مشاهده نسخه کامل
: جاذبه های ایران - جاذبه های طبیعی
فهرست
آبشارها :
آبشار آبملخ، روستاى آب ملخ، سميرم
آبشار دره عشق، دوبلان، فارسان
آبشار دشتك ابرج، اقليد
آبشار آبتاف، ميمه، دهلران
آبشار دوقلو، شميرانات
آبشار زيار (آب شيخ على خان)، كلاردشت، چالوس
آبشار آتشگاه، روستاى آتشگاه، لردگان
آبشار زيارت، روستاى زيارت، گرگان
آبشار سرطاف، ايلام
آبشار آسياب خرابه، علمدار، مرند
آبشار سميرم، سميرم
آبشار سواسره، بلده، نور
آبشار آلامل، آمل
آبشار شالورا، روستاى چرمهين، اصفهان
آبشار شاهاندشت لاريجان، لاريجان، آمل
آبشار اكاپل، كلاردشت، چالوس
آبشار شيرآباد، خانببين، گنبدكاووس
آبشار عيشآباد، روستاى عيش آباد، شبستر
آبشار ايج يا دهقلو، روستاى ايج، اشكور، رامسر
آبشار كبودوال، عليآباد كتول
آبشار كردى سبزكوه، لردگان
آبشار باران كوه، گرگان
آبشار كردعليا، اصفهان
آبشار گنجنامه، همدان
آبشار بهرامبيگى، بويراحمد(ياسوج)
آبشار گنج بنار، گچساران
آبشار گورگور سبلان، استان اردبيل
آبشار تخت سليمان، سميرم
آبشار لار، روستاى وانا، لار، تهران
آبشار لوه گاليكش، مينودشت
آبشار چمآو، ايلام
آبشار مارگون، سپيدان
آبشار مارگون، بويراحمد(ياسوج)
آبشار خضر، سميرم
آبشار هريجان، هريجان، چالوس
آبشار ياسوج، بويراحمد(ياسوج)
آبشار يخى، آمل
آبشارها، استان آذربايجان غربى
آبشارهاى تاريخى شوشتر، شوشتر
آبشار تاف (نوژيان)، خرمآباد
آبشار چكان، دورود
آبشار شوى، روستاي شوي، دورود
پارک ، تفرجگاه ، باغ و گردشگاهها :
آب نهر، كهكيلويه (دهدشت)
اوشان - فشم، تهران
ايدنك، كهكيلويه (دهدشت)
باغ ارم، شيراز (قاجاريان)
باغ تخت، شيراز (قاجاريان)
باغ جهاننما، شيراز (زنديان)
باغ چهل تن، شيراز (زنديان)
باغ دلگشا، شيراز (ساسانيان, صفويان)
باغ دولتآباد، تفت
باغ سنگى، دهستان بلور، سيرجان باغ شاهزاده ماهان، ماهان، كرمان
باغ گلشن (باغ عفيفآباد)، شيراز (صفويان)
باغ هرندى، كرمان
باغ هفت تن، شيراز
باغ و پارك سعدى، شيراز (قاجاريان)
باغهاى تاريخى، استان يزد
باغوحش تهران، تهران
بند بهمن، شيراز (ساسانيان)
بهمئى، كهكيلويه (دهدشت)
پارك جنگلى چالوس، چالوس
پارك جنگلى چقاسبز «چقا جنگي»، ايلام
پارك جنگلى دلند، علىآباد
پارك جنگلى سىسنگان، نوشهر
پارك جنگلى قرق، گرگان
پارك جنگلى ميرزاكوچكخان، آمل
پارك جنگلى نمكآبرود، نمكآبرود، چالوس
پارك جنگلى نور، نور
پارك ملى خشكهداران، تنكابن
پارك ملى گلستان، گرگان
پاركهاى جنگلى و طبيعى، استان مازندران
پوله زيلايى، كهكيلويه (دهدشت)
تفرجگاه اخلومد، مشهد
تفرجگاه طرقبه، مشهد
تفرجگاه كوهسنگى، مشهد
تفرجگاه گلم زرد و گرهچگا، صالحآباد، ايلام
تفرجگاه وكيلآباد، مشهد
تفرجگاههاى جنگلى و چشماندازهاى طبيعى، استان ايلام
تفريحگاه تجريان، ايلام
تفريحگاه جنگلى تنگ دالاو، ايلام
تفريحگاه جنگلى ششدار، ايلام
تفريحگاه كلم بدره، درهكلم، ايلام
جاذبههاى جهانگردى پرورش گل، محلات
جنگلها و پاركهاى جنگلى، استان گلستان
چرام، چرام، كهكيلويه (دهدشت)
حاشيهٔ رودخانهٔ شاپور، داراب
خيرآباد، خيرآباد، گچساران
درهٔ ييلاقى هفتاو ميشخاص «هفت آب»، روستاى جعفرآباد، ايلام
دهدشت قديم، كهكيلويه (دهدشت)
سىسخت، بويراحمد (ياسوج)
كردان، واريان، ارنگه، كرج
گردشگاه آببند، داراب
گردشگاه آتشكده، شيراز
گردشگاه امامزاده بريز، لار
گردشگاه امامزاده سلطان شهباز، روستاى رودبال
گردشگاه امامزاده سيد حسين، كازرون
گردشگاه بَرْم دلك، شيراز (ساسانيان)
گردشگاه بك بك، استهبان
گردشگاه بونيز، جهرم
گردشگاه پارك جنگلى استهبان، استهبان
گردشگاه تنگ تيزآب، سپيدان
گردشگاه چاه مسكى، شيراز
گردشگاه چشمهٔ سلمانى، شيراز
گردشگاه چشمهٔ فيلى، شيراز
گردشگاه چلهگاه، سپيدان
گردشگاه ديمه ميل، ممسنى
گردشگاه شهيد، فيروزآباد
گردشگاه چلهگاه، سپيدان
گردشگاه ديمه ميل، ممسنى
گردشگاه شهيد، فيروزآباد
گردشگاه ميان جنگل، فسا
گردشگاه ميان كتل، شيراز
گردشگاه هفت برم، شيراز
گردشگاه و باغهاى تاريخى چهارباغ، اصفهان
گردشگاه و سايت اسكى سپيدان، سپيدان
گردشگاه ييلاقى خوران ايوان، ايوان
گردشگاهها و نواحى تفرجگاهى، استان چهارمحال وبختيارى
لنده، كهكيلويه (دهدشت)
مارگون، بويراحمد (ياسوج)
مسير اشتهارد، اشتهارد
مسير پارك ملى كوير، ورامين
مسير جاجرود - خجير، جاجرود، تهران
مسير جاده چالوس، تهران
مسير دماوند، دماوند
مسير شهر رى، رى
مسير شهريار، شهريار، تهران
مسير طالقان، طالقان، كرج
مسير فشم - ميگون، تهران
مسير فيروزكوه، فيروزكوه
مسير كردان (ساوجبلاغ)، كردان، ساوجبلاغ
مسير لار - هراز، لار، تهران
مسير لواسان، لواسانات، دماوند
مسير ورامين، ورامين
منطقهٔ پل خواب، كرج
منطقهٔ شرق تهران، تهران
منطقهٔ شمال تهران - مسير شميرانات، شميرانات
منطقهٔ غرب تهران، تهران
منطقهٔ مركزى و جنوبى، تهران
منطقه جنگلى نهارخوران، گرگان
ميمند، سىسخت، بويراحمد (ياسوج)
ناحيه دليجان - خمين، دليجان، خمين
ناحيه سربند، سربند (شازند)
ناحيه محلات، محلات
ييلاق اوغاز، شيروان
ييلاق زوارم، شيروان
ييلاق گلبل نامانلو، شيروان
ييلاق گليان و استخرى، بجنورد
ييلاقات اسفندقه، جيرفت
ييلاقات جوپار، جوپار، كرمان
ييلاقات درِ بهشت (درِ هزار)، جيرفت
ييلاقات دلفارد، جيرفت
ييلاقات دهبكرى، بم
ييلاقات راين، راين، كرمان
ييلاقات كوهبنان، زرند
ييلاقات كوهپايه، كرمان
ييلاقات ماهان، ماهان، كرمان
ييلاقات مسكون، جيرفت
تفرجگاه تنگه چمشك، پلدختر
تفرجگاه گوشه، خرمآباد
تفرجگاه مخمل كوه (تنگه شبيخون)، خرمآباد
تفرجگاه نوژيان، خرمآباد
شکارگاهها و زیستگاه های حیات وحش
پارك ملى بمو، شيراز
پارك ملى تندوره، مشهد
خجير و سرخه حصار، تهران
پارك ملى كوير، دهستان قمرود، قم
پارك ملى كوير، ورامين
پناهگاه حيات وحش دشت ناز، سارى
پناهگاه حيات وحش سمسكنده، سارى
پناهگاه حيات وحش ميانكاله، بهشهر
پناهگاه حيات وحش ميانكاله، گرگان
پناهگاه حيات وحش جزيرهٔ شتور، جزيره لاوان، بندرلنگه
پناهگاه حياتوحش كيامكى، مرند
جاذبههاى كويرى و حيات وحش، استان قم
حوزهٔ مسيله، قم
حيات وحش جزاير درياچهٔ اروميه، استان آذربايجان شرقى
حيات وحش و شكارگاهها، استان كرمانشاه
حيات وحش و مناطق حفاظت شده، استان آذربايجان غربى
حياتوحش و شكارگاهها، استان كردستان
حياتوحش و شكارگاهها، استان همدان
حياتوحش و شكارگاهها، استان يزد
حياتوحش و مناطق حفاظت شده، استان اصفهان
دهستان قمرود (استان قم)، ورامين
روستایی با قدمت 2 هزار سال
روستای مایان سفلی ( مشهد )
زيستگاه آقابابا، مشگين شهر
زيستگاه ارباب كندى، مشگين شهر
زيستگاه تبنق، مشگين شهر
زيستگاه حاجيلو، مشگين شهر
زيستگاه حسن درهسى، مشگين شهر
زيستگاه خروسلو، مشگين شهر
منبع : روزنامه آفتاب
آبشار آبملخ، روستاى آب ملخ، سميرم
اين آبشار در غرب روستاى آبملخ و در فاصلهٔ ۶۰ کيلومترى شهر سميرم قرار دارد.
آبشار دره عشق، دوبلان، فارسان
اين آبشار که ارتفاع آن به حدود بيش از صد متر مىرسد از دل کوه با سرعت زيادى بيرون مىجهد و منظرهٔ بديعى پديد مىآورد. از ويژگىهاى اين آبشار يکى آنکه نه از قله يا ميان کوه ، بلکه از دل کوه چون چاهى بيرون مىجهد ، دوم آنکه ارتفاع بسيار بلندى دارد و در سرتاسر ايران کم نظير و شايد بىنظير است ، سوم آنکه در زير آن فضاى هموار نسبتاً وسيعى وجود دارد که امکان ايجاد تأسيسات لازم را فراهم مىآورد ، چهارم آنکه در جنب اين فضا رودخانه کارون به آرامى جارى است و امکانات بهرهبردارى سياحتى متعددى را فراهم مىآورد ، پنجم آنکه در روبهروى آبشار و در اين سوى کارون فضاى وسيع و هموار ديگرى وجود دارد که درختان بلوط آن را فرا گرفتهاند ، ششم آنکه در بين دو روستاى درهٔ عشق و دورک شاهپورى معروف به دورک انارى قرار دارد که هر دو داراى انارستانهاى بزرگ و مزارع شاليزارى جالب توجه است. مجموعهٔ اين عوامل پيوستگى فضاى شگفتانگيزى را فراهم مىآورند که مىتوانند مدتهاى طولانى ناظر و بيننده را به خود مشغول دارند.
آبشار دشتك ابرج، اقليد
ناحيهٔ دشتک ابرج در شهرستان اقليد قرار گرفته است. اين مکان چشمانداز طبيعى دلانگيزى دارد که دو آبشار زيبا از ويژگىهاى گردشگاهى آن است. در حال حاضر از دشتک ابرج ، با وجود قابليتهاى تفريحى بسيار ، کمتر استفاد مىشود .
آبشار آبتاف، ميمه، دهلران
آبشار آبتاف در مسير ميمه به پهلهٔ زرينآباد شهرستان دهلران واقع شده است. آبشار آبتاف در زمرهٔ آبشارهاى زيباى استان ايلام است که از پيرامون آن به عنوان تفرجگاه استفاده مىشود .
آبشار دوقلو، شميرانات
اين آبشار در ارتفاع ۲۷۰۰ مترى ، در زير پناهگاه شيرپلا قرار گرفته و يکى از زيباترين آبشارهاى ناحيهٔ شميرانات است. اين آبشار از ذوب برفهاى بلندىهاى البرز به وجود آمده است. برودت آب آن به حدى است که حتى در تابستان هم نمىتوان بيش از مدتى کوتاه در آن آبتنى کرد. آبشار دوقلو محلى مناسب براى رفع خستگى کوهنوردانى است که به ارتفاعات صعود مىکنند. از ديگر آبشارهاى استان مىتوان به آبشار اوسون در دربند ، آبشار پسنگ در مسير پناهگاه شپرپلا ، آبشار سوتک در شمال غربى دربند و آبشار شکرآب در ناحيهٔ ميگون اشاره کرد. آبشارهاى فصلى ديگرى در استان وجود دارد که از ذوب برفها در بهار و تابستان پديد مىآيند ، مانند آبشار فصلى پيچ آدران در کيلومتر ۱۵ جادهٔ کرج - چالوس ، آبشار سنگان در مسير امامزاده داوود و آبشار منظريه در ناحيهٔ شميرانات. آبشار يخ کوه دماوند نيز يکى از مشهورترين آبشارهاى يخيِ جهان است.
آبشار زيار (آب شيخ على خان)، كلاردشت، چالوس
اين آبشار نام خود را از رود زيار گرفته است و حدود ۴۰ متر ارتفاع دارد. مناظر سرسبز و کوهستانى و چمنزارهاى زيباى اطراف و حواشى آن ، از اين آبشار عنصر ممتاز طبيعى - جهانگردى پديد آوردهاند .
آبشار آتشگاه، روستاى آتشگاه، لردگان
اين آبشار در فاصلهٔ ۴۰ کيلومترى شهر لردگان ، پس از روستاهاى ميلاس و سردشت شوش در روستاى آتشگاه واقع شده است. روستاى آتشگاه که خاطرات سرداران عيلامى را به ياد مىآورد ، درهاى تنگ و زيبا با خصوصيات بکر و طبيعى است. در ميان دره ، نهر خروشانى جارى است و سنگهاى آهى و گچى و درختان کهنسال گردو ، چنار ، بلوط و زبان گنجشک پيرامون آن را فرا گرفتهاند و شيب زياد و پستى و بلندىهاى جابجاى آن آبشارهاى کوچک متعددى را در طول ۳ کيلومتر ايجاد کرده است. با آنکه منطقه هوايى معتدل متمايل به گرم دارد ، ليکن در ميان دره هوا به شدت خنک و روحافزا است و کمى تأمل در آن خستگى راه را از تن آدمى به در مىکند. در فاصلهٔ ۲۰۰ مترى دو آبشار نسبتاً بزرگ که هر هفته در ايام تعطيل پذيراى مسافران از راه رسيدهٔ دور و نزديک است ، خودنمايى مىکنند که در پيوند با عناصر زيباى طبيعى مانند دره ، سبزهزار و اقليم مناسب ، فضاى بسيار فرحبخشى را جهت گذران اوقات فراغت و تفرج فراهم مىآورند.
آبشار زيارت، روستاى زيارت، گرگان
آبشار زيارت از آبشارهاى زيباى استان است که در روستايى به همين نام از توابع شهرستان گرگان واقع شده و در فصول مساعد سال پذيراى علاقمندان به تفريح و تفرج در طبيعت مىباشد.
آبشار سرطاف، ايلام
آبشار سرطاف در شهرستان ايلام واقع شده است و يکى از تفرجگاههاى عمومى مردم ايلام مىباشد .
آبشار آسياب خرابه، علمدار، مرند
آسياب خرابه (خارابا دييرمان) يکى از زيباترين مناطق ديدنى آذربايجان شرقى است اين آبشار به علت وجود ويرانههاى يک آسياب آبى به آسياب خرابه معروف است. براى رسيدن به اين مکان بسيار دلانگيز بايد از جادهٔ مرند - جلفا به مهدى شهر (علمدار - گرگر) وارد شد ، و با عبور از يک جاده خاکى در نوار مرزى ايران و جمهورى آذربايجان و گذشتن از يک جادهٔ فرعى ، به درهاى باصفا رسيد که محل آسياب خرابه است. از تبريز تا جادهٔ فرعى جلفا به علمدار ۱۰۶ کيلومتر است. از علمدار تا آسياب خرابه ۲۷ کيلومتر راه خاکى است. اين منطقه چشمهاى دارد که آب آن از کوه کيامکى تأمين مىشود. در مظهر چشمه ، درختان انجير روييدهاند ، آب پس از تبديل به آبشارى بسيار زيبا ، ته دره به يک رشته جويبار مىپيوندد و به سوى شمال دره جريان مىيابد. در سمت راست ته دره آبشارهاى فراوانى به وجود آمده است. تمام سطح ديوارهها پوشيده از خزه و گياهان آبزى است. صدها آبشار کوچک و بزرگ و صداى يکنواخت ريزش آب ، چشمانداز بديع و هواى خنک ، از جاذبههاى دلپذير آن است. ارتفاع آبشار اصلى آسياب خرابه حدود ۱۰ متر و مساحت محوطه آن ۲۰۰ مترمربع است.
آبشار سميرم، سميرم
اين آبشار در ۴ کيلومترى شرق سميرم قرار دارد و ارتفاع آن ۳۵ متر است. در اطراف اين آبشار ، محلى براى استراحت بازديدکنندگان در نظر گرفته شده است.
آبشار سواسره، بلده، نور
اين آبشار نزديک به ۱۰۰ متر ارتفاع دارد؛ در بالادست ناحيهاى از توابع بلده قرار گرفته ، داراى آبى فراوان و پخشابى ويژه است. فضاى آن کوهستانى - بيشهاى است و چشماندازهايى بکر و شگفت دارد.
آبشار آلامل، آمل
اين آبشار از دامنههاى شمالى دماوند سرازير مىشود و بيش از ۱۰۰ متر ارتفاع دارد ، و آب فراوان آن چون پودرى نمناک در هوا پخش مىشود و منظرهاى بسيار بديع کمنظير دارد.
آبشار شالورا، روستاى چرمهين، اصفهان
اين آبشار در ۶۵ کيلومترى غرب اصفهان و در نزديکى روستاى چرمهين قرار دارد.
آبشار شاهاندشت لاريجان، لاريجان، آمل
اين آبشار در بالاى کوهى به همين نام در جوار قلعهٔ ملک بهمن قرار گرفته است و بيش از ۵۰ متر ارتفاع دارد. مشروبى بودن آب چشمه و نزديکى آن به جادهٔ هراز ، راه سواره ، چشماندازهاى زيبا و سرسبز ، قابليتهاى جهانگردى آن را به طور چشمگيرى افزايش داده است.
آبشار اكاپل، كلاردشت، چالوس
اين آبشار در جنگل کوهستانى سردى چال کلاردشت واقع شده و چشمانداز و مناظرى بديع دارد. همجوارى اين آبشار با ييلاقات کلاردشت و زيبايى طبيعت آن که درياچهٔ ولشت را نيز در خود جاى داده ، قابليت تفرجگاهى آن را به طور فوقالعادهاى افزايش مىدهد.
آبشار شيرآباد، خانببين، گنبدكاووس
اين آبشار در ۷ کيلومترى جنوب شهر خان ببين شهرستان گنبد و در دامنه کوههاى البرز و جنگلهاى پوشيده از درختان کهن و سر به فلک کشيده واقع شده است. در مسير آن رودخانه و چشمهسارهاى زيبا و خنک قرار دارد. آبشار شيرآباد به صورت پلهاى و مشتمل بر ۱۲ آبشار کوچک و بزرگ است. بزرگترين آبشار آن ۳۰ متر ارتفاع دارد و دو حوضچه با عمق ۴۰ تا ۸۰ متر در پاى ديوارهٔ آن به وجود آمده است.
آبشار عيشآباد، روستاى عيش آباد، شبستر
ارتفاع اين آبشار حدود ۱۵ متر است و در قسمت کوهستانى ميشو غربى در جوار روستاى عيشآباد شبستر واقع شده است. بخشى از جادهٔ منتهى به آن اتومبيلرو و بقيهٔ راه کوهستانى است. حدود ۳۰۰ مترمربع وسعت دارد و در جوار کوه ودره منظرهٔ بديعى از زيبايى طبيعت را به نمايش گذاشته است.
آبشار ايج يا دهقلو، روستاى ايج، اشكور، رامسر
اين آبشار از ذوب برفهاى دائمى کوه خشم چال ارتفاعات اشکورعليا سرچشمه مىگيرد و پس از طى مسافتى در بالادست روستاى ايج ، از فرازسنگى ، روىسنگى ديگر فرو مىريزد. سپس به صورت آبشارهايى متعدد به عمق دره سرازير مىشود. ويژگىهاى اين آبشار مقدار زياد آب آن و فضاهاى غار مانند وسيع زير سنگهاى آبشار است. همچنين مىتوان به تعداد شاخهها ، چشمههاى اطراف ، محوطهٔ کنار و بالادست ، چشمانداز يخچالهاى دائمى خشم چال ، درهٔ زيباى اشکور ، آب و هواى ييلاقى و پوشش گياهى عطرآگين اطراف آن اشاره کرد که در نوع خود بىنظير است .
آبشار كبودوال، عليآباد كتول
اين مجموعه آبشار در درهاى نسبتاً عميق و بسيار زيبا و در جنگل انبوه و ديدنى کبودوال واقع شده است. کبودوال در ۵ کيلومترى جنوب علىآباد کتول قرار دارد.
آبشار كردى سبزكوه، لردگان
اين آبشار در مجموعهٔ زيباى سبزکوه قرار دارد و مسير آن از طريق کرهبست و پل خداآفرين است. ارتفاع آن بسيار بلند و منظرهٔ آن بسيار ديدنى و جالب است. در منطقهٔ سبزکوه آبشارهاى ديگرى نيز وجود دارد که هم ارتفاع قابل توجهى دارند و هم آب قابل توجهى از آنها سرازير مىشود. از جملهٔ اين آبشارها مىتوان به آبشار قزل اشاره کر
آبشار باران كوه، گرگان
آبشار باران کوه يکى ديگر از آبشارهاى زيباى استان گلستان است که در ۱۸ کيلومترى جنوب غربى گرگان و در مسير رودخانه شصتکلا و پارک جنگلى بارانکوه واقع شده است.
آبشار كردعليا، اصفهان
اين آبشار که در ۹۰ کيلومترى غرب اصفهان و در ارتفاعات دالانکوه قرار دارد ، از آب شدن برفهاى دالانکوه به وجود آمده است و در بهار منظرهٔ بسيار زيبايى ايجاد مىکند.
آبشار گنجنامه، همدان
مهمترين آبشار استان همدان آبشار گنجنامه است که در نزديکى شهر همدان و در تفرجگاه گنجنامه قرار دارد .
کتيبههاى معروفى از دورهٔ هخامنشى در نزديکى اين آبشار به جاى مانده است. آب اين آبشار از ارتفاعى حدود ۱۲ متر سرازير مىشود و آب عباسآباد را به وجود مىآورد. دبى متوسط آن ۲۰۰ ليتر در ثانيه است که از درهٔ زيباى عباسآباد و گنجنامه مىگذرد. اين آبشار که داراى آب دائمى است ، در کنار کتيبههاى باستانى و در مسير صعود به ارتفاعات کوه الوند و نزديک شهر تاريخى همدان واقع شده است. امکانات قابل توجه براى بهرهبردارى تفريحى - سياحتى و دسترسى آسان در فصلهاى مناسب سال ، از امتيازات ديگر اين جاذبهٔ سياحتى است ، ولى متأسفانه تاکنون از طرف سازمانهاى مسئول اقدام شايستهاى در اين مورد صورت نگرفته است .
آبشار بهرامبيگى، بويراحمد(ياسوج)
آبشار ديگر ناحيه جنوبى رشته کوه دنا در حد فاصل پاتاوه و لوداب بهرام بيگى نام دارد که با ارتفاع تقريبى ۳۰ متر جلوهاى از طراوت و زيبايى را به نمايش مىگذارد. اين آبشار در دل دشتهاى سرسبز و جنگل بلوط ناحيهٔ لوداب بويراحمد قرار دارد.
آبشار گنج بنار، گچساران
اين آبشار در ۷ کيلومترى شمال گچساران و در دامنهٔ کوه خاييز واقع شده است. اين آبشار ۳۰ متر ارتفاع دارد و آب آن از چندين چشمه تأمين مىشود. با وجود هواى بسيار گرم شهرستان گچساران ، هواى اين منطقه بسيار خنک و مطبوع است. در روستاى بنار ، در نزديک اين آبشار آرامگاه امامزادهاى نيز وجود دارد که مورد رجوع مردم بومى است.
آبشار گورگور سبلان، استان اردبيل
آبشار گورگور سبلان در حدود ۱۲ متر ارتفاع و ۲۰۰ مترمربع محوطه گردشگاهى دارد و در دامنه شمالى کوه سبلان واقع شده است. دسترسى به آن تا دامنههاى کوه با ماشين و بقيه با پاى پياده امکانپذير است. اين آبشار در يکى از زيباترين نقاط طبيعى استان يعنى کوه سبلان قرار دارد و همراه با ديگر عناصر زيبا و بديع طبيعى مانند يخچالهاى دائمى ، چشمههاى آب گرم و آب معدنى متعدد ، فضايى مناسب و دلپذير براى علاقهمندان زيبايىهاى طبيعت به وجود آورده است. آب و هواى ييلاقى مفرح و باصفا و قلههاى متعدد و ارتفاعات زيبا با پوشش گياهى مصفا هر ساله هزاران نفر از کوهنوردان و مشتاقان طبيعت سبلان را به خود جذب مىکند .
آبشار تخت سليمان، سميرم
در سمت ديگر رشته کوه دنا ، يعنى جبههٔ شمالى آن در فاصلهٔ نيم ساعت راهپيمايى از ده آب ملخ به چشمه و آبشار تخت سليمان مىرسيم که مانند پلى بر رودخانهٔ مارب استوار شده است و از طريق ريشه و شاخههاى درختان که اين طاق را تشکيل داده است به رودخانهٔ ياد شده سرازير مىشود. اين آبشار در عين زيبايى از خطرناکترين آبشارهاى ايران نيز محسوب مىشود .
آبشار لار، روستاى وانا، لار، تهران
يکى از جاذبههاى مهمّ ناحيه لار ، آبشار آن است که در محلى در نزديکى روستاى وانا واقع شده است. اين آبشار زيبايى خاصّى دارد.
آبشار لوه گاليكش، مينودشت
آبشار لوه يکى از زيباترين آبشارهاى ايران است که در ۲۰ کيلومترى گاليکش و در ۵ کيلومترى جاده اصلى مشهد - گلستان ، در کنار روستايى به همين نام واقع شده است. همجوارى اين آبشار با پارک جنگلى گلستان ارزش توريستى ويژهاى به آن بخشيده است. آبشار لوه در محدوده شهرستان مينودشت قرار دارد.
آبشار چمآو، ايلام
در فاصلهٔ ۱۸ کيلومترى مسير ايلام به صالحآباد و در حد فاصل روستاى چمآو و منطقهٔ عمومى ماربره ، آبشار بلند و پرآبى از ميان تخته سنگها به پايين سرازير مىشود. آب اين آبشار که از کوههاى ايلام سرچشمه مىگيرد ، پس از طى مسافتى کوتاه به رودخانهٔ گدارخوش مىريزد.
آبشار مارگون، سپيدان
آبشار مارگون حاصل آب رودخانهٔ کمهر و حوزهٔ آبخيز آن است که از ميان صخرهها به طرزى شگفتآور سرريز مىشود. موقعيت طبيعى و چشماندازهاى اطراف آبشار مارگون ، جلوههايى اعجابانگيز پديد آورده است. هم آميزى درختان جنگلى با توپوگرافى ناحيهٔ کوهستانى و رودخانهاى ، زيبايى چشماندازهاى طبيعى آبشار مارگون را صد چندان کرده است. اين مجموعه ، پديدهاى برجسته و شگفتآور است که از قابليتهاى گردشگاهى ، آموزشى و پژوهشى پراهميتى برخوردار است و در شمار پديدهاى بىمانند ارزشگذارى مىشود.
آبشار مارگون، بويراحمد(ياسوج)
آبشار بزرگ و معروف مارگون در مرز دو استان کهگيلويه و بويراحمد و فارس قرار دارد. اين آبشار در شرق ياسوج و در فاصلهٔ تقريبى ۲ ساعت مسافرت با اتومبيل در شهرستان کهگيلويه در کنار روستاى مارگون قرار دارد. اين آبشار بسيار بلند به دليل قرار گرفتن در داخل تنگهٔ زيباى مارگون و تعدد رگههاى آبشارى که به درون دره و مسير رودخانه مىريزند و همچنين به دليل پوشش جنگلى و درختانى که در اطراف آبشار وجود دارد ، از ديگر آبشارهاى اين استان معروفتر است. در پيرامون اين آبشار علاوه بر جريان رودخانهها و چشمهها ، زيبايىهاى طبيعى دشتهاى مملو از لاله واژگون و گلهاى رنگارنگ ختمى و ديگر گلهاى وحشى ، منظرهاى بديع پديد مىآورند که ديدار از آن را به خاطرهاى فراموش نشدنى تبديل مىکنند.
آبشار خضر، سميرم
آنهايى که پس از ديدار از استان اصفهان و شهر سميرم و آبشار معروف آن از جبههٔ شمالى به کوه دنا نزديک مىشوند پس از عبور از رودخانهٔ نقرهاى يا سربى رنگ خضر و گذر از داخل اين روستا و باغهاى متعدد ميوهٔ آن در فاصلهٔ ۳ کيلومترى به آبشارى بر مىخورند که در داخل تنگهاى به زيبايى فرو مىريزد و در فصل مناسب ، گلهاى لالهاى را که در پايين دستها و در دامنههاى کوه روئيدهاند سيراب مىسازد. آبشار خضر يکى ديگر از آبشارهاى بلند اين سلسله جبال مىباشد که زيبايى آن همواره باعث جذب توريسم مىگردد .
آبشار هريجان، هريجان، چالوس
اين آبشار بالاى روستايى به همين نام در نزديکى گردنهٔ هزارچم در جاده تهران - چالوس قرار گرفته ، بيش از ۹ متر ارتفاع دارد و يکى از زيباترين آبشارهاى کوههاى البرز است. اين آبشار با آب فراوان ، فضاى مرتفع و بيشهاى و چشمانداز کوهستانى ، درهاى و جنگلى از فراز کوهى سنگى با پخشابى ويژه سرازير و در پايين دست به آبشارهاى متعددى تبديل مىشود. حواشى آن قابل اتراق است و راه سوارهرو دارد.
آبشار ياسوج، بويراحمد(ياسوج)
در چند کيلومترى شهر ياسوج در سمت راست جادهاى که از اين شهر به سى سخت منتهى مىشود ، نزديکترين آبشار به مرکز استان با نام آبشار ياسوج در تنگهاى به همين نام قرار گرفته است که از جملهٔ جاذبههاى توريستى استان در فصل بهار و تابستان است. اهالى منطقه در هر فرصتى که دست بدهد به دامن اين آبشار پناه مىبرند و از صفاى باغهاى سرسبز اطراف آن و آب و هواى مساعدش بهره مىبرند. زيبايى اين منطقه در بهار و تابستان وصفناپذير است. وجود گونههاى مختلف پرندگان و انواع گلهاى زيبا ، پيرامون آن را به يکى از جاذبههاى توريستى مهم استان و ايران تبديل کرده است. ديگر آبشارهاى مهم استان کهگيلويه و بويراحمد عبارتند از: - آبشار تنگ تامرادي. - آبشار طلسوج.
آبشار يخى، آمل
اين آبشار تمام يخ ، در ارتفاع ۵۱۰۰ مترى مسير دودکوه ، نزديک قلهٔ دماوند قرار گرفته است. هفت متر ارتفاع و سه متر قطر دارد و مدام نيز به قطر آن افزوده مىشود. علت تشکيل آن ناشى از ذوب برفهاى گودال بالاى آن است که به هنگام گرماى ظهر تابستان ، باريکه آبى را به وجود مىآورد و از کنار آبشار يخى عبور مىکند. اين آب مدت کوتاهى دوام مىآورد و بلافاصله منجمد مىشود. اين آبشار يکى از آبشارهاى عجيب و منحصر به فرد جهان است. آبشارهاى ديگر استان عبارتند از : آبشار ازارک در سنگ پشتهٔ رامسر ، آبشار چاردر در جنت رودبار رامسر ، آبشار تيمره در واناى آمل ، آبشار پرومه در شمسآباد لاريجان ، آبشار زنگت در زنگت - بهشهر ، آبشار دارابکلا در سارى ، آبشار ريشبراز در جنت رودبار رامسر و …
آبشارها، استان آذربايجان غربى
آبشارى که در استان آذربايجان غربى تا به حال شناخته شده است و مورد توجه و استفادهٔ تفرجگاهى مردم قرار مىگيرد ، آبشار شلماش در سردشت است. اين آبشار در نزديکى شهر سردشت واقع شده و يکى از شاخههاى رودخانهٔ زاب محسوب مىشود. ارتفاع آن در حدود ۱۰ متر و آب آن نيز قابل توجه است. همجوارى اين آبشار با درهاى سرسبز و زيبا و جنگلهاى پراکنده ، زيبايى ويژهاى بدان بخشيده است. پيرامون اين آبشار عليرغم امکانات محوطهسازى ، به علت عدم سرمايهگذارى به صورت بدوى و ابتدايى باقى مانده است. آبشار ديگرى که تاکنون در جايى گزارش نشده است ، آبشار قلعهجوق در کوه قلعهجوق ماکو است که ارتفاعى قريب به ۸۰ متر دارد. آب اين آبشار خيلى زياد نيست ، ولى شکل قرار گرفتنش بسيار زيباست. دسترى به آن به راحتى امکانپذير است و فضاى آن کاملاً طبيعى باقى مانده است. آبشارهاى ديگرى را نيز فدراسيون کوهنوردى گزارش کرده است که عمدتاً در مسيرهاى کوهنوردى و در کنار دامنهٔ کوهها قرار گرفتهاند. از آن جمله مىتوان به آبشار کوههاى دالاپر ، فرنگى ، راندوسر ، شوند ، شهيدان ، ستاره لوند و بروينه اشاره کرد.
