تخصص ها و فلوشییپ های تخصصی در دندانپزشکی

مهم ترین فاکتور در زندگی هر شخص داشتن سلامتی کامل است ، در واقع اساس داشتن یک زندگی شاد و موفقیت امیز برخورداری از سلامتی در همه ارگان های بدن و جنبه های روحی است. به همین علت با دیدن کوچکترین علامت بیماری سعی در مراجعه به پزشک داریم . طبعا همه دوست دارند به بهترین پزشک که دارای بالاترین درجه علمی در آن رشته بوده و خوشنام بوده مراجعه کنند، البته در کنار آن امکانات و تجهیزات و محیط درمانی هم فاکتوری تعیین کنندست . طبیعی است که دریافت بهترین سرویس پزشکی و دندانپزشکی حق همه ماست.
در پزشکی معمولا همه افراد جامعه سعی میکنند به متخصص یا فوق تخصص مربوطه مراجعه نمایند و حتی در موارد ساده مثل سرماخوردگی در جستجوی متخصص هستیم و این امر کاملا طبیعی است. در ارتباط با دندانپزشکی قضیه اندکی متفاوت است چراکه بسیاری از مردم تخصص های دندانپزشکی را بخوبی نمیشناسند و در واقع این تخصص ها به خوبی در جامعه تبیین نشده اند .
دوره دندانپزشکی عمومی معمولا ۶ سال بوده و فارغ التحصیلان دوره عمومی قادر به ارائه اکثر خدمات دندانپزشکی هستند گرچه برخی موارد درمانی مانند ارتودنسی ثابت ، ایمپلنت ، لمینت …. در دوره عمومی در دانشگاه آموزش داده نمیشود اما دندانپزشکان علاقمند بدنبال یادگیری آنها از دوره های کوتاه مدت خارج از محیط دانشگاه هستند و کم نیستند دندانپزشکان عمومی که این درمانها را به شیوه ای مطلوب ارائه میدهند.
رشته های تخصصی معمولا ۱۰ گرایش دارند که دوره تحصیل آنها بین ۳-۵ سال بوده و آزمون ورودی آن شبیه کنکور سراسری است . فلوشیپ های تخصصی شامل فلوشیپ ایمپلنت ، فلوشیپ پروتزهای فک وصورت ، فلوشیپ ارتوسرجری و فلوشیپ میکروسرجری … میباشند که دوره تحصیل یک تا یک ونیم ساله دارند و نیاز به رتبه بورد تخصصی و قبولی در آزمون ورودی دارند.
باید متذکر شویم در دندانپزشکی چیزی بنام فوق تخصص بمعنای آنچه در پزشکی داریم وجود ندارد و فلوشیپ تخصصی که تنها متخصصین مجاز به تحصیل در آن هستند برای برخی رشته ها وجود دارد . این دوره تحصیلی به مدت ۱۲-۱۸ ماه در دانشگاههای داخل ارائه میشود و حتما شخص باید بورد تخصصی داشته باشد و میتوان گفت تقریبا معادل فوق تخصص است . در صورتی که فرد متخصص بوده و فلوشیپ از دانشگاههای معتبر داخلی داشته باشد در پروانه مطب و در سایت نظام پزشکی درج خواهد شد در واقع رتبه علمی و مدرک هر پزشک آن چیزی است که در پروانه مطب وی درج شده و در سایت نظام پزشکی ( [ برای مشاهده لینک ، با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] )در قسمت جستجوی پزشک قرار دارد .
در این قسمت سعی بر توضیح مختصر شته های تخصصی و فلوشیپ های تخصصی دندانپزشکی داریم تا در صورت نیاز بتوانیم با توجه به مشکل پیش آمده بهترین انتخاب را صورت دهیم.

تخصص های دندانپزشکی:

1. متخصص پروتزهای دندانی و ایمپلنت (پروستودانتیست )
2. متخصص درمان ریشه ( اندودانتیست )
3. متخصص ارتودنسی
4. متخصص اطفال
5. متخصص رادیولوژی دهان فک و صورت
6. متخصص اسیب شناسی دهان وصورت (پاتولوژیست )
7. متخصص بیماری های دهان
8. متخصص ترمیمی
9. متخصص جراحی لثه و ایمپلنت ( پریودانتیست)
10. متخصص جراحی دهان فک و صورت
متخصص پروتزهای دندانی و ایمپلنت (پروستودانتیست )

