بیماری اگر چه فراگیر است اما موزیانه و بی سر و صدا آغاز می شود. پوکی استخوان به معنای لاغر و ضعیف شدن استخوان و شایع ترین بیماری متابولیسم استخوان است که با بالا رفتن سن متوسط افراد به عنوان یک معضل بهداشتی مطرح می شود.
سازمان بهداشت جهانی پوکی استخوان را به همراه بیماری های سرطان, سکته مغزی و حملات قلبی به عنوان چهار دشمن اصلی بشر معرفی کرده است. خصوصیت اصلی این بیماری این است که افراد مبتلا به آن دچار عوارض ناتوان کننده ای از شکستگی های گوناگون استخوانی می شوند و در کنار این عوارض مستقیم بیماری ,زیانهای دیگری هم چون هزینه های بالای درمان نیز گریبان گیر آنهعا می شود. مرگ و میر این بیماری بیش از سرطان است اما متاسفانه عامه مردم بیشتر از اسم سرطان می ترسند ولی از پوکی استخوان که خطر ناکتر از آن است هیچ اطلاعات هر چند مختصری ندارند.
علائم ظاهری پوکی استخوان:
معمولا پوکی استخوان فاقد علامت است و تا وقتی فرد را کاملا دچار نکند آشکار نمی شود. اولین نشانه این بیماری شکستگی استخوان است که می توان در مهره های کمر, گردن, استخوان پا و ساعد بروز کند. فرد مبتلا به محض برخورد با یک جسم سخت دچار درد شدید و ناراحتی می شود و در نهایت متوجه شکستگی می گردد. در افرادی که در سنین رشد قرار دارند؛ از روی کوتاهی قد یا ضعیف بودن استخوان ها به شرط آنکه عامل ژنتیکی و وراثتی نداشته باشد می توان فهمید که نوجوان دچار تاخیر در تراکم استخوان است.
موثرترین شیوه برخورد با پوکی استخوان جلوگیری از آسیب دیدگی آن است. با تغذیه مناسب و فعالیت در زندگی روزمره و ورزش و نرمش می توان آن را به تاخیر انداخت.
چه افرادی دچار پوکی استخوان می شوند؟
افرادی که تراکم استخوان اولیه شان در سیر فیزیولوژی باشد. این که در سنی از دوران بین سی تا چهل سالگی ظرفیت استخوان سازی شان به حداکثر می رسد و اگر بتوانیم ذخیره استخوان را افزایش دهیم ,می توان بروز و ایجاد این بیماری را هم به تاخیر بیندازیم. خانم هایی که دچار این بیماری می شوند بعد از چهل و پنج سالگی که در معرض یائسگی قرار می گیرند و هورمون سازی آنها متوقف می شود دچار پوکی استخوان می شوند. از علل دیگر آن مسائل فیزیولوژی خانمها و مسائل تغذیه نوزادها است. جذب کلسیم تابع یک سری شرایطی است که باید در بدن وجود داشته باشد و یا فراهم شود. یکی از مواردی که به جذب کلسیم کمک می کند ویتامین D است و آمار و ارقام نشان می دهد که اکثرا دچار کمبود این ویتامین هستند.
خانمها نسبت به آقایان استعداد بیشتری برای پوک شدن استخوان دارند. مورد جدی دیگر بحث هورمونال است. زنان بعد از سنین یائسگی و بعد از قطع هورمون استروژن به شدت دچار پوکی استخوان می شوند و بعد از قطع قاعدگی و توقف هورمون سازی مستعدتر می شوند.
راه های جلوگیری از پوکی استخوان:
قرار گرفتن روزانه نیم ساعت در معرض نور مستقیم آفتاب برای تامین ویتامین D و مصرف روزانه یک الی دو لیوان شیر ,ورزش, کنترل وزن و جلوگیری از چاقی و تغذیه مناسب ,از راه های جلوگیری این بیماری می باشند.