آبشارهاى تاريخى شوشتر، شوشتر
اين آبشارها در کنار شاخهٔ گرگر و در نزديکى سيکا قرار دارند. آبشارهاى شوشتر در سال ۱۲۳۳ هـ.ق براى نگهدارى بند ميزان ساخته شده است و براى جلوگيرى از ويرانى مجدد بند ، در همان سال و يک کيلومتر پايينتر از بند ميزان ، بند (سد) ديگرى احداث کردند و سپس دهانههاى بند ميزان را مسدود نمودند. وقتى که مسير رود گرگر خشک شد. سد گرگر را در مسير رودخانه گرگر ساختند. همچنين رخنههايى از بالاى اين سد به پايين آن در دو ديواره رودخانه مشرف به درهٔ رود گرگر در ميان صخره احداث کردند ، در نتيجه آب پشت سد گرگر (پل گرگر) در مسير رخنههاى ديوارهٔ رودخانه به طرف پايين سرازير شد و آبشارهاى کنونى به وجود آمد و با اين عمل خطر شکستن بند ميزان از بين رفت. قبل از آنکه برق شهر به برق سراسرى وصل شود از نيروى اين آبشارها براى توليد برق استفاده مىشد ، همچنين از زمانى که تونل کوهرنگ احداث و مقدارى از آب رودخانه کارون به آب زايندهرود اضافه شد و نيز با احداث سد شهيد عباسپور از مقدار آب آبشارها کاسته شده است ، ولى هنوز هم آبشارها با عظمت و باشکوه به نظر مىرسند و هر بينندهاى را به تحسين وا مىدارند و از مهمترين جاذبههاى استان خوزستان به شمار مى رود .
آبشار تاف (نوژيان)، خرمآباد
آبشار نوژيان در 30 كيلومتري جنوب شرقي خرمآباد (بخش پاپي) و در ناحيهاي جنگلي به همين نام واقع شده است. اين آبشار يكي از زيباييهاي طبيعت لرستان است كه هر ساله، بسياري از مردم را به سوي خود جلب ميكند. گردشگاه جنگلي نوژيان بالاي كوه تاف قرار دارد. در كوه «تاف» انواع گياهان دارويي ميرويند و طبيعت و آبشار زيباي آن شگفتانگيز و ديدني است؛ همواره بسياري از مردم براي تماشاي اين آبشار زيبا و همچنين براي جمعآوري گياهان دارويي، به اين ناحيه ميآيند و اوقات فراغت خود را در آنجا ميگذرانند. علاوه بر آبشارهاي ياد شده، آبشارهاي زيباي ديگري نيز در استان لرستان وجود دارند كه مشهورترين آنها عبارتند از : آبشار افرينه بين خرمآباد و ملاوي، آبشار آبسفيد در اليگودرز و آبشار وراك در بخش پاپي خرمآباد.
آبشار چكان، دورود
در دامنه ارتفاعات مشرف بر درة چكان (جنوب شهرستان دورود) آبشاري در نهايت زيبايي و عظمت جاري است كه به آبشار چكان معروف است. اين آبشار از درون غاري مشرف بر زمينهاي زراعي چكان بيرون ميجهد و طول فوران آن به دهها متر ميرسد. اطراف آبشار منطقهاي وسيع با فضايي مطلوب و دلانگيز است كه در دو الي سه كيلومتري آن امامزادهاي نيز به نام «ابوعلي (ع)» واقع شده است. آب اين آبشار در اواخر پائيز به مرور خشك ميشود و در روزهاي اولية شروع فصل بهار مجدداً با همان فوران به بيرون ميجهد. هرچند اين آبشار تاكنون ناشناخته مانده است، ولي يكي از عجايب و زيبائيهاي طبيعت استان لرستان محسوب ميشود.
آبشار شوى، روستاي شوي، دورود
اين آبشار كه به قولي زيباترين آبشار ايران است در حوالي روستاي شوي و در دامنه سالن كوه (ايستگاه تنگ هفت از توابع شهرستان دورود) واقع شده است. آبشار شوي آبشار زيبا و دلنشيني است كه از غاري بيرون ميجهد و از گردنهاي بلند به پايين دره سرازير ميشود. در فصل بهار از سراسر كشور مردم علاقهمند براي تفريح به سوي اين آبشار روي ميآورند و بخشي از اوقات خود را در پيرامون زيباي آن سپري ميكنند. اين آبشار در گويش محلي به «طافشوي معروف است.
آب نهر، كهكيلويه (دهدشت)
پس از گذشتن از جنگلهاى انبوه بلوط و راههاى پرپيچ و خم کوهستانى که تا ارتفاعات «خطير سوخته» امتداد مىيابد، چشمانداز روستاى آب نهر پديدار مىشود. اين روستا که در دامنهٔ کوه «پازن پير» واقع شده از مکانهايى است که در فصلهاى مختلف سال، از تعداد زيادى از دوستداران ورزشهاى کوهستانى، از جمله کوهنوردى و صخرهنوردى پذيرايى مىکند. هم اکنون روستاى آب نهر، داراى جادهٔ دسترسى و آب آشاميدنى تأمين شده از چشمههاى محلى است.
اوشان - فشم، تهران
اين دو ناحيه به ترتيب در ۳۰ و ۳۵ کيلومترى شمال شرق تهران قرار دارند. اوشان - فشم از مسير جاده لشگرک داراى باغهاى ميوهٔ بسيار است و هواى آن در بهار و تابستان معتدل است. روستاهاى آهار، شکراب، لالون، زايگون، گرماب دره و ميگون نيز در همان حوالى، از مناطق تفريحىاند که براى سفرهاى يک روزه بسيار مناسب هستند.
ايدنك، كهكيلويه (دهدشت)
در حاشيهٔ رود مارون که روستاى ايدنک نيز مشرف بر آن است، محوطهٔ مناسبى براى ايجاد و گسترش تفرجگاه و پارک ساحلى رودخانهاى وجود دارد
. باغ ارم، شيراز (قاجاريان)
باغ ارم به عنوان يکى از زيباترين باغهاى ايران در استان فارس قرار دارد که بسيارى از جهانگردان از آن بازديد مىکنند. در سفرنامهها و کتابهاى تاريخى از اين باغ توصيفهاى بسيار شده است. وجه تسميهٔ اين باغ، عمارت و باغى بزرگ است که به فرمان شداد پسر عماد فرمانرواى عربستان جنوبى به منظور رقابت با بهشت ساخته شد. اين باغ با انواع گلهاى زينتى و گونههاى گياهى، باغ گياهشناسى دانشگاه شيراز است.
باغ تخت، شيراز (قاجاريان)
اين باغ در شمال شهر شيراز در دامنهٔ کوه باباکوهى قرار گرفته است. اساس اوليهٔ بنا در سال ۴۸۰ هجرى به همت اتابک قراچه گذارده شد و به نام تخت قراچه موسوم است. در زمان آقامحمدخان قاجار (۱۲۶۰ هجري) محوطه و بناى جديدى احداث کردند که به تخت قاجار معروف است. حوضها، فوارهها و حمام آن تماماً از بين رفته و در حال حاضر، اين باغ قسمتى از يک پادگان نظامى است.
باغ جهاننما، شيراز (زنديان)
در شهر شيراز در کنار خيابان دروازه قرآن باغى به نام «جهاننما» از آثار بازمانده از دورهٔ کريمخان زند وجود دارد که ديوار آجرى با نماى سادهٔ آن از بيرون نمايان است و درون آن، باغ و عمارى نظير عمارت کلاهفرنگى با چهار حوض و محوطهاى وسيع که شبيه باغ موزهٔ پارس است، قرار دارد .
باغ چهل تن، شيراز (زنديان)
در مسافتى کوتاه از شمال حافظيه، محوطهاى مشجر و باصفا وجود دارد که داراى چهل سنگ مزار هماندازه است. قدمت اين باغ به عهد کريمخان زند مىرسد و گورهاى داخل محوطهٔ باغ نيز به نيمهٔ دوم قرن ۱۳ هجرى مربوط است.
باغ دلگشا، شيراز (ساسانيان, صفويان)
باغ دلگشا يکى از باغهاى تاريخى شيراز است که در نزديکى آرامگاه سعدى واقع شده است. سابقه آبادانى و رونق باغ دلگشا به دوران پيش از اسلام و به دورهٔ حکومت ساسانيان نسبت داده شده است. باغ دلگشا در دورهٔ صفويه نيز از باغهاى مهم و تفريحى شيراز بود. به طورى که در تصاوير به جا مانده از جهانگردان اروپايى به اين باغ اشارههاى فراوان شده است. اين باغ که ۷/۵ هکتار مساحت دارد، هم اکنون از گردشگاهاى ديدنى شيراز است. عمارت باغ دلگشا نيازمند تعميرات و مرمت اساسى است.
باغ دولتآباد، تفت
باغ دولتآباد يکى از باغهاى معروف ايرانى است که در زمان محمد تقى خان (دورهٔ زنديه) طراحى و ساخته شد. بخش عمدهٔ آن از جمله عمارت هشتى و بادگير باغ را که تخريب شده بود، سازمان ملى حفاظت آثار باستانى ايران مرمت کرد. اين باغ از قناتى به همين نام (قنات دولتآباد) مشروب مىشده و جريان آب در باغ، اساس استخوانبندى طراحى آن را تشکيل مىدهد. باغ دولتآباد مجموعهاى از ساختمانهاى متفاوت است که محل اقامت (خان) حاکم وقت و دستگاه حکومتى وى بوده است. عناصر متشکلهٔ مجموعه چنين است: عمارت سردر جنوبى، شترخان و اصطبلها، عمارت حرمسرا، عمارت هشتى و بادگير، آشپزخانه، اتاقهاى خدمه، عمارت بهشت آيين، عمارت تالار آينه، عمارت تهران، عمارت سردر اصلى و آبانبار دو دهانه. جالبترين بناى مجموعه را عمارت هشتى و بادگير تشکيل مىدهد که تلفيق جريان هوا و آب به زيباترين شکل صورت گرفته است. کاربندى بسيار ظريف سقف هشتى اثر استاد علىاکبر خرمى (معروف به استاد حاجى علىاکبر آخوند) معمار ميراث فرهنگى است که با سيم گل و دمگيرى گچى به طرزى بسيار استادانه اجرا شده است. درِ ارسيِ مشبک با شيشههاى رنگى نيز که دفتر فنى حفاظت آثار باستانى آن را ترميم کرده به زيبايى بنا افزوده است. مهمترين امتياز طراحى عمارت، سعى معمار در انتخاب زوايايى هوشمندانه براى ارائه بهترين ديد و منظر به داخل بنا است. بادگير باغ دولتآباد با ۳۳ متر بلندى از سطح زمين، شاهکار مهندسى و نشانهٔ نبوغ و توانمندى فکر و دست معماران يزدى است. باغ از رديفکارى درختان مختلف برخوردار است که عمدهترين آنها را سرو و کاج و گل سرخ تشکيل مىدهد. گونههاى مختلف درختان ميوه نيز به ويژه انگور و انار ديگر فضاهاى باغ را در بر مىگيرد. باغ دولتآباد به لحاظ هنر بستان پيرايى، فن توزيع آب و غناى طراحى معمارى از مجموعههاى ديدنى کشور محسوب مىشود و به همين دليل در فهرست آثار تاريخى به ثبت رسيده است. اميد مىرود با ايجاد شرايط مناسب، امکان تداوم تعميرات علمى و احياى ساير قسمتهاى مجموعه فراهم آيد و در معرض ديد جهانگردان داخلى و خارجى قرار گيرد.
باغ سنگى، دهستان بلور، سيرجان
باغ سنگى در ۲ کيلومترى دهستان بلورد و ۴۰ کيلومترى سيرجان واقع گرديده و کلاً از سنگ ساخته شده است. سازندهٔ آن مردى کر و لال بود که تمام شکوههاى خود را در اين منظرهٔ بديع و عجيب با گوياترين شکل بيان کرده است. جايى که او براى ساختن باغ سنگى انتخاب کرد، بقاياى باغ متروکى بود که تمام درختان آن خشک شده بودند. او تنهٔ درختهاى خشک شده را از زمين بيرون نياورد و بر سر شاخهٔ هر درخت با ريسمان و سيم سنگهاى درشت آويخته است. ديوارهاى باغ فرو ريخته و منظرهاش از دور نمايان است.
باغ شاهزاده ماهان، ماهان، كرمان
اين باغ که در ۶ کيلومترى ماهان قرار دارد، به دستور عبدالحميد ميرزا فرمانفرما حاکم کرمان در اواخر دورهٔ قاجاريه احداث شد. عمارت زيباى اين باغ داراى قسمتهاى مختلف از جمله عمارت سردر، عمارت شاهنشين و حمام است. از قسمتهاى ارزشمند اين باغ نحوهٔ آبرسانى و حوضهاى آب آن است که به صورت پلکانى است.
باغ گلشن (باغ عفيفآباد)، شيراز (صفويان)
اين باغ که در منتهىاليه خيابان عفيفآباد واقع شده؛ حدود ۱۲۷ هزار مترمربع مساحت دارد و از زيباترين باغهاى تاريخى شيراز است. باغ گلشن در عصر صفويه از باغهاى آباد و مهم شيراز به شمار مىآمد و گردشگاه حکمرانان و پادشاهان بود. عمارت دو طبقهٔ وسط باغ، آبنماها و زيرزمينهاى کاشىکارى شده، از ديدنىهاى اين باغ هستند. اين باغ هم اکنون در تملک وزارت دفاع، به موزهٔ نظامى تبديل شده است. عمارت، چايخانه و حمام اين باغ بسيار جذاب و ديدنى است.
باغ هرندى، كرمان
باغ هرندى و ساختمان آن از بناهاى جالب توجه دوران اخير است که به مناسبت توقف تاريخى رضاخان در مسير آخرين سفر تبعيدش اهميت تاريخى نيز يافته است. عمارت و قسمتى از باغ توسط مالک به وزارت فرهنگ و هنر وقت اهدا گرديد و بقيهٔ باغ نيز بعداً خريدارى شد. بانى اين باغ مرحوم عدلالسلطان است. علاوه بر باغهاى ياد شده، باغ بيرمآباد کرمان نيز به لحاظ زيبايى و قدمت خود از جاهاى ديدنى اين شهر تاريخى محسوب مىشود.
باغ هفت تن، شيراز
کمى بالاتر از باغ چهل تن، محوطهٔ پردرخت ديگرى به نام «هفتتن» با ايوان و بناى زيبايى وجود داشته که در آن مطلب زير نوشته شده بود؛ «آرامگاه شاه شجاع شهريار آل مظفر، ممدوح خواجه حافظ و متوفى به سال ۷۷۶ هجرى، در اين باغ قرار دارد.» از آثار موجود بيرون باغ معلوم مىشود که در زمان قديم بناها و متعلقاتى در مجاورت اين محل وجود داشته که بعدها از ميان رفته است.
باغ و پارك سعدى، شيراز (قاجاريان)
روبروى باغ جهاننما باغى مصفا با يک عمارت قديمى از آثار حسينعلى ميرزا، فرزند فتحعلى شاه قاجار وجود دارد که حوض بزرگ آب و حجارىهاى ازارهٔ جلوى عمارت آن به سبک قديم حفظ شده است. داخل عمارت چندين بار مرمت و بازسازى شده است. باغ کنونى قسمت کوچکى از باغ اصلى قديمى است.
باغهاى تاريخى، استان يزد
مراد از اين قبيل باغها، باغهايى است که از نظر طراحى معمارى و محوطهسازى و رديفکارى درختان مفاهيمى ويژه دارند که بيشتر به عنوان فضاى سبز و محل استراحت و تفريح استفاده مىشده است. در سطح استان با وجود کويرى بودن و مشکل کمآبى، باغهايى وجود دارد که نشانهٔ ذوق و خلاقيت معماران و باغبانان يزدى است. در طراحى معمارى و منظر اين باغها نبوغ خاصى نهفته است که روش آبرسانى و آبيارى آنها يکى از ويژگىهاى برجستهٔ آنها است. از ميان باغهاى استان يزد مىتوان به باغ دولتآباد و خان در جادهٔ قديم تفت، مشير و کلاهفرنگى در رحمتآباد، باغ مرشد در محلهٔ تل، باغ دکتر اولياء و محموديه در نعيمآباد، سرآسياب، گلکار و اکرمى در مهريز و باغ على نقى خان در تفت اشاره کرد.
باغوحش تهران، تهران
باغوحش تهران براى نجات حيوانات باغوحش داخل شهر تهران و انتقال اين جانوران به خارج از شهر (کيلومتر چهار بزرگراه تهران - کرج جنب پارکِ ارم) در سال ۱۳۷۱ در زمينى به وسعت چهار و نيم هکتار احداث و افتتاح شد. در اين باغوحش، بيش از ۲۹۰ حيوان در فضا و مناظر زيباى طبيعى زندگى مىکنند. وجود فضايى زيبا و محيطى امن، آرام و پاک باعث شده اين مکان محلى براى گذران اوقات فراغت، آشنايى با حيوانات و گردشگاهى سالم محسوب شود. حيوانات را در قفسهاى بزرگ زيستگاههاى مصنوعى و حوضچههاى آبى نگهدارى مىکنند و تابلوها، اطلاعات کافى را در مورد نحوه ديدن باغوحش در اختيار تماشاگران مىگذارند. ضلع غربى پارک، پايينتر از قفس شيرها، يکى از زيباترين قسمتهاى باغوحش است. گفته مىشود که اين باغوحش در آينده گسترش خواهد يافت.
بند بهمن، شيراز (ساسانيان)
اين بند به دوران ساسانى تعلق دارد و روى رودخانهٔ قرهآغاج احداث شده است و از جاذبههاى طبيعى - تاريخى شهرستان شيراز به حساب مىآيد. بند بهمن در فاصلهٔ ۵۸ کيلومترى شيراز در منطقهٔ کوار واقع شده است. در اطراف اين بند درختان زيبا و چشماندازهاى دلانگيز طبيعى وجود دارد. اين مکان در فصلهاى مختلف سال به ويژه در بهار و تابستان انبوهى از مردم استان فارس و مسافران را به سوى خود جلب مىکند.
بهمئى، كهكيلويه (دهدشت)
بخش بهمئى که مرکز آن «کيلک» است مشتمل بر دو دهستان به نامهاى بهمئى سرحدى و بهمئى گرمسيرى است. مهمترين رودخانههاى اين بخش که در شمال آن جارى است عبارتند از: «ليراب» و «صيدون» که از به هم پيوستن آنها رودخانهٔ «اعلاء» تشکيل مىشود که آن نيز در انتها به رود جراحى مىپيوندد. چشمهسارهاى متعددى که در اين منطقه مىجوشند، جلوهٔ خاصى به آن دادهاند. پيرامون ناحيه بهمئى را کوههايى پوشانده که مهمترين آنها کوههاى سياه و سفيد به ارتفاع ۳۱۲۴ متر مىباشد. آب و هواى بهمئى نسبتاً معتدل و خشک است، ولى جنوب آن، آب و هواى گرم و خشک دارد. از مهمترين جاذبههاى تاريخى روستاى بهمئى «تنگ سروک» است.
پارك جنگلى چالوس، چالوس
پارک جنگلى چالوس (فىين) در کيلومتر هفت جاده چالوس - تهران واقع شده است. رودخانهٔ چالوس که از کنار آن مىگذرد، ويژگى خاص و جالبى به آن مىبخشد. در اين پارک، اردوگاهى احداث شده است که کلبه و کومههايى براى اقامت مسافران دارد اين پارک امکانات خاص تفرجگاهى نظير ميز، نيمکت و جايگاه بازى بچهها نيز دارد.
پارك جنگلى چقاسبز «چقا جنگي»، ايلام
پارک جنگلى چقاسبز يکى از فضاهاى زيبا و دلنشين ايلام است که شرايط طبيعى مناسبى را جهت گذران اوقات فراغت مردم فراهم آورده است. در مجاورت اين پارک جنگلى که حدود ۴۰۰۰ هکتار وسعت دارد، محل دائمى نمايشگاهها و يک شهر بازى با تأسيسات مربوطه احداث شده است. در ميان اين جنگل انبوه که از درختان بلوط، پسته، زالزالک و انواع گونههاى گياهى پوشيده شده است، درختانى همچون کاج، سرو، اقاقيا، ارجن، بادامکوهى و گردو کاشته شده است. اين پارک جنگلى پرندگان کمياب و زيبايى مانند بوتيمار نيز دارد. فضاى اين پارک از شرق و غرب به بزرگراه امام حسين (ع) و فرودگاه و از جنوب به دره دَزوَن کوه چاله سيه و هرقوتگه منتهى مىشود.
پارك جنگلى دلند، علىآباد
اين پارک در مسير آزاد شهر - على آباد واقع شده و جزو آن دسته از پارکهاى جنگلى است که امکانات تفرجگاهى مناسبى از قبيل ميز، نيمکت، آب آشاميدنى، سرويس بهداشتى و نمازخانه دارد. پارک جنگلى دلند قابليتهاى تفرجگاهى ويژهاى دارد و مورد استفاده وسيع مسافران بينراهى قرار مىگيرد. ساير پارکهاى جنگلى عبارتند از: ـ پارک جنگلى کبود وال در جنوب شرقى علىآباد. ـ پارک جنگلى انقلاب اسلامى در علىآباد. ـ پارک جنگلى زرين گل در جنوب شرقى علىآباد. ـ پارک جنگلى النگ دره در گرگان. ـ پارک جنگلى گرمابدشت در گرگان. ـ پارک جنگلى قرنآباد در گرگان. ـ پارک جنگلى رنگو در گرگان. ـ پارک جنگلى شصتکلا در گرگان.
پارك جنگلى سىسنگان، نوشهر
اين پارک نيز مانند پارک جنگلى نور به دليل خصوصيات و جاذبههاى طبيعى و زيبايىها و امکانات ايجاد شده در آن، بسيار مورد توجه مسافران و اهالى بومى است. وجود کمياب و در حال انقراض شمشاد و نزديکى آن به دريا، قابليت سياحتى جالب توجهى به آن بخشيده است. امکانات تفرجگاهى آن نيز تقريباً کامل است و شامل نيمکت، اجاق، محل بازى بچهها و سرويسهاى بهداشتى مىشود.
پارك جنگلى قرق، گرگان
اين پارک در ۲۴ کيلومترى شرق گرگان و در مسير جاده اصلى گرگان - مشهد قرار دارد و مشتمل بر پارک وحش، تأسيسات رفاهى و پارک بازى مىباشد. پارک جنگلى قرق از تفرجگاههاى مهم گرگان است که در تمام طول سال مورد بهرهبردارى وسيع قرار مىگيرد .
پارك جنگلى ميرزاكوچكخان، آمل
اين پارک زير نظر سر جنگلدارى سارى اداره مىشود و در کيلومتر ۱۸ جادهٔ آمل به تهران واقع شده است. در حال حاضر پارک مزبور مورد استفادهٔ مسافران بين راهى و شهروندان آملى قرار مىگيرد و داراى امکانات تفرجگاهى مانند : آلاچيق، آب آشاميدنى، سرويس دستشويى، اجاق، ميز و نيمکت است. اين پارک در ايام تعطيل مورد استفادهٔ اهالى شهرهاى همجوار مانند آمل و بابل قرار مىگيرد. رودخانهٔ هراز که از ضلع شرقى اين پارک مىگذرد، جلوهٔ خاصى به آن بخشيده است.
پارك جنگلى نمكآبرود، نمكآبرود، چالوس
اين پارک بيش از ۲۰۰ هکتار مساحت دارد و مانند ساير پارکهاى جنگلى، درختان خودرو و انبوهى را در خود جاى داده است. گونههاى مختلف گياهان شمشاد، توسکا، ملچ و افرا از جمله اين درختان هستند که عمر درخشان شمشاد آن بيش از ۷۰۰ سال برآورد گرديده است. پارک نمکآبرود با طبيعت بکر و وحشى، ضمن حفظ سيستمهاى اکولوژيکى به عنوان يکى از پارکهاى جنگلى زيباى جهان محسوب مىشود. در حال حاضر از اين پارک مسافران و اهالى شهرهاى مجاور بهرهمند مىشوند.
پارك جنگلى نور، نور
اين پارک در دو کيلومترى شهر نور قرار گرفته و تجهيزات و امکانات اقامت روزانه دارد. به دليل برخى ويژگىها مانند دسترسى مناسب به جادهٔ ساحلى نور، نزديکى به شهرهاى محمودآباد، نور، آمل و داشتن امکانات کامل تفرجگاهى از قبيل ميز، نيمکت، آب لولهکشى و زمين بازى، مورد استفادهٔ مردم شهرهاى مجاور و مسافران قرار مىگيرد. از خصوصيات بارز اين پارک، نزديکى آن به دريا و چشماندازهاى زيباى آن است. در بيشههاى اطراف اين پارک قرقاول ايرانى نيز وجود دارد که جاذبهٔ خاصى به آن مىبخشد .
. پارك ملى خشكهداران، تنكابن
پارک ملى خشکهداران در مسير تنکابن به عباسآباد (نزديک ساحل دريا) قرار گرفته و ۲۰ هکتار وسعت دارد. اين پارک به جهت زيبايىهاى اکولوژيکى، حياتوحش و وجود درخت توسکاى قشلاقى مود حفاظت قرار گرفته است. وجود اين جذابيتها و محيط آرام آن انگيزهٔ سفر و اقامت مسافران است. ديگر پارکهاى جنگلى استان مازندران عبارتاند از: ـ پارک شهيد زارع (هولار) واقع در جاده سارى - بهشهر. ـ پارک ورگاويچ واقع در پشت کمربندى چالوس - نوشهر. ـ پارک بنفشه واقع در پشت جنگلدارى کلارآباد. ـ پارک شهيد پورابراهيمى واقع در ساري. ـ پارک سىسرا واقع در ساقى کلايه. و ديگر پارکهاى کوچک و بزرگى که در اقصى نقاط استان پراکندهاند.
پارك ملى گلستان، گرگان
پارک ملى گلستان نخستين پارکى است که عنوان پارک ملى در ايران را به خود اختصاص داده است. اين پارک جنگلى کوهستانى در حوزهٔ استانهاى گلستان، سمنان، خراسان واقع شده است. پارک ملى گلستان به دليل ارزشهاى بىشمار طبيعى، جنگلهاى سرسبز و گونههاى متنوع گياهى و جانورى، از جمله مناطق معدودى است که با معروفترين پارکهاى ملى مشابه خود در دنيا، برابرى مىکند. اين پارک يک محيط طبيعى با آب و هواى روحافزا و دلنشين است. روستاهاى زيادى در اطراف پارک ملى گلستان ديده مىشود که فعاليتهاى ساکنين آنها، بر پايهٔ دامدارى و کشاورزى است. در مجاورت پارک ملى گلستان، دو شهر گنبد کاووس در ۵۵ کيلومترى غرب پارک و شهر بجنورد در ۱۱۵ کيلومترى شرق پارک وجود دارد. فاصلهٔ زمانى اين پارک با شهر گرگان ۲ ساعت است. يکى از مناظر ديدنى پارک ملى گلستان، چشمهسارهاى متعددى است که در سراسر آن از دل زمين و در ميان درختان جنگلى مىجوشند و سرازير مىشوند. به نحوى که بيش از ۲۰ چشمه در شمال، جنوب، شرق و غرب پارک جريان مىيابد. پارک ملى گلستان از نظر گوناگونى ارزشها و کيفيت حفاظت در ميان مناطق حفاظت شدهٔ کشور از جايگاه ويژهاى برخوردار است. حياتوحش، دشت زيبا، گياهان و گلهاى نادر در بخشهاى مختلف پارک، آبشارهاى گوناگون و ارتفاعات سرسبز، از جمله جلوههاى پارک ملى گلستان است.
پاركهاى جنگلى و طبيعى، استان مازندران
تعدادى اتراقگاه جنگلى تجهيز شده در سطح استان وجود دارد که گرچه وسعت و تجهيزات آنها از قبيل آب لولهکشى، برق، اجاق صحرايى، اتاقک، پناهگاه، دستشويى، توالت و نيز رستوران، قابل توجه نيست، ولى مورد استفاده مسافران بومى و گردشگران منطقه بخصوص در تعطيلات تابستانى قرار مىگيرند. برخى از اين پارکهاى جنگلى داراى حياتوحش محصور جهت بازديد مسافران است. موقعيت و مشخصات پارکهاى جنگلى استان مازندران در زير شرح داده مىشود .
پوله زيلايى، كهكيلويه (دهدشت)
اين مکان که اتراقگاه گرمسيرى اهالى زيلايى است، چشمههاى فراوان و چشماندازهاى طبيعى بسيار زيبايى دارد. اين منطقه از نظر ويژگىهاى طبيعى، همانند منطقهٔ آبشار ياسوج است. انواع درختهاى زالزالک، کيکم، بنه، بلوط، رز و گردو در اين ناحيه ديده مىشود. اين منطقه در تمام فصلهاى سال، به جز زمستان، محل مناسبى براى استقرار اردوهاى آموزشى دانشآموزى و دانشجويى است.
تفرجگاه اخلومد، مشهد
يکى ديگر از گردشگاههاى طبيعى حومهٔ مشهد، تفرجگاه اخلومد است. اين تفرجگاه در ۸۴ کيلومترى جنوب غربى شهر مشهد قرار گرفته است. روستاى اخلومد پوشيده از باغهاى درختان ميوه است که به طراوت آن صدچندان افزوده است. ميوهٔ درختان سيب و گلابى اين ناحيه شهرت بسيارى دارد. در فاصلهٔ ۳ کيلومترى جنوب روستا، آبشارى به ارتفاع ۲۳ متر جريان دارد که از مناظر بسيار ديدنى اين تفرجگاه محسوب مىشود. تفرجگاه اخلومد مجموعهاى زيبا و دلفريب براى دوستداران طبيعت است که مىخواهند به دور از هياهوى شهر، تن به آرامش و زيبايىهاى طبيعى بسپارند.
تفرجگاه طرقبه، مشهد
يکى ديگر از تفرجگاههاى مشهد، طرقبه است که از غرب به کوههاى بينالود، و از شمال به کوه تخترستم محدود مىشود و در دامنهٔ کوههاى بينالود واقع شده است. اين منطقه به علت وجود چشمهسارها و درختان فراوان از مناطق خوش آبوهواى مشهد محسوب مىشود. تفرجگاه طرقبه به علت دارا بودن آب و هواى مطبوع و باغهاى فراوان ميوه، مورد توجه ساکنين بومى و همچنين مسافرينى است که به قصد زيارت به اين شهر سفر مىکنند .
تفرجگاه كوهسنگى، مشهد
مشهورترين و زيباترين گردشگاه کنار شهر مشهد، دو تپهٔ کنار هم به نام کوهسنگى است که در دامنهٔ کوههاى جنوبى مشهد قرار دارد. در قسمت جلوى اين دو تپه، در بيست سال اخير عمارتى ييلاقى و استخر بزرگى ساختهاند که با گلکارىهاى زيبا تزئين شده است. منظرهٔ اين عمارت با دو تپهٔ پشت آن و درختکارىها و گلکارىهاى کوهسنگى، از نظر زيبايى، منظرهٔ هتل رامسر را به ياد مىآورد. استخر کوهسنگى به طول ۱۰۰ و عرض ۶۰ متر و داراى عمقهاى مختلف است که از آب قناتهاى گناباد پر مىشود و آب آن از بلندى کوهسنگى به سوى شهر سرازير مىگردد. در مسير اين آب، بلوار بزرگ و بسيار باصفايى احداث شده است که با چهار پيادهرو و سوارهرو به عرض ۱۸ متر به جادهٔ مشهد - کوهسنگى اتصال مى يابد. درختان در هشت صف منظم قد برافراشته و سر به هم آوردهاند و منظرهاى را ساختهاند که فوقالعاده زيباست و به «دالان بهشت» نيز معروف شده است.
تفرجگاه گلم زرد و گرهچگا، صالحآباد، ايلام
تفرجگاه گلم زرد و گرهچگا در فاصله ۶۰ کيلومترى ايلام و در مسير صالحآباد واقع شده است. اين تفرجگاه زمستانى به دليل آب و هواى مساعد، سرسبزى و زيبايىهاى طبيعى مورد استفاده مردم ايلام و دوستداران طبيعت قرار مىگيرد اين تفرجگاه در مجاورت دشت وسيع و زيباى دشتلک قرار دارد که جذابيتهاى آن را دو چندان مىکند.
تفرجگاه وكيلآباد، مشهد
در جادهٔ مشهد به طرقبه، پارک بسيار وسيع وکيلآباد قرار گرفته، که از نظر انبوهى درختان و آب جارى و استخر، يکى از تفرجگاههاى مطلوب و بسيار زيباى شهر مشهد محسوب مىشود. پارک وکيلآباد بخش وسيعى از روستايى است که به همين نام خوانده مىشود. اين تفرجگاه يکى از نقاط بسيار ديدنى شهر مشهد است، که علاوه بر اهالى مشهد، مسافرينى که به قصد زيارت به اين شهر سفر مىکنند نيز از آن ديدن مىکنند.
تفرجگاههاى جنگلى و چشماندازهاى طبيعى، استان ايلام
استان ايلام به لحاظ موقعيت کوهستانى، تنوع آب و هوا، بالا بودن مقدار نزولات جوى و ديگر خصوصيات طبيعى، از جنگل طبيعى پوشيده شده است. هرچند به مرور زمان از تراکم و وسعت اراضى جنگلى استان کاسته شده، لکن در حال حاضر نيز باقىماندهٔ جنگلهاى استان نسبت به برخى از استانهاى کشور قابل توجه است و چشماندازهاى زيبايى از طبيعت استان را به نمايش مىگذارد. در گذشتهٔ نه چندان دور، اين استان داراى جنگلهاى وسيع و متراکم با درختان تنومند در مناطق کوهستانى و بيشههاى انبوه در دشتهاى گرمسيرى بود. هنوز هم بقاياى اين جنگلها را در نواحى شمالى استان مىتوان مشاهده کرد که عمدتاً از گونهٔ بلوط هستند. نواحى جنگلى استان علاوه بر زيبائىهاى طبيعى، دو نوع محصول سقز و کتيرا نيز دارد که درآمد قابل توجهى براى مردم بومى به بار مىآورد. مساحت جنگلهاى استان را حدود ۵۰۰ هزار هکتار تخمين مىزنند. انواع گونههاى درختى آن عبارتند از : پسته کوهى، کيکُم، زالزالک، بادامکوهى، زبان گنجشک، شَن، انجير کوهى، ارغوان، گيلاس وحشى، مورد، کُنار و ارژن (ارجن).
تفريحگاه تجريان، ايلام
تفريحگاه زيبا و جنگلى تجريان در فاصلهٔ ۲۰ کيلومترى شهر ايلام در مسير چوار - مورت و بولى قرار دارد و داراى چشمههاى آب زلال مىباشد. اين تفريحگاه در مجاور تنگ زيباى موسوم به تنگ بهشت واقع شده است و با توجه به اقليم و آب و هواى منطقه از فصل زمستان تا بهار مورد استفاده قرار مىگيرد.
تفريحگاه جنگلى تنگ دالاو، ايلام
اين تفريحگاه در مسير جادهٔ اسلامآباد - ايلام در فاصلهٔ ۲۵ کيلومترى شهر ايلام قرار گرفته و داراى جنگلهاى انبوه بنه، زالزالک و بلوط و چشمه طبيعى آب مىباشد. تفريحگاه دالاو از وسعت قابل توجهى برخوردار است و با توجه به مجاورت با ارتفاعات طبيعى و تفريحى و شکارگاههاى منطقه و ييلاقى بودن آن، در بهار و تابستان مورد استفاده دوستداران و مشتاقان زيبايىهاى طبيعت قرار مىگيرد.