مدت دوره تخصصی این رشته ۴سال بوده و رزیدنت در این دوره انواع پروتز های دندانی و فکی وصورتی و ایمپلنت و زیبایی را به طور تخصصی می آموزد. بنابراین پس از اتمام دوره قادر به ارائه درمانهای زیر به طور تخصصی است:
– درمان پروتزهای ثابت شامل روکش های فلز سرامیک (PFM ) ، روکش های تمام سرامیک ( زیرکونیا ، IPS ، Inceram…)، روکش های تمام فلزی ( طلا ، یا الیاژهای بیس ….)…
– درمان های زیبایی مثل طراحی لبخند با لمینت یا لمینت بدون تراش ، یا روکش های فول سرام ( فاقد فلز ) ،
– درمان کیس های پیچیده سایش شدید دندان و تخریب های شدید دندان
– درمان پروتز های متحرک شامل دست دندان و پارسیل کروم کبالت و پلاک های آکریلی
– درمان پروتز های پیچیده فک و صورت شامل پروتز های چشم ، گوش، بینی، و صورت ….
– انواع درمان های ایمپلنت شامل ایمپلنت تک دندان تا درمان های ایمپلنت پیچیده
– انواع اوردنچرهای بر پایه ایمپلنت و بر پایه دندان طبیعی
– درمان اختلالات اکلوزالی و عادات پارافانکشنال مثل براکسیزم ( دندان قروچه) ، و کلنچینگ
– درمان دردهای مفصل گیجگاهی و صداههای آن
بنابراین در صورتی که دندان هایتان تخریب شده ،سایش شدید یا پوسیدگی شدید دارند یا دندانی را از دست داده اید و نیازمند ایمپلنت هستید ، و یا نیاز به نوعی پروتز دارید یا از طرح لبخند خود شکایت دارید و طالب زیبایی بیشتر هستید، و یا دندانتان را عصب کشی کرده اید می توانید به این متخصصین مراجعه کنید.
متخصص درمان ریشه ( اندودانتیست )

اندودنتیست یا متخصص روت کانال تراپی دندانپزشکی است که به مدت ۳ سال در رشته تخصص درمان ریشه درس خوانده است . این متخصصین درمانهای عصب کشی اولیه ، عصب کشی مجدد ، عصب کشی های مشکل و پیچیده را انجام میدهند ، از طرفی در صورتی که ته ریشه دندان عفونت باقی مانده باشد این متخصصین جراحی ریشه دندان یا ایپیکو نیز انجام میدهند.
متخصص ارتودنسی

دوره رزیدنتی این رشته هم مثل پروتزهای دندانی ۴ سال است . این متخصصین انواع درمان های ارتودنسی ثابت و متحرک را صورت میدهند. کار اصلی آنها ردیف کردن دندان های نامرتب است اما در واقع ارتوپد صورت هستند و انواع ناهنجاری های فک و صورت را درمان میکنند . این متخصصین با رشد فک و صورت هم سروکار دارند.
متخصص اطفال دندانپزشکی

دوره این رشته ۳ سال است . این متخصصین انواع درمان های دندانپزشکی اطفال مثل ترمیم ، عصب کشی ، پالپوتومی ، حفظ فضای دندان ها ، فیشور سیلنت ، فلوراید تراپی و ارتودنسی اطفال را ارائه میدهند. کار جهت اطفال بسیار دشوار بوده و این متخصصین در دوره رزیدنتی روشهای درمانی اطفال را بخوبی می آموزند ، گاهی این درمانها را تحت بی هوشی انجام میدهند.
متخصص رادیولوژی دهان فک و صورت

رزیدنتی این رشته هم ۳ سال است . این متخصصین انواع رادیوگرافی های دندانی و فکی و صورتی را تهیه و گزارش مربوط به سلامت یا بیماری را مینویسند. انواع این رایوگرافی ها شامل رایوگرافی تک دندان ( پری ایپیکال ) ، بایت وینگ ، پانورامیک یا همان او پی جی (OPG ) ، سی تی اسکن و ام آر ای فک و صورت ، سی بی سی تی جهت ایمپلنت ، و رادیوگرافی های مفصل گیجگاهی میباشند.
متخصص اسیب شناسی دهان وصورت (پاتولوژیست )

دوره تخصصی این رشته ۳ سال است . فارغ التحصیلان این رشته کمتر با بیماران سر و کار دارند و معمولا نمونه های بافتی برداشته شده از دهان و صورت را در آزمایشگاه مورد بررسی قرار میدهند و گزارش پاتولوژی را مینویسند.گاهی خود این متخصصین نمونه های بافتی را تهیه میکنند یا با نظارت آنها صورت میگیرد.
متخصص بیماری های دهان

دوره رزیدنتی این رشته ۳ سال است . این متخصصین با انواع بیمای های بافت نرم دهان ، زبان ،لثه سرو کار دارند . در صورتی که در دهان زخم دیده شود یا ضایعات دهانی و یا تغییر رنگ بافت های نرم مشاهده شود باید به این متخصصین مراجعه نمود.
متخصص ترمیمی

دوره این رشته هم ۳ سال است . این متخصصین انواع درمان های ترمیم تاج دندان را با کامپوزیت و امالگام صورت میدهند ، درمان هایی مثل سفید کردن دندان ( بلیچینگ ) ، و ونیر های کامپوزیت هم در حوضه تخصصی این متخصصین قرار می گیرد.
متخصص جراحی لثه و ایمپلنت ( پریودانتیست)