عصبانيت براي معده ، سم است
امروزه اکثر مردم ، به ويژه مردم ساکن در شهرهاي بزرگ و صنعتي ، دچار استرس و اضطراب ناشي از کار و گرفتاريهاي اجتماعي و خانوادگي مي باشند . اما بايد اين را دانست که اضطراب و نگراني نيز سبب مشکلات روحي و رواني و جسمي مي شود براي مثال التهاب معده ، يکي از عواقب سوء استرس است . به هنگام ايجاد استرس اسيد معده و آنزيمهاي گوارشي افزايش مي يابد و براي معده مشکلاتي به وجود مي آورد .البته تا حد زيادي طرز غذا خوردن و ساعت تغذيه نيز مهم است .
مصرف غذاهاي سرخ شده ، بي موقع غذا خوردن يعني سروقت غذا خوردن و نوشيدن آب همراه غذا عوامل مهمي در ايجاد التهاب معده مي باشند. چرا که باعث افزايش ترشح آنزيمهاي گوارشي و در نتيجه التهاب مي شوند.
افرادي هم که دچار التهاب معده مي شوند ، از مصرف ترشيجات و ادويه بايد بپرهيزند و با بر قراري يک رژيم غذايي صحيح که حاوي غذاهاي پخته و آب پز است و همچنين از بين بردن استرس و نگراني مي توانند التهاب و مشکلات معده را از بين برده و سلامتي خود را به دست آورند.
دراين باره دکتر ((ريچاردمک گورين )) پزشک دانشگاه برستون به مجله ((فوکوس )) ماه اکتبر مي گويد : عصبانيت براي معده سم است
آنچه بايد درباره ورم کبد يا هپاتيت ويروسي بدانيم
ورم کبد يا هپاتيت ويروسي در سالهاي اخير به حدي شايع شده است که امروزه براي جلوگيري از شيوع و خطرات اين عفونت ، اجراي برنامه واکسيناسيون ، در سه نوبت براي تمام افراد اجباري تلقي ميگردد. آلودگي به ويروس هپاتيت مي تواند به بروز اختلالات برگشت ناپذير کبدي و در مواردي نيز به سرطان کبد منتهي شود. دراين شرايط با غير فعال شدن بافت کبد امکان جايگزيني آن فقط از طريق پيوند کبد ميسر است .
عوامل ويروسي متعددي در آلودگي کبد نقش دارند که از ميان آنها ويروس هاي هپاتيت موسوم به ا (A ) ، بي ( B ) و سي ( C ) شايع تر هستند. هپاتيت نوع ( ا ) نسبتا شايع تر ولي کم خطر است ، در حاليکه انواع ويروس هاي هپاتيت (بي ) و ( سي ) شيوع کمتري دارند ولي خطرات و عوارض آنها بيشتر است . بنابراين آلودگي به اين نوع ويروس ها مي تواند منجربه تورم کبد و از بين رفتن بافت آن يعني هپاتيت شود.
ويروس هپاتيت چگونه به انسان سرايت مي کند ؟
ويروس هپاتيت نوع ( ا ) از ويروس هاي دستگاه گوارش است که از طريق مدفوع شخص بيمار به بيرون راه پيدا کرده و در اثر آلودگي آب ، موادغذايي و سبزيجات به انسان منتقل مي گردد.
کودکان و نوجوانان به آلودگي با اين ويروس مستعدترند. ويروس هپاتيت ( بي ) از طريق تزريق خون و فرآورده هاي خوني آلوده يا در اثر تماس جنسي ويا در دوران بارداري از طريق مادر به جنين منتقل مي شود . ولي ويروس هپاتيت ( سي ) فقط از طريق خون آلوده قابل انتقال است .
علائم هپاتيت چيست ؟
ابتلا به هپاتيت نوع ( ا ) در کودکان و جوانان عارضه مهمي ندارد ولي در بعضي افراد مي تواند به زردي يا يرقان منجر شده و عوارض سخت تري را به همراه داشته باشد . در اين نوع بيماري صدمات برگشت ناپذيري کبدي چندان زياد نيست . در هپاتيت نوع ( بي ) غالب مبتلايان خود به خود بهبود يافته و حدود ٥ تا ١٠ % آنها به صورت ناقل مزمن ويروس درخواهند آمد.
٩٠% نوزادان که از مادران آلوده به دنيا مي آيند ، براي مدت طولاني ويروس را در بدن خود حفظ مي کنند درافرادي که ناقل مزمن ويروس هستند احتمال دارد بافت کبد کاملا از بين رفته و غير فعال شود که اين حالت بيماري ( سيروز) کبدي مي باشد . در گروهي از اين بيماران نيز احتمال سرطاني شدن آن وجود دارد.