. تفريحگاه جنگلى ششدار، ايلام
اين تفريحگاه در ۵ کيلومترى شهر ايلام و در کنار کوه قلاقيران در مسير جادهٔ ايلام - کرمانشاه واقع شده و از شاخصترين تفريحگاههاى استان محسوب مىشود. اين ناحيهٔ تفرجى به خاطر مجاورت با شهر ايلام و نزديکى به يکى ديگر از تفريحگاههاى زيباى طبيعى به نام منجل، مورد استفادهٔ وسيع مردم و دوستداران طبيعت به ويژه در ايام فصول بهار و پائيز قرار مىگيرد. در حد فاصل بين اين تفريحگاه و ناحيهٔ منجل، چشمهسارها و باغات زيباى سلطانآباد قرار گرفته است.
تفريحگاه كلم بدره، درهكلم، ايلام
اين تفريحگاه ييلاقى در فاصلهٔ ۷۰ کيلومترى ايلام در درهٔ کلم (حد فاصل ايلام - بدره) قرار دارد. وجود باغات، گونههاى مختلف گياهى و رودخانهٔ پر آبى که از دامنهٔ کبيرکوه سرچشمه مىگيرد، اين منطقه را به يکى از زيباترين مناطق استان مبدل ساخته است. زمان استفاده از تفريحگاه کلم بدره، تمام فصول سال و به ويژه فصل تابستان است و عمدهٔ مراجعين آن را اهالى شهرهاى نزديک استان تشکيل مىدهد. ساير تفرجگاههاى جنگلى استان ايلام عبارتند از: ـ تفريحگاه جنگلى کنار سد مهران و رودخانهٔ کُنجانچم در ۶ کيلومترى صالحآباد شهرستان مهران. ـ مناظر زيباى تنگ قير در چرداول. ـ چشماندازهاى کشتزارها و شاليکارىهاى پيرامون شهرهاى شيروان و چرداول. ـ مناظر طبيعى و تفريحگاه سهراب در آبدانان. ـ چشماندازهاى طبيعى کبير کوه و مناظر کنار رودخانهٔ سيمره در شهرستان دره شهر. ـ مناظر طبيعى کوه اناران در شهرستان آبدانان. ـ تفريحگاههاى جنگلى مله پنجاو، حاجى بختيار و آبزا، منجل و تنگ ارغوان در اطراف شهر ايلام.
جاذبههاى جهانگردى پرورش گل، محلات
استان مرکزى به ويژه شهرستان محلات و تا حدودى خمين از مناطق عمده پرورش گل در ايران محسوب مىشوند. پرورش گل در محلات داراى قدمت ۵۰ ساله است. مناطق پرورش گل در شهرستان محلات عمدتاً به پايين محله محلات اختصاص دارد. در محلات انواع گلهاى شاخهاى و گلدانى پرورش داده مىشود. گلهاى شاخهاى محلات عبارتند از : ميخک، داودى، گلايول، مريم، مينا، صدفى و رز. انواع عمده گلهاى گلدانى نيز عبارتند از : فوتوس، فيل دندان، گرتى، برگ انجيرى، شويدى، فينکس، سيکلمه، سنگيز، پامچال، فيلکوس (آفريقايى، جنگلى و آلماني) و انواع گوناگون ديگر. گلهاى گلدانى در گلخانه پرورش مىيابد و در طول سال بهرهبردارى و به فروش مىرسد.
. جنگلها و پاركهاى جنگلى، استان گلستان
جنگلهاى گرگان با مناظر و چشماندازهاى بسيار زيباى درهها و کوههاى جنگلى، رودخانهها، چشمهسارها، فضاهاى روستائى ويژه و منحصر بفرد، قابليتهاى مهم توريستى - جنگلى استان را به نمايش گذاشته و در حال حاضر از طريق مجتمع نهارخوران و جاده خوش ييلاق مورد بهرهبردارى قرار مىگيرند. همجوارى اين مجموعه جنگلى با دشتها و کوهستانهاى شرقى مازندران، ويژگىهاى جهانگردى کمنظيرى به آن بخشيده که در صورت دسترسى و ايجاد امکانات صحرايى، بخش عظيمى از نيازهاى تفريحى و گذران اوقات فراغت استان سمنان و خراسان و مسافران گذرى را پاسخ خواهد گفت. جنگلهاى استان گلستان در هر فصلى از سال چهره مىآرايند و رنگى دگر مىيابند. بهار سرسبز و با طراوت است و عطر گلهاى وحشى آن سراسر مناطق جنگلى را فرا مىگيرد. تابستان خنک و آرام با سايههاى درختان بلند به تمدد اعصاب و آرامش درونى يارى مىرساند، پاييز الوان و رنگارنگ که در هر منظرى تابلوى بديعى را به نمايش مىگذارد و زمستان پوشيده از برف (به ويژه در مرتفعات) که زيبايىهايى جذاب دارد.
چرام، چرام، كهكيلويه (دهدشت)
در مسير چرام ارتفاعات پوشيده از درختان جنگل همراه با شاليزارهاى پيوسته، چشم هر بينندهاى را خيره مىکند. با اين همه، ضلع شمالى غربى چرام که موقعيت مناسبى براى ايجاد تفرجگاه دارد، تاکنون بدون استفاده مانده است. اين مکان هم اکنون داراى برق، مخابرات، راه آسفالته و سرويسهاى خدمات پستى است.
حاشيهٔ رودخانهٔ شاپور، داراب
در حاشيهٔ رودخانهٔ شاپور و در مجاورت تنگ چوگان، فضايى سبز و خرم که آميزهاى از درختان بيد و بلوط است به شکل يک گردشگاه جالب توجه دامن گسترده است. اين منطقه همه روزه انبوهى از بازديدکنندگان را به سوى خود جلب مىکند. در حال حاضر اين گردشگاه از قابليتهاى بسيار ارزندهٔ گردشگاهى برخوردار است.
خيرآباد، خيرآباد، گچساران
از مهمترين آثار تاريخى شهرستان گچساران، محوطهٔ باستانى خيرآباد است. اين مجموعه از مدرسه، آتشکده، قلعه، آبانبار و چهار طاقىهاى بسيارى تشکيل شده است. افزون بر اين، قلعه سنگى کوچکى نيز در بالاى کوه کم ارتفاعى وجود دارد که به نظر مىرسد، از معبدهاى قديمى آناهيتا باشد. محوطهٔ باستانى خيرآباد به دورهٔ ساسانيان مربوط است و بيانگر تمدن کهن مردمان آن روزگار و بناهاى شايان توجه آنان است. خيرآباد مجموعهاى از روستاهايى است که در پيرامون رود شيرين واقع شدهاند. بيشتر جغرافيانويسان و مورخان از اين مجموعه به عنوان «خيرآباد» نام بردهاند. رود شيرين، در واقع همان رود مارون است که از خاک بهبهان (ارجان قديم) مىگذرد. در دو سوى رود، آثار و بناهايى از زمان ساسانيان برجا مانده که امروزه فقط جزء کوچکى از آنها مشهود است. به نظر مىرسد که در دورهٔ صفويان، اين آثار براساس سبک اصلى معمارى بازسازى و نوسازى شده است اين مجموعه تاکنون مورد توجه و کاوش جدى باستانشناسان قرار نگرفته است.
درهٔ ييلاقى هفتاو ميشخاص «هفت آب»، روستاى جعفرآباد، ايلام
درهٔ پرآب و درخت و مصفاى ميشخاص از روستاى جعفرآباد در فاصلهٔ ۳۰ کيلومترى ايلام شروع شده و تا ارتفاعات طولاب که در آن جنگل و باغ درهم آميختهاند، ادامه مىيابد. درختان گردو، انواع ميوهها، چندين روستا در مسير ييلاقى دره با مردمانى فعال و مهربان، سرچشمههاى خروشان چشمهساران متعدد، نزديک بودن اين درهٔ ييلاقى با تفريحگاه جنگلى گاوز و مزارع متنوع آن باعث نشاط و علاقه در بازديدکنندگان از محل مىگردد. در دو کيلومترى اين درهٔ ييلاقى و در طول مسير جادهٔ اصلى ايلام به دره شهر جنگل انبوه و زيباى ملهپنجاو، زيبايى خاصى به اين مجموعه بخشيده است. درهٔ ييلاقى هفتاو ميشخاص با باغات و مزارع يکى از مناطق سرسبز و ديدنى و پر درآمد استان ايلام مىباشد که محصولات آن کيفيت مطلوبى دارند و در داخل و خارج استان به فروش مىرسد و باعث رونق اقتصادى منطقه مىگردد.
دهدشت قديم، كهكيلويه (دهدشت)
براساس نوشتههاى تاريخى اين ناحيه در گذشته بلاد شاپور نام داشت که توسط شاپور اول ساسانى فرزند اردشير اول بنا نهاده شده است. به استناد فارسنامهٔ ناصرى اين شهر باستانى زمانى يک شهر بزرگ بوده است. حدود ۲۰۰۰ خانه، مسجد، حمام و کاروانسرا در آن وجود داشت که فىالحال بسيارى از آثار مخروبه آنها بر جاى مانده است. اين شهر در اواخر دورهٔ صفويه به دليل عدم اطمينان به راههاى بازرگانى آن، صدماتى ديد و در زمان هرج و مرج دورهٔ زنديه غارت و ويران گرديد. آثار اين شهر باستانى معمارى مخصوصى و جالب توجهى دارند. آثار بسيار زيبايى از قبيل: آب انبار، بازار، امامزادهها، ارگ حکومتى و برج و باروها که همان حصار پيرامون شهر بود، مشخص شدهاند و توجه محققين و اهل فن را جلب مىکند. مصالح بسيار دقيق و محاسبه شدهاى از نوع گچ ساروج، آهک و لاشه در آن بکار برده شده و تنها در سقف گنبدى حمام آن آجر به کار رفته است.
سىسخت، بويراحمد (ياسوج)
ناحيه توريستى سىسخت در فاصلهٔ ۳۵ کيلومترى شمال غربى ياسوج واقع شده و از دو بخش به نامهاى ده بزرگ سىسخت و قلعه مرکزى تشکيل شده است. سىسخت در يک منطقهٔ کوهپايهاى واقع شده است. رودخانهٔ «پل کلو» در جنوب شرقى آن روان است. ارتفاعاتى پيرامون سىسخت را احاطه نموده که عبارتند از: کوه دينار در شمال شرقى، کوه که در غرب و کوه زنگوئى در شمال غرب. سىسخت با ارتفاع بيش از ۲۲۰۰ متر، در اواخر پائيز تا اوايل بهار شاهد بارش برف سنگين زمستانى است. اين ناحيه نقطه آغازى براى صعود مشتاقان ورزش کوهنوردى و اسکى به سوى قله دنا است و اين اتراقگاه اول کوهنوردان دنا مىباشد.
كردان، واريان، ارنگه، كرج
از مسير جادهٔ کرج مىتوان به شمارى از خوش آب و هواترين گسترههاى ييلاقى پيرامون تهران رسيد. پس از پىريزى سد اميرکبير، تنها راه ارتباطى به ده واريان گذر با قايق از درياچهٔ سد کرج است، در هتل واريان نيز که در کنار جادهٔ چالوس قرار دارد، امکاناتى براى قايقرانى و اسکى روى آب فراهم آمده است. هواى اين منطقه در تابستان ملايم و معتدل و در زمستان بسيار سرد است. باغهاى سيب و گلستانهاى ارنگه نيز شهرت بسيار دارد.
گردشگاه آببند، داراب
در منطقهٔ آببند، و در حاشيهٔ رودخانه و در دامنهٔ کوه بلند داراب محوطهاى وسيع با درختان بيد و ميوه، گردشگاهى زيبا و جذاب را به وجود آورده است. اين محوطه از گردشگاههاى ارزشمند شهرستان داراب به حساب مىآيد که در طول سال مورد بازديد بسيارى از کوهنوردان و دوستداران طبيعت قرار مىگيرد.
گردشگاه آتشكده، شيراز
در حاشيهٔ جادهٔ شيراز به استهبان، در دامنهٔ ارتفاعات خرمن کوه، گردشگاهى ارزشمند وجود دارد که در حال حاضر، بخشى از خدمات تفريحى اين مسير را به عهده دارد. اين مکان چشمه و برکهاى بسيار زيبا دارد که علاوه بر قابليتهاى گردشگاهى، به عنوان حوضچهٔ پرورش ماهى نيز مورد استفاده قرار مىگيرد.
گردشگاه امامزاده بريز، لار
اين امامزاده که در نزديکى جادهٔ قديم لار واقع شده، از گردشگاههاى شهرستان لار به حساب مىآيد. اين مکان که از قابليتهاى زيارتى - سياحتى ويژه برخوردار است، مورد توجه مسافران و اهالى منطقه است.
گردشگاه امامزاده سلطان شهباز، روستاى رودبال
اين مکان که قابليت زيارتگاهى - تفريحى دارد، در روستاى رودبال واقع شده است. آبشار، چشمه و پوشش جنگلى، چشماندازى مناسب به اين گردشگاه دادهاند. چنان که در ايام نوروز و ساير ماههاى سال، بسيارى از مردم براى بازديد از آن به منطقه روى مىآورند .
گردشگاه امامزاده سيد حسين، كازرون
اين امامزاده که از اماکن مقدسه شهرستان کازرون است، در ۲۵ کيلومترى شمال شهر کازرون قرار دارد. چشمهٔ سرآب شيرين اين امامزاده و پوشش مناسب جنگلى آن گردشگاهى چند منظوره را به وجود آورده است.
گردشگاه بَرْم دلك، شيراز (ساسانيان)
اين گردشگاه در ۱۴ کيلومترى شرق شيراز واقع شده است. در چهار کيلومترى آثار باستانى قصر ابونصر، تالابى وجود دارد که به نام برم دلک معروف است. آب اين بَرْم (چشمه) از چند شکاف کوه خارج مىشود و در دامنهٔ کوه، تالابى را تشکيل مىدهد. در اطراف اين آبگير، نيزارى وجود دارد و در بدنهٔ کوه مشرف بر تالاب، سه تاقچهٔ منقش در کوه حفر شده است که قدمت نقوش آن به عهد ساسانى مىرسد. برمدلک در طول سال مورد استفادهٔ بسيارى از مردم و مسافران شيراز قرار مىگيرد.
گردشگاه بك بك، استهبان
در جنوب شرقى شهرستان استهبان گردشگاهى زيبا به نام «بک بک» وجود دارد که زيستگاه گونههايى از پرندگان مهاجر است .
گردشگاه بونيز، جهرم
اين منطقه که در ارتفاعات بخش جنوبى جهرم واقع شده، از نقاط ديدنى اين شهر است. بيشترين مراجعهکنندگان اين مکان را دوستداران ورزشهاى کوهستانى تشکيل مىدهند.
گردشگاه پارك جنگلى استهبان، استهبان
بر دامنهٔ کوه تودج، در جنوب شهرستان استهبان، منطقهاى با پوشش جنگلى، مرکب از درختان انگور، بادام، پسته و انجير وجود دارد که از جاذبههاى زيباى طبيعى اين شهرستان به شمار مىآيد. در اين مکان، چشمهاى وجود دارد که با سرازير شدن از دامنهٔ کوه، آبشارى زيبا مىآفريند. از اين مکان در فصلهاى مناسب سال به عنوان گردشگاه استفاده مىشود.
گردشگاه تنگ تيزآب، سپيدان
تنگ تيزآب در فاصلهٔ ۲۰ کيلومترى شمال غرب سپيدان واقع شده و گذرگاه يکى از شعبههاى رودخانه بشار است که از کوههاى سپيدان و ياسوج سرچشمه مىگيرد. اين رودخانهٔ دائمى آبى شيرين دارد و مورد استفادهٔ شرب و کشاورزى است. گونههاى مختلف ماهيان بومى نيز در آن ديده مىشوند. تنگ تيزآب از پوشش جنگلى مناسب برخوردار است و درختان آن را بيشتر بنه، بادام، بلوط و بيد تشکيل مىدهند. تنوع گونههاى درختى و عبور يک رودخانهٔ دائمى از جمله ويژگىهاى اين منطقهاند. تنگ تيزآب تابستانهاى خنک و خوش آب و هوا و زمستانهاى سرد دارد. اين منطقه با آن که امکانات گردشگاهى مناسب ندارد، در فصل تابستان مورد استفادهٔ بسيارى از بازديدکنندگان که از راههاى دور و نزديک به اين منطقه مسافرت مىکنند، قرار مىگيرد. طبيعت کوهپايهاى توأم با پوشش جنگلى و رودخانهٔ دائمى، منظرهاى زيبا را در دل «تنگ» تيزاب به وجود آورده و جاذبههاى اين گردشگاه را فزونى بخشيده است. مدخل تنگ تيزآب در مجاورت جادهٔ آسفالتهٔ سپيدان - ياسوج قرار دارد. فاصلهٔ شيراز تا اين محل در حدود ۹۰ کيلومتر است. راه کوهستانى ممسنى - سپيدان از کنار اين تنگ عبور مىکند. هم اکنون در فصلهاى مساعد به ويژه در بهار، در مدخل ورودى اين تنگ چادرهايى براى اقامت بازديدکنندگان نصب شده است که مورد استفاده قرار مىگيرد.
گردشگاه چاه مسكى، شيراز
اين منطقه در ابتداى دشت چاه مسکى و در فاصلهٔ ۳۰ کيلومترى شيراز قرار دارد و دسترسى به آن از طريق جادهٔ شيراز - مرودشت ميسر است. وسعت کنونى اين گردشگاه در حدود ۳۰ هکتار است که به لحاظ چشماندازهاى طبيعى و آب و هواى مناسب، از فضايى مطلوب برخوردار است. در اين گردشگاه، علاوه بر استفاده از امکانات بازديد از حياتوحش، مىتوان از نمايشگاه عکسهاى گونههاى پرندگان و پستانداران نادر و همچنين از گونههاى جانورى تاکسى درمى (خشک شده) شده بازديد کرد.
گردشگاه چشمهٔ سلمانى، شيراز
اين گردشگاه در منطقهٔ تنگ سعدى و در حاشيهٔ ضلع جنوبى پارک ملى بمو واقع شده است. چشمهٔ سلمانى که آب شيرين دارد در شمال اين منطقه قرار دارد. گردشگاه چشمهٔ سلمانى چشماندازهاى طبيعى زيبا و هواى مطبوع دارد و راه ارتباطى آن از جادهٔ آسفالتهٔ شيراز - خرامه مىگذرد. فاصلهٔ اين گردشگاه تا شيراز شش کيلومتر است.
گردشگاه چشمهٔ فيلى، شيراز
چشمهٔ فيلى در حاشيهٔ شرقى دانشکدهٔ دامپزشکى و در مسير راه ورودى به دشت بانش واقع شده است. اين گردشگاه با وسعتى در حدود ۶۰ هکتار خارج از محدودهٔ قرق شده باجگاه است. اين محل بين دو رشته کوه شمالى آن (صوفيا) و جنوبى (فيل) قرار گرفته و دشت کوچک خانعلى را در خود جاى داده است. مجموعهٔ دشت، دامنه و کوههاى کم ارتفاع، گردشگاهى جالب را به وجود آوردهاند که مورد استفاده مردم قرار مىگيرد .
گردشگاه چلهگاه، سپيدان
اين گردشگاه در ۱۰ کيلومترى شهرستان سپيدان واقع شده و هم اکنون شهردارى سپيدان به طور موقت، طرح کمپينگ آن را به اجرا در آورده است. اين گردشگاه، در فصلهاى بهار و تابستان پذيراى انبوهى از مردم است. روستاى چلهگاه که از توابع شهرستان سپيدان است، بر سر راه مارگون واقع شده و تا سپيدان ۲۵ کيلومتر فاصله دارد. اين منطقه در فصل زمستان مکان مناسبى براى علاقهمندان به ورزشهاى کوهستانى است.
گردشگاه ديمه ميل، ممسنى
در مجاورت برج نورآباد (آتشکدهٔ ميل اژدها) باغستان بسيار زيبا و دلانگيز وجود دارد که در اطراف آن، آب از چشمهسارى زيبا همواره در حال جوشش است و اطراف آن در بهار پر از گلها و گياهان خوشبو است و در زمستان مناظر بديع دارد. اين منظرگاه در بهار جلوهاى دلانگيز دارد و شگفتىآور است.
گردشگاه شهيد، فيروزآباد
اين مکان که در بين راه فيروزآباد - فراشبد واقع شده، از گردشگاههاى ديدنى شهرستان فيروزآباد است. گونههاى نادرى از پرندگان مهاجر و حيوانات وحشى دارد و هم اکنون مورد توجه بازديدکنندگان بسيارى از شهرستانهاى کازرون و فيروزآباد است .
گردشگاه چلهگاه، سپيدان
اين گردشگاه در ۱۰ کيلومترى شهرستان سپيدان واقع شده و هم اکنون شهردارى سپيدان به طور موقت، طرح کمپينگ آن را به اجرا در آورده است. اين گردشگاه، در فصلهاى بهار و تابستان پذيراى انبوهى از مردم است. روستاى چلهگاه که از توابع شهرستان سپيدان است، بر سر راه مارگون واقع شده و تا سپيدان ۲۵ کيلومتر فاصله دارد. اين منطقه در فصل زمستان مکان مناسبى براى علاقهمندان به ورزشهاى کوهستانى است.
گردشگاه ديمه ميل، ممسنى
در مجاورت برج نورآباد (آتشکدهٔ ميل اژدها) باغستان بسيار زيبا و دلانگيز وجود دارد که در اطراف آن، آب از چشمهسارى زيبا همواره در حال جوشش است و اطراف آن در بهار پر از گلها و گياهان خوشبو است و در زمستان مناظر بديع دارد. اين منظرگاه در بهار جلوهاى دلانگيز دارد و شگفتىآور است.
گردشگاه شهيد، فيروزآباد
اين مکان که در بين راه فيروزآباد - فراشبد واقع شده، از گردشگاههاى ديدنى شهرستان فيروزآباد است. گونههاى نادرى از پرندگان مهاجر و حيوانات وحشى دارد و هم اکنون مورد توجه بازديدکنندگان بسيارى از شهرستانهاى کازرون و فيروزآباد است .
گردشگاه ميان جنگل، فسا
دامنههاى شمالى کوهِ «ميان جنگل» و بخشى از منطقهٔ «شکار ممنوع» آن در فسا، براى ايجاد گردشگاه پيشبينى شده است. اين محدوده در فاصلهٔ ۵۰ کيلومترى شمال غربى شهر فسا و در کنار جادهٔ اصلى شيراز - فسا قرار دارد. اين منطقه از درختان جنگلى پوشيده است که مانند تودهاى انبوه در دامنهٔ کوهِ «ميان جنگل» و در دو سوى جاده خودنمايى مىکند. گونههاى بنه و بادام وحشى پوشش غالب (درختان) جنگلى اين منطقه را تشکيل مىدهند. نزديکى محل انتخاب شده به جادهٔ اصلى و وجود ساير راهها، امکان دستيابى ساکنان شهرهاى شيراز، سروستان، منا، خرامه، نىريز و جهرم و مسافرانى را که از اين جاده مىگذرند، آسانتر کرده است.
گردشگاه ميان كتل، شيراز
اين منطقه در جنوب غربى دشت ارژن و در جنگلهاى ميانبند، (منطقه کوهستانى ميان کتل و زيستگاه گوزن زرد ايراني) قرار گرفته است. گردشگاه «ميان کتل» با فضاى کوهستانى و پوشش انبوه جنگلى، ويژگىهاى بىهمتا دارد. زمين گردشگاه تپهاى است در کف دره با شيب ملايم که جهت شمالى آن مشرف به بخش جنگلهاى متراکم بلوط و زيستگاه گوزن زرد است. در بالاى اين تپه و در بخش جنوبى آن، چشمانداز زيباى منطقهٔ جنگلى برم ديده مىشود. ارتفاعات اطراف درهٔ ميان کتل که در بخش شمالى، شمال شرقى و شمال غربى مانند ديوارهاى ديده مىشود، در زمستانهاى پربارش پوشيده از برف است که منظرهاى جالب و زيبا دارد و براى علاقهمندان به ورزشهاى زمستانى جالب توجه است. گردشگاه ميان کتل در مجاورت جادهٔ قديم شيراز - کازرون و در فاصلهٔ ۱۸ کيلومترى دشت ارژن واقع شده است. فاصلهٔ اين گردشگاه تا جادهٔ اصلى دشت ارژن - کازرون ۱۴ کيلومتر راه خاکى است. اگرچه نقاط مرتفع و کوهستانى منطقهٔ ميان کتل زمستانهاى سرد و برفگير دارد، ولى محل گردشگاه به علت استقرار در ميان جنگلهاى ميانبند و درهٔ زيباى ميانکتل، آب و هوايى معتدل دارد که در همه ماههاى سال داراى قابليتهاى گردشگاهى متفاوت است .
گردشگاه هفت برم، شيراز
اين گردشگاه در ۵۵ کيلومترى غرب شيراز واقع شده و داراى چشماندازهاى بسيار زيبا از تپه ماهورها و برمهاى چندگانه است. آب و هواى آن در زمستانها سرد و خشک و در تابستانها معتدل است. نزديکى اين منطقه به شيراز و تنوع چشماندازها و آب و هواى مطبوع آن سبب شده است که در اکثر فصلهاى سال با وجود کمبود امکانات خدماتى و رفاهى، بسيار از اهالى شهرستانهاى شيراز، کازرون و سپيدان به اين مکان مسافرت کنند. دسترسى به اين گردشگاه از طريق جادهاى شوسه که تا جادهٔ اصلى شيراز - کازرون ۱۲ کيلومتر فاصله دارد صورت مىگيرد.
گردشگاه و باغهاى تاريخى چهارباغ، اصفهان
اصفهان در سال ۱۰۰۶ هجرى رسماً به پايتختى شاهعباس اول انتخاب شد و بنا به دستور شاهعباس از محل دروازهٔ دولت تا دامنهٔ کوه صفه، خيابان طويل و عريض مشجرى تحت عنوان چهار باغ احداث شد تا به عنوان گردشگاه خانوادهٔ سلطنتى و درباريان استفاده شود. مسير چهارباغ را با درختان و گلهاى زيبايى آراستند و اطراف آن را با بناهاى زيبا و باغهاى متعدد و جالبى مزين کردند. باغهاى مشهور چهارباغ عبارت بودند از : باغ تخت، باغ طاووسخانه، باغ کاج، باغ پهلوان، باغ باباامير، باغ توپخانه، باغ نسترن، باغ چهل ستون، باغ بلبل يا بهشت. از مجموعهٔ چهارباغ، امروزه تعداد معدودى باغ و بنا باقى مانده است. چهار باغ قديمى موجود، عظمت و زيبايى آن را نشان مىدهد.
گردشگاه و سايت اسكى سپيدان، سپيدان
اين سايت که در شهرستان سپيدان واقع شده يکى از ارزشمندترين نقاط مناسب براى ايجاد و استقرار و راهاندازى تأسيسات ورزشهاى کوهستانى به ويژه اسکى است. سايت در حال حاضر فاقد امکانات و تسهيلات براى پذيرايى از بازديدکنندگان و علاقهمندان ورزشهاى کوهستانى است.
گردشگاه ييلاقى خوران ايوان، ايوان
اين گردشگاه که چشمه آبى زلال و درختانى کهنسال و قديمى دارد، هر سال پذيراى دَهها هزار نفر دانشآموز در فصل تابستان است. اين گردشگاه با امکانات تفريحى و گردشگرى جالب توجه يکى از زيباترين و بهترين گردشگاههاى استان ايلام است که در فاصلهٔ ۷ کيلومترى شهر ايوان قرار دارد.
گردشگاهها و نواحى تفرجگاهى، استان چهارمحال وبختيارى
همانطور که پيشتر نيز ذکر شد، استان چهارمحال و بختيارى به لحاظ موقعيت ويژهٔ طبيعى و جغرافيايى از توانهاى قابل ملاحظه محيطى برخوردار است که در عرصههاى توسعه و گسترش ايرانگردى مىتوانند بسيار مفيد و مؤثر واقع شوند. وجود ارتفاعات، چشمهسارها، فضاى سبز طبيعى فراخ، جنگلهاى قابل توجه، زيست بومهاى عشايرى و ... مجموعهٔ عناصرى هستند که شرايط بسيار مناسبى را جهت گسترش گردشگاهها و نواحى تفرجگاهى فراهم ساختهاند. ذيلاً اجمالى از مناطق فوق فهرستوار ذکر مىگردد:
- گردشگاه مرداب بن واقع در شهر بن
- گردشگاه گردبيشه، باغچه گردو و برآفتاب واقع در بروجن
- مجتمع توريستى سامان واقع در ۲۶ کيلومترى شمال شرقى شهر کرد
- ناحيه تفرجگاهى دشت بروجن
- نواحى تفرجگاهى برم لردگان و ساير چشمههاى لردگان
- ناحيه سياحتى درهٔ عشق و ارمند واقع در بخش پيشکوه و ميانکوه در جنوب استان
- ناحيه سرسبز درهٔ ايل راه دزپارت واقع در بين کوههاى کلارده و کوه سوخته- دز پارت
- نواحى سرسبز و تفريحى اطراف رودخانههاى کارون و زايندهرود
- نواحى سياحتى دشت لاله در ۱۰۰ کيلومترى شهر کرد
- ناحيهٔ سياحتى درياچه و سد زايندهرود واقع در منطقهٔ شمالى شهر کرد.
همچنين به پارکها و باغها نيز اشاره بايد کرد. از جمله به پارکهاى جنگلى تنگکلوره و دو شلوارى در ۵ کيلومترى لردگان و باغ اسعديه که قدمت ديرينه دارد و درختان تنومند گردوى آن معروف است و عمر آنها به بيشتر از ۵۰۰ سال مىرسد و گفته مىشود که در زمان حکومت خاندان زند احداث گرديده اشت. اين باغ با وسعتى نسبتاً زياد و درختان قطور و سر به فلک کشيده در بلنداى روستاى ده کهنه واقع شده و چشمهٔ بزرگى نيز در آن مىجوشد و همواره اتراقگاه خوانين بختيارى بوده است. مالکيت فعلى اين باغ با بنياد مستضعفان و مديريت آن فعلاً با کميته امداد امام خمينى است. موقعيت اين باغ براى بازسازى و بهسازى يک فضاى مناسب استراحتگاه تابستانى بسيار مناسب است.
لنده، كهكيلويه (دهدشت)
لنده در فاصلهٔ ۲۲ کيلومترى شمال غربى دهدشت در يک ناحيهٔ دشتيِ ميانکوهى قرار گرفته است و رودخانهٔ مارون از ۵ کيلومترى جنوب آن عبور مىکند. ارتفاعاتى اطراف لنده را احاطه کردهاند. «تنگه سيم يک» در دژ کوه در ۱۱ کيلومترى جنوب غربى لنده قرار دارد. آب و هواى لنده گرم و خشک است. بافت قالىهاى سنتى، قاليچه، گبه، گليم و جاجيم و سياه چادر از صنايع دستى لنده است. آتشکدهٔ ساسانى و قلهٔ لنده و وجود يک مسجد قديمى از مهمترين آثار تاريخى و مذهبى لنده به شمار مىروند.
مارگون، بويراحمد (ياسوج)
مارگون جرو شهرستان ياسوج است و در فاصلهٔ ۲۴ کيلومترى غرب جاده ياسوج - بروجن قرار گرفته است. رودخانهٔ «سقاوه» از جنوب غربى آن مىگذرد و همچنين ارتفاعاتى مانند : کوه بنار در شرق، کوه مارگون در شمال و کوه سقاوه در جنوب، مارگون را احاطه نموده است. وجود چشمهها، رودخانه، کوهها، آبشارها، پوشش گياهى و حياتوحش از جذابيتهاى طبيعى اين روستا به شمار مىروند .
مسير اشتهارد، اشتهارد
غارها : جارو رودخانهها : شور چشمههاى آب معدنى : جارو روستاها : جارو، مزرعهٔ بوجعفر، مزرعهٔ افشارآباد، مزرعهٔ قاضيان، مزرعهٔ چهل دختر مکانهاى زيارتى : امامزاده زيد و رحمان، شاهزاده سليمان، امصغرى و ام کبرى، امامزادهٔ پلنگ آباد، چهار طاق آثار تاريخى : آثار مقبره يکى از پادشاهان در منطقهاى به نام «شاهمردان» در روستاى جارو، گورستان زردشتيان و مسجد جامع اشتهارد
مسير پارك ملى كوير، ورامين
رودخانههاى فصلى و سيلابى : قرهچاى، جاجرود و گلو درياچهها : نمک چشمهها : سياه کوه آثار طبيعى ارزشمند : پارک ملى کوير و زيستگاه حياتوحش آثار تاريخى : کاروانسراهاى شاهعباسى موسوم به قصر بهرام و قصر عينالرشيد در حوالى سياه کوه
مسير جاجرود - خجير، جاجرود، تهران
رودخانهها : جاجرود آبشارها : روستاى کمرد آثار طبيعى ارزشمند : زيستگاه حياتوحش، منطقهٔ حفاظتشدهٔ جاجرود، پارک ملى خجير و سرخه حصار روستاها و نقاط تفريحى : جاجرود، ترقيان، کمرد، سنجريان، سعيدآباد، مسير رودخانهٔ جاجرود، پارک ملى سرخه حصار و خجير بناها و آثار تاريخى : قلعهٔ دختر در روستاى سعيدآباد
مسير جاده چالوس، تهران
غارها : يخ مراد در کهنه ده، غارى در روستاى گورآب (جوراب) رودخانهها : شهرستانک، کرج، سيدک، ارنگهرود، ولايترود درياچهها : درياچهٔ سد کرج آبشارها : خور، آزادبر، حسنک در چشمههاى شرب : حسنک در، خوارس، کياسر، آب معدنى گچسر (وله) آثار طبيعى : بقاياى جنگل ارس، زيستگاه حياتوحش روستاها : روستاهاى شهرستانک، پل خواب، آسارا، وينه، پورکان، آبشار خور، ديزين، گچسر مکانهاى زيارتى : امامزادههاى محمد، طاهر، حسن، حيدر و ابراهيم مکانهاى تاريخى : قصر ناصرالدين شاه معروف به کاخ سنگى در شهرستانک، کاخ سلطنتى ديزين، قلعهٔ کسيل، برج ميدانک، مسجد و حمام بسيار قديمى در دهلجرد، آتشگاه و گورستان زردشتيان در روستاى آتشگاه، قصر رضاشاه در گچسر، کاخ سلمانيه، قلعهٔ صمصام، پل شاهعباسى، برج سنگى در نزديکى گچسر کاروانسراهاى شاهعباسى در ميدان شاه عباس کرج و کاروانسراى سنگى در تقاطع جادهٔ مخصوص و اتوبان کرج
مسير دماوند، دماوند
غارها : گبرى در نزديکى نور دماوند غارها : گبرى در نزديکى نور دماوند چشمهها : قلعهٔ دختر در هراز، آبعلى، چشمه اعلاء، آب البرز، تيزآب، وزان درياچهها : تار، هوير روستاها : آبعلى، چشمهعلى، دشت مزار، امامزاده هاشم، احمدآباد، جابان، سربندان جاذبههاى ورزشى : اسکى روى برف، پرواز با کايت، چتربازى در ارتفاعات امامزاده هاشم، شکار مکانهاى زيارتى : امامزاده هاشم و برهانالدين مکانهاى تاريخى : مسجد جامع، برج شبلى دماوند، اصلان تپه، گورستان قديمى بومهن، کاروانسراهاى امامزاده هاشم، گامبوت
مسير شهر رى، رى
غارها : ايوان، سربى، رى کفتار در شهر ري رودخانهها : کرج و کانال آبرسانى دشت فشاپويه درياچهها : درياچهٔ سد کماليه در روستاى مخروب شدهٔ کماليه در امينآباد و فشاپويه چشمهها : چشمه على در رى مکانهاى زيارتى : امامزادههاى کوشک، مقبره يعقوب کلينى، بقاعاسماعيل، عين و غين و قلعه نو در فشاپويه، عباس و ابراهيم در اسلامشهر، بىبى شهر بانو، بىبى زبيده، ابوالحسن، شيخ صدق، عقيل و هادى آثار تاريخى : برج طغرل، برج نقارخانه، مرکز شهر سلجوقى و ديماله، تپهٔ چشمه على و قلعهٔ شهر رى، چال تلخان، تپهٔ ميل، زندان هارون، برج و قصر يزيد، قلعهٔ گبرى، کوه قلعهٔ طبرک، مقبرهٔ ستارخان در شهر رى، يخچال گلى، قلعهٔ مهرانآباد، و حمام و مسجد قديمى آن، قلعهٔ ديناوران، دينارآباد در اسلام شهر، کاروانسراى دوقلو جنب شاه عبدالعظيم رى، کاروانسراى تهران مربوط به دورهٔ ناصرى، کاروانسراى روستاى کنارگرآباد (۲۵ کيلومترى جادهٔ تهران - قم).