مدت تحصیلات تخصصی این رشته ۳ سال است . درمان انواع بیمای های لثه ، جراحی های لثه ، جراحی افزایش طول تاج ، و انواع پیوند های لثه ای بر عهده این متخصصین است .بیمای های لثه ای میتوانند در اثر مراقبت و بهداشت ضعیف ، سن و برخی بیماریهای سیستمیک و یا بدلایل ژنتیکی ایجاد می شوند.این متخصصین وظیفه تشخیص و درمان بیمای های لثه ای و بافت های نگهدارنده را به عهده دارند. بعلاوه این متخصصین درمان جراحی ایمپلنت و پیوند استخوان فک را هم به طور تخصصی فرا میگیرند.
متخصص جراحی دهان فک و صورت و ایمپلنت

این رشته طولانی ترین دوره تخصصی را دارا بوده و مدت تحصیل تخصصی این رشته ۵ سال میباشد . حیطه کاری این متخصصین شامل انواع جراحی های فک و صورت شامل جراحی دندان عقل ، انواع جراحی های بافت نرم دهان مثل وستیبولو پلاستی ، برداشتن انواع تومورها و کیست های دهانی ، عمل های پیچیده فکی و صورتی جهت ناهنجاری های فکی ، عمل های زیبایی صورت و بینی ، و کاشت ایمپلنت میباشد.
عنوان جراحی فک و صورت را نباید با عنوان جراح-دندانپزشک که دندانپزشکان عمومی استفاده می کنند اشتباه گرفت.
ایا تخصصی با نام ایمپلنت وجود دارد؟

خیر . ایمپلنت جزء یک از تخصص های پروتز های دندانی ، جراحی لثه ، و جراحی فک و صورت است . و تنها در دوره تخصصی این سه رشته تدریس میشود و تنها فارغ التحصیلان این ۳ رشته می توانند پس از اخذ بورد تخصصی در دوره فلوشیپ ایمپلنت شرکت کنند و پس از فارغ التحصیلی عنوان فلوشیپ تخصصی در پروانه آنها درج خواهد شد.
فلوشیپ تخصصی ایمپلنت

طول این دوره ۱۲-۱۸ ماه است . جهت تحصیل در این دوره فرد نه تنها باید متخصص در یکی از رشته های پروتز های دندانی ، جراحی لثه ، جراحی فک و صورت باشد بلکه باید بورد تخصصی هم داشته باشد. در این دوره انواع تکنیک های پیچیده درمان ایمپلنت اموزش داده میشود که شامل انواع جراحی های پیشرفته ایمپلنت ، انواع تکنیک های پیوند استخوان ، انواع پروتز های پیچیده ایمپلنت میباشد.
برخی فلوشیپ ها بصورت دوره ای محدود توسط دانشگاههای خارج از کشور یا انجمن ها ارائه میشوند ( مثل فلوشیپ ICOI یا فلوشیپ ITI یا فلوشیپ دانشگاه X) و همه دندانپزشکان اعم از عمومی و متخصص می توانند در این دوره ها شرکت کنند . گرچه برخی از این فلوشیپ ها دوره های موثری در بهبود توانمندی های دندانپزشکان میباشند اما از نظر وزارت خانه و نظام پزشکی فاقد اعتبار هستند .
بورد تخصصی چیست ؟

دانش اموخته گان تخصص های ۱۰ گانه پس از اخذ تخصص در یک آزمون جامع بنام بورد تخصصی شرکت میکنند و در صورت قبولی موفق به دریافت درجه دانشنامه تخصصی یا همان بورد تخصصی در رشته خود میشوند. به متخصصینی که در این آزمون موفق به کسب حد نصاب قبولی نشوند گواهی نامه تخصصی اعطا میشود. این عناوین در پروانه مطب درج میشوند. معمولا افرادی که بورد تخصصی دارند به عنوان هیئت علمی در دانشگاهها تدریس می کنند.
سایر دوره‌های تکمیلی دندانپزشکی

دوره‌های تکمیلی بعد از اتمام دوره دانشگاهی دندانپزشکی فراوان هستند ولی تخصص محسوب نمی شوند. دندانپزشکان با شرکت در این دوره‌ها می‌توانند دانش و مهارت خود را ارتقا دهند. دوره‌هایی مانند دوره‌های آموزش ایمپلنت و زیبایی و … همه ساله توسط مراکز مخلف که بیشتر خصوصی هستند برگزار می‌شود. بسیاری از شرکت‌های تجاری هم برای تبلیغ و فروش محصولات خود آموزش‌های مربوط درمان‌هایی مربوط به ابزارها و تولیدات خود را برای دندانپزشکان ارائه می‌کنند. مسئله مهم این است که هیچ کدام از این دوره‌ها از نظر عنوان رسمی «تخصص» محسوب نمی‌شود.
به‌علاوه شاخه‌های آکادمیک که بیشتر مبتنی بر پژوهش هستند هم در ادامه اخذ مدرک دندانپزشکی عمومی وجود دارد و علاقه‌مندان فارغ‌التحصیل دندانپزشکی می‌توانند در این شاخه‌ها به تحصیل ادامه دهند. دکترای دندانپزشکی جامعه نگر و دکترای مواد دندانی ازجمله این موارد هستند که بیشتر حیطه مربوط به آن‌ها را پژوهش در برمی‌گیرد. دانش‌آموختگان این رشته‌ها کمتر با بیماران سروکار داشته و بیشتر در حیطه دانشگاهی و صنعتی فعال هستند.