مثالی کاربردی از یک سیستم خبره
مثالی کاربردی از یک سیستم خبره
ارزیابی سیستم خبره برنامه ریزی تولید(GENESYS)
امروزه روند روبه رشد پیچیدگی در صنایع تولیدی و نیاز به کارایی بیشتر، چرخه تولید محصول کوتاه تر، انعطاف بیشتر، کیفیت بهتر محصولات ، ارضای هرچه بهتر توقعات مشتریان و هزینه های کمتر چهره تولید را تغییر داده است. یک چالش بزرگ برای شرکتهای امروزی تنها این نیست که چگونه خود را با این محیط متغیر تجاری سازگار کنند بلکه همچنین برای آنها این موضوع مطرح است که چگونه از وضعیت به وجود آمده برای ایجاد برتری های رقابتی استفاده کنند. به منظور دستیابی به چنین مزایایی ، شرکتها به دنبال راههایی برای بهینه کردن عملیات در سیستم های تولیدی خود هستند.
برنامه ریزی تولید یکی از حیاتی ترین بخشهای سیستمهای تولیدی است. کلاسن و مالستروم (1982) اهمیت برنامه ریزی تولید را اینگونه بیان می کنند:
صدها ربات و یا تجهیزات کنترل کامپیوتری که میلیونها دلار برای آنها هزینه شده باشد، چنانچه به خاطر برنامه زمانبندی غلط ، مورد استفاده نامناسب قرار گیرند دارای کمترین ارزشی نیستند.
از آنجایی که مکانیزم برنامه ریزی تولید سنتی و متمرکز در مقابل از انعطاف کافی برای پاسخگویی به شرایط جدید رقابت جهانی برخوردار نبود، بسیاری از از شرکتهای تولیدی تصمیم به استفاده از سیستمهای هوشمند گرفتند. تکنولوژی سیستمهای خبره راهی برای غلبه بر چنین مشکلاتی و شیوه ای برای طراحی و پیاده سازی محیطهای تولید هوشمند توزیع شده فراهم می آورد.
در دهه گذشته علاقه برای بهره گیری از سیستمهایی که آنها را سیستمهای خبره ( یا سیستمهای مبتنی بر دانش)می نامند در حد وسیعی گسترش یافته است. سیستمهای خبره ابزارهای قدرتمند و منعطفی را برای حل مسائل مختلفی که نمی توان آنها را توسط روشهای سنتی و رایج حل کرد فراهم کرده است. از طرفی بسیاری از محققان و نویسندگان بر این نکته اجماع دارند که سیستم خبره می تواند تاثیر به سزایی در بهبود برنامه ریزی و زمانبندی تولید داشته باشد. این قسمت در نظر دارد بکارگیری سیستم خبره مبتنی بر دانش را برای زمانبندی تولید اثربخش در شرکتهای تولیدی متوسط و کوچک معرفی کند. هدف اصلی مولف از این بخش معرفی حل مسائل زمانبندی با استفاده از روش سیستم خبره و نشان دادن نحوه توسعه چنین سیستم هایی است . برای آشنایی خوانندگان، در بخش قبلی مفاهیم سیستم خبره بیان شد و در این قسمت روش سیستماتیک توسعه آن بیان می شود. در ادامه توسعه سیستم به روش prototyping که به صورت مداوم و پی گیر انجام می شود و بر زمانبندی تولید با پویایی انتخاب الگوریتم های زمانبندی مناسب تاکید دارد را مورد بررسی قرار می دهیم.
زمانبندی تولید هوشمند و مفاهیم مدیریتی
در محیط رقابتی کنونی، با بازارهای جهانی، رقابت فزاینده جهانی و چرخه تولید محصول کوتاه تر، انتخاب سیاست تولید- که تاثیرات مختلفی بر اهداف تولید مانند رضایت مشتریان، کارایی تولید و سرمایه موجودی دارد- باید سریعتر و در سطح استراتژیک صورت بگیرد. در مقایسه با گذشته ، برنامه ریزی و زمانبندی کارا برای بقا در بازار یک ضرورت است.