مسير شهريار، شهريار، تهران
روستاها : قجرآباد، باغات و بستانهاى شهريار
مکانهاى زيارتى : امامزادهٔ بىبى سکينه، لوط پيغمبر
مکانهاى تاريخى : آثار تاريخى در رباط کريم، معبد تخت رستم در روستاى قجرآباد، قلعهٔ درغوزآباد شهريار، تپهٔ جوقين در جوقين شهريار، تپهٔ مزارت بر سر راه رباط کريم و شهريار، تپهٔ پالکى در قريهٔ مهر حسين شهريار، کاروانسراى فتحعلى شاهى در قريهٔ رباط کريم، کاروانسراى سنگى در شهر جديد پرند که مخروبه است، کاروانسرايى در دو کيلومترى تخت رستم
مسير طالقان، طالقان، كرج
غارها : غار کله سنگ در نزديکى روستاى سوچان در کوه سوچان، غار برج، غارهاى واقع در مزرعهٔ عسلک، مزرعهٔ بادامستان، روستاهاى کرکبود و روستاى اورازان رودخانهها : طالقان، تازيان، ديزان، علىزان، اورازان درياچهها : سد طالقان چشمههاى آب معدنى : عسلک، لمبران (به نام سه کوهه)، آب معدنى شرب جويستان آبشارها : روستاى اوچان، جويستان (دو آبشار) اورازان، کرکبود، اسکان، عسلک آثار طبيعى : زيستگاه حيات وحش عسلک، لمبران، جويستان، يخچال طبيعى در علم کوه در نزديکى روستاى پراجان روستاها : ميناوند، جويستان، اورازان، گليرد، آسفاران، آسکان مکانهاى زيارتى : سيد شرفالدين در اورازان، بقاع متبرکه در جويستان، بادامستان، تکيهٔ ناوه، کش رود آثار تاريخى : گورستان زردشتيان در عسلک و لمبران، پل چوبى در آسفاران، حسينيهٔ قديمى در جويستان ساير آثار : قلعهٔ گيل کيا در گيليرد، بقعهٔ خشت و گل، بقعهٔ پير در روستاى هرنج، خانهٔ قديمى در روستاى حسنجون، پاسگاه طالقان، خانهٔ آيتاللّه طالقانى در طالقان
مسير فشم - ميگون، تهران
غارها : غار هملون در اطراف ميگون، کيقباد در روستاى ايگل، غار چاه زنجير نزديک ميگون آثار طبيعى ارزشمند : کوه خاتون بارگاه، گونههاى گياهى متنوع در لالان روستاها و نقاط تفريحى : شکرآب، آهار، ميگون، ايگل، شمشک، اوشان، رودک، مسير رودخانهٔ جاجرود مکانهاى زيارتى : امامزاده طاهر و زاهد در شکرآب، محمدباقر رودک، مقابرى در شمشک، لالان، ميگون، دربندسر بناها و آثار تاريخى : آتشگاه قصر دختر (معبد ناهيد) در اطراف شکرآب، کاخ انيسالدوله از دورهٔ ناصرالدين شاه در اوشان
مسير فيروزكوه، فيروزكوه
غارها : رودافشان نزديک روستاى رودافشان، غار بورنيک بزرگ و کوچک، ابتهون، پلنگ، رستم دزد، و ... رودخانهها : حبلهرود، نمرود، دليچاى، ساواشي چشمههاى آب معدنى : خمده آثار طبيعى ارزشمند : تنگهٔ واشى در نزديکى روستاى جليزجند، زيستگاه وحش جليزجند، کتالان، ارحمند، سله ين روستاها : خمده، جليزجند، رودافشان، مشهد، هرانده، مسير رودخانههاى نمرود، گورسفيد.
مسير كردان (ساوجبلاغ)، كردان، ساوجبلاغ
آثار تاريخى : مسجد وليان در روستاى وليان، حسينيهٔ برغان در روستيا برغان، تپهٔ ازبکى در هشت کيلومترى هشتگرد، تپههاى خرمآباد هشتگرد، موشلان تپه (اسماعيلآباد) در ۱۰ کيلومترى جنوب هشتگرد و کاروانسراى ينگى امام در ۳۰ کيلومترى غرب کرج
مسير لار - هراز، لار، تهران
غارها : گل زرد، کبوتر لى و آسک رودخانهها : هراز، لار، لاسم و امام پهنک درياچهها : لار، لاسم چشمهها : آب گرم لاريجان آبشارها : لار در نزديکى روستاى وانا روستاها : رينه، اَسک، گزنک، لاسم و وانا مکانهاى زيارتى : امام پهنک و پنج تن در لار مکانهاى تاريخى : کاروانسراى شاهعباسى و بالاده بستک در جاده هراز، بند رادارخانه در لار، يخچال گلى در آسک
مسير لواسان، لواسانات، دماوند
غارها : غار خميره يا زندان خانهٔ لار در روستاى برگ جهان رودخانهها : جاجرود، افجه، لواسان چشمههاى شرب : قلم طاهر، آب رودبار، عينالحيات، گنجى، آبشار در کنار جاده نرسيده به ابناج و درياچهٔ سد لتيان آثار طبيعى : ريزان کوه، آتش کوه و يخچال طبيعى در حوالى روستاى افجه در نزديکى آتش کوه روستاها : افجه، ابناج، برگ جهان، هيزم دره، قلعهٔ کلاک، پارک جنگلى تلو، درياچهٔ سد لتيان، نارون، مسير رودخانهٔ جاجرود مکانهاى زيارتى : سلطان، مقابر خواجه احمد، موسى، سيد مير سليم مکانهاى تاريخى : مسجد امام حسن عسگرى، قلعهٔ دختر ضحاک در تپهٔ سرگ، قصر ضحاک در تپهٔ شورکاب، گورستان زردشتيان، تپهٔ کله قندى، قبر تاجالدين و تپهٔ حصارک در جنوب گلندوک
مسير ورامين، ورامين
غارها : دق کشکولى يا زندان افغان در ورامين رودخانهها : انشعاباتى چند از رودخانهٔ جاجرود، شور و کرج روستاها : توچال در پاکدشت مکانهاى زيارتى : امامزاده سبزپوش در پاکدشت، در روستاى حصار امير، حسين رضا، جعفر، کوکبالدين مکانهاى تاريخى : مسجد جامع ورامين، تپهٔ باستانى خاوه در جوادآباد، مدرسهٔ ورامين در مجاورت کارخانهٔ قند، يخچال قديمى در پير داغلان پاکدشت، قلعهٔ شمسآباد، پل تاريخى ۱۵ خرداد در باقرآباد قرچک، برج علاءالدين در شمال مسجد جامع ورامين، کاروانسراى خاتونآباد و کاروانسراى قلعهٔ حسينآباد در جنوب شرق پيشوا.
منطقهٔ پل خواب، كرج
کنار جادهٔ کرج - چالوس در ۷۰ کيلومترى تهران و در انتهاى يک جادهٔ فرعى، مکانى به نام تکيهٔ سپهسالار وجود دارد که چشمانداز آن قلهٔ هفتخوانها است. در اين مکان ساختمانى بزرگ با سالنى مجهز به امکانات رفاهى، براى مسافران وجود دارد.
منطقهٔ شرق تهران، تهران
پارکهاى جنگلى : غزال، سرخه حصار، افسريه، جهانپناه و محلات پارکهاى درونشهرى : خيام، شکوفه، پيروزى، فدک، ارکيده و رسالت مجتمعهاى ورزشى : اسبدوانى، استاديوم اسبدوانى، ورزشگاه ۱۷ شهريور، مجتمع ورزشى خيام، سالن ورزشى گلستان، مجتمع ورزشى بهمن، استاديوم فوتبال شهيد محلاّتى، زورخانهٔ شهيد نباتى، مجتمع ورزشى شهيد نواب صفوى، مجموعهٔ ورزشى - فرهنگى خاوران، استخر ۱۷ شهريور، ورزشگاه شهردارى منطقه ۱۶
منطقهٔ شمال تهران - مسير شميرانات، شميرانات
درهها و روستاهاى شميرانات : شامل سولقان، فرحزاد، کن، درکه، دارآباد، سوهانک، دربند کمرخانى و گرمابدر ارتفاعات شميرانات : شامل توچال، کلکچال، دارآباد، شيرپلا، بند عيش، کلون بستک، سرکچال و پيازچال تله کابين : ايستگاه تلهکابين توچال، تله اسکى بشقابى و تله سىيژ پيست توچال، تله اسکى و تله سىيژ پيست خور و تله سىيژ مسير شيرپلا بناهاى تاريخى و اماکن زيارتى : شامل کاخهاى صاحبقرانيه، کاخ نياوران، سعدآباد و سلطنتآباد. امامزاده داوود، امامزاده اسماعيل، امامزاده صالح، امامزاده عزيز، امامزاده مطيب، امامزاده ابراهيم پارکها : دارآباد، ساعى، نياوران، جمشيديه، قيطريه، شفق، ملت و طالقاني موزهها : کاخ نياوران، کاخ سبز، سعدآباد، رجعت و عبرت، دفينه، شهدا، هنرهاى زيبا، حياتوحش، عباسي مراکز فرهنگى و هنرى : فرهنگسراهاى نياوران، ارسباران، انديشه مجتمعهاى فرهنگى - ورزشى : مجموعهٔ ورزشى انقلاب، ونک، سوارکارى نياوران و ... مجموعههاى تفريحى : شهربازى و مينىسيتى
منطقهٔ غرب تهران، تهران
پارکهاى جنگلى : چيتگر، وردآورد، کمربند غرب، خرگوش دره، شهيد حقيقى، پرديسان، ارم و نصر ميدانها : آزادى، صادقيه و توحيد مجموعهٔ ورزشى : صد هزار نفره آزادى، ورزشگاه شهيد درفشىفر، پيست دوچرخهسوارى پارک جنگلى چيتگر و مجموعهٔ ورزشى نابينايان شهيد محبى، مجموعهٔ ورزشى تفريحى پارک ارم و شهربازي موزهها : زمينشناسى، مجموعهٔ فرهنگى آزادی
منطقهٔ مركزى و جنوبى، تهران
پارکهاى جنگلى : توسکا، آزادگان، کهريزک، خزانه، جوانمرد قصاب و شريعتي پارکهاى درونشهرى : گلسار، گلدشت، فدائيان اسلام، بديعزادگان، بعثت، و فسا، هجرت، گلزار، قائم، فدائيان اسلام، پامچال و شقايق موزهها : شهيد مصطفى خمينى، آبگينه و سفالينه، ايران باستان، تاريخ صنعتى، تمبر، جواهرات، فرش، هنرهاى معاصر، هنرهاى تزئينى و هنرهاى ملي مراکز فرهنگى و هنرى : فرهنگسراى خاوران، تئاتر شهر، تئاتر کوچک، تئاتر نصر، تئاتر محراب، تئاتر مولوى، تالار وحدت، تالار هنر، تئاتر کسرى، فرهنگسراى بهمن، خانهٔ نمايش، تئاتر سنگلج، تئاتر بانوان و کارگاه نمايش عروسکي بناهاى تاريخى : کاخ گلستان، عمارت شمسالعماره، کاخ مرمر، کاخ و پادگان عشرتآباد، کاخ بهارستان، مدرسهٔ دارالفنون، مدرسهٔ مروى، پامنار و حوضخانهٔ باغ قديم نگارستان ميادين قديمى : بهارستان، حسنآباد، حر (باغ شاه سابق)، پانزه خرداد (ارگ سابق)، محمديه (اعدام سابق)، قيام، قزوين، راهآهن، شهدا (ژاله)، گمرک، بازار تهران، تيمچهٔ علاءالدوله، مهديه، قيصريه، چهارسوق بزرگ، اميناقدس، سبزه ميدان مساجد قديمى : قنبرعلى خان، مشيرالدوله، سيد عزيزاللّه، امام خميني (شاه سابق)، حاج رجبعلى و شهيد مطهرى (سپهسالار سابق)، بقعهٔ سيدولى، بقعهٔ امامزاده سيدالحق، بقعهٔ سيد معزالدين، بقعهٔ امام زيد، امامزاده روحاللّه بن موسى الکاظم، زيارتگاه پير عطار، بقعهٔ سر قبر آقا، بقعهٔ سيد ناصرالدين، بقعهٔ چهل تن و بقعهٔ ابن بابويه بناهاى قديمى : راهآهن تهران، دانشگاه تهران، کتابخانهٔ ملى، مجلس شوراى ملى سابق، مجلس شوراى اسلامى (سناى سابق) بناى وزارت امور خارجه، شهربانى سابق، سازمان ثبت کل، باغ نگارستان، پستخانهٔ تهران، سردر باغ ملى، کليساهاى سورپ گرگور و طاطاووس از دوران قاجاريه و خانههاى قديمى متعدد گورستانها : بهشتزهرا و ابن بابويه
منطقه جنگلى نهارخوران، گرگان
منطقه جنگلى نهارخوران يکى از کانونهاى مورد علاقه و استفاده شهروندان گرگانى، توريستهاى بين راهى و دوستداران طبيعت است. اين ناحيه اردوگاه جهانگردى مجهزى دارد. امکانات تفرجگاهى اين ناحيهٔ جنگلى مشتمل بر ميز، نيمکت، آب آشاميدنى، سرويس بهداشتى و نمازخانه است که در اختيار مراجعهکنندگان قرار مىگيرد. همچنين هتل، رستوران و کمپينگ نيز دارد.
ميمند، سىسخت، بويراحمد (ياسوج)
براى رسيدن به روستاى ميمند بايد در امتداد جادهٔ سىسخت در جهت شمال به پيش رفت. اين جادهٔ آسفالته که از ميان جنگلهاى انبوه بلوط مىگذرد، چشمانداز بسيار زيبايى دارد و بهترين راه ارتباطى کهگيلويه و بويراحمد با استانهاى چهارمحال و بختيارى و اصفهان است. رودخانهٔ خرسان قسمت زيادى از شاليزارهاى اين منطقه را سيراب مىسازد .
ناحيه دليجان - خمين، دليجان، خمين
چشمهها و درههاى رودخانهاى همراه با چشماندازى مرکب از کوه و دره و دشت زمينههاى بالقوهاى را براى جذب طبيعت دوستان به وجود آورده است که در دو فصل از سال قابليت گردش و تفريح دارند. يکى در فصل تابستان که با ورزش و کوهنوردى و استراحت و تمدد اعصاب در مناطق ييلاقى توأم است و ديگرى در فصل زمستان که همراه با ورزشها و تفريحات زمستانى مورد استفاده قرار مىگيرند. فضاى طبيعى دامنههاى هفتاد قله در مجاورت روستاى چنار و مسير روستاهاى ريحان - نىشهر - دره شاقو از توابع شهرستان خمين، فضاى ييلاقى دامنههاى ارتفاعات مشرف بر شرق نراق از شهرستان دليجان در حال حاضر از نقش تفرجگاهى قابل توجهى برخوردارند و در روزهاى تعطيل پذيراى بخشى از مردم شهرنشين منطقه مىباشند .
ناحيه سربند، سربند (شازند)
ناحيه سربند به دليل شرايط اقليمى، يکى از پرآبترين و سرسبزترين نواحى استان محسوب مىشود. فاصله نزديک اين ناحيه با شهرستان اراک و استقرار واحدهاى صنعتى بزرگ پتروشيمى و پالايشگاه همراه با پروژههاى متعدد توسعه شهرى اهميت اين ناحيه و استفاده معقول و بدون تخريب از جاذبههاى طبيعى آن را به مسئلهاى مبرم تبديل کرده است. تراکم چشمههاى پرآب و دائمى، پوشش گياهى بسيار خوب و گستردگى باغها، شکارگاهها و قلل مرتفع و بالاخره امکانات ورزشهاى زمستانى از جمله جاذبههاى ارزشمند اين منطقه است.
ناحيه محلات، محلات
دومين منطقه جالب توجه از نظر زيبايى طبيعى در استان، شهر محلات است. شهر زيباى محلات با خيابانهاى شيبدار و باريک و درختان چنار کهنسال که در دو سوى خيابانهاى شهر سر در يکديگر فرو بردهاند و سرچشمه پرآبى که شهر را سيراب مىکند از جمله جاذبههاى چشمگير اين شهر هستند. همجوارى چندين جاذبه تاريخى با مناظر طبيعى و زيبا، فضاى دلپذيرى را به وجود آوردهاند .
ييلاق اوغاز، شيروان
اين منطقهٔ ييلاقى در ۴۵ کيلومترى شمال شرقى شيروان قرار گرفته است. رودخانهٔ کهنهاوغاز و باغهاى پردرخت اطراف آن، و همچنين مناظر طبيعى روستايى، جلوههاى ويژهاى دارند. سرچشمهها و مسير گردش آب و جريان دائمى آب در آبشارهاى کوچک طبيعى، خنکى و گوارايى آب و درختان سروکوهى، مراتع سرسبز و خرم و دو چشمهٔ معروف «بکان» و «فاطمه خانم» و ديگر زيبايىهاى طبيعى به هر تازهواردى جانى دوباره مىبخشند. اگر مناطق ييلاقى و ديدنى بوانلو، اولاشلو و چپانلو نيز به اين مجموعه افزوده شوند، ديدار از اين مناطق ييلاقى خاطرهانگيز و به يادماندنى خواهد شد.
ييلاق زوارم، شيروان
اين منطقهٔ ييلاقى در فاصلهٔ ۲۸ کيلومترى جنوب غربى شيروان قرار دارد و تا کوههاى تختميرزا و شوخرى ادامه مى يابد. اين ييلاق زيبا، يکى از مناطق خوش آبوهواى اين نواحى است که هنوز دستنخورده باقى مانده است. ييلاق ديدنى زوارم چشمهسارهاى متعدد، آبشارها و حوضهاى سنگى زيبا دارد. درختان سر به فلک کشيدهٔ چنار، سپيدار، گردو، گيلاس، گلابى، بادام و ديگر درختهاى کنار جريان آب و درون دره، زيبايىآن را دوچندان کردهاند. درههاى متعدد و پرآب زوارم با مناظر طبيعى و چشماندازهاى روحپرور و جانفزا، نظر هر بينندهٔ دوستدار طبيعت را جلب مىکنند. ييلاق زوارم در بهار و تابستان، به ويژه در اديبهشت و خردادماه، علاقمندان کوه و صحرا و ييلاق را از ديگر شهرها براى استراحت و گذراندن اوقات فراغت در دامن طبيعت به طرف خود جلب مىکند.
ييلاق گلبل نامانلو، شيروان
اين ييلاق در نوار مرزى ايران و ترکمنستان و در فاصلهٔ ۷۰ کيلومترى شمال شرقى شيروان قرار دارد. ييلاق گلبل، علاوه بر آب و هواى سرد، يکى از شکارگاههاى طبيعى شيروان و زيستگاه جانورانى نظير قوچ و بز کوهى محسوب مىشود. ادامهٔ اين ييلاق به طرف غرب، به ييلاق جنگل سرانى با درختان سرو کوهى فشرده و چشمهسارهاى پرآب معروف به فيروزه منتهى مىگردد .
ييلاق گليان و استخرى، بجنورد
اين منطقهٔ ييلاقى در برگيرندهٔ ناحيهٔ گليان، حصار پهلوانلو و همچنين استخرى است که تا دامنههاى کوه شاهجهان کشيده مىشود. اين ييلاق داراى درههاى پرآب و درختان انبوه و تماشايى، چشمهسارها، آبشار بزرگ و ديدنى است. همچنين غارها و آثار باقىماندهٔ حصار موسىخان و سنگرهاى خداوردى سردار و مقبره باباتوکل، رياضىدان بزرگ و اميرشمسالدين محمد در آن جاى گرفتهاند. همچنين اين منطقه از مناطق پرورش ماهى است. راه دسترسى به اين ييلاق، ماشينرو و مناسب است. علاوه بر تفرجگاههاى يادشده، استان خراسان تفرجگاههاى ديگرى نيز دارد که در حال حاضر مورد استفادهٔ مردم و مسافران براى گذراندن اوقات فراغت است و در روزهاى تعطيلى، مورد توجه قرار مىگيرند. اهمّ اين تفرجگاهها عبارتاند از: پارک ملت در حاشيهٔ شمالى بلوار وکيلآباد مشهد، بند گلستان در فاصلهٔ ۴ کيلومترى طرقبه - مشهد، شانديز در ۳۸ کيلومترى جنوب غربى مشهد، جاغرق در ۲۱ کيلومترى جنوب غربى مشهد، زُشک در فاصلهٔ ۵۰ کيلومترى غرب مشهد، نغندر در فاصلهٔ ۱۱ کيلومترى طرقبه، چشمهٔ گيلاس در فاصلهٔ ۵۰ کيلومترى شمال غربى مشهد و ۲۱ کيلومترى شمال غربى آرامگاه فردوسى (توس)، طُرق در اباصلت، سد کارده در جادهٔ کلات، کيلومتر ۴۰ و ميامى (امامزاده يحيي) در جادهٔ سرخس و در ۵۰ کيلومترى مشهد.
ييلاقات اسفندقه، جيرفت
ناحيهٔ خوش آب و هواى اسفندقه در ۷۲ کيلومترى جيرفت و بافت قرار گرفته است. اسفندقه به معنى جايگاه رويش اسفند است و لذا بوتههاى اسفند آن نيز معروف است. اسفندقه يک بناى با ارزش تاريخى به نام مقبرهٔ ميرحيدر يا گورخانه دارد که از دورهٔ صفوى به يادگار مانده است. آب معدنى آن به آب بادگشيگى معروف است و براى مداواى امراض پوستى و مفصلى مورد استفاده قرار مىگيرد.
ييلاقات جوپار، جوپار، كرمان
شهر ييلاقى جوپار با مناظرى زيبا در جنوب کرمان (۳۰ کيلومتري) قرار دارد که با جادهاى آسفالته به کرمان و ماهان مرتبط مىشود. اين ناحيه پارکى زيبا و باغهايى جالب و ديدنى دارد. مقبرهٔ مطهر امامزاده حسين (ع) که گفته مىشود فرزند موسى بن جعفر (ع) است، در آنجا قرار دارد و زائرين زيادى به آن مراجعه مىکنند. اين امامزاده داراى قبله و بارگاهى درخور توجه است. جوپار ييلاق باصفايى است و شهرکى نسبتاً آباد به شمار مىرود. انگور جوپار بسيار مرغوب و معروف است .
ييلاقات درِ بهشت (درِ هزار)، جيرفت
اين ييلاق در مرکز بخش ساردوئيه از بخشهاى شهرستان جيرفت و در مسير جادهٔ راين به جيرفت و بافت قرار دارد. فاصلهٔ مرکز بخش ساردوئيه تا کرمان ۱۶۰ کيلومتر است. در بهشت که به آن دورهٔ بهشت نيز مىگويند، در تابستان مرکز ييلاق عشاير کوچروى رودبار است. از طرفى چون زيارتگاهى هم دارد، مکانى زيارتى نيز به حساب مىآيد. ساردوئيه پوشيده از درخت و جنگل است و چشمههاى آب آن در هر گوشه مىجوشد. خانهٔ روستائيان آن از سنگ و چوب ساخته شده و جلوهاى ويژه به اين ييلاق بخشيده است.
ييلاقات دلفارد، جيرفت
يکى ديگر از ييلاقات استان کرمان است که از توابع جيرفت به شمار مىآيد و در ۳۰ کيلومترى مسير جيرفت - ساردوئيه قرار گرفته و جادهٔ آن آسفالته است. دلفارد از مراکز مهم پرورش زنبور عسل و تهيهٔ عسل است.
ييلاقات دهبكرى، بم
دهبکرى معروفترين ييلاق مهم استان و شايد جنوب شرقى ايران است که در دامنهٔ کوه شير و جبال بارز واقع شده است. اين منطقه از توابع شهرستان بم است و تنها ناحيهٔ با آب و هواى معتدل اين منطقه است، که در مسير ارتباطى بم و کرمان به جيرفت و بندرعباس قرار دارد. جمعيت دهبکرى در زمستان کم مىشود و در تابستان به دليل مهاجرت به آن، به بيش از ده هزار نفر مىرسد. کوههاى آن پوشيده از درختان جنگلى پسته، بادام و بادام وحشى است. به طور کلى تفريحگاه تابستانى اهالى جيرفت، کهنوج، بم، کرمان و استانهاى سيستان و بلوچستان و هرمزگان است. ده بکرى از نواحى شگفتانگيز استان به شمار مىرود و انگار بهشتى است در ميان دو منطقهٔ بسيار گرم بم و جيرفت. منطقهٔ بسيار گرم يک سوى آن، شهر بم با حرارت بالاى ۴۰ درجه و طرف ديگر آن جيرفت است با دما و رطوبتى طاقتفرسا. دهبکرى در درهاى سرسبز و خنک واقع شده و پوشيده است از درختهاى گردو، بادام، صنوبر و انواع ديگر درخت. در دهبکرى خانههاى ويلايى نسبتاً مدرنى ساخته شده و در فصل تابستان جمعيت زيادى را جذب مىکند .
ييلاقات راين، راين، كرمان
راين يکى از ييلاقات شهرستان کرمان است. فاصلهٔ آن تا کرمان ۱۱۰ کيلومتر و تا بم ۱۲۰ کيلومتر است و از نقاط خوش آب و هواى استان به شمار مىرود. راين در دامنهٔ قلهٔ کوه هزار قرار دارد که بلندترين قلهٔ استان و سومين قلهٔ ايران با ارتفاع ۴۴۵۰ متر است. اين کوه در اکثر ماههاى سال پوشيده از برف است و آبشارى زيبا دارد. در راين درختان چنار کهنسال و ستبرى وجود دارد که بسيار ديدنى هستند. درهٔ باصفاى راين از درختهاى سرسبز سرو پوشيده شده است.
ييلاقات كوهبنان، زرند
مرکز بخش کوهبنان از بخشهاى شهرستان زرند، هوايى خوش و طبيعتى زيبا دارد. اين منطقه روزگارى رونق بسيار داشت و شهرى پرجمعيت با دروازهها، حمامها و کاروانسراهاى بزرگ بود. مارکوپولو از آن ديدن کرده و از آينههاى بزرگى نام برده است که در آنجا ساخته مىشد. توتياى کرمان که در گذشته شهرت جهانى داشت و بازارهاى جهان را تسخير کرده بود، در کوه بنان توليد مىشد. کوه بنان به وسيله راهآهن با تهران و کرمان و توسط راه آسفالته با زرند و کرمان ارتباط دارد و فاصلهٔ آن تا زرند ۸۰ و تا مرکز استان ۱۶۰ کيلومتر است.
ييلاقات كوهپايه، كرمان
کوهپايه در ۳۰ کيلومترى انتهاى شرق کرمان قرار گرفته و شامل آبادىهايى است که مرکز آنها کوهپايه نام دارد. کوهپايه ۴۰۰ قريه دارد و قسمت اعظم آن ييلاقى است. در دامنههاى کوهستانى منطقهٔ مذکور تعداد زيادى چشمهٔ آب شيرين و زلال وجود دارد که باغهاى آبادىها را آبيارى مىکنند. کوهپايه نيز منطقهاى خوش آب و هوا است که در روزهاى تعطيل و فصل تابستان ميهمانان زيادى دارد. بر فراز ده، بالاى کوهپايه، آبشارى بس زيبا با چشماندازى دلفريب وجود دارد و اخيراً از سوى ادارهٔ کل آموزش و پرورش استان کرمان اردوگاه بزرگى در کنار آبشار احداث شده است.
ييلاقات ماهان، ماهان، كرمان
شهر ماهان در ۳۵ کيلومترى جنوب شرقى شهر کرمان در مسير راه کرمان به بم واقع شده است. اين شهر زيبا که در دامنهٔ ارتفاعات قرار گرفته از چشمهها و آبهاى نسبتاً فراوان برخوردار است. در ۶ کيلومترى جنوب ماهان باغى زيبا و بزرگ با ساختمانى جالب وجود دارد. اين ساختمان زيبا و ويلايى در دورهٔ قاجاريه (۱۲۵ سال قبل) بنا گرديد. از جلوى ساختمان باغ شازده به طرف در ورودى شيب تندى است که با استفاده از اين شيب در ميان خيابان اصلى باغ حوضچههاى متعددى ساختهاند. در هر حوض فوارهاى است و آب از هر حوضچه به صورت آبشار به حوض پايين سرازير مىشود. اطراف اين محوطه را انواع درختهاى بلند از جمله سرو و سپيدار پوشانده است. در سال ۱۳۷۰ به مناسبت بزرگداشت خواجوى کرمانى اين باغ کاملاً مرمت شد و ساختمان اصلى آن فعلاً به عنوان مجتمع پذيرايى مورد استفاده قرار مىگيرد. ضمناً از سوى سازمان مذکور يک باب مهمانسراى جهانگردى بسيار زيبا و سنتى نيز در مرکز شهر ماهان احداث شده است.
ييلاقات مسكون، جيرفت
منطقهٔ ييلاقى ديگر استان کرمان که در مسير ارتباطى بم به جيرفت قرار دارد، ييلاقات مسکونى است که تا جيرفت ۳۰ کيلومتر فاصله دارد. اين منطقه، آبادىهاى زياد، مناظرى زيبا و هوايى دلفريب دارد و تابستانها به مرکز تفرجگاهى بزرگ تبديل مىشود.
تفرجگاه تنگه چمشك، پلدختر
يكي ديگر از تفرجگاههاي زيباي استان است كه انبوهي از آثار تاريخي را نيز در خود جاي داده است. اين تفرجگاه جنگلي در جنوب شهر پل دختر واقع شده و راه دسترسي آن بسيار خوب است. دژ كهن چمشك كه از آثار اوايل دوره صفوي است، در اين محل قرار دارد. علاوه بر تفرجگاههاي ياد شده، در پيرامون الشتر، بروجرد و اليگودرز نيز محيطهاي بسيار مناسب و مطلوبي جهت گذران اوقات فراغت و تفرج فراهم شده كه زيباييهاي آنها نيز مردم و مسافران را با سرسبزي و زيبايي لرستان آشناتر ميسازد.
تفرجگاه گوشه، خرمآباد
در جنوب خرمآباد درهاي مصفا و پوشيده از باغهاي انار و انجير وجود دارد كه به گوشه يا شهنشاه معروف است. بقعه شجاعالدين خورشيد نخستين اتابك لر كوچك نيز در اين محل قرار دارد و به همين دليل نيز به شهنشاه معروف شده است. اين تفرجگاه در حدود 20 كيلومتري خرمآباد قرار دارد. پيچ و خمهاي رودخانه و دامنههاي سفيد كوه و مسير اين تفرجگاه هر تازه واردي را مفتون خويش ميسازد.
تفرجگاه مخمل كوه (تنگه شبيخون)، خرمآباد
اين تفرجگاه زيبا در شمال شهرستان خرمآباد واقع شده و دسترسي درجه يك و آسفالته دارد. موقعيت مكاني آن در درة زيباي مخمل كوه مشهور به تنگه شبيخون قرار گرفته كه به علت پوشش و فراواني گل و سنگ به اين نام مشهور شده است.
تفرجگاه نوژيان، خرمآباد
اين تفرجگاه در جنوب شرقي خرمآباد به فاصله تقريباً 40 كيلومتري بر بالاي كوه تاف قرار دارد و از انواع گياهان دارويي و جنگلي پوشيده شده است. در اين محل آبشار زيبايي نيز جاري است كه به زيبايي طبيعي منطقه غناي بيشتري بخشيده است. راه دسترسي به تفرجگاه مناسب است و قسمتي از آن نيز آسفالت ميباشد .
پارك ملى بمو، شيراز
پارک ملى بمو با وسعت ۰۷۵‚۴۸ هکتار در شمال شهر شيراز و در منتهىاليه شرق اقليم مديترانهاى گرم و خشک قرار گرفته است. جانوران پارک شامل کل، بز، قوچ، ميش، آهو، پلنگ، روباه، کفتار، گربه وحشى، کبک و تيهو و ... هستند و از نظر پوشش گياهى نيز تاکنون ۲۸۰ گونه گياهى در آن شناسايى و نمونهبردارى شده است. ارزش گردشگاهى و پژوهشى آن قابل توجه است.
پارك ملى تندوره، مشهد
اين پارک وسعتى برابر ۰۰۰‚۵۷ هکتار دارد که ۰۰۰‚۲۰ هکتار که در حال حاضر کاملاً به منطقهٔ حفاظتشده، تبديل شده است. اين پارک که بين قوچان و درگز و در نزديکى مرز ايران - ترکمنستان قرار دارد، از نظر ثروتهاى طبيعى، تنوع رُستنىها و نمونههاى جانورى، از قبيل قوچ، ميش و اوريال، بسيار غنى و مورد توجه مردم است. پارك ملى خجير و سرخه حصار، تهران
پارک ملى خجير و سرخه حصار در ارتفاع ۱۵۴۷ مترى از سطح دريا قرار دارد. ميانگين حداکثر ارتفاع آن ۲۶۰۰ متر و حداقل آن ۱۴۵۰ متر است، اما بيشتر نقاط اين ناحيه در ارتفاع کمتر از ۲۰۰۰ مترى قرار دارند. تمام اين ناحيه به جز بخش شمال شرقى آن، جزو مناطق حفاظت شده هستند. مساحت پارک ملى سرخه حصار ۹۳۸۰ هکتار است که تحت کنترل و حفاظت سازمان محيط زيست قرار دارد. آب و هواى اين منطقه نيمه خشک است و اختلاف درجهٔ حرارت روز و شب در آن بالا است. متوسط باران سالانهٔ منطقه ۳۰۵ ميلىمتر است، متوسط حداکثر درجهٔ حرارت سالانهٔ آن ۱۸/۹ درجه سانتىگراد و متوسط حداقل آن ۹/۱ درجه سانتىگراد است. مهمترين شبکهٔ آبهاى سطحى که در اين ناحيه جريان دارد، رودخانه جاجرود است که پس از سد لتيان، در حاشيه منطقه جريان پيدا مىکند و در شهرک پارچين از منطقه خارج مىشود. رودخانهها در همهٔ طول مسير خود از بيشهزارهاى انبوه و باغهاى پردرخت مىگذرند که زيستگاه انواع پرندگان مهاجر در زمستان است. راههاى ارتباطى اين ناحيه عبارتاند از : جاده خجير که از دو راهى زرشکى منشعب مىشود و تا خجير ۱۴ کيلومتر است. راه ديگر، جادهٔ قصر فيروزه است. علاوه بر اين راهها، راههاى ديگرى نيز در منطقه وجود دارد که بيشتر آنها جيپرو هستند. پارک ملى سرخهحصار و خجير از زيباترين گنجينههاى طبيعى سرزمين ايران است که در کنار شهر پر ازدحام تهران قرار دارد و سراسر آن جزء آثار ارزشمند طبيعى محسوب مىشود.