يرقان يا زردي چيست ؟
عامل زردي يا يرقان نوعي ماده به نام بيلي روبين است که از تجزيه هموگلوبين خون حاصل مي شود . اين ماده معمولا زرد رنگ است ، در کبد تحت تاثير آنزيم هاي مختلف به مواد ديگري تبديل شده و همراه صفرا وارد روده و دفع مي گردد.
دربيماران مبتلا به ورم کبد عمل تبديل بيلي روبين به مواد دفعي به خوبي انجام نشده و در خون باقي مي ماند. به همين دليل پوست وملتحمه چشم اين افراد زرد رنگ به نظر مي رسد.
راه تشخيص هپاتيت ويروسي چيست ؟
براي تشخيص هپاتيت ( ا ) و تاييد عفونت حاد ، انجام آزمايش IgM , HAV قطعي و تاييد کننده است و معمولا نياز به پيگيري و آزمايشهاي ديگر نمي باشد . براي تاييد هپاتيت ( بي ) آزمايشهاي متعددي انجام مي شود که برحسب مرحله بيماري ، سن بيمار و انتظاري که از نتيجه آزمايش وجود دارد ، متفاوت مي باشد . براي تاييد عفونت فعال يا تشخيص آلودگي مزمن ، معمولا آزمايش موسوم به HBsAg انجام مي شود.
در چند سال اخير روش هاي تشخيصي مولکولي که قادر است تعداد بسيار کمي از ويروس را در بدن مشخص کند معرفي شده است ، اين آزمايشها به روش PCR معروفند و خوشبختانه در ايران هم انجام مي گيرد. چنانچه آزمايش HCV که براي تشخيص هپاتيت انجام مي گيرد مثبت باشد ممکن است براي تاييد از آزمايش PCR استفاده شود.
درافرادي که در دوران حاد بيماري هستند علاوه بر آزمايشهاي فوق آنزيم هاي کبدي و بيلي روبين خون نيز ممکن است افزايش يابد.
براي درمان اين بيماري چه بايد کرد؟
در نوع هپاتيت ( ا ) معمولا داروي مهمي تجويز نمي شود. با پرهيز غذايي خود به خود بهبود مي يابد . ولي افرادي که به صورت مزمن به هپاتيت نوع ( بي ) يا ( سي ) مبتلا هستند ، با نظر پزشک معالج تحت درمان با نوعي دارو به نام ( انترفرون ) قرار مي گيرند . اثر درماني داروي تجويز شده ، فقط از طريق انجام آزمايش PCR امکان پذير است . کساني که آزمايش PCR آنها زودتر از ٦ ماه از درمان منفي شود ، جزو افرادي خواهند بود که به دارو پاسخ مثبت داده و بهبودي نسبي يافته اند.
چگونه از ابتلا به بيماري جلوگيري مي شود؟
براي جلوگيري از آلودگي به هپاتيت ( ا ) رعايت بهداشت و دوري جستن از تماس با بيماران کافي است . آلودگي هپاتيت نوع ( بي ) از طريق تجويز واکسن جلوگير مي شود . تجويز اين واکسن براي افرادي که به صورت مکرر با خون آلوده در تماس هستند، ضرورت بيشتري دارد مثلا کارکنان موسسات پزشکي ، افرادي که تصميم به جراحي و يا کار دندانپزشکي طولاني دارند و يا کساني که به دليل کم خوني مجبورند کهبه صورت مکرر خون دريافت دارند بايد واکسينه شوند. اين برنامه امروزه در مورد تمام افراد جامعه به منظور پيش گيري از بيماري توصيه مي شود . در اين صورت معمولا قبل از انجام واکسيناسيون آزمايش HBsAB به عمل مي آيد وتنها افرادي که جواب منفي دارند به انجام واکسيناسيون ترغيب مي گردند.
اين آزمايش يکبار ديگر نيزبعد از واکسيناسيون انجام مي گيرد و زماني اثر واکسيناسيون مفيد بوده است که نتيجه آزمايش HBsAB بالاتر از ده واحد آنتي کررا نشان دهد