تحقیقات نشان داده است که شرکتی که دارای برنامه زمانبندی تولید اثر بخش باشد می تواند به مزایای زیر دست یابد:
کاهش 10 الی 15 درصد در هزینه های تولید که می تواند باعث دوبرابر شدن حاشیه سود برای شرکت شود.
کاهش 8 تا 10 درصدی در هزینه های انبار
افزایش 30 درصدی توزیع محصول به موقع به دست مشتریان
از طرف دیگر وظیفه زمانبندی در تعامل با دیگر وظایف سازمانی است. برنامه ریزی میان مدت که به منظور رسیدن به بهترین ترکیب "تولید – تخصیص منابع" سطح موجودی، پیش بینی تقاضا و برنامه نیازمندیها را مورد بررسی قرار می دهد ، بر زمانبندی تولید تاثیر گذار است. با توجه به این موضوع شکل دهی یک برنامه زمانبندی قابل دسترسی و بهینه (تا حد ممکن) توسط مدیر تولید و بدون حمایت سیستم اطلاعاتی، رویه ای بسیار وقت گیر و مشکل است که نه تنها به درک عمیقی ازهمه داده ها و پارامترهای سیستم تولیدی در هر زمانی بلکه همچنین به دانش تخصصی در این رشته خاص مورد نیاز است. به علاوه اغلب مدیران تولید بدون بهره گیری ازسیستم های پشتیبان تصمیم در موقعیتی نیستند که به اهداف برنامه ریزی تولید چند معیاره دست یابند چرا که این معیارها ممکن است با یکدیگر در تضاد باشند. برای مثال راضی نگه داشتن مشتریانی که از اهمیت بیشتری برخوردارند با معیار برآوردن تاریخ درست در تضاد است و باعث تاخیر بیشتر توزیع برای مشتریانی می شود که به دلایل مختلف دارای اهمیت کمتری برای شرکت تولیدی هستند.
در این چارچوب درطول دهه گذشته بسیاری از شرکتهای تولیدی دریافتند که متدهای سنتی برنامه ریزی و زمابندی تولید، انعطاف کافی برای مقابله با سبکهای متغیر تولید و متغیر های بسیار پویا در نیازمندیهای تولید محصول را ندارند و به سمت سیستمهای هوشمند روی آوردند. تحقیقی که در میانه دهه 1990 توسط دورکین (1996) انجام شد نشان داده است که صنایع تولیدی یکی از شاخه هایی است که سیستم های خبره به طور وسیع در آن بکار گرفته شده است.
همچنین تحقیق دیگری ، استفاده های رایج سیستم های خبره و مزایای آنها را در 500 شرکت صنعتی بزرگ ایالات متحده آمریکا را مورد بررسی قرار داد. در این تحقیق از تمام سازمانهای فورچون 500 (بر اساس رتبه بندی سال 1990) دعوت شد تا در این کار مشارکت داشته باشند. در این مطالعه برنامه ریزی تولید به عنوان بزرگترین حوزه کاربردی برای سیستمهای خبره شناخته شد. مزایایی که مصاحبه شوندگان در نتیجه استفاده از این تکنولوژی بر آن تاکید داشتند عبارت بودند از:
خدمت رسانی بهتر به مشتریان
کاهش در زمان انجام وظایف
یادگیری سازمانی
افزایش در تولید
استفاده موثرتر از منایع
کاهش در نیروی انسانی
به علاوه بسیاری از محققان مداوم در باره استفاده از سیستم های خبره در برنامه ریزی تولید و زمانبندی و مزایای بالقوه آن نوشته اند. براساس نظر این محققان، سیستم خبره در کاهش هزینه از طریق کاهش نیاز به بعضی از کارکنان، حفظ تخصصها درسازمان ، ثبات بهتر برای تصمیم گیری و بهبود کیفیت محصولات، به کمک سازمانها می آید.
با توجه به مطالبی که گفته شد در ادامه به جنبه های کلیدی این تکنولوژی و معرفی یک پروتوتایپ از سیستم خبره برای زمانبندی تولید می پردازیم. و در کنار آن به چگونگی بکارگیری چنین سیستمی در برنامه ریزی تولید خواهیم پرداخت.