پارك ملى كوير، دهستان قمرود، قم
بخشى از محدودهٔ استان قم به ويژه دهستان قمرود در محدوده پارک ملى کوير قرار دارد. اين پارک نشان دهندهٔ نمونههاى تقريباً بکر و دست نخوردهاى از طبيعت است که به دليل داشتن ذخاير با ارزش گياهى، جانورى و ساير ويژگىهاى استثنايى و متنوع، از مجموعههاى ميراث فرهنگى و ملى کشور محسوب مىشود. پارک ملى کوير نمونهاى از اکوسيستمهاى خشک و بيابانى است که مقدار باران ناچيز آن، اجازهٔ فعاليتهاى کشاورزى را نمىدهد، ولى امکان رشد و گسترش پارهاى از گياهان را دارد و به همين دليل، زيست برخى از جانوران در آن مقدور است. از همين رو، اين پارک مجموعهٔ گياهى و جانورى ويژهاى دارد که به طور شگفتآورى با منابع ناچيز و محدوديتهاى زيستى محيط خود سازگار شده و بر اثر حفاظتى که از آن صورت گرفته تا حدودى نيز پربارتر شده است. در مناطق خشک و بيابانى، گياهان و جانوران با ويژگىهاى فيزيکى خود محدوديتها و فشارها را تحمل مىکنند. پارک ملى کوير از نظر مطالعهٔ اکوسيستمهاى کويرى و شناخت مکانيسمهاى سازگارى گونههاى جانورى و گياهى حائز اهميت فراوان است. اين پارک گونههاى گياهى متنوع دارد و پوشش گياهى آن در دشتهاى هموار و کوهستانها، زيستگاههايى بسيار مناسب براى زيست وحوش مختلف فراهم کرده است. اراضى مسطح اين پارک با پوشش گياهى کويرى و نيمه کويرى، زيستگاه پستاندارانى مانند جبير، آهو و گونههاى با ارزش حمايت شده و کميابى مانند يوزپلنگ و گورخر است. بخشهاى کوهستانى آن نيز با پوشش گياهان استپى داراى تعداد قابل توجهى وحوش کوهزى مانند کل، بز، قوچ و ميش است. اين پارک از نظر تنوع پرندگان نيز اهميت ويژه دارد و پرندگانى مانند کبک و تيهو که از پرندگان بومى به شمار مىآيند، در آن زندگى مىکنند. علاوه بر اين، هر ساله انبوهى از پرندگان مهاجر مانند فلامينگو، آنقوت، سرسبز و خوتکا به آببندها و شورابهاى اطراف آن روى مىآورند. پارک ملى کوير مجموعهٔ با ارزشى از ذخاير گياهى و جانورى متنوع و نيز آثار فرهنگى و تاريخى متعددى را در خود جاى داده است. ويژگىهاى متنوع پارک ملى کوير، عرصهٔ عمل وسيعى را در ارائه خدمات چند جانبهٔ علمى - تحقيقاتى و آموزشى و فرهنگى فراهم کرده که آن را در ميان پارکهاى ملى ايران کمنظير مىنماياند. اين پارک واجد ارزشهاى زيست محيطى و جهانگردى کويرى مىباشد.
پارك ملى كوير، ورامين
پارکهاى ملى، نشاندهندهٔ نمونههاى تقريباً بکر و دستنخوردهاى از طبيعتاند که به دليل داشتن ذخاير با ارزش گياهى و جانورى و ساير ويژگىهاى استثنايى و متنوع، از مجموعههاى ميراث فرهنگى و ملى هر کشور محسوب مىشوند. پارک ملى کوير نمونهاى از اکوسيستمهاى خشک و بيابانى است که مقدار باران ناچيز آن، اجازهٔ فعاليتهاى کشاورزى را نمىدهد، ولى امکان رشد و گسترش پارهاى از گياهان را دارد و به همين دليل زيست برخى از جانوران در آن مقدور است. از همين رو، اين پارک داراى مجموعهٔ گياهى و جانورى ويژهاى است که به طور شگفتآورى با منابع ناچيز و محدوديتهاى زيستى محيط خود سازگار است، و بر اثر حفاظتى که از آن صورت گرفته تا حدودى نيز توسعه يافتهاند. در مناطق خشک و بيابانى، گياهان و جانوران با ويژگىهاى فيزيکى خود تحمل محدوديتها و فشارها را دارند. به همين دليل، پارک ملى کوير از نظر مطالعهٔ اکوسيستم کويرى و مکانيسمهاى سازگارى گونههاى جانورى و گياهى حائز اهميت فراوان است. اين پارک داراى گونههاى گياهى متنوع است و پوشش گياهى آن در دشتهاى هموار و کوهستانها، زيستگاههايى بسيار مناسب براى زيست وحوش مختلف فراهم کرده است. اراضى مسطح اين پارک با پوشش گياهى کويرى و نيمه کويرى، زيستگاه پستاندارانى مانند جبير، آهو و گونههاى باارزش حمايت شده و کميابى مانند يوزپلنگ و گورخر است. بخشهاى کوهستانى آن نيز با پوشش گياهان استپى داراى تعداد قابل توجهى وحوش کوهزى مانند کل و بز و قوچ و ميش است. اين پارک از نظر تنوع پرندگان نيز داراى اهميت ويژه است و پرندگانى مانند کبک و تيهو که از پرندگان بومى به شمار مىآيند در آن ديده مىشوند. علاوه بر اين، هر ساله انبوهى پرندهٔ مهاجر مانند فلامينگو، آنقوت، سرسبز و خوتکا به آببندها و شورابهاى اطراف آن روى مىآورند. پارک ملى کوير مجموعهٔ باارزشى از ذخاير گياهى و جانورى متنوع و نيز آثار فرهنگى و تاريخى، مانند کاروانسراى شاهعباسى (قصر بهرام) و باقىماندهٔ آثار حرمخانه و عينالرشيد است. ويژگىهاى متنوع پارک ملى کوير از جنبههاى مختلف، مجموعاً عرصهٔ عمل وسيعى در ارائه خدمات چند جانبهٔ علمى - تحقيقاتى و آموزشى و فرهنگى به آن داده است که آن را در ميان پارکهاى ملى ايران کم نظير کرده است. پارک ملى و منطقهٔ حفاظتشدهٔ کوير در ۵۰ درجه و ۲۵ دقيقه تا ۵۳ درجه و ۴ دقيقهٔ طول شرقى و ۳۴ درجه و ۱۷ دقيقه تا ۳۵ درجه و ۱۲ دقيقهٔ عرض شمالى واقع شده است و در غرب کوير مرکزى ايران و شرق درياچه نمک قرار دارد. اين پارک از لحاظ تقسيمات کشورى، محدود به نواحى زير است: ۱. دهستان بهنام عرب از بخش حومهٔ ورامين (استان تهران) ۲. دهستان ابوزيد از بخش حومهٔ شهرستان کاشان (استان اصفهان) ۳. دهستان قمرود (استان قم) ۴. دهستانهاى اردکان، ريکان و قشلاق بزرگ از بخش حومهٔ شهرستان گرمسار (استان سمنان)
پناهگاه حيات وحش دشت ناز، سارى
اين پناهگاه که در حدود ۵۵ هکتار وسعت دارد و در شمال شرقى سارى با فضايى از جنگلهاى جلگهاى قرار گرفته، از سال ۱۳۴۶ به صورت محل تکثير گوزن زرد ايرانى درآمده است. در اين پناهگاه ضمن حفاظت و نگهدارى گوزن زرد ايرانى که تعليف آنها دستى صورت مىگيرد همه ساله تعدادى از گوزنهاى توليد شده را به زيستگاههاى اصلى، يعنى حواشى رودخانهٔ دز و کارون منتقل مىکنند. تعدادى از گوزنهاى اين پناهگاه به جزيرهٔ اشک در درياچهٔ اروميه نيز انتقال داده شدهاند. پيرامون اين پناهگاه حصارکشى شده است و گوزنها را از پشت ديوارهاى سيمى مىتوان مشاهده کرد .
پناهگاه حيات وحش سمسكنده، سارى
اين منطقه به وسعت ۱۰۰۰ هکتار از گونههاى جنگلى - جلگهاى تشکيل شده است. در حال حاضر قسمتى از آن به نگهدارى تعدادى گوزن زرد ايرانى اختصاص دارد. پارک جنگلى شهيد زارع نيز در جوار اين پناهگاه حياتوحش واقع شده است.
پناهگاه حيات وحش ميانكاله، بهشهر
اين پناهگاه مشتمل بر خليج گرگان، جزيرهٔ آشوراده و شبه جزيرهٔ ميانکاله است که حدود هفت هزار هکتار وسعت دارد و به عنوان يکى از ذخاير زيست محيطى کرهٔ زمين از سوى يونسکو به ثبت رسيده است. پناهگاه ميانکاله، تنها بازمانده از مناطق نيمه مشجر سواحل درياى خزر است و بهشت آبزيان و پرندگان مهاجرى است که همه ساله در فصل زمستان از کشورهاى سردسير شمالى به سوى آن پرواز مىکنند و به زمستانگذرانى مىپردازند. از انواع اين پرندگان مىتوان اردک ماهىهاى وحشى، غاز، قو، فلامينگو (مرغ آتشين) و پليکان (مرغ سقا) را نام برد. پرندگان بومى مثل قرقاول، دراج و زنگوله بال هم در پيرامون آن زندگى مىکنند. از اين پناهگاه حياتوحش، مىتوان ضمن استفادههاى علمى - آموزشى، بهرهبردارىهاى سياحتى وسيعى به عمل آورد که در حال حاضر نيز به طور محدود صورت مىگيرد.
پناهگاه حيات وحش ميانكاله، گرگان
اين پناهگاه مشتمل بر خليج گرگان، جزيرهٔ آشوراده و شبهجزيرهٔ ميانکاله است که حدود هفت هزار هکتار وسعت دارد و به عنوان يکى از ذخاير زيست محيطى کرهٔ زمين از سوى يونسکو به ثبت رسيده است. پناهگاه ميانکاله، تنها بازمانده از مناطق نيمه مشجر سواحل درياى خزر است و بهشت آبزيان و پرندگان مهاجرى است که همه ساله در فصل زمستان از کشورهاى سردسير شمالى به سوى آن پرواز مىکنند و به زمستان گذرانى مىپردازند. از انواع اين پرندگان مىتوان اردک ماهىهاى وحشى، غاز، قو، فلامينگو (مرغ آتشين) و پليکان (مرغ سقا) را نام برد. پرندگان بومى مثل قرقاول، دراج و زنگوله بال هم در پيرامون آن زندگى مىکنند. از اين پناهگاه حياتوحش، مىتوان ضمن استفادههاى علمى - آموزشى، بهرهبردارىهاى سياحتى وسيعى به عمل آورد که در حال حاضر نيز به طور محدود صورت مىگيرد .
پناهگاه حيات وحش جزيرهٔ شتور، جزيره لاوان، بندرلنگه
اين جزيره در فاصلهٔ ۱/۵ کيلومترى جنوب شرقى جزيرهٔ لاوان واقع شده است و مساحت آن ۱/۴ کيلومترمربع و ارتفاع آن از سطح دريا حدود ۱۰ متر است. تنها ارتفاعاتى که در اين جزيره به وجود آمدهاند، دو رشته از تپههاى شنى در شمال و جنوب جزيره است. پوشش گياهى اين تپهها، به ويژه در مناطق پست جزيره، از گياهان «شورپسند» و مقاوم در مقابل کمآبى است که به طور پراکنده رشد کردهاند. حداکثر ارتفاع اين گياهان يک متر است. جزيرهٔ شتور جزيرهاى است غيرمسکونى که هيچگونه فعاليتى در آن ديده نمىشود. پرندگان موجود آن شامل چهار گونه پرستوى دريايى است که در جزيره توليدمثل مىکنند. در اين جزيره تعداد زيادى مار سمى سياهرنگ و کوچک که معمولاً زيرشن مخفى مىشوند، مشاهده شده است و به همين جهت به جزيرهٔ ماران نيز معروف است. همچنين لاکپشتهاى دريايى در سواحل آن تخمگذارى مىکنند. صيادان و بوميان جزاير اطراف، در هنگام طوفانى بودن دريا و همچنين براى جمعآورى لاکپشتها و تخم پرندگان دريايى به اين جزيره مسافرت مىکنند. شتور با اين که مساحت بسيار کمى دارد، از مهمترين و باارزشترين زيستگاههاى پرندگان و لاکپشتهاى دريايى در خليج فارس و درياى عمان است. تحقيقات و پژوهشهاى علمى درخصوص حيات وحش جزيره، جانوران مختلفى از جمله پرستوى دريايى پشت دودى، پرستوى دريايى تيره، پرستوى دريايى کاکلى کوچک، بالان گلوسياه، اگرت ساحلى، چکاوک کاکلى، عقاب ماهيگير، سليم شنى، حواصيل ساحلى، حواصل ارغوانى، لاکپشتهاى دريايى، لاکپشت سرخ و سبز و عقابى و چرمى را مورد بررسى و شناسايى قرار داده است. بازديد از اين جزيره همراه با راهنمايان آشناى محيط زيست و مجوزهاى لازم امکانپذير است.
پناهگاه حياتوحش كيامكى، مرند
پناهگاه حياتوحش کيامکى با وسعت ۸۴ هزار هکتار و به ارتفاع ۷۰۰ متر از سطح دريا، از کنارههاى رود ارس تا ارتفاع ۳۳۴۷ مترى در کوهستان کيامکى شهرستان مرند گسترده شده است.
جاذبههاى كويرى و حيات وحش، استان قم
استان قم از جمله مناطق ايران است که در کنارهٔ غربى کوير نمک قرار دارد و قسمتى از پارک ملى کوير در محدوده اين استان واقع شده است. اين موقعيت طبيعى و جغرافيايى زمينههاى مساعدى را جهت بهرهبردارى جهانگردى از دشت کوير فراهم آورده است. کويرها با وجود شرايط نامناسب زيستى، ويژگىهاى بىمانندى دارند. هر يک از اين ويژگىها در صورت برنامهريزى و بهينهسازى ارزشهاى نهفتهٔ آن، مىتوانند به عنصر جذاب جهانگردى تبديل شوند. آب و هواى کوير دست کم در نيمى از سال دلپذير است. آسمان در شب کوير به راستى براى شهرنشينان و طالبان چشماندازهاى نو، ديدنى و شگفت است. سکوت محض و آرامش کامل، چشماندازهاى بديع، سرابهاى اغواکننده، زمينهاى سياه و سفيد، خاکهاى برآمده، موزائيکهاى تشکيل شده از نمک، لايههاى نمکى برخاسته از زمين و ساير مناظر طبيعى و زيبا را تنها در کويرها مىتوان مشاهده کرد. علاوه بر اين زيبايىها، آثار تاريخى و باستانى مشتمل بر کاروانسراها، کاخها، آبانبارها، قناتها، مراکز زيارتى و مذهبى نيز در کوير وجود دارد که نشانگر ديرينگى استقرار انسان در کنارههاى کوير است. ميان قوسهاى جنوبى البرز در شرق تهران و بلندىهاى آتشفشانى خرقان و ساوه و تفرش در جنوب غربى پايتخت، منطقهٔ بزرگ و مثلث مانند وجود دارد که قاعدهٔ آن از شرق کوههاى طبس تا کوههاى سبزوار کشيده شده است. دو ضلع ديگر آن از يک سو به کوههاى تفرش، کاشان، انارک، جندق و از سويى ديگر به ارتفاعات جنوبى البرز، سمنان و کوههاى تهرود تا سبزوار امتداد يافته است. اين منطقه را دشت کوير مىنامند. يک ضلع اين مثلث در جهت شمال غربى به جنوب شرقى و ضلع ديگر آن در جهت جنوب غربى به شمال شرقى است. سمت شمال غربى به جنوب شرقى مربوط به چينهاى البرز شرقى تا کوههاى خراسان است. حوزههاى داخل اين مثلث را ارتفاعاتى از هم جدا مىکند. در مرکز اين مثلث ارتفاعات خور و جندق و در مغرب آن ارتفاعات دوازده امام، سياه کوه، سفيدآب و کوشک واقع شده و بين آنها نيز چالهها و حوزههايى به وجود آمدهاند. حوزهٔ مسيله در غرب و حوزهٔ دشت کوير در شرق است. بخشى از محدودهٔ شمال و شرق استان قم در حوزهٔ کوير مسيله قرار گرفته است.
حوزهٔ مسيله، قم
حوزهٔ مسيله مانند يک چهار ضلعى در جهت شمال غربى به جنوب شرقى قرار گرفته است که گودترين آن در ناحيه جنوب شرقى، درياى نمک يا درياى مسيله نام دارد. در شمال غربى حوزه، بلندىهاى آتشفشانى ساوه و زرند و در جنوب غربى آن بلندىهاى ساوه، قم و کاشان قرار دارند. در شمال شرقى آن نيز بلندىهاى ساوه، قم و کاشان قرار دارند. در شمال شرقى آن نيز بلندىهاى رود شور و دوازده امام و سياه کوه واقع شده و جنوب شرقى آن بريدهتر است و شامل بلندىهاى مرنجاب و سفيدآب، طلحه و ملکآباد است. بلندىهاى پيرامون حوزه، به هم متصل نيستند و بين آنها، شکافها و دشتها قرار دارد که اين حوزه را به نواحى اطراف مربوط مىکند. تنها بلندىهاى آتشفشانى گوشهٔ شمال غربى، اين بخش از منطقه کويرى را مسدود کرده است. حوزهٔ مسيله در سمت غرب از طريق درهٔ قرهچاى، به خارج راه دارد؛ در اين قسمت، ارتفاعاتى در جهت شمال غربى به جنوب شرقى به موازات هم کشيده شده که مرکز آنها در تودههاى آتشفشانى يا در تاقديسهاى دوران سوم زمينشناسى است. مانند: بلندىهاى کوه گؤى داغ، باقرآباد، هندس و مانند اينها. در اين بخش از کوير ايران - که در محدودهٔ استان قم و در نزديکى استان تهران قرار گرفته است - جاذبههاى بالقوه براى برنامهريزى تورهاى سياحت کويرى فراهم آمده است. مهمترين اين جاذبهها که در پيوند با زيبايىهاى طبيعى کوير، مىتوانند در خدمت تشکيل و توسعهٔ تورهاى کويرى قرار گيرند عبارتند از: - راه ارتباطى تهران به قم: راه شوسهٔ تهران - قم در سال ۱۸۸۳ ميلادى توسط اتابک ساخته شد و انگيزهٔ پىريزى آن پيدايش درياچهٔ حوض سلطان بود. در مسير اين راه ارتباطى، پلهاى تاريخى و کاروانسراهايى قرار داشت که به مرور زمان يا تخريب شد، يا به کلى از ميان رفتند. از جمله آثار تاريخى اين محور مىتوان به کاروانسراهاى حوض و دير، قلعه اربابى حوض و پل دلاک اشاره کرد. - راههاى قديمى و تاريخي: راهها و پلهاى قديمى اين منطقه، عموماً از سه دورهٔ تاريخى برجاى ماندهاند. هرچند که بيشتر اين راهها در دورههاى بعدى بر روى همان مسيرهاى قبلى بازسازى و مرمت شدهاند، اما هنوز شواهد و نشانههاى بارز اين راهها برجاى مانده است. قديمىترين نشانههاى برجاى مانده از راههاى گذشته، راهها و پلهاى متعلق به دورهٔ ساسانى است که اصفهان را به رى وصل مىکردند. بقاياى راه ساسانى برجاى مانده اين ناحيه، راهى است که از جنوب حوض سلطان - بين پل دلاک و محمدآباد کاج - مىگذشته است. اين راه با پلى که روى رودخانهٔ مسيله در دورهٔ ساسانى ساخته شده بود، از راههاى مهم ارتباطى ميان رى و اصفهان محسوب مىشد. بقاياى پل مزبور که به پل شکسته نيز معروف است، در نزديکى روستاى کاج باقى است. ادامهٔ اين راه در شمال، از سنگ ساخته شده و به نام سد معروف است و از زمينهاى اطراف، دو تا سه متر بلندتر است و ظاهراً سنگفرش بوده است. - پل دلاک: روى رودخانه قرهچاى بنا شده، ۱۶ دهانه دارد و بقاياى آن در اين محل پابرجاست. بناى اين پل را به دورهٔ صفوى نسبت مىدهند که گويا عمدتاً براى برقرارى ارتباط ميان قم و مشهد ساخته شده بود و از اهميت استراتژيک برخوردار بود. يک راه قديمى ديگر که در شمال سياهکوه هنوز نشانههاى آن پابرجا است، سنگ فرشى گسترده است به عرض ۶ تا ۱۰ متر که در زمان خود، از خطوط ارتباطى مهم ميان اصفهان و سواحل درياى مازندران بوده است. ساخت آن را به دورهٔ صفوى يا اوايل قاجار نسبت مىدهند.
حيات وحش جزاير درياچهٔ اروميه، استان آذربايجان شرقى
بدون شک پرندگان، بارزترين و باارزشترين نشانههاى حيات درياچه اروميه به شمار مىآيند. اين موجودات زيبا و پرتحرک هيچگاه به صورت گروههاى بسيار بزرگ در جايى گرد نمىآيند مگر اينکه کليه احتياجات زيستى آنان فراهم شده باشد. پرواز جمعى فلامينگوها، پليکانها، تنجهها و کاکايىها يکى از بديعترين ديدنىهاى طبيعت ايران است. اين تجمع جانورى در درياچهٔ اروميه نشانهٔ بارزى است از وفور غذاى طبيعى و شرايط مناسب زيستى در منطقه و درياچه. اغراق نخواهد بود اگر بگوييم درياچه اروميه با وسعت زياد، جزاير متعدد، سواحل کم عمق و از همه مهمتر امنيت و آرامشى که به ميهمانان خوش پرواز خود ارزانى مىکند، يکى از مهمترين زيستگاههاى پرندگان مهاجر است که در سطح قارهٔ آسيا از نظر تنوع و زيبايى کم نظير است. در فصول بهار و تابستان، درياچهٔ اروميه تبديل به بزرگترين منطقهٔ زاد و ولد برخى پرندگان مانند فلامينگو (مرغ آتشى)، پليکان سفيد (مرغ سقا) و تنجهٔ بادکوبهاى مىشود. علاوه بر اين پرندگان، پرندگان ديگرى مانند کاکايى نقرهاى، کاکايى صورتى، آنقوت، کفچهٔ نوک تيز در دستههاى چند هزار تايى در جزاير مختلف توليدمثل مىکنند که از ميان آنها کاکايى نقرهاى، نقش بسيار مهمى در کنترل جمعيت فلامينگوها و پليکانها دارد؛ به اين صورت که از منابع تغذيهٔ کاکايى نقرهاى، تخم و جوجهٔ فلامينگو و پليکان است. چهرهٔ درياچهٔ اروميه در فصلهاى پاييز و زمستان به کلى دگرگون مىشود. پهنهٔ آبهاى لاجوردى که در بهار و تابستان شاهد جنب و جوش و لانهسازى و جوجهآورى هزاران هزار پرندهٔ رنگى پَر و فعال است، سکون و آرامشى دلپذير به خود مىگيرد. فلامينگوها، پليکانها، کاکايىها و حتى بسيارى از تنجهها و آنقوتها به سوى نقاط جنوبى و گرمسير پر مىکشند، ولى اين آرامش چندان دوامى ندارد و تقريباً بلافاصله پس از مهاجرت پرندگان تخمگذار. گروههاى پرندگان آبزى مهاجرى که دوران جوجهآورى خود را در سرزمينهاى سردسير شمالى سپرى کردهاند از راه مىرسند تا زمستان را در درياچهٔ اروميه به سر آورند. به اين ترتيب، درياچه در فصول مختلف به عنوان زيستگاه و محل تغذيهٔ پرندگان گوناگون مورد استفاده قرار مىگيرد. علاوه بر جزاير درياچه، در حاشيهها، به خصوص حاشيههاى جنوبى، نيزارها و تالابهاى آب شيرين که آب آنها از چشمهها، يا رودخانهها تأمين مىشود، ميزبان گروه کثيرى از پرندگان نظير غاز پا خاکسترى، غاز کله سبز و نوک پهن، اردک سر حنايى و اردک سر سفيد مىشوند. زندگى در جزاير درياچهٔ اروميه (پارک ملى) منحصر به پرندگان نيست. جزيره قويون داغى به عنوان بزرگترين جزيره غيرمسکونى، زيستگاه انواع پستانداران وحشى مثل موش صحرايى، قوچ، ميش و پلنگ است.
حيات وحش و شكارگاهها، استان كرمانشاه
استان کرمانشاه از قديمالايام، يکى از شکارگاههاى طراز اول ايران به شمار مىرفته است، به طورى که فرمانروايان ساسانى نيز در شکارگاههاى گوناگون آن به شکار مىپرداختهاند. نقشهاى کناره طاق بستان، صحنههايى از اين شکارگاهها را نشان مىدهد. مناطق صحنه، کنار گاماسياب، برتاج و الوند نمونههايى از شکارگاههاى امروزى استان کرمانشاه مىباشند. در بيشهزارها و کوهستانهاى استان کرمانشاه، انواع پرندگان وحشى، اعم از بومى و مهاجر زندگى مىکنند که مهمترين آنها عبارتند از : کبک، تيهو، قمرى، کبوترچاهى و پرندگان مهاجر از قبيل غاز و مرغابى که بيشتر در فصل زمستان در آسمان اين منطقه مشاهده مىشوند. هوبره از ديگر پرندگانى است که به علّت صيد زياد از شمار آنها کاسته شده است. بلدرچين نيز در ميان يونجهزارها به فراوانى يافت مىشود. از حيوانات وحشى منطقه، مىتوان به پلنگ، خرس، کل و بز، قوچ و ميش، خوک و گراز، گرگ و روباه اشاره کرد.
حيات وحش و مناطق حفاظت شده، استان آذربايجان غربى
استان آذربايجان غربى به دليل موقعيت طبيعى و ساختار توپوگرافيک که رودخانهها، تالابها، مردابها، درياچههاى کوچک و بزرگ و سواحل را در بر گرفته، به عنوان يکى از زيستگاههاى مهم حياتوحش و گونههاى جانورى کشور شناخته شده است. برخى از اين گونهها بومى و برخى ديگر مهاجرانى هستند که زمان مشخصى را در منطقه به سر مىبرند. عمدهترين جانوران مهاجر استان را پرندگانى تشکيل مىدهند که جهت زمستانگذرانى به زيستگاههاى استان روى مىآورند. مهمترين گونههاى جانورى شناخته شدهٔ استان عبارتاند از : قوچ، ميش، گوزن، کل، بز، گراز، خوک، خرس، گرگ، خرگوش، روباه، پلنگ، مار، موش، سنجاب و ... که در اقصى نقاط استان پراکندهاند. همچنين پرندگان مهاجر مختلفى نيز از قبيل کبک معمولى، قمرى، باقرقره، فاخته، تنجه، لاشخور (کرکس)، جغد و ... که در مناطق مختلف استان زندگى مىکنند. تنوع گونههاى جانورى و پرندگان بومى و مهاجر استان، به اندازهاى داراى اهميت بينالمللى است که زيستگاه عمدهٔ آنها (به غير از درياچهٔ اروميه و جزاير آن) به عنوان يکى از مهمترين پناهگاهها و زيستگاههاى حياتوحش از طرف يونسکو به ثبت رسيده و به عنوان پارک ملى اروميه معروف است. به اقتضاى اهميت ملى، منطقهاى و بينالمللى زيستگاههاى حياتوحش به منظور حفظ تعادل اکولوژيکى و اهميت و نقشى که حيوانات و پرندگان در زنجيرهٔ حيات طبيعى ايفا مىکنند، کانونهايى از استان به عنوان مناطق حفاظت شده شناسايى گرديدهاند تا اقدامات لازم جهت جلوگيرى از شکار بىرويه و انقراض نسل وحوش موجود در آنها به عمل آيد. اهم اين کانونها عبارتاند از : - منطقهٔ حفاظت شدهٔ پارک ملى اروميه که کل درياچهٔ اروميه و سواحل و جزاير آن را در بر مىگيرد. اين منطقه که تا سال ۱۳۵۴ به عنوان شکارگاه مورد استفاده قرار مىگرفت، بعد از سال مذکور به عنوان يکى از مهمترين زيستگاههاى حياتوحش به ثبت رسيده و مورد حفاظت قرار گرفته است. اين منطقه مأمن حيوانات و پرندگانى از قبيل قوچ، ميش، گوزن، پلنگ، مار، فلامينگو، غازهاى وحشى، قو، پليکان، مرغابى و ... است. پوشش گياهى برخى از جزاير اين منطقه، بيشهزار و نيمهجنگلى مىباشد که کل وسعت آن در حدود ۴۸۱۰ هکتار برآورد شده است. هر نوع شکار صيد در اين منطقه ممنوع است. - منطقهٔ حفاظت شدهٔ (مراکان) که در جنوب سواحل ارس و شمال شهرستان ماکو واقع شده و داراى پوشش گياهى نيزار و بيشهزار است. در اين منطقه حيوانات و پرندگانى از قبيل قوچ، ميش، پلنگ، مار، موش، سنجاب، گراز، جغد، لاشخور و ... زندگى مىکنند و جزو مناطق شکار ممنوع محسوب مىشود. - منطقهٔ حفاظت شدهٔ آغگُل که نزديک منطقهٔ مراکان، بين پلدشت و ماکو قرار گرفته است و يکى از زيستگاههاى مهم پرندگان مهاجر و گونههاى جانورى بومى محسوب مىشود. انواع حيوانات اين منطقه عبارتند از : قوچ، ميش، کل، بز و پرندگان بومى و مهاجر آن کبک معمولى و چيل است. اين منطقه داراى دو بخش جداگانه است که در يک بخش از آن شکار ممنوع و در بخش ديگر تحت شرايطى حيواناتى مثل گراز، گرگ، روباه و برخى از پرندگان شکارى و کبک معمولى شکار مىشوند. علاوه بر مناطق حفاظت شده و شکار ممنوع استان که در گذشته به عنوان شکارگاه مورد استفاده قرار مىگرفت، چند شکارگاه مجاز مشخص نيز در استان وجود دارد که شرح آنها به قرار زير است : - شکارگاه آغگُل که در غرب پلدشت، در نزديکى رودخانهٔ ارس واقع شده و حيواناتى از قبيل گراز، خوک، روباه، سنجاب و پرندگان شکارى از جمله کبک را در خود جاى داده است. - شکارگاههاى آزاد خوى و ماکو که در شهرستانهاى مذکور واقع شدهاند و قلمرو وسيعى را در بر مىگيرند. اين شکارگاهها داراى جانورانى هستند از قبيل قوچ، ميش، کل، بز، گراز، پرندگان شکارى و همچنين کبک معمولى و چيل، فاخته، قمرى، باقرقره، انواع مرغابى، غاز وحشى و ... شکار در اين شکارگاهها با نظارت سازمان محيط زيست انجام مىگيرد. - شکارگاههاى آزاد جنوب و مرکز استان که حيواناتى از قبيل خرس، روباه، انواع سنجاب، انواع قو، فلامينگو، پليکان، درنا، کبک، خرس، خرگوش و ... در آنها زندگى مىکنند. با نظارت و مجوز سازمان محيط زيست، شکار در اين شکارگاهها مجاز است.
حياتوحش و شكارگاهها، استان كردستان
تنوع اقليمى و آب و هوايى، توپوگرافى، منابع سرشار آبهاى سطحى و پوشش گياهى مناسب، زمينههاى زيست انواع وحوش و پرندگان بومى، مهاجر و همچنين انواع آبزيان را فراهم کرده و از اين لحاظ استان کردستان به عنوان يکى از مشهورترين نقاط شکارگاهى کشور محسوب مىشود. براساس گزارش سازمان محيط زيست استان، در قلمرو استان ۳۴ شکارگاه وجود دارد که گونههاى مختلفى از انواع گراز، شغال و پرندگان شامل کبک، تيهو، قمرى، بلدرچين، اردک، سرسبز، خوتکا، لکلک، دارکوب و آنقوت را در خود جاى دادهاند. انواع جانوران استان عبارتاند از: - جانوران مزارع و مراتع کم ارتفاع از قبيل: گراز (خوک وحشى)، کفتار، شغال، گرگ، روباه، راسو، سمور و گورکن. - جانوران مناطق کوهستانى و ارتفاعات بلند از قبيل: کل، بز (بز کوهى)، و پلنگ (بسيار کم و نادر). - جانوران کوهستانى مناطق جنگلى از قبيل: قوچ، ميش، بز کوهى و خرس. در اين استان پرندگان گوناگونى اعم از مهاجر و بومى بطور فراوان وجود دارد. مهمترين و فراوانترين آنها کبک، تيهو، کبک چيل و کبوتر وحشى هستند که بومى منطقه مىباشند. علاوه بر آنها غاز، لکلک، انواع مرغابى، حواصيل، خروس کولى، سبزقبا، هدهد، دارکوب، چکاوک، طوطى، زاغ، بوتيمار، کورکور، شاهين، قرقى، دال، هما، کلاغ، سهرهٔ معمولى، سار، فاخته و کرکس که در مناطق مستعد استان زيست مىکنند. تنوع زيستى استان کردستان جاذبهٔ بىنظيرى در حوزهٔ جهانگردى طبيعى (اکوتوريسم) است، که در صورت توجه و تبليغ به يکى از ابزار توسعه جهانگردى استان تبديل خواهد شد.
حياتوحش و شكارگاهها، استان همدان
استان همدان به دليل مرتفع و کوهستانى بودن از زيستگاههاى انواع حياتوحش بزرگ و کوچک محسوب مىشود که وحوشى از قبيل کل، بز، قوچ، ميش، روباه، راسو، خرس قهوهاى، کبک معمولى و انواع ديگر پرندگان را در خود جاى داده است. زيستگاههاى حياتوحش استان چه در ارتفاعات و چه در جلگه و حواشى تالاب جزو مناطق حفاظت شدهاند و شکار در آنها کلاً ممنوع است. مناطق مهم حفاظت شده استان همدان عبارتاند از : ارتفاعات اولدوز، خان گُرمز، سروه و آهنگران، بوقاطى، خرقان، اسدآباد، جيحونآباد (دشت) و نشر.
حياتوحش و شكارگاهها، استان يزد
مناطق حفاظت شدهٔ «کالمند» و «بهادران» به وسعت ۲۵۰ هزار هکتار و منطقهٔ حفاظت شدهٔ «کوه بافق و آريز» با وسعت ۱۰۰ هزار هکتار به سبب قرار داشتن در حاشيهٔ کوير از تنوع گونههاى گياهى خاص مناطق کويرى و حياتوحش برخوردار است و حائز اهميت بسيار است. منطقهٔ «کالمند» داراى ارتفاعات متعددى و مشرف به تپه ماهورهاى پراکنده و زمينهاى پوشيده از گياهان و بوتههاى مناطق کويرى است. «کالمند» در ۱۸ کيلومترى شهرستان مهريز و ۵۰ کيلومترى مرکز استان قرار دارد. بلندترين قله يا نقطهٔ اين محدوده ۲۲۰۰ متر ارتفاع دارد. راههاى دسترسى به منطقه عموماً جيپرو است، اما در بعضى از نقاط آن که براى ديدن سنگابها طى طريق مىشود بايد پيادهروى کرد. ويژگىهاى متعدد و خاص حوزهٔ کالمند و بهادران از نظر اقليمى و پوشش گياهى، امکان زيست و زاد و ولد وحوش و پرندگان گوناگون را به وجود آورده است. از بارزترين نمونههاى حمايت شدهٔ وحوش منطقه مىتوان به «آهو» (غزال ايرانى) «جبير» و «هوبره» اشاره کرد. آهوى ايرانى، جبير، کل، بز، قوچ و ميش، پلنگ، کفتار، انواع روباه، گرگ و خرگوش از مهمترين گونههاى حياتوحش منطقه به شمار مىروند. کبک، تيهو، باقرقره، زاغبور و انواع عقاب را در منطقه مىتوان مشاهده کرد. کل و بز که از پستانداران قابل شکار هستند، با جمعيتى قابل ملاحظه در حفره کالمند و بهادران در ارتفاعات زيست مىکنند و قوچ و ميش هم در تپهها ديده مىشوند. مهمترين کانون مرکز آهو، دشت بهادران و دشت چاه مورتينى، خالقى و نيز دشت معدن است و مهمترين کانون تمرکز قوچ و ميش و جبير، منطقهٔ تپهماهورهاى سرخ رنگ رودخانه لاغره است. اين منطقه انواع خزندگان مناطق کويرى را در خود جاى داده است. از جمله خزندگان معروف منطقه لاکپشت، بزمجه و مارهاى سمى مانند افعى و مار جعفرى هستند .
حياتوحش و مناطق حفاظت شده، استان اصفهان
استان اصفهان به علت استقرار در فلات مرکزى ايران با تنوع آب و هوا و توپوگرافيِ ويژه و نيز همجوارى با زايندهرود، از تنوع گياهى و جانورى مناسبى برخوردار است و در نتيجه، موقعيت خاصى براى صيد ماهى و شکار حيوانات و پرندگان دارد. صيد ماهى در زايندهرود از پل مارنان در شهر اصفهان به طرف سرچشمه امکانپذير است. از انواع مهم ماهىهاى زايندهرود مىتوان به زردپر، کپور، انواع سياهماهى، قزلآلاى خالدار و رنگينکمان اشاره کرد. زمان مناسب براى صيد ماهى از اول تيرماه تا اسفندماه است که با قلاب و تور انجام مىگيرد. شکار حيواناتى از قبيل قوچ، ميش، کل، بز و آهو نيز از ۱۵ مهر تا پايان بهمنماه با پروانه و به وسيلهٔ تفنگهاى شکارى انجام مىگيرد. گراز در محل بيشهزارهاى فريدن، ميمه، چهار محال و بختيارى توسط اقليتهاى ارمنى ساکن در استان اصفهان شکار مىشود. انواع پرندگان شامل : انواع مرغابى، چنگو (بط)، غار، کبک، تيهو، باقرقره و ... است که به غير از اوايل فروردين تا اول شهريورماه در بقيهٔ ماههاى سال، شکار آنها در بعضى روزهاى هفته با پروانه و با تفنگ ساچمهزنى آزاد است. مناطق حفاظتشدهٔ حياتوحش استان به شرح زير است : - منطقهٔ قمشلو که در غرب اصفهان واقع شده و ۰۰۰‚۳۷ هکتار مساحت دارد و منطقهاى کوهستانى با اقليمى سرد و خشک است. اين منطقه در زمان قاجار شکارگاه شاهزادگان و ظلالسلطان بود و آثارى نيز از آن دوره در اين منطقه باقى مانده است. اين ناحيه شامل دو قسمت است : يکى پناهگاه حياتوحش و ديگرى منطقهٔ ممنوعالتعليف. حيوانات آن شامل قوچ و ميش ارمنى، کل، بز و آهو در ارتفاعات است. از پرندگان اين ناحيه مىتوان به کبک، تيهو، بلدرچين، هوبره، کرکس، لاشخور و ... اشاره کرد. - منطقهٔ موته که بين شهرستانهاى کاشان، لنجان، محلات، گلپايگان، خوانسار و ميمه قرار دارد و مساحت آن ۰۰۰‚۲۲۰ هکتار است. حفاظت اين منطقه عمدتاً به منظور حمايت از آهو است و گاهىاوقات گلهٔ آهوان در جادههاى اصلى نيز مشاهده مىشوند. - منطقهٔ کلاهقاضى که در جنوب اصفهان و تقريباً در ۲۶ کيلومترى شهر واقع شده است. اين منطقه از جانب شرق تحت تأثير کوير و از جانب غرب تحت تأثير رشتهکوههاى زاگرس است. پستانداران اين پناهگاه عبارتاند از: کل يا بز کوهى، قوچ و ميش، آهو يا غزال ايرانى، پلنگ، خرگوش وحشى، گرگ، کفتار، شغال، گربه شنى، روباه و غيره. عمدهترين پرندگان آن نيز شامل : کبک، تيهو، گنجشک معمولى، خانوادهٔ کبوترها، جغد کوچک، خانوادهٔ عقابها، بالابان، شاهين، کلاغ سياه، خانوادهٔ هدهد، و خزندگان منطقه مشتمل بر : افعى شاخدار ايرانى و مار جعفرى است.
دهستان قمرود (استان قم)، ورامين
پارک ملى و منطقهٔ حفاظت شدهٔ کوير با وجود وسعت زياد فاقد راههاى کافى و مناسب است و تنها يک راه اصلى دارد که از طريق جادهاى آسفالته از تهران به ورامين و پيشوا (امامزاده جعفر) مىرسد، سپس از طريق يک راه شوسه در کنارهٔ راهآهن، از ايستگاه راهآهن پيشوا تا يک کيلومترى ايستگاه راهآهن اَبَردژ ادامه مىيابد. از منطقهٔ اَبَردژ جادهٔ شنى نسبتاً خوبى پس از گذشتن از راهآهن و روستاهاى قلعه بلند، عسگرآباد و حصار گلى، به مبارکه مىرسد، آنگاه وارد منطقه مىشود و تا کاروانسراى شاهعباس (قصر بهرام) ادامه مىيابد. به جز اين راه، راههاى ديگرى نيز وجود دارد که از مسيرهاى مختلف وارد منطقه مىشود که مهمترين آنها عبارتاند از: راهبند علىخان، راه سياه پرده، راه مسيله، راه مرنجاب، راه ابوزيد آباد و راه کهک. راههاى کويرى ديگرى نيز وجود دارند که در گذشته بر اثر رفت و آمد با کاروان و موتورسيکلت و احتمالاً جيپ به وجود آمده و هموار شدهاند. استفاده از اين راهها نياز به راهنما دارد. مهمترين آنها راه مهاباد، راه زواره، راه شهر آشوب و راه انارک است. همهٔ اين راهها از طريق شمال، شمال غرب، غرب، جنوب غرب، جنوب و جنوب شرقى وارد منطقهٔ پارک مىشوند. شرق پارک متصل به دشت کوير است و هيچ راه شناختهشدهاى در اين سمت وجود ندارد. پارک ملى و منطقهٔ حفاظت شدهٔ کوير، مجموعهاى است از دشتها که کوههاى کم ارتفاع آنها را از هم جدا کردهاند. در اين منطقه، چشماندازهاى طبيعى از قبيل کوهها، تپهماهورها، دشتها، شورها و دقها ديده مىشود که هر يک به نوبهٔ خود زيستگاهى مناسب براى وحوش منطقه است. مهمترين اين عوارض طبيعى عبارتاند از: - کوهها: که سياهکوه، نخجير، سفيد آب، دوازده امام، چخماقيه، عربيه، کافرکوه و ... را تشکيل مىدهد. - دشتها: هموارىهاى نسار سياهکوه، سينهٔ شکرآب، سياه پرده، مسيله، باغوى زاغآب، باغوى شاهنشين و سينهٔ کافر کوه معروفترين دشت اين حوضچهاند. - ريگها: که ريگ چاه قرقره، ريگ ميش سمت، ريگ على کرمانى، ريگ طلحه، ريگ بلند و ريگجن است و در شرق پارک قرار دارد و دسترسى به آنها بسيار مشکل است و شايد تعداد اندکى از مردم توانستهاند آنها را از نزديک ببينند. - دقها: که شامل زمينهاى رُسى است و انتهاى مسيله را تشکيل مىدهند. اين زمينها پس از تبخير آب هموار و صاف مىشود و شکافها و ترکهايى در آن ايجاد مىشود؛ دقهاى معروف اين منطقه عبارتاند از : دق کشکولى، دق پرهزرد، دق سرخ، دق دم دزدان، دق على، دق پلويى و دق حج محب علي. - معادن: شامل معدن باريت نره خرکو، معدن استرونسيم نخجير، سرب نخجير، سرب گدار سبز، سرب شکرآب، سرب چخماقيه و معدن زاج چهل گدار هستند. بهرهبردارى از اين معادن مغاير با قوانين و هدفهاى پارک وحوش است. زيرا رفت و آمد کاميون ها، صداى انفجار و متههاى کوهبرى آرامش منطقه را به هم مىزند و موجب تهديد حيات وحش مىشود. - چشمهها: شامل چشمههاى نسار سياه کوه، کوه نخجير، کوه سفيدآب و کوه دوازده امام است و معروفترين آنها چشمهٔ شاهى سياه کوه است؛ به جز اين چشمه، متجاوز از ۱۵ چشمهٔ ديگر نيز شناسايى شدهاند. علاوه بر چشمهها، تعداد زيادى چاه در منطقه وجود دارد. بيشتر اين چاهها نتيجه زحمات دامدارانى است که در اين منطقه به دامدارى اشتغال داشتند. آب برخى از چاهها شيرين و يا نسبتاً شيرين است. بر روى برخى از اين چاهها تلمبههاى بادى نصب گرديده است. - پوشش گياهى : ناحيهٔ پارک کوير اگرچه در منطقهٔ خشک و داخل دشت کوير قرار گرفته است، ولى به علت قرق بودن چند ساله از پوششى نسبتاً خوب برخوردار شده است. اين پارک علاوه بر داشتن مجموعهٔ گياهى بيابانى و نيمه بيابانى در برخى از مناطق آن، جوامع گياهى خاکهاى شور نيز دارد و در بخشهاى کوهستانى نيز داراى جوامع گياهى استپى است. به طور کلى گياهان آن به دو قسمت گرزوفيتها (خشکى پسندها) و هالوفيتها (شورپسندها) تقسيم مىشوند. مهمترين گياهان شناخته شده در منطقه عبارت است از : شکر تيغال، شور، اشنان، تاغ، گرگ تيغ، سورا، گز، قيچ، اسپند، گون و اسکنبيل. - حيات وحش: پارک ملى به علت داشتن فضاى مناسب زيست، براى بسيارى از وحوش زيستگاه مطلوبى به حساب مىآيد. در منطقهٔ پارک در دههٔ ۵۰-۱۳۴۰ به علت محافظت شديد محيط زيست، جمعيت وحوش افزايش يافت و از سال ۱۳۵۷ تا سال ۱۳۶۲ به علت شکار بىرويه، تعداد بسيارى از وحوش تقليل يافت و مىرفت که گونههايى از آنها به کلى منقرض گردد. خوشبختانه در سالهاى اخير با تلاش مأموران پاسگاههاى شکاربانى مجدداً برخى از گونههاى وحش تجديد حيات يافتهاند. از مشهورترين جانوران پستاندار منطقه مىتوان گورخر را نام برد. اين حيوات تحت طبقهبندى يکى از پنج گونهٔ گورخر آسيايى قرار دارد و احتمالاً مشهورترين آنهاست. اين جانور در گذشته به تعداد زيادى در منطقه وجود داشت که در حال حاضر از بين رفته و يا کوچ کردهاند. ديگر جانوران پستاندار پارک عبارتاند از : قوچ و ميش، کل و بز، يوزپلنگ، قرهکل، جبير، آهو (غزال ايرانى)، گربه شنى، کفتار، گرگ، شغال، روباه شنى، روباه معمولى، خرگوش، جوجه تيغى و سمور سنگي. در پارک ملى به علت وجود کوهها، صحراى خشک، پوشش استپى، دشتها و تالابها، پرندگان بومى و مهاجر نيز وجود دارند که مهمترين آنها حواصيل، فلامينگو، غار، اردک و عقاب (از انواع مختلف)، قرقاول، درنا، ميش مرغِسانان (ميش مرغ هوبره، بوقلمون وحشى و زنگوله بال) و ديگر پرندگان هستند.
روستای دهسرخ در کیلومتر 45 جاده نیشابور در مسیر عبور امام هشتم (ع) از قدمگاه به سمت توس واقع شده است . در آن مکان امام رضا (ع) تجدید وضو کردند و نماز گذاردند که محل آن هم اکنون تحت عنوان چشمه و تخت امام به جا مانده است که همه ساله مورد بازدید زائرین آن حضرت قرار می گیرد . این روستا بیش از2هزار سال قدمت تاریخی دارد و هم اکنون جمعیتی نزدیک به هزار نفر دارد .
از دیگر مکان های زیارتی این روستا می توان امام زاده سید عبدالعزیز ، پسر برادر امام رضا (ع) را نام برد . اقتصاد روستا بیشتر کشاورزی و بعضا دامداری می باشد و محصول معروف این روستا سیب زمینی می باشد . آب روستا از3 قنات تامین می شود که در اطراف روستا قرار دارند .
در بین محل امام زاده و روستا یک قله وجود دارد که به علت کمری بودن آن و اینکه کوچه از آن می گذرد به کوچه کمری یا کوچ کمری معروف شده که در گذشته روستای دهسرخ در بالای این قله و به صورت محصور قرار داشته . نام گذشته این روستا: قریۀ الحمرا بوده . در کتب معتبری به عبور امام رضا (ع) از این روستا اشاره شده است که از جمله این کتب می توان به مفاتیح الجنان اشاره نمود .
در ضلع دیگر روستا قله ای معروف به تیغ قراولگاه که به معنای محل دیدبانی است وجود دارد که برای دیدبانی روستا استفاده می شده .
تصاویر روستا :
برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید
روستای مایان سفلی از روستاهای دهستان طرقبه ، بخش طرقبه ، شهرستان مشهد می باشد که در ارتفاع 1350 متری از سطح دریا واقع شده است . به لحاظ وضعیت طبیعی : کوهستانی و به لحاظ اقلیمی دارای آب و هوای معتدل می باشد . به علت کوهستانی بودن منطقه مایان سفلی کشاورزی روستا بیشتر بر پایه باغداری است و برای استفاده از زمین جهت زراعت مجبور به تراس بندی زمین می باشند .
معماری روستا :
معماری روستای مایان سفلی اصولا کاه گل و خشت و بنابر موقعیت طبیعی منطقه ساخته شده اند فضای دورن منازل مسکونی این روستا ترکیبی از فضای مسکونی و در محوطه حیاط : تنور ، انبار ، طویله و توالت به چشم می خورد در معماری با بافت قدیمی اتقها در کنار هم و همگی درب ورودیشان از داخل حیاط می باشد اما اتاقها از داخل با یکدیگر ارتباط دارند اما در بافت جدید مصالحی نظیر گل و چوب ، آجر ، آهن و سیمان بکار رفته و شیوه معماری از معماری روستایی به شهری تغییر یافته است .
تصاویر :
برای مشاهده محتوا ، لطفا وارد شوید یا ثبت نام کنید
زيستگاه آقابابا، مشگين شهر
در ۸۳ کيلومترى شمالشرق مشگينشهر، در کوههاى آقابابا واقع شده است و ۷۰ کيلومترمربع وسعت و ۱۲۰۰ متر از سطح دريا ارتفاع دارد. اين منطقه محل زيست وحوشى مانند کل و بز، گرگ، خرگوش، خوک و کبک است.
زيستگاه ارباب كندى، مشگين شهر
اين زيستگاه در ۴۲ کيلومترى شمالشرق مشگينشهر و ۵۵ کيلومترى شمالغرب اردبيل واقع شده است. ۷۰ کيلومترمربع وسعت دارد و در ارتفاع ۱۵۰۰ مترى از سطح دريا قرار گرفته است. کل و بز، خوک، گرگ، روباه، خرگوش، کبک و مرغابى از جمله وحوشى هستند که اين منطقه را مأمن زيست خود ساختهاند.
زيستگاه تبنق، مشگين شهر
اين زيستگاه در شمالغرب مشگينشهر واقع شده است و ۱۸ کيلومتر با آن فاصله دارد. در حدود ۷۰ کيلومترمربع مساحت دارد و محل زيست کل و بز، خوک، خرگوش، گرگ و کبک است. اين منطقه در ارتفاع ۱۸۰۰ مترى از سطح دريا قرار گرفته است.
زيستگاه حاجيلو، مشگين شهر
اين زيستگاه در ۲۲ کيلومترى شمال مشگينشهر در کوههاى حاجيلو واقع شده است. داراى ۷۰ کيلومترمربع وسعت و ارتفاعى حدود ۱۹۰۰ متر از سطح دريا است و حيواناتى مانند: کل و بز، خوک، گرگ، خرگوش، روباه و کبک اين منطقه را به عنوان محل زيست خود برگزيدهاند.
زيستگاه حسن درهسى، مشگين شهر
اين زيستگاه در حدود ۶۰ کيلومترمربع وسعت دارد و در کوههاى زيوه در ارتفاع ۱۷۰۰ مترى از سطح دريا واقع شده است. موقعيت مکانى اين زيستگاه، ۸۰ کيلومترى شمالشرق مشگينشهر است و حيواناتى مانند: کل و بز، خوک، خرگوش، گرگ، روباه و کبک در آن زندگى مىکنند.
زيستگاه خروسلو، مشگين شهر
در ۹۵ کيلومترى شمالشرق مشگينشهر کوههاى خروسلو واقع شده است که محل زيست انواع وحوش مانند آهو، کل و بز، گرگ، روباه، خرگوش، باقرقره و هوبره است. اين منطقه از سمت شمال به دشت مغان، از جنوب به قريه تکهکندى و قشلاقهاى بهمن، از غرب به جاده پارسآباد و از شرق به رودخانه قورىچاى محدود است و ۱۲۰ کيلومترمربع وسعت و ۱۲۰۰ متر از سطح دريا ارتفاع دارد.
زيستگاه سروان درهسى، مشگين شهر
زيستگاه سروان درهسى به فاصله ۲۵ کيلومترى جنوب شرقى مشگينشهر قرار گرفته است و در حدود ۱۰۵ کيلومترمربع است. در اين زيستگاه که ۲۰۰ متر از سطح دريا ارتفاع دارد، کل و بز، خرس قهوهاى، قوچ و ميش (در زمستان)، گرگ، خرگوش، روباه، کبک و کبک درى زندگى مىکنند.
زيستگاه شيروان درهسى، مشگين شهر
«شيروان درهسي» زيستگاهى است که در ۲۰ کيلومترى جنوب شرق مشگينشهر قرار دارد. ارتفاع سطح آن ۲۲۰۰ متر و مساحت آن را ۷۵ کيلومترمربع برآورد کردهاند. اين زيستگاه، با ويژگىهاى خود هر بيننده را به حيرت وا مىدارد. زيستگاه «شيروان درهسي»، محل زندگى دائمى وحوش مانند کل و بز، خوک، روباه، گرگ، قوچ و ميش ارمنى، خرگوش، کبک، کبک درى، قمرى، فاخته و شمارى از پرندگان مهاجر است.
زيستگاه موويل، مشگين شهر
اين زيستگاه دربند موويل در جنوب مشگينشهر و در غرب کوههاى هرم سبلان واقع است. ارتفاع اين منطقه از سطح دريا ۳۲۰۰ متر است و استراحتگاه قوچ و ميشهاى منطقه است. در اين زيستگاه، قوچ و ميش ارمنى، کل و بز از نوع سفيد طوقدار، کبک درى، خرس قهوهاى و خاکسترى، گرگ، خوک، خرگوش، انواع پرندگان شکارى و لاشخور زندگى مىکنند.
زيستگاه هوشنگ ميدانى و قرهگؤل، مشگين شهر
اين ميدان، منطقهاى مسطح است که در دامنه شمالغربى سبلان به ارتفاع ۲۷۲۵ متر واقع شده است. تالاب قرهگؤل نيز به قطر تخمينى ۳۰۰ متر در قسمت شمالغربى دامنههاى هرم و جنوبشرقى زيستگاه هوشنگ ميدانى، در ارتفاع ۲۸۲۰ مترى از سطح دريا واقع شده است. حيوانات و پرندگان وحشى در هوشنگ ميدانى و تالاب قرهگؤل متنوعاند علاوه بر کبک معمولى و کبک درى که شمارش آنها ناممکن است، اين منطقه زيستگاه قوچ و ميش ارمنى است.
شكارگاه كوه سياه، دشتستان (برازجان)
شکارگاه کوه سياه که در حدود ۷ هزار رأس کل، بز، قوچ و ميش وحشى در آن زندگى مىکنند، در ۸۳ کيلومترى جنوب شرقى برازجان با ارتفاع ۱۶۹۱ متر قرار دارد و محل قشلاق عشاير است. در مناطق حفاظت شده و شکارگاه کوه سياه با اجازهٔ سازمان محيط زيست و اخذ پروانه، امکان شکار در فصول معينى وجود دارد.
شكارگاه ملاده (خانهٔ ابراهيمخان)، سمنان (قاجاريان، پهلوى)
در روستاى سرسبز و خوش آب و هواى ملاده (در حدود ۷۰ کيلومترى شمال سمنان) دو عمارت بزرگ و باستانى و زيبا وجود دارد که در دو سمت شرق و غرب به فاصله حدوداً ۵۰ متر به موازات يکديگر قرار گرفتهاند. مصالح اصلى بنا، خشت و آجر و نماى آن آجر و گچ است. هر يک از اين دو نوع ساختمان دو طبقه و داراى تعداد زيادى اتاق و راهروى مربوط به اتاقها و طبقهٔ فوقانى است. معمارى ساختمانهاى مذکور بسيار زيباست. معمارى، نوع گچبرى روى ديوارهاى اتاقها و ايوانها، ساخت تاقنماهاى روى ديوار و در برخى جاها نقاشىهاى زيباى ديوارى و نيز ايجاد شومينههاى کوچک، به آن جلوهاى خاص داده است. اين ساختمان داراى يک حياط بزرگ با درختان فراوان و متنوع است و کف حياط خاکى است. سر در اصلى اين ساختمانها از جنس چوب است. درهاى اين دو ساختمان به فاصلهٔ چند متر مقابل هم قرار دارند. بالاى سر در ساختمان غربى سال تعمير بنا را سال ۱۳۱۰ نوشتهاند. اين بناها در سال ۱۲۸۷ قمرى به همت ابراهيمخان حاکم دودانگه و چهاردانگه براى سکونت شخصى احداث شد. پس از ابراهيمخان، پسرش اسماعيل خان در آن زندگى مىکرد و به علت کشته شدن او، بازماندگان از آن محل کوچ کردند و خانه را غيرمسکونى باقى گذاشتند. در حال حاضر سرپرستى اين ساختمانها - به عنوان آثار باستانى - به عهدهٔ سازمان ميراث فرهنگى استان است.
مناطق آزاد شكار، تهران
استان تهران به دليل تنوع بسيار بالاى نقاط طبيعى اطراف خود، داراى مناطقى گوناگون براى شکار است. اما با توجه به اين تنوع، ممنوعيتهاى خاصى نيز در برخى فصلها براى شکار و صيد وجود دارد. اين مقررات، مربوط به مناطقى است که تحت نظر ادارهٔ کل حفاظت محيط زيست قرار دارند. اين مناطق به ترتيب عبارتند از: ـ مناطق آزاد کرج که تا ساوجبلاغ و اشتهارد ادامه مىيابد. ـ مناطق آزاد فيروزکوه ـ مناطق آزاد قم در اطراف درياچهٔ حوض و سلطان و پلنگ دره ـ مناطق آزاد ورامين ـ مناطق آزاد تلو ـ ارتفاعات امامزاده داوود، حومهٔ کن و سولقان و اطراف رودهن.
مناطق حافظت شده و حيات وحش، استان مازندران
برخى از نواحى استان مازندران، به دليل تنوع گونههاى گياهى و جانورى، به عنوان زيستگاه طبيعى وحوش ارزيابى و تعيين گرديده و به نام پارکهاى ملى و حفاظت شده معروف هستند. در پارکهاى ملى هر نوع دخالت تخريبى انسان در طبيعت و حياتوحش ممنوع است. بهطورى که از قطع هر نوع بوته ودرخت و همچنين از شکار هر نوع حيوان و جانور ممانعت به عمل مىآيد. استفادههاى تفريحى به شرط رعايت اصول فوق آزاد است. ويژگىهاى برخى از پارکهاى طبيعى حياتوحش و مناطق حفاظت شده استان عبارتند از :
مناطق حافظتشده، استان خراسان
استان خراسان زيستگاههاى گياهى و جانورى متنوعى را در خود جاى داده است، که هر يک از آنها از جاذبههاى زيستمحيطى ويژهاى، در زمينهٔ گردشگرى برخوردارند. درياچهٔ بزنگان با ۸۰ هکتار وسعت در جنوب رشتهکوههاى هزارمسجد، پارک ملى تندوره با ۵۷ هزار هکتار وسعت که ۲۰ هزار هکتار آن منطقهٔحفاظت شده است، مناطق حفاظتشدهٔ گلول و سارىگل به ترتيب با ۱۷ و ۲۸ هزار هکتار وسعت، و ساير مناطق زيست محيطى نظير مياندشت، کوير سبزوار، سالوگ بجنورد، شمال اسفراين و سرانى از نظر ثروتهاى طبيعى و تنوع رُستنىها و نمونههاى حيات وحش بسيار غنى و قابلتوجهاند و در چارچوب برنامهريزى توسعهٔ صنعت گردشگرى استان مىتوانند جايگاه مناسبى را احراز نمايند .
مناطق حفاظت شده و پارك وحوش، استان هرمزگان
زندگى جانورى استان هرمزگان، مانند ديگر نقاط ايران، به شرايط طبيعى، آب و هوا و پوشش گياهى بستگى کامل دارد. خليجفارس و درياى عمان صدها گونه از آبزيان را در خود جاى دادهاند. خليجفارس و درياى عمان صدها گونه از آبزيان را در خود جاى دادهاند. دريا منبع عظيم مواد غذايى است و زيستگاه جانوران و پرندگان مهاجر يا بومى است که در فصول سال در نواحى مختلف آن به سر مىبرند. انواع پرندگان اين منطقه غير از نژادهاى بومى، پرندگان مهاجر آفريقايى يا هندى هستند که پراکندگى آنها از دشتهاى ساحلى تا دامنههاى جنوبى را در بر مىگيرد. در ارتفاعات استان انواع کل، قوچ، ميش و بز کوهى، در دامنهها و کوهپايهها و دشتها خرس، آهو، جبير، کفتار، گرگ، روباه و گراز يافت مىشوند. از پرندگان اين نواحى مىتوان به، کبک، تيهو، عقاب که در نقاط مختلف استان زندگى مىکنند، اشاره کرد. همچنين جانورانى چون انواع خرچنگ، صدف، دلفين، مار، سوسمار و لاکپشت نيز در کنارههاى سواحل و جزاير زندگى مىکنند. علىرغم گرماى شديد هوا، پوشش گياهيِ اندک و محدوديت آبهاى شيرين، استان هرمزگان برخى از نادرترين گونههاى گياهى و جانورى را در خود جاى داده است که از ارزشهاى زيستمحيطى قابل توجهى برخوردارند. در زير، مناطق حفاظت شدهٔ استان هرمزگان و عناصر مهم آن مورد اشاره قرار مىگيرند:
مناطق حفاظت شده و حيات وحش، استان خوزستان
هورالعظيم، باتلاقها، نيزارها و سواحل زيباى خليجفارس در جنوب و کوههاى بلند و برفگير در تمامى شمال و شرق جلگهٔ بسيار پست و گرم خوزستان، دورنماها و چشماندازها و اقليمهاى متفاوتى در چهار سوى استان فراهم آورده است. اين تضاد آشکار در محدودهاى چنين تنگ موجب غنا و تنوع چشمگير حياتوحش شده است. براساس برخى مطالعات و گزارشها در خليجفارس بيش از ۲۰۰ نوع ماهى وجود دارد که از نظر تنوع و ذخيره پروتئين از بهترين و کمنظيرترين ذخاير حياتوحش کشور به حساب مىآيند. از سوى ديگر پرندگانى چون غاز، مرغابى، مرغ نوک دراز، پليکان، حواصيل، اردک، لکلک، هوبره، مرغ ميش، درنا و فلامينگو که در سواحل جنوب و در ميان هورها و نيزارها زندگى مىکنند به غناى حياتوحش اين نواحى افزودهاند. در صورت برنامهريزى و ساماندهى اين نواحى و جاذبههاى دلانگيز و زيباى اين باتلاقها و هورها به قطبهاى توريستى تبديل خواهند شد. پرندگان دريايى که هميشه نام و مکان زيست آنها اسرارآميز، الهامبخش و رويايى بوده است، در سراسر استان پراکندهاند. پرندگان ديگرى نيز مانند کبک، تيهو، باقرقره، قمرى، سار، کلاغ سياه و ابلق در لابلاى درهها و بيشهها و کشتزارهاى اين استان به وفور يافت مىشوند. اگرچه از يکصد سال پيش به اين طرف ديگر اهالى اطراف رودخانهها، هورها و کوهپايهها چندان وحشتى از شيرها و پلنگها ندارند و جانوران گوشتخوارى از اين دست کمياب شدهاند، ولى هنوز گوشتخوارانى چون گرگ، گربه وحشى، دله يا عروسک، گورکن، عسلخوار و کفتار در اطراف بيشهها، رودخانهها و درههاى اطراف کوهها در بعضى مواقع گزارش شدهاند. هنوز هم ممکن است کسانى در لابلاى درختهاى بادام کوهى، بلوط و توت اين نواحى بتوانند سنجابهاى ايرانى دم بلند. پرمو، دم فرفر و بدن قرمز حنايى را ببينند که در حال بيرون آمدن از حفرهٔ يکى از درختها هستند. گربه تيغى يا تشى جونده ايرانى و نيز انواع موشهاى سياه و موشهاى دو پاى ۵ انگشتى و سه انگشتى، خرگوش وحشى در گوشه و کنار اين استان به چشم مىخورد. براساس آخرين گزارشها بيشههاى انبوه و بکر کرخه هنوز هم ايستگاه طبيعى و آخرين پناهگاه گوزنهاى زرد در ايران و جهان است. گراز وحشى يکى ديگر از انواع زوج سمىها است که در بيشتر نواحى باتلاقى و بيشههاى اطراف رودها به چشم مىخورد.
مناطق حفاظت شده و شكارگاهها، استان بوشهر
محدوديتهاى پوشش گياهى و خشکى و گرمى عمومى هوا، سبب شده است تنها جانورانى بتوانند در اين ناحيه زندگى کنند که با محيط طبيعى آن سازگار شدهاند. در بيابانها و کوهپايهها و ارتفاعات داخلى به ويژه کوه سياه اطراف خورموج و اطراف چشمهها، تنگهها و فضاهاى سبز اين استان، حيوانات وحشى گوناگونى زندگى مىکنند. از مهمترين جانوران اين نواحى مىتوان به کل، بز، ميش و قوچ وحشى اشاره کرد که تعداد کل آنها را حدود ۵۰۰۰ تا ۶۰۰۰ رأس برآورد کردهاند. علاوه بر حيوانات مذکور، در آبهاى خليجفارس و جزاير محدودهٔ اين استان، جانوران دريايى فراوانى وجود دارند که برخى از آنها بومى و برخى ديگر مهاجراند و فقط گهگاه از آن عبور مىکنند. از جمله مهمترين آنها، ميگو (ملخ دريايى)، انواع کوسه (بمبک)، دولفين (پىسو)، لاکپشت، خرچنگ، انواع عروس دريايى (دُل)، ماهى مرکب (خساک)، ماهى عقرب (فرياله) و سفره ماهى (لُقمه) را مىتوان نام برد. پرندگان بسيارى در استان بوشهر، خاصه در سواحل آن ديده مىشوند که مهمترين آنها عبارتاند از : کبک، تيهو، بىدم، بلدرچين، هوبره، قمرى، سار، پرستو، قبا سوزک، ترنى، حمامى، کلاغ جيروک، بلبل، تليلى، شالو، مرغ غواص، حواصيل، درنا، هفت رنگ، خردل، دراج، کبوتر چاهى و هدهد. برخى از اين پرندگان تنها در فصل زمستان براى صيد ماهى از هند و آفريقا به سوى خليجفارس مهاجرت مىکنند. اين پرندگان مهاجر مدتى در سواحل و جزاير اطراف استان اقامت کرده و سپس به وطن اصلى خود مراجعت مىکنند. اما برخى ديگر از پرندگان اين استان بومى اين منطقه هستند و زيستگاه اصلى آنان نيز همين استان است.
مناطق حفاظت شده و شكارگاهها، استان كهكلويهوبويراحمد
استان کهگيلويه و بويراحمد يکى از زيباترين استانهاى کشور است که ترکيب کوه، دشت، جنگل و عناصرى همچون چشمههاى طبيعى، آبشار و ... را يکجا در خود دارد. يکى از زيباترين عناصر طبيعى استان منطقهٔ حفاظت شده دنا است که موزهاى بزرگ و باز از تنوع گياهان، جانوران و پديدههاى طبيعى ديگر مىباشد.
مناطق حفاظت شده و شكارگاهها، استان كرمان
انسان همواره با دخالت در نظام پيچيدهٔ اکوسيستمهاى طبيعى موجب به خطر انداختن حيات خود و ساير موجودات گرديده است. به منظور تضمين بقا و تداوم اکولوژيک و حفظ تنوع ژنتيکى جانوران، انتخاب قسمتهايى از طبيعت و تحت حفاظت قرار دادن آن به صورت يک ذخيرهگاه زيستى براى نسل امروز و نسلهاى آينده ضرورت يافته است. براى حصول به چنين هدفى سياستهاى مختلفى به کار گرفته شده که معتبرترين آنها طبقهبندى دهگانهٔ اتحاديهٔ بينالمللى حفاظت از محيط و منابع طبيعى است. براين اساس در ايران نيز مناطقى برگزيده شده و تحت عنوان ذخيرهگاه زيستى و مناطق حفاظت شده اداره مىشوند. در استان کرمان به لحاظ موقعيت جغرافيايى، طبيعى و شرايط اقليمى، گونههاى مختلف حيوانات وحشى و اهلى در قسمتهاى کوهستانى و جلگهاى آن زندگى مىکنند. به همين خاطر نيز مناطقى از محدودهٔ استان تحت حفاظت سازمان محيط زيست قرار گرفته و از نظر صيد وشکار جزء نواحى ممنوع اعلام شده است. از مناطق حفاظت شدهٔ استان که ويژگىهايى درخور توجه دارند مىتوان به مناطق خَبر و ارزوئيه بافت اشاره کرد. در اين نواحى پرندگانى نظير کبک، تيهو، سينه سياه و انواع قوش و شاهين و کبوتر وحشى زندگى مىکنند. در نواحى سردسيرى و گرمسيرى استان نيز حيواناتى مانند پلنگ، يوزپلنگ، گرگ، روباه، خرس سياه، شغال، کفتار، خرگوش، انواع مار، کل، بز، ميش، قوچ زندگى مىکنند و در دشتها گورخر نيز وجود دارد که قبلاً تعداد گورخرها زياد بودهاند ولى در اثر شکار بىرويه، نسل آن در حال نابودى است. اين نوع مناطق نيز جهانگردان ويژهاى دارند و معمولاً علاقهمندان طبيعت، حيات وحش و پژوهشگران زيستشناسى و غيره از اين نوع نواحى ديدن مىکنند.
مناطق حفاظت شده، حيات وحش و شكارگاهها، استان گلستان
مناطق حفاظتشده و پارکهاى ملى به دليل ويژگىهاى استثنايى و متنوع، نمونههاى بکرى جهت مقايسه تطبيقى با طبيعت دست خورده مىباشند و از جمله کانونهايى هستند که به دليل ويژگىهاى خاص، از ميدان عمل وسيعى در ارائه شرايط طبيعى تحقيقاتى، آموزشى و تفرجگاهى برخوردارند و به طور يک جا موارد فوق را با کيفيتى مطلوب در اختيار مىگذارند. پارکهاى ملى با چشماندازهاى زيبا و چشمگير از نمودهاى طبيعى نظير کوهسارها، درهها، رودخانهها، آبشارها، چشمهسارها و به عنوان آخرين مأمن مطمئن گونههاى گياهى و جانورى نادر و کمياب مجموعه زيبا و استثنايى از آثار طبيعى را تشکيل مىدهند. سازمان حفاظت محيط زيست ضمن حفظ اين کانونهاى زيستى به عنوان ميراثهاى طبيعى براى نسل حاضر و نسلهاى آتى، شرايط مطالعات زيست محيطى را نيز براى استفاده محققان و مردم فراهم مىآورد.مردم عادى ضمن استفادههاى تفرجگاهى، با ارزشهاى معنوى طبيعت نيز آشنا مىشوند تا به عنوان حاميان و حافظين واقعى محيط زيست در حفظ آب و خاک خود کوشا باشند .
مناطق حفاظت شده و شكارگاهها، استان ايلام
در مناطق کوهستانى و ميان جنگلهاى استان ايلام جانوران مختلفى زندگى مىکنند که مهمترين آنها عبارتند از : کل، بز، قوچ، ميش کوهى، پلنگ، خرس، گراز، گرگ، روباه، شغال، خرگوش، راسو، سنجاب، عقاب، شاهين، کرکس، کبک معمولى، تيهو، هوبره، دراج، آهو و ... گويا در گذشته در برخى مناطق استان شير و ببر نيز مشاهده شده است. تعداد زيادى از پرندگان مهاجر، مخصوصاً غاز، پرستو و چلچله، به مناطق گرمسيرى استان مهاجرت مىکنند. در قلمرو استان ايلام شکارگاههاى متعددى وجود دارد که اهم آنها به تفکيک شهرستان عبارتند از: شکارگاههاى مهران شامل : کوه گنجى ويس، دربند کوه، تنگ شور شيرين، باجک، اناران، نصريان، بيشه دراز، ميمک، بان سرو، ويژدروند، قله بزنان، کوه نخجير، پشته شوهان، بان رحمان، گلان، کولگ، خليفه و بان ويزه. شکارگاههاى دهلران شامل : قيل، اناران، کوههور و کور، دينارکوه، تپه ماهورهاى بيات و موسيان. شکارگاههاى دره شهر شامل : زرانگوش، شيخ مکان، تنگ بهرام چوبينه، گاوميشان، فيلمان، پشته مهتابى، ماژين، ارتفاعات و دامنههاى کبيرکوه. شکارگاههاى شيروان و چرداول شامل : کوه سفيد قلاجه، ارتفاعات سيوان بدره، تنگ قير، ارتفاعات زنجيره و تنگ سازوبن. برابر گزارش حفاظت محيط زيست استان ايلام، به منظور حفظ و احياى حياتوحش مناطقى از استان «محدودهٔ شکار ممنوع» اعلام گرديده که عبارتند از : مانشت، شش کلان (رنو)، شره زول، قلندر، گچان و بانکول. همچنين «آثار طبيعى ملى دهلران» شامل غار خفاش، چشمهٔ آبگرم و چشمه قير مورد حفاظت قرار گرفته است. مجموع وسعت اين محدودهها ۱۴۰۰ هکتار اعلام شده است.
مناطق حفاظتشده، استان زنجان
تنوع آب و هوايى و شرايط متفاوت اقليمى قاط مختلف استان، زمينهساز پيدايش تنوع گياهى و جانورى شگفتانگيزى شده است. گونههاى جانوريِ حياتوحشِ استان زنجان به چهار گروه تقسيم مىشوند: پستانداران مشتمل بر قوچ، ميش، کل، بز و آهو، همچنين خرس، پلنگ، گرگ، کفتار، خرگوش سياه، گربهٔ وحشى، روباه، شغال، خرگوش، سنجاب، گورکن، سمور و گراز. پرندگان بومى مشتمل بر کبک، تيهو، فاخته، قمرى، ياکريم، انواع عقاب، کبوتر، کرکس، لاشخور، دليجه، مرغابى، لکلک، کلاغ، سار، زاغى، غراب، حواصيل و بوتيمار. پرندگان مهاجر مشتمل بر هوبره، فلامينگو، درنا، پليکان، انواع غاز، انواع مرغابى، چنگر، باقرقره، خروس کولى و آنقورت. آبزيان مشتمل بر انواع ماهيان از قبيل : کپور، قزلآلا، سياهکولى، زردپر، سوف و بزماهي.
مناطق حفاظتشده و پارك وحوش، استان سمنان
استان سمنان به دليل موقعيت و امکانات مناسب طبيعى و وسعت کافى، جايگاهى مناسب براى حيات وحش به شمار مىآيد. قسمتهاى شمالى استان که سردسير است و بارندگى نسبتاً زياد دارد، منطقهاى جنگلى و کوهستانى با پوشش گياهى خوب است. قسمتهاى ميانى و منطقهٔ دشتى که نسبت به شمال استان بارندگى کمترى دارد نيز از پوشش گياهى مناسب برخوردار است. قسمت جنوبى شامل کوير نمک است با بارندگى بسيار کم و پوشش گياهى بسيار محدود. در اين مناطق، زمينههاى مساعد طبيعى و اقليمى براى ايجاد زيستگاه حياتوحش فراهم است. با توجه به تنوع آب و هوايى استان مىتوان انواع حيوانات وحشى کمياب، پرندگان، خزندگان و پستانداران را به صورت پراکنده در قسمتهاى شمالى (کوهستانى) و قسمتهاى ميانى (دشتى) و قسمتهاى جنوبى (کويرى) مشاهده کرد. بيشترين گونه جانوران وحشى اعم از پرندگان، پستانداران، خزندگان و آبزيان که در سطح استان مشاهده مىشوند عبارتاند از : کل، بز، ميش، گورخر، يوزپلنگ، پلنگ، آهو، جبير، مرال، (گاو کوهى)، شوکا، خرس، سمور، موش خرما، گربه وحشى، گرگ، روباه، کفتار، خوک وحشى، خرگوش، گورکن، کرکس، باز، عقاب، شاهين، دليجه، حواصيل، مرغابى، تيهو، غاز، آنقوت، باقرقره، لکلک، جوجه خور، نوک دراز، فاخته، بلدرچين، دارکوب، کاکلى، قمرى، چنگر، ماهى قزلآلا، ماهى سياه. از گونههاى جانورى فوق که در سطح استان مشاهده مىشوند، تعدادى از قبيل کل، بز، ميش، قوچ، پلنگ، خرس قهوهاى، خوک وحشى، کبک، تيهو، عقاب، کرکس در مناطق کوهستانى و دشتى استان و تعدادى نيز نظير گورخر، يوزپلنگ و خزندگان در مناطق جنوبى و کويرى که محيطهاى مناسبى جهت زيست آنهاست، ادامهٔ حيات مىدهند. در استان سمنان سه منطقهٔ حفاظت شده وجود دارد که اين مناطق از لحاظ ضرورت حفظ و تکثير نسل جانوران وحشى و حفظ و احياء رستنىها و وضع طبيعى آنها داراى اهميت خاص هستند و تحت حفاظت قرار گرفتهاند. اين سه منطقه عبارتاند از: - منطقهٔ حفاظت شدهٔ خوارتوران در جنوب شرقى شاهرود که از نظر وسعت بزرگترين منطقهٔ حفاظت شدهٔ ايران محسوب مىشود و مساحت آن برابر با ۰۰۰‚۰۰۶‚۱ هکتار است. حيوانات عمدهٔ منطقه عبارتاند از : کبک، تيهو، هوبره، باقرقره، خرگوش، تشى، گرگ، شغال، کفتار، قاراکل (قرهگل)، پلنگ، گورخر، آهو، جبير، کل، بز، قوچ و ميش. اهميت اين منطقه به دليل وجود نوعى گورخر معروف به نام گورخر ايرانى است که چه از نظر تعداد و چه از نظر نوع و گونه، نه تنها در ايران، بلکه در جهان بىمانند است. - منطقهٔ حفاظت شدهٔ خوش ييلاق که در شمال شرقى شهرستان شاهرود با مساحتى برابر ۱۵۶ هزار هکتار قرار گرفته است. حيوانات وحشى اين منطقه عبارتاند از : کبک درى، تيهو، قرقاول، هوبره، ابيا، خرگوش، تشى، گرگ، شغال، روباه، خرس قهوهاى، قاراکل (قرهگل)، گربهٔ جنگلى، يوزپلنگ، گورخر، مرال و آهو. - منطقهٔ حفاظت شدهٔ خوش ييلاق که در شمال شرقى شهرستان شاهرود با مساحتى برابر ۱۵۶ هزار هکتار قرار گرفته است. حيوانات وحشى اين منطقه عبارتاند از : کبک درى، تيهو، قرقاول، هوبره، ابيا، خرگوش، تشى، گرگ، شغال، روباه، خرس قهوهاى، قاراکل (قرهگل)، گربهٔ جنگلى، يوزپلنگ، گورخر، مرال و آهو. در حال حاضر بهرهبردارى از حياتوحش تنها بهرهبردارى از گوشت و پوست حيوانات نست، بلکه با گذشت زمان اين قبيل ارزشها هر چه بيشتر جاى خود را به ارزشهاى زيبايى شناختى، گردشگاهى، آموزشى، پژوهشى و ورزشى داده است. از اين رو، وضعيت طبيعى حياتوحش استان سمنان را بايد به مثابه يکى از جاذبهها و ابزارى در جهت توسعهٔ صنعت ايرانگردى و جهانگردى مورد توجه و بررسى قرار داد.
مناطق حفاظتشده و شكارگاهها، استان چهارمحال وبختيارى
استان چهارمحال و بختيارى به دليل خصوصيات جغرافيايى از جمله وجود فضاهاى کوهستانى و جنگلى يکى از مستعدترين نقاط شکارگاهى کشور محسوب مىشود و در آن انواع حيوانات بزرگ، کوچک و حتى وحوش منحصر به فرد زيست مىکنند. محدودهٔ مورد نظر به لحاظ موقعيت جغرافياى طبيعى خاص يعنى رشتهکوههاى متعدد و قلل مرتفع، پوشش گياهى متنوع، جنگلها، چشمهها و رودهاى پراکنده، زيستگاه انواع وحوش، پرندگان و آبزيان است و از اين رو يک قطب شکارگاهى محسوب مىشود و داراى شکارگاههاى متعدد و مختلفى است که در سرتاسر آن پخش گرديدهاند. انواع وحوش موجود در اين شکارگاهها عبارتاند از : قوچ و ميش، کل و بز، پلنگ و خرس قهوهاى، گراز و روباه قرمز، شغال و خرگوش و پرندگانى از قبيل کبک درى، تيهو، کبوتر، کرکس و عقاب. شمار کثير و موقعيت اين شکارگاهها که عمدتاً در مجاورت محورهاى جهانگردى قرار دارند، داراى اهميت ويژهاى است، به طورى که ديدارکنندگان از کانونهاى جهانگردى امکان بهرهبردارى از اين شکارگاهها را مىيابند. فىالمثل شکارگاههاى کلار، چرو و کوه سوخته در مجاورت تالاب گندمان و چغاخور، شکارگاه بازفت در ميان منطقهٔ جنگلى و در اطراف رودخانهٔ بازفت، شکارگاههاى سبزکوه و ريک در مجاورت جنگلهاى لردگان قرار دارند. از ميان همه اين شکارگاهها، تنگ صياد و سبزکوه مورد حفاظت قرار دارند و وحوش شکارگاه تنگ صياد را بيشتر از ۶۰۰۰ واحد برآورد کردهاند و وسعت آن معادل ۰۰۰‚۲۷ هکتار است. شکارگاههاى مهم منطقه به ترتيب اولويت از نظر حفاظت محيط زيست و براساس تعداد و تنوع وحوش موجود به شرح زير است: - منطقهٔ حفاظت شدهٔ تنگ صياد - شکارگاه سبزکوه - شکارگاههاى تخته قلعه، بارده، بازفت و لندي - شکارگاه درههاى حسينقلى، چبد، قيصرى، احمدليوه، ميلى، هفت چشمه، تنگهٔ سرخون (ناقون) و پره داس (دزک). - شکارگاههاى دالان کوه، بيدله، تبريز، گندمکار، هفت کرتان، کلار، کوه سوخته، سالدارون، زردکوه، دره سير، دشت مرجن، مار بره و گيته شهر. - شکارگاههاى ريگ، چرو، دودلو، مادر و دختر و جهان بين. در اين شکارگاهها وحوشى از قبيل کل، بز، قوچ و ميش، پلنگ، خرس قهوهاى، گراز، روباه قرمز، کبک درى و غيره يافت مىشود.
منطقهٔ حفاظت شدهٔ ناىبند، بوشهر
اين منطقه از نظر تنوع جانوران وحشى منحصر به فرد است و داراى ميش و قوچ، کل، بز وحشى، آهو، جبير و پلنگ است. جبير را آهوى هندى و آهوى کويرى نيز مىنامند. جبير کمى کوچکتر از آهو با پوست اُخرايى رنگ است که رنگ سفيدى در زير شکم دارد. شاخ آن مستقيم با انحنايى در طرف جلو است که پيچ قلاب مانند نوک شاخ آهوى ايرانى را ندارد.
منطقهٔ حفاظت شدهٔ لار، لار، تهران
اين منطقه در شمال و شمال شرقى تهران، در فاصلهٔ ۹۰ کيلومترى آن واقع شده و به دليل وجود رودهاى خروشان و پر آب جزو مناطق آبخيز ايران است. ميانگين بارندگى سالانهٔ منطقه حفاظت شدهٔ لار ۴۴۴/۷ ميلىمتر است. متوسط حداکثر درجه حرارت آن در گرمترين ماه سال، ۲۶/۱ درجه سانتىگراد است و ارتفاع آن از سطح دريا ۲۹۰۰ متر است. طول دوران سرما و فقدان شرايط مناسب زراعى در اين ناحيه، مانعى مهم براى پيدايى، شکلگيرى و استقرار روستاها بوده است، اما مراتع بسيار وسيع آن در فصل تابستان از چراگاههاى چادرنشينان اطراف تهران محسوب مىشود. منطقهٔ لار به علت غناى ساختارهاى طبيعى، گونههاى مختلفى از حياتوحش مانند قوچ، ميش، پلنگ، گراز، روباه، شغال و ۹۷ گونه پرنده و انواع خزندگان را در خود جاى داده و از گسترهٔ بسيار متنوع گياهى نيز برخوردار است. عقاب طلايى، گونهاى بىهمتاست که تنها در ايران زيست مىکند و بومى منطقهٔ حفاظت شدهٔ لار است .
منطقهٔ حفاظت شدهٔ تالاب حله، دشتستان (برازجان)
اين منطقه در محل تلاقى دو رودخانهٔ شاپور و دالکى قرار گرفته و محل زيست انواع پرندهٔ آبزى مهاجر است. اين تالاب يکى از تالابهاى نمونه در سراسر جنوب ايران است. منطقهٔ حفاظت شدهٔ جنگلهاى حرا (مانگرو)، جزيره قشم
گونهٔ جنگلى حرا (مانگرو) از ويژگىهاى اکوسيستم سواحل جنوبى ايران است که به طور پراکنده، از تنگهٔ هرمز به سمت شرق و اقيانوس هند، در سواحل عمان، پديد آمدهاند. اين جنگلها در سواحل خليجفارس، در اطراف بندر لافت، شمال جزيرهٔ قشم، بندر خمير و در کانونهاى متراکم ديده مىشوند. ابوعلىسينا، دانشمند بزرگ ايرانى، درخت اين جنگلها را حرا ناميده است. جنگل حرا در اطراف جزيرهٔ قشم، در نوارى به عرض ۵۰ تا ۵۰۰ متر کشيده شده و محدودهاى برابر با ۱۵۰ کيلومتر و مساحتى معادل ۸۲۳۶ هکتار را در بر گرفته است. اگر آبهاى نواحى باتلاقى و مساحت نقاط خالى منظور نشود، مساحت واقعى اين جنگل در حدود ۶۰۱۲ هکتار مىباشد. وسيعترين قسمت جنگلهاى حرا در آبهاى بندر لافت و بندر پل در شمال غربى جزيرهٔ قشم، و در فاصلهٔ ۱۴۰ کيلومترى غرب بندرعباس قرار دارد. اين جنگلهاى ماندابى بر روى خاکهاى لجنى ناشى از رسوب خاکهاى حاصل از فرسايش سواحل رشد يافتهاند و دائماً در معرض جزر و مد آب قرار دارند؛ به طورى که در زمان جزر، درختان و بستر لجنى آنها از آب بيرون آمده و به صورت جزايرى پراکنده نمايان مىشوند و در واقع مد، تمامى جنگل حرا به زير آب رفته و ناپديد مىشود. اصولاً درخت حرا در نقاطى مىرويد که در مواقع مد دريا به زير آب بروند. در نقاط مرتفعتر بستر دريا از اين گونه درخت مشاهده نمىشود. درختان حرا آب شور دريا را شيرين کرده و از آن تغذيه مىکنند. اين درختان يک دورهٔ رويشى منظم دارند و معمولاً در اواخر تيرماه و اواسط مردادماه به گل مىنشينند و ميوه مىدهند. گل آنها زرد روشن است و ميوهٔ آنها شيرين و گواراست. ميوهٔ اين درختان بادامى شکل است و پس از مدتى بر روى پايهٔ مادرى شکفته شده و دانهٔ آن جوانه مىزند و سپس به داخل آب مىافتد. جريان شديد امواج، بذر گياه را به نواحى کمتحرکتر دريا مىبرد. بذر حرا پس از تثبيت بر روى لايههاى خاک دريا، رشد و نمو مىکند. در فاصلهٔ بين قشم و بندر خمير، جريان امواج بسيار اندک است و بدين جهت، اکثر بذرها در همين نواحى رشد مىکنند. درخت حرا که ارتفاع آن گاهى به ۴ متر مىرسد و قطر تنهٔ آن تا ۳۰ سانتىمتر است، برگهاى بيضوىشکل و کشيده با قاعدهٔ انتهايى بسيار باريک دارد. برگ حرا علاوه بر خاصيت خوش خوراکى براى دام، ارزش غذايى معادل يونجه و جو دارد. ريشهٔ آنها زانويى، هوايى و اسفنجى و معمولاً سطحى است. البته ريشههاى اين درخت بالاتر از سطح زمين قرار مىگيرند و در عمل تنفس شرکت مىکنند. ريشههاى درخت حرا به علت تراکم زياد نمک در آب دريا و اشباع خاک از آب دريا، معمولاً زياد گسترده نمىشوند. دامداران سنتى جزيرهٔ قشم از برگ اين درخت براى تغذيهٔ دام و چهارپايان خود استفاده مىکنند. وسعت اين جنگل نسبت به گذشته يک روند کاهش را نشان مىدهد. براى حفظ تعادل اکوسيستم و به منظور جلوگيرى از انهدام اين جنگلهاى نادر جهان، در سال ۱۳۵۱ منطقهٔ مزبور حفاظت شده اعلام شده است. در مناطق تحت پوشش حرا که در اصطلاح خور ناميده مىشود، عمق آب از ۳ متر تجاوز نمىکند و جنس خاک نيز بسيار شور است و بافت سنگين و قليايى دارد. املاح موجود در خاک نيز عمدتاً از کلريد سديم و کلرورهاى سديم و منيزيم تشکيل شدهاند. با توجه به کيفيت و جنس خاک تصور مىرود که درختان مزبور فقط در چنين شرايطى مىتوانند رشد و نمو کنند. مساعد بودن شرايط اکولوژيکى، اين جنگلها را به زيستگاه بسيار مناسب پرندگان مهاجر در فصول سرد تبديل کرده است. در ساير فصول نيز که پرندگان بومى محل مناسبى براى زيست نمىيابند، به اين جنگلها پناه مىآورند. غير از پرندگان آبزى و آبچر و مهاجر، خزندگان و ماهىها و حتى برخى از بندپايان و دوکفهاىها نيز در ميان اين جنگلها مشاهده شدهاند. لاکپشتهاى سبز و عقابى و مارهاى دريايى سمى، از جمله جانداران ويژهٔ اکوسيستم جنگلهاى حرا (مانگرو)ى ايران هستند. حواصيل بزرگ هندى، حواصيل سبز و خاکسترى، فلامينگو، پليکان، انواع سليم، عقاب ماهيگير، کفچه نوک، کاکايى و انواع ديگرى از پرندگان در اکوسيستمهاى حراى ايران زندگى مىکنند. نقش مهم ديگر اين جنگلها، مناسب بودن بستر آنها براى تخمريزى ماهيان خليجفارس است.
منطقهٔ حفاظت شدهٔ دودانگه و چهاردانگه، سارى
اين منطقه با مساحتى در حدود ۶ هکتار در اراضى جنگلى - مرتعى دهستانهاى دودانگه و چهاردانگه قرار گرفته و داراى گونههاى گياهى و جانورى بسيار متنوعى است. غير از انواع درختان و گياهان جنگلى و مرتعى، مجموعهاى از گونههاى وحوش نيز در آن وجود دارد که مهمترين آنها عبارتند از : گوزن، شوکا، کل، بز و ميش، پلنگ، خرس، گراز و انواع پرندگان، به ويژه قرقاول، کبک معمولى و کبک درى که فضاى جذابى به آن بخشيدهاند. فصل جفتگيرى يا مستى گوزنها يکى از حيرتانگيزترين جلوههاى زندگى وحوش است.
منطقهٔ حفاظت شدهٔ گنو، بندرعباس
اين منطقهٔ حفاظتشده در ۲۹ کيلومترى شمال غربى شهرستان بندرعباس واقع شده است. اين کوه در مقايسه با آب و هواى گرم بندرعباس داراى آب و هواى نسبتاً معتدل است و به همين مناسبت از اهميت خاصى برخوردار مىباشد. پوشش گياهى آن بسيار جالب و قابلتوجه است؛ به طورى که ادارهٔ محيط زيست هرمزگان براى حفظ و حراست از آنها تمام پوشش گياهى اين منطقه را مورد حفاظت و کنترل خود در آورده است. تنوع پوشش گياهى اين کوه، از دامنه تا قلهٔ کوه، مشتمل بر انواع درختان گرمسيرى، استپ بيابانى، استپ کوهپايهاى و گونههاى گياهى نواحى سردسيرى است. در دامنهٔ کوه، ابتدا بوتههاى پراکندهاى رشد کردهاند که انواع خانوادهٔ گندميان، گون و تک درختهاى مغير (مغيلان) در ميان آنها وجود دارد. بالاتر از دامنه، نوع گياهان تغيير مىکند؛ به طورى که در ارتفاع ۱۸۰۰ مترى، بادام وحشى گونهٔ غالب را تشکيل مىدهد؛ در حالى که ديگر گونههاى ياد شده، در ارتفاع ۲۳۰۰ مترى مشاهده مىشوند. به علت کاهش دما، درختان سردسيرى نظير کاج، سرو، زيتون وحشى و شمشاد وحشى به صورت انبوه روييدهاند. انبوهيِ اين درختان در استان هرمزگان تعجبآور است. درختان اين ناحيه هرازگاهى در اثر صاعقه در وسعت زيادى آتش مىگيرند. از گياهان ديگر ارتفاعات گنو، انواع گياهان دارويى است که مورد توجه محققان و پژوهشگران مىباشند.
منطقهٔ حفاظت شدهٔ هرمودلار، لار
اين منطقه که در شرق لارستان و در مرکز مشترک استان فارس و هرمزگان قرار گرفته در حدود ۲۸۴‚۱۵۱ هکتار وسعت دارد. اين منطقه به علت شرايط خاص اکولوژيکى، از نظر برخوردارى از گونههاى گياهى و جانورى خاص مناطق گرمسيرى و قوچ لارستان، يکى از مناطق بىنظير و قابل توجه گردشگاهى و پژوهشى است.
منطقهٔ حفاظت شدهٔ ورجين، تهران
شکارگاه حفاظت شدهٔ ۲۸ هزار هکتارى ورجين در ۱۵ کيلومترى شرق تهران قرار دارد که دسترسى به آن از مسير جادهٔ لشگرک امکانپذير است و شکار در آن ممنوع است. براى گردشهاى يک روزه در آن، داشتن وسايل اتراق لازم است.
منطقهٔ حفاظتشدهٔ ارسباران، كليبر
منطقهٔ حفاظت شدهٔ ارسباران با وسعت ۷۲ هزار هکتار در کنارههاى جنوبى رود ارس در شهرستان کليبر واقع شده و به عنوان مکان ذخيرهٔ بيوسفر در يونسکو به ثبت رسيده است و از ارزشهاى خاص گياهى و جانورى برخوردار است.
منطقهٔ حفاظتشدهٔ انگوران، زنجان
منطقهٔ انگوران که مساحت آن نزديک به ۱۱۱ هزار هکتار است، از سال ۱۳۵۰ منطقهٔ حفاظتشده اعلام شده است. اين منطقه، در گذشته زيستگاه بيش از هزار قوچ، ميش، کل و بز بود؛ اما متأسفانه در سالهاى ۱۳۷۵ و ۱۳۵۸ عدهاى سودجو و فرصتطلب، جانوران آن را به تاراج بردند. در حال حاضر، با تدوين برنامههاى احيايى و حفاظتى، تعداد جانوران وحشى آن تا حدود قابلتوجهى افزايش يافته است. از ديگر مناطق حفاظتشدهٔ استان مىتوان از منطقهٔحفاظتشدهٔ «شهرين» زنجان ياد کرد.
منطقهٔ حفاظتشدهٔ سارىگل، اسفراين
اين منطقه به وسعت ۰۰۰‚۲۸ هکتار در شمال شرقى اسفراين قرار دارد و انواع درختان اُرُس، کرکو، بيد وحشى، زالزالک، سياهدانه، بوتهٔ گَوَن و انواع گياهان از گندميان و نعناعيان را در خود جاى داده است. حدود ۴۵۰۰ قوچ و ميش نيز در اين منطقه وجود دارد. از ديگر مناطق حفاظتشدهٔ استان، مىتوان از مياندشت جاجرم، سالوگ اسفراين و قرخود بجنورد نام برد.
منطقهٔ شكار ممنوع بصيران، آباده
اين منطقه در چهار کيلومترى جنوب آباده قرار دارد و منطقهاى گسترده است که به خاطر گونههاى نادر گياهى و جانورى مورد حفاظت قرار گرفته است. اين منطقه يکى از ارزشمندترين زيستگاههاى حياتوحش کشور و استان است.
منطقهٔ شكار ممنوع توت سياه، آباده
اين منطقه که از مناطق تحت حفاظت محيط زيست استان است، در انتهاى منطقه بوانات واقع شده و وسعتى نزديک به ۲۰ هزار هکتار دارد. اين محل، زيستگاه گونههاى گياهى و جانورى است. در حال حاضر، از قابليتها و امکانات گردشگاهى و پژوهشى اين شکارگاه استفاده نمىشود.
منطقهٔ حفاظتشدهٔ گلول، شيروان
اين منطقه با مساحت تقريبى ۰۰۰‚۱۷ هکتار، در ۷۰ کيلومترى شمال شهر شيروان و در حدود نوار مرزى ايران و ترکمنستان قرار دارد. در اين منطقه جنگلهاى تُنُک اُرُس و مراتع سرسبزى وجود دارد و گونهگونى حياتوحش آن نيز قابل توجه است.
منطقهٔحفاظت شدهٔ مند، دشتى (خورموج)
اين منطقه در اطراف رودخانهٔ مند قرار دارد و از نظر حفاظت و تکثير برخى از حيوانات داراى اهميت قابل توجهى است. بنابر آمار ادارهٔ حفاظت محيط زيست استان در حدود ۷۰۰-۶۰۰ رأس آهو و تعدادى قاراکل در اين منطقه زندگى مىکنند.
منطقه حفاظت شدهٔ جهاننما، گرگان
منطقه حفاظت شده جهاننما که از نام يک دهکده ييلاقى در دامنهٔ آن اقتباس شده است، در سال ۱۳۵۲ براساس مصوبه شوراى عالى حفاظت محيط زيست با وسعتى معادل ۶۵۰‚۳۰ هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده اعلام گرديد. اين دهکده و دهکدههاى متصل به آن مانند سعدآباد محله، آب دره و غيره که در درون منطقه حفاظت شده قرار گرفتهاند، از سالهاى قديم محل گذران اوقات فراغت مردم گرگان بوده است. اين منطقه در ارتفاعات جنوب گرگان و جنوب شرقى کردکوى قرار گرفته است. پستترين نقطه آن ۶۰۰ متر و بلندترين نقطه آن ۱۰۶۸ متر از سطح دريا ارتفاع دارد. پوشش گياهى منطقه به دليل شرايط آب و هوائى مناسب بسيار متنوع است، ولى متأسفانه در اثر دخل و تصرفات انسانى و چراى مفرط و بىرويه دامها و احداث جادهها و امثالهم دچار تغييرات و مشکلات شده است. بهطور کلى جامعه غالب گياهى منطقه عبارتند از: درختان پهن برگ همراه با علفزارها و بوتهزار و گونههاى ارس و درختچههاى پهن برگ شامل راش، آزاد، زرشک، ممرز، سرخدار، کلاه ميرحسن، بلند بازو، نمدار، گل گاوزبان، کچف، ارس و درمنه. از زيستگاههاى عمده منطقه، ترکت را مىتوان نام برد که بخشى از منطقه امن جهاننما را تشکيل مىدهد و زيستگاه عمده مرال شوکا، پلنگ، خرس، خوک وحشى و گرگ است. يکى ديگر از زيستگاهها چلستان است که در محدودهٔ آن مرال، خرس، گرگ، پلنگ و قوچ و ميش و کل و بز يافت مىشود. البته گاو موزىکش و زيستگاههاى اطراف آن منطقه مناسبى براى مرال، شوکا، خرس، پلنگ و ديگر گونههاى جنگلزى است که در جنوب آن قوچ و ميش زيست مىکند. زيستگاههاى قلقله، آقرضا، چکل گدا، لنده کوه، تالو، خوشدستى، لندو و مغزى از زيستگاههاى کل و بز و قوچ و ميش است و در بعضى از قسمتهاى آن مرال نيز زيست مىکند. زيستگاههاى شربت، کوليجال، سوته و گرمه توهم محل زندگى خرس، شوکا، مرال و پلنگ است و در قسمتهاى صخرهاى آن کل و بز زيست مىکنند. منطقه حفاظت شده جهاننما به علت کوهستانى بودن منطقه و پوشش بوتهزارى و علفزارى در کنار درختزارهاى تنک، گونههاى بسيار باارزشى از پرندگان را در خود جاى داده است که در بين آنها کبک درى، عقاب طلائى و هما نيز ديده مىشود. در جهاننما گونههاى مختلفى از پرندگان مانند شکارىها، لاشخورها، طرقهها، جغدها، کبوترها، زنبورخورها، سسکها، سعوها، عقابها، کلاغهاى زرد پرهها و غيره را مىتوان مشاهده کرد. پستاندارانى مانند مرال، شوکا، کل، بز، قوچ، ميش، پلنگ، خرس، گرگ، راسو، شغال، خارپشتها و دوزيستان نيز در منطقه يافت مىشود که به علت شکار بىرويه، تعداد جمعيت آنها شديداً کاهش يافته است. چشمهسارهاى زيادى در داخل منطقه حفاظت شده و محيطهاى اطراف آن وجود دارد که سرچشمه بسيارى از رودخانههاى بزرگ و کوچکى است که به عنوان ذخاير منابع آبى محسوب مىشود که به خارج از منطقه جريان مىيابند. در ذيل به تعدادى از رودخانهها و چشمههاى مهم منطقه حفاظتشده جهاننما اشاره مىشود: رودخانههاى سفيدرود، ترکت. مغزى، چهارباغ. چشمههاى زيارت، مغزى، مارسنگ، اسبومرگاه، شاهپسند، ترکت، حاجىآباد، گچيان، مرادچشمه، قلقله، وارا، خوشدستى، کلىچال، قورمهتو، پائيزبن، قلعه سرک. آثار قديمى منطقه نيز عبارتند از : آبانبار، قبرستانهاى قديمى در کمرسرک و جلنيگ بلنيگ، امامزاده رضى و مرضيه در مرز غربى و برج رادکان غربى در غرب منطقه.
منطقه حفاظت شدهٔ كرخه، شوشتر
کرخه به عنوان يکى از چهار منطقهٔ طبيعى کشور شناخته شده است که از نظر زيست محيطى ارزش فراوانى دارد. کرخه از دو عنصر اصلى رودخانه و جنگلهاى اطراف رودخانه تشکيل شده است و از محلى به نام روستاى سرخه در جنوب جاده انديمشک - دهلران - شروع شده و در امتداد رود کرخه تا روستاى «خلاف ۲» در شمال حميديه اهواز ادامه مىيابد. بيشههاى انبوه و بکر کرخه زيستگاه طبيعى منحصر به فرد گونه گوزن زرد در ايران و جهان است. منطقه کرخه با ۱۳ هزار و ۲۷ هکتار مساحت شامل دو بخش منطقه حفاظت شده با ۹ هزار و ۴۲۷ هکتار و پناهگاه حياتوحش به سه هزار و ۶۰۰ هکتار به لحاظ برخوردارى از آب فراوان و زمينهاى حاصلخيز حاشيه آن و شرايط اقليمى گرمسيرى و ساير استعدادهاى طبيعى همواره مورد توجه بوده است و در طول تاريخ تمدنهاى متنوعى را در خود پرورانده است
منطقه حفاظت شدهٔ پارك ملى، گرگان
اين پارک در ۱۹ مرداد ماه ۱۳۳۶ به نام منطقه حفاظت شده آلمه و يشکى تحت حفاظت قرار گرفت. در ۲۳ بهمن ۱۳۴۰ با همان مساحت اوليه (۸۹۰‚۹۱ هکتار) به منطقه حفاظت شده آلمه موسوم گرديد و در شهريور ماه سال ۱۳۴۲ عنوان پارک ملى و در سال ۱۳۴۳ نام پارک وحش را به خود اختصاص داد. بعد از تغيير نام سازمان شکاربانى و نظارت بر صيد به سازمان حفاظت محيط زيست در شهريورماه ۱۳۵۰، منطقهاى در شرق اين پارک به نام قرخت با مساحت ۰۰۰‚۳۴ هکتار به عنوان منطقه حفاظت شده به آن الحاق و در سال ۱۳۵۵ هر دو منطقه در يکديگر ادغام گرديدند و در مجموع با مساحت ۸۹۵‚۱۲۵ هکتار، پارک ملى گلستان را تشکيل دادند که بعد از پيروزى انقلاب اسلامى در بهمن ۱۳۵۷، طى بررسىهاى مجدد و در نظر گرفتن مسائل اجتماعى و نياز اهالى اطراف منطقه، مساحت آن به ۸۹۰‚۹۱ هکتار تقليل يافت. از نظر توپوگرافى، اين پارک بىنظير از صخرههاى مرتفع آهکى تا تپهماهورهائى با شيب و فراز کم تشکيل گرديده و از نظر اقليمى بين درياى خزر و مناطق خشک شرقى قرار گرفته است، و به همين لحاظ اقليمهاى متفاوت از نواحى بسيار مرطوب تا قسمتهاى نيمهخشک را در بر مىگيرد. نزولات آسمانى در اين پارک برحسب منطقه متفاوت و ميزان آن بين ۱۰۰۰ ميلىمتر تا کمتر از ۲۰۰ ميلىمتر در سال متغير است. درجه حرارت آن از ۲۵- درجه تا ۳۵+ درجه سانتى؛راد برحسب ماههاى مختلف متفاوت است. شرايط طبيعى پارک موجب به وجود آمدن زيستگاههاى مناسبى براى زندگى پستانداران وحشى شده و گوناگونى اين جانوران را نيز تشديد کرده است. مناطق جنگلى اين پارک را گونههائى مانند مرال (گاو کوهى، بزرگترين گوزن ايران) و شوکا جلوهاى خاص بخشيدهاند. در نواحى استپى نيز حيوانات مختلفى مانند آهو، قوچ و ميش، کل و بز و يوزپلنگ زندگى مىکنند. پلنگ، گراز، خرس قهوهاى، گرگ، شغال، گربه پالاس و گربه جنگلى (و نيز گونههاى متعددى از پستانداران کوچک) نيز از جانورانى هستند که در اکثر نواحى اين پارک يافت مىشوند. گفته مىشود که ببر نيز در پارک وجود دارد. از ميان جمعيت پستانداران بزرگ وحشى اين پارک، قوچ و ميش بيشترين تعداد را دارند. تنوع گونههاى پرندگان اين پارک نيز به بيش از ۱۵۰ گونه پرنده وحشى مىرسد. حدود ۴۸ نوع پرنده در فصل بهار و تابستان در منطقه يافت شده و ۶۲ گونه نيز بومى پارک مىباشند. به اين ترتيب حدود ۱۱۰ نوع پرنده در اين پارک زاد و ولد مىکنند. علاوه بر اين، ۲۱ نوع پرنده ديگر نيز در زمستانها مشاهده شده و ۱۹ گونه ديگر نيز در مسير مهاجرت خود در اين پارک توقفى کوتاه مىکنند. سار صورتى، شاهين بحرى و بال لاکى از اين دستهاند. از انواع پرندگان قابل شکار اين پارک به قرقاول، کبک، تيهو، زنگوله بال، کوکر سينه سياه، ابيا و بلدرچين مىتوان اشاره کرد که ابيا و بلدرچين مهاجر و بقيه بومى منطقه مىباشند. از پرندگان شکارى و لاشخورهائى که از ساير جانوران تغذيه نموده و در سرتاسر سال در پارک مشاهده مىشوند، مىتوان به قرقى، دليجه، سار، کپه، دال ساه، عقاب دريائى دم سفيد، طرلان و بالابان اشاره کرد. اين پرندگان در کنترل جمعيت انواع جانورى، بهداشت محيط و حفظ سلامت انواع جانوران ديگر نقشى حياتى دارند. پارک ملى گلستان زيستگاه بسيارى از پرندگان و گنجشکان زيبا و آوازهخوان مانند دارکوب سياه، بلبل، توکاى باغى، انواع سهرهها، سسکها، زرده پرهها، مگسگيرها، زنبور خورکها و دم سرخمها مىباشد. اين گروه از پرندگان نقش بسيار مهمى در کنترل آفات نباتى ايفا مىکنند. پارک ملى گلستان بين دو حوزه نيمه نم پسند و نيمه خشکى پسند قرار دارد و به تدريج در حرکت به طرف شرق، سيماى طبيعى آن به حالت استپيک تغيير پيدا مىکند، به همين جهت عناصر گياهى نواحى سه گانهٔ فوق را مىتوان در پارک مشاهده نمود. تنوع و رنگارنگى گياهان اين پارک چنان مناظر زيبائى را به وجود آورده است که نظير آن را در کمتر جائى از اين سرزمين مىتوان ديد. توسکاى قشلاقى، کلهو، انجير، توت، ملج، داغداغان، ازگيل، وليک، زالزالک، سيامتو، گوجه وحشى، شيرخشت، دغدغک، گردو، تمشک، انار وحشى، گلابى وحشى و ... از گونههاى مختلف گياهى پارک محسوب مىشوند. در کف جنگل گونههاى بىشمارى نظير سرخسها، متامتى و ... پراکندهاند. در نواحى خشکتر درختچههاى زرشک، تغ، گز، کاروانکش، بوتههاى کلاه مير حسن، گون، گدار، چوبک، درمنه، خارشتر و ساير گونههاى استپى يافت مىشود. در نواحى مرتفع گونهٔ ارس نيز به طور پراکنده ديده مىشود. پارک ملى گلستان مىتواند مورد بازديد و گذران اوقات فراغت عموم مردم به ويژه مسافران عبورى در مسير جاده تهران - مشهد قرار گيرد. پارکينگها و کمپينگهايى جهت استراحت و اقامت شبانه در اين پارک ايجاد شده است که برخى از آنان مدتهاست مورد بهرهبردارى قرار مىگيرد. از آن جمله مىتوان پارکينگهاى تنگراه، گلستان و آبشار را نام برد که امکان دسترسى به آنها آسان و نيز از برخى جنبههاى اساسى تفرجگاهى مانند ملاحظه مناظر زيبا و بديع، بهرهگيرى از هواى پاک و لطيف، امکان مشاهده انواع پرندگان و ساير جانوران حائز اهميت است. اين پارکينگها حداقل وسائل و تجهيزات تفرجگاهى از قبيل ميز و نيمکت، اجاق، زبالهدانى و سرويسهاى بهداشتى را دارند. ضمناً کمپينگى جهت اقامت شبانه در دست تهيه است که پس از تکميل مورد استفاده قرار خواهد گرفت. ساختمانى به منظور ارائه اطلاعات، نمايش فيلمها و اسلايدهاى مربوط به منطقه و نيز بيان مسائل زيست محيطى که خود عامل مؤثرى در ارتقاء سطح فرهنگ زيست محيطى بازديدکنندگان به حساب مىآيد، ايجاد گرديده است. با توجه به طبيعت زيبا و جذاب اين پارک نمىتوان بازديد نقاط خاصى از آن را توصيه نمود، بلکه مشاهده آن در صورت امکان حداقل براى يکبار به علاقمندان توصيه مىشود. البته در محل پارک، مأمورين سازمان حفاظت محيط زيست جهت ارائه اطلاعات و راهنمايىهاى لازم در خدمت همميهنان عزيز و جهانگردان هستند. منطقه حفاظت شدهٔ دز، دزفول
اين منطقه با ۸۷۳‚۱۵ هکتار مساحت در دو سوى رودخانه دز به صورت دو نوار سبز رنگ کشيده شده است. اين منطقه نيز زيستگاه گوزن زرد ايرانى است و از اين نظر واجد ارزشهاى جهانگردى است.
منطقه حفاظت شده باهوكلات (گاندو)، بلوچستان
اين منطقه در منتهىاليه گوشه جنوب شرقى کشور، در طول مرز ايران و پاکستان قرار دارد. اين منطقه از کوههاى کم آب و بيابانى تشکيل شده که تا رودخانه سرباز در بلوچستان گسترده شده است. منطقه مزبور، مأمن تمساح تالابى و منحصر به فرد ايرانى است که در آبگيرهاى کم عمق مسير رودخانه زندگى مىکند. اين حيوان در مواقع خشکى تا چند متر در زير آبگيرها نقب زده و در داخل آنها زندگى مىکند. اگر اقدامات به موقع حفاظتى سازمان محيط زيست و نظارت بر صيد نبود؛ نسل اين تمساحها تاکنون از بين رفته بود. همچنين شرايط خاص اکوسيستم رودخانهاى اين منطقه امکانات زندگى نوعى ماهى عجيب به نام ماهى گِل خور با نام علمى Perio phthalinuse فراهم آورده است که قادر به زيست در آبهاى کم عمق و بستر گِلى رودخانههاست. اقدامات حفاظتى سازمان حفاظت محيط زيست در مورد نواحى پيرامون باهوکلات به منظور حفظ بخش نمونهاى از گياهان بلوچى (که تا حدودى بيابانى - سندى است) و نيز جاندارانى که با اقليم و گياهان مزبور ارتباط زيستى دارند، ضرورى است. اين جانداران عبارتاند : جبير، سنجاب نخلى شمالى، راسوى خاکستر هندى، هوبره، دراج، سوسمار و نيز بسيارى از انواع پرندگان که خاص شبه قاره هند مىباشد. خط ساحلى درياى عمان که مرز جنوبى اين منطقه را تشکيل مىدهد، ناحيه قشلاقى پرندگان آبزى است و نيز، محل مهمى براى تخمگذارى لاکپشت سبزدريايى به شمار مىآيد.
منطقه حفاظت شده بزمان، ايرانشهر
اين منطقه به وسعت ۶۸۸‚۳۲۴ هکتار، منطقهٔ کوهستانى بزمان، تپهماهورها و دشتهاى اطراف اين کوه را در بر مىگيرد. اين منطقه داراى کوهى نسبتاً مرتفع (۳۴۹۷ متر) با درههاى آب شيرين و پوشش گياهى نسبتاً مناسب است. جوامع گياهى مشرف بر دامنهها خرزهره، داز، قيچ، درمنه و انواع گَوَن است. حيوانات وحشى که در اين منطقه زندگى مىکنند عبارتند از : کبک، کبک چيل، تيهو، دراج، خرگوش، کل، بز، قوچ، ميش. علاوه بر گونههاى مختلف وحوش فوقالذکر، نوعى خرس سياه آسيايى که کوچکتر از خرس قهوهاى است در سيستان و بلوچستان زندگى مىکند. دهانه غارهايى که به احتمال زياد مىتوان وجود خرس را در آنها حدس زد اکثراً حدود ۷۰ سانتىمتر است که خود خرس سياه نيز به زحمت مىتواند داخل آن شود، به همين دليل دسترسى انسان به حيوان و عبور آن از اين گونه غارها، کار سادهاى نيست. کوههاى سياه بزمان، بيرک، تفتان، سراوان، اطراف خاش، کارواندر، اسفندک و تپهماهورهاى اطراف رود ماشکيل از جمله زيستگاههاى اصلى اين گونه خرس به شمار مىآيد. پوشش گياهى اين مناطق زيستگاه مناسبى را براى گونهٔ در معرض انقراض و با ارزش خرس سياه در اين ارتفاعات فراهم آورده است. پوشش گياهى غالب زيستگاههاى خرس در اين منطقه شامل : ارجن، کهور، کنار، داز، خرما، زرشک، زارچ، زالزالک، گز، توسکا، زيتون وحشى، انواع گون و درمنه، اورس، بيد، تنگرس و نسترن وحشى مىباشد که ميوهٔ بيشتر اين درختان، غذاى عمده خرسهاى سياه را تشکيل مىدهد. خرسها به خرما و داز علاقهاى وافر دارند. پرنده زيبايى به نام مينا با رنگهاى سبز، آبى و سبزقبا نيز در بلوچستان به وفور يافت مىشود. اين پرنده به اندازه سار معمولى است و به سهولت اهلى مىشود و بعضى از کلمات را مانند طوطى ادا مىکند .
جزيرهٔ ابوموسى، ابوموسى
جنوبىترين جزيرهٔ ايرانى آبهاى خليجفارس، جزيرهٔ ابوموسى است. اين جزيره در ۲۲۲ کيلومترى بندرعباس و همچنين در ۷۵ کيلومترى بندر لنگه واقع شده است. جزيرهٔ ابوموسى يکى از چهارده جزيرهٔ استان هرمزگان است که بيشترين فاصله از سواحل ايرانى خليجفارس را دارد و طول و عرض آن در حدود ۴/۵ کيلومتر است. شهر ابوموسى مرکز شهرستان ابوموسى مىباشد. ارتفاع آن از سطح دريا ۴۶ متر و مساحت آن ۲/۲ کيلومترمربع است. جزيرهٔ ابوموسى نزديکترين پهنهٔ خشکى از خاک ايران به خط استوا است که آب و هواى مرطوب و گرمترى دارد. اين جزيره فاقد آب و اراضى مناسب کشاورزى است؛ ولى کشت و زرع محدودى در آن صورت مىگيرد و بيشتر مردم بومى محل به صيد ماهى اشتغال دارند. اين جزيره يکى از مراکز صدور نفت خام کشور است که با ظرفيتى قابل توجه فعاليت مىکند. وسعت شهرستان ابوموسى ۶۸/۸ کيلومترمربع است که مشتمل بر جزاير ابوموسى (با ۱۲ کيلومترمربع)، جزيرهٔ تنب بزرگ (با ۱۰/۳ کيلومترمربع)، تنب کوچک ( با ۱/۵ کيلومترمربع)، سيرى (با ۱۷/۳ کيلومترمربع)، فرور بزرگ (با ۲۶/۲ کيلومترمربع) و فرور کوچک (با ۱/۵ کيلومترمربع) مىباشد.
جزيرهٔ آرزو، درياچه اروميه، بناب
اين جزيرهٔ نيمه جنگلى با مساحتى حدود ۵۴۲ هکتار در غرب جزيره کبودان قرار گرفته است و ۱۲۷۰ متر از سطح دريا ارتفاع دارد. اين جزيره نيز پذيراى پرندگانى نظير فلامينگو، کاکايى و غاز است.
جزيرهٔ آرزو، كبودان، اروميه
اين جزيرهٔ نيمهجنگلى که در غرب کبودان قرار گرفته و ۵۴۲ هکتار مساحت دارد، پذيراى پرندگانى نظير فلامينگو، پليکان، کاکايى و غاز است .
جزاير اسپير، بندر گلمانخانه، اروميه
اين جزيره در غرب کبودان و در ۲۷ کيلومترى بندر گلمانخانه واقع است و ۱۱۵۱ هکتار وسعت دارد. اين جزيره همه ساله پذيراى پرندگانى همچون فلامينگو، پليکانها، کاکايىها و غازهاست. امکانات و تأسيسات جزيره محدود به يک اسکله مىباشد. جزاير کبودان، اشک، اسپير، آرزو و جزاير نه گانه از امکانات مناسب براى شنا و ورزشهاى آبى برخوردار است. در ضمن در جزيرهٔ اسپير اسکلهاى نيز براى پهلو گرفتن قايقها وجود دارد.
جزيرهٔ اسپير، درياچه اروميه، بناب
اين جزيره با مساحتى معادل ۱۱۵۱ هکتار در غرب کبودان و ۲۷ کيلومترى بندر گلمانخانه واقع شده است. ارتفاع آن از سطح دريا ۱۲۷۰ متر است و همه ساله پذيراى پرندگانى چون فلامينگوها، پليکانها، کاکايىها و غازهاست. امکانات و تأسيسات جزيره محدود به يک اسکلهٔ کوچک است.
جزيرهٔ اسلامى، درياچه اروميه
جزيرهٔ اسلامى در ساحل شرقى درياچهٔ اروميه است. توان بسيار بالاى زيستگاهى حياتوحش و مرتبط با پارک ملى اين جزيره، درياچهٔ اروميه را از اهميت زيست محيطى ويژهاى برخوردار کرده است.
جزيرهٔ اسلامى (شاهى)، تبريز
جزيرهٔ اسلامى تنها جزيره مسکونى و آباد درياچهٔ اروميه است که در اثر کمى بارندگى و تبخير آب درياچه در تابستان به صورت شبهجزيره در مىآيد و روستاييان اين جزيره از راه خشکى به تبريز، آذرشهر، گوگان و شبستر رفت و آمد مىکنند. در حال حاضر يک رشته جادهٔ خاکى فرعى از جاده آسفالته تبريز - آذرشهر از کنار ايستگاه دامپرورى خاصبان به سوى جزيره کشيده شده است. طول جزيره ۲۴ و عرضا آن ۱۵ کيومتر است. وجود اين جزيره سرسبز و خرم با آب شيرين و گوارا (جزيره ۵۴ چشمه دارد) در دريايى شور و تلخ از عجايب و بدايع طبيعت و خلقت است. پرندگانى مانند پليکان، آنقوت، فلامينگو و ساير پرندگان مهاجر در قسمتهاى باتلاقى جزيره و سواحل نيزارى آن زندگى مىکنند. در جزيره اسلامى هفت روستا به اسامى سراى، آقگنبد، گميچى، تيمورلو، قبچاق، بوراچارلو و بهرامآباد (ورالو) با حدود ۸ هزار نفر جمعيت وجود دارد. شغل عمدهٔ مردم آن، کشاورزى، گلهدارى، باغدارى و کار در کشتىهاى درياچه است. محصولات عمدهٔ جزيره را غلات، حبوبات، صيفىجات و خشکبار تشکيل مىدهند. در اين جزيره بنادر آقگنبد و گميچى براى پهلو گرفتن کشتىهاى باربرى و مسافربرى در مسير شرفخانه به گلمانخانه اسکله دارند. در حال حاضر از دو سوى جزيرهٔ اسلامى و اروميه بزرگراه شهيد کلانترى در دست ساختمان است؛ از طريق اين بزرگراه، دو استان آذربايجان شرقى و غربى به هم مربوط خواهند شد. از نظر تقسيمات کشورى جزيرهٔ اسلامى تابع شهرستان شبستر است.
جزيرهٔ اشك، بندر گلمانخانه، كبودان، اروميه
اين جزيره در قسمت جنوبى کبودان، در ۴۰ کيلومترى بندر گلمانخانه قرار دارد و وسعت آن معادل ۲۱۱۵ هکتار است. اين جزيره يک چشمهٔ آب شيرين دارد و يکى از جالبترين زيستگاههاى پرندگان بومى و مهاجر از جمله فلامينگو و تنجه به حساب مىآيد. جزيرهٔ اشک از نظر پوشش گياهى شبيه جزيرهٔ کبودان است و گوزن زرد ايرانى که يکى از نادرترين گوزنهاى جهان است در آن زندگى مىکند.
جزيرهٔ اشك، درياچه اروميه، بناب
اين جزيره در قسمت جنوبى کبودان، در ۴۰ کيلومترى بندر گلمانخانه قرار دارد. داراى وسعتى معادل ۲۱۱۵ هکتار و ارتفاعى در حدود ۱۲۷۰ متر از سطح درياست. اين جزيره يک چشمه آب شيرين دارد و يکى از جالبترين زيستگاههاى پرندگان بومى و مهاجر از جمله فلامينگو و تنجه است. از نظر پوشش گياهى شبيه جزيره کبودان است. گوزن زرد ايرانى نيز در آن زندگى مىکند.
جزيرهٔ امالكرم و نخيلو، بوشهر
اين دو جزيره خالى از سکنه در حدود ناحيهٔ بردخون در سواحل جنوبى استان بوشهر و در فاصلهٔ کمى نسبت به يکديگر قرار گرفتهاند. جزيرهٔ نخيلو در حال حاضر بيش از هر چيز محل زيست لاکپشتان خليجفارس است و از اين نظر اهميت زيست محيطى قابلتوجهى دارد.
جزيرهٔ تنب بزرگ، قشم
اين جزيره در فاصلهٔ ۱۴ مايل دريايى از جنوب غربى جزيرهٔ قشم، در فاصلهٔ ۹۷ مايل دريايى از بندرعباس و در فاصلهٔ ۲۷ مايل دريايى از شمال شرقى ابوموسى واقع شده است. طول و عرض آن ۳/۹ در ۳/۷۵ کيلومتر، و مساحت آن ۱۰/۳ کيلومترمربع مىباشد. مرتفعترين نقطهٔ جزيرهٔ تنب ۵۳ متر از سطح دريا ارتفاع دارد. در قسمتهاى جنوب غربى اين جزيره و در نزديکى سواحل آن، خانههاى مسکونى از راه چندين خيابان و جاده به هم پيوستهاند. اين جزيره داراى موجشکن و لنگرگاه است. مردم بومى اين جزيره از صيد ماهى و مرواريد امرار معاش مىکنند. در اين جزيره معدن خاک سرخ نيز وجود دارد.
جزيرهٔ تنب كوچك، قشم
اين جزيرهٔ مثلث شکل در ۶ ميلى غرب جزيرهٔ تنب بزرگ قرار دارد. فاصلهٔ آن تا مرکز استان، از طريق دريا، حدود ۱۰۵ مايل دريايى مىباشد. بزرگترين قطر جزيره ۱/۹ کيلومتر و مساحت آن حدود ۲ کيلومتر مربع است. اين جزيره غيرمسکونى است و مرتفعترين نقطهٔ آن از سطح دريا، ۲۱ متر ارتفاع دارد.
جزيرهٔ خارك، بوشهر
اين جزيره در فاصلهٔ ۵۷ کيلومترى شمال غربى بوشهر و ۳۸ کيلومترى بندر گناوه قرار دارد. طول تقريبى آن ۸ کيلومتر و عرض آن ۴ تا ۵ کيلومتر و جزيرهاى مرجانى است. جزيرهٔ خارک به واسطهٔ سواحل عميق براى ايجاد لنگرگاه از مزيتهاى نسبى ويژهاى بهرهمند است. امروزه کارشناسان اين جزيره را به عنوان مرکز تأسيسات عظيم نفت برگزيدهاند. حزيرهٔ خارک عملاً زمين بارورى ندارد. بيشتر سطح جزيره را قشر سنگى از جنس مرجان پوشانيده است. با اين حال خرما، موز و مرکبات به مقدار کم کشت مىشود و درختان کُنار و ليل در اين جزيره به فراوانى يافت مىشود. جزيرهٔ خارک يکى از بخشهاى شهرستان بوشهر است و طبق آمار اخير بيش از ده هزار نفر جمعيت دارد. از مشاغل مهم مردم اين جزيره صيد ماهى و کار در تأسيسات نفتى و معدن سنگ است. اين جزيره از مناطق بسيار قديمى استان است که آثار تاريخى متعددى دارد.
جزيرهٔ خاركو، بوشهر
اين جزيره در شمال شرقى جزيرهٔ خارک قرار دارد. در اين جزيره نيز تأسيسات عظيمى جهت بارگيرى نفت خام ايجاد شده است و اهميت اقتصادى، نظامى و تدارکاتى خاصى دارد.
جزيرهٔ سيرى، ابوموسى
اين جزيره در قلب آبهاى خليج فارس قرار دارد. فاصله آن تا مرکز شهرستان ابوموسى که در قسمت شرقى جزيرهٔ سيرى واقع شده، در حدود ۲۷ کيلومتر است. همچنين فاصلهٔ دريايى آن تا مرکز استان، در حدود ۱۵۲ مايل دريايى است. وسعت جزيرهٔ سيرى ۱۷/۳ کيلومترمربع مىباشد. اين جزيره فاقد پستى و بلندى بوده، و نسبتاً مسطح است. مرتفعترين نقطهٔ آن ۲۴ متر از سطح دريا ارتفاع دارد و بزرگترين ابعاد طولى و عرضى جزيره، ۶/۱ و ۴/۶ کيلومتر است. در قسمتهاى شمالى و نزديک سواحل جزيره، مناطق مسکونى همراه با ساير تأسيسات جاى گرفتهاند. اهالى بومى جزيره از طريق ماهيگيرى و صيد ميگو و کشاورزى محدود، زندگى و امرار معاش مىکنند و همچنين عدهاى از مردم جزيره در تأسيسات نفتى کار مىکنند. در اين جزيره تعداد قابل توجهى نخل خرما به طور پراکنده وجود دارد که محصول آن فقط مصرف محلى دارد. اين منطقه پوشش گياهى فقيرى دارد. در اين جزيره معدن خاک سرخ نيز موجود است.
جزيرهٔ شتور، بندرلنگه
جزيرهٔ شتور در فاصلهٔ حدود ۱/۵ کيلومترى جنوب شرقى جزيرهٔ لاوان قرار دارد. طول جزيره ۱/۷ کيلومتر و عرض آن ۸۰۰ متر است. جزيرهٔ شتور غيرمسکونى است و هيچگونه فعاليتى در آن ديده نمىشود. اين جزيره از باارزشترين و مهمترين پناهگاههاى حياتوحش (پرندگان، لاکپشتهاى دريايى، ماهىها و دلفينها) در خليجفارس است و جزءِ مناطق حفاظت شدهٔ کشور مىباشد.
جزيرهٔ عباسك، بوشهر
اين جزيره بين بندر بوشهر و جزيرهٔ شيف قرار دارد و خالى از سکنه است.
جزيرهٔ فرور بزرگ، ابوموسى
يکى ديگر از جزاير قلمرو استان هرمزگان، جزيره فرور بزرگ است که در فاصلهٔ ۳۶ ميلى شهر ابوموسى، و در فاصلهٔ حدود ۱۴۱ ميلى از بندرعباس قرار دارد. بزرگترين ابعاد طولى و عرضى جزيره ۷/۵ و ۴/۵ کيلومتر مىباشد. فاصلهٔ آن تا نزديکترين نقطهٔ سواحل ايران، در حدود ۲۰ کيلومتر و مساحت آن ۲۶/۲ کيلومترمربع و ارتفاع بلندترين نقطهٔ آن از سطح دريا ۱۴۵ متر است. سطح جزيره از تپهماهورهاى کوچک تشکيل شده است. اين جزيره بر روى يکى از کمربندهاى زلزلهخيز جهان قرار دارد. رنگ آب در نزديکى جزيره سياه است. جزيره شيبهاى تند و پرتگاههايى دارد که گاهى ارتفاع آنها از ۱۰ متر بيشتر است. بقاياى ساختمانهاى مخروبه و اراضى کشاورزى باير و چاههاى آب نشانهٔ مسکونى بودن جزيره در زمانهاى گذشته است؛ ولى در حال حاضر، جزيره غيرمسکونى است و تنها تعدادى مأمور دولتى در آن حضور دارند. در آبهاى اين جزيره ماهى فراوان وجود دارد و به همين خاطر صيادان در اطراف آن فعاليت زيادى دارند. از کانسارهاى مهمى که در اين جزيره وجود دارد، معدن آهن است که از يک لايهٔ رسوبى تشکيل شده و ذخيرهٔ آن حدود ۰۰۰‚۵۰۰ تن برآورد شده است. در اين جزيره يک چراغ دريايى نيز وجود دارد. جزيرهٔ فرور بزرگ يکى از کانونهاى زيست حياتوحش است و تعداد بىشمارى از پرندگان از قبيل : عقاب ماهيگير، طوطى، چکچک، قمرى خانگى، چکاوک کاکلى، پرستو، بلبل خرما، چاخلق، هدهد، دمجنبانک زرد، دو سرخ معمولى، چکچک سرسياه، زنبورخور معمولى، ياکريم و غيره، همچنين پستاندارانى از قبيل جبير و جانورانى همچون يک نوع خارپشت، مارمولک، مار جعفرى و عقرب در آن زندگى مىکنند .
. جزيرهٔ فرور كوچك، ابوموسى
اين جزيره در قسمت شمال غربى جزيرهٔ ابوموسى واقع شده است و حدود ۳۶ مايل دريايى تا شهر ابوموسى و ۱۴۹ مايل دريايى تا بندرعباس فاصله دارد. مساحت اين جزيره ۱/۵ کيلومتر مربع و بلندى مرتفعترين نقطهٔ آن از سطح دريا ۳۶ متر است. بزرگترين ابعاد طولى و عرضى جزيره، ۱/۴ در ۱/۱ کيلومتر مىباشد. جزيرهٔ فرور کوچک و سواحل آن، به علت موقعيت اقليمى و استقرار در مسير مهاجرت پرندگان دريايى، زيستگاه گونههاى متنوع پرندگان مهاجر و بومى است. اين جزيره غيرمسکونى مىباشد.
جزيرهٔ قشم، قشم
جزيرهٔ قشم بزرگترين جزيرهٔ ايران است که در شمال غربى تنگهٔ هرمز قرار دارد. طول آن ۱۱۵ کيلومتر و عرض آن از ۱۰ تا ۳۵ کيلومتر متغير است. شهر قشم - مرکز اين جزيره - در شمال شرقى جزيره واقع شده و وسعت آن ۳ کيلومترمربع و ارتفاع آن از سطح دريا ۱۰ متر است. بندرعباس با ۱۲ مايل دريايى فاصله، نزديکترين شهر به قشم است. قشم تا تهران ۱۳۵۳ کيلومتر فاصله دارد که ۱۲ مايل آن راه آبى و بقيه از طريق خشکى است. يک فصل گرم و مرطوب و طولانى و يک فصل کوتاه و معتدل، از ويژگىهاى آب و هوايى جزيرهٔ قشم است. شهر قشم در حال حاضر به شکل نيمدايرهاى در گوشهٔ شمال شرقى جزيره با بافت سنتى و نخلستانهاى انبوه و با مناظر طبيعى بسيار زيبايى قرار گرفته است. معمارى سنتيِ سازگار با شرايط اقليمى و بادگيرهاى بلند و قديمى خانههاى مسکونى آن، نماى اصلى شهر را به وجود آوردهاند. صخرههاى سواحل بندر قشم که محل تجمع خرچنگهاى دريايىاند، از نقاط بسيار ديدنى آن به شمار مىروند (معمولاً در بعدازظهرها خرچنگها به سواحل بندر قشم پناه مىآورند). يکى از نقاط بسيار ديدنى جزيره، جنگلهاى حرا است که بين شمال جزيره تا بندر خمير را فرا گرفته و منظرهٔ بسيار جالبى را در ميان دريا پديد آورده است. جنگلهاى حرا در بين بندر خمير و در اطراف جزيرهٔ قشم در سطح وسيعى پراکنده شدهاند که بخشى از آن (حدود ۳۵۰۰ هکتار) در محدودهٔ قشم قرار گرفته است. نام علمى درختان جنگلهاى حرا به افتخار دانشمند مشهور ايران - ابوعلىسينا - که آن را حرا ناميده است، نامگذارى شده است. درختان حرا با قطر ۳۰ سانتىمتر و ارتفاع ۴ متر از ميان آبهاى خليج فارس سر بر آوردهاند و سبب جلب پرندگان مهاجر و بومى شده و گروهى از پرندگان هم در ميان آنها و آشيانه ساختهاند. درخت حرا هميشه سرسبز و زيباست. هرچه سرشاخههاى درخت حرا را قطع کنند، رشد بهترى مىکند و سرسبزتر مىشود. جنگل حرا به طور دائم در معرض جزر و مد منظم آب دريا قرار دارد؛ به طورى که در زمان جزر درختان و بستر لجنى آن از آب بيرون مىماند و به صورت جزايرى پراکنده نمايان مىشوند و در موقع مد، تمامى جنگل زير آب رفته و ناپديد مىشود. اصولاً اين درختچهها در مکانهايى مىرويند که در مواقع مد دريا به زير آب بروند. در نقاط مرتفعتر اثرى از اين گونه گياهان مشاهده نمىشود. جزيرهٔ قشم دومين بندر آزاد تجارى ايران است و همين ويژگى، اهميت توريستى آن را دو چندان ساخته است. به عبارت ديگر، سفر به جزيرهٔ قشم صرفنظر از استفادههاى گوناگون، مانند بازديد از آثار تاريخى و استفاده از سواحل خليجفارس، از نظر اقتصادى نيز مقرون به صرفه است و هزينههاى گمرکى و مقررات دست و پاگير تجارى شامل آن نمىشود.
جزيرهٔ قويون داغى (كبودان)، عجب شير، بناب
جزيرهٔ قويون داغى يکى از بزرگترين و زيباترين جزاير مسکونى درياچهٔ اروميه است که در فاصله ۱۲ کيلومترى بندر رحمانلو در قسمت جنوب شرقى درياچه اروميه قرار گرفته است. طول جزيره ۹ کيلومتر، عرض آن ۴ کيلومتر و مساحت آن ۳۱۷۵ هکتار است و از سطح درياى آزاد ۱۵۲۱ متر ارتفاع دارد. جزيرهٔ قويون داغى زيستگاه قوچ و ميش ارمنى و گوزن زرد ايرانى است. اين گوزن يکى از نادرترين گونههاى گوزن جهان است. قويون داغى تنها جزيرهٔ درياچهٔ اروميه است که در تمام سال داراى آب شيرين است. آب شيرين جزيره براى مصرف حيوانات وحشى از دو چشمهاى که در جنوب آن قرار دارد تأمين مىشود. هر قسمت جزيره، زيبايى دلپذيرى دارد. وجود پرندگان بزرگى چون عقاب طلايى و لاشخور مصرى نيز دخالت خاصى به آن داده است. از ديگر پرندگان اين جزيره مىتوان به مرغ کفل سفيد، مرغ سنگ، پرى شاهرخ، سبزه قبا، کاکايى، هدهد، کبک و پرندگان آبزى چون فلامينگو، آنقوت نوک قرمز و بعضى از انواع مرغابى اشاره کرد. فلامينگوها، گوشهٔ شمال غربى جزيره، آبهاى ميان قويونداغى و جزاير آرزو و اسپير را انتخاب کردهاند که منطقهٔ نسبتاً آرامى است؛ غذاى اصلى آنها انواع جلبکها و سختپوستان موجود در آب درياچه به نام آرتمياسالينا است. قوچ و ميشهاى جزيره از سال ۱۳۴۰ تحت حفاظت قرار دارند و تعداد آنها امروزه به بيش از ۳۵۰۰ رأس رسيده است. بهترين زيستگاههاى قوچ و ميش ارمنى و گوزن زرد ايرانى در جزيرهٔ کبودان عبارتاند از : قوچ درهسى، جن درهسى، گوله درهسى، حسنآقا درهسى، زرزا، شکارگاه، قرهداغ بزرگ و کوچک که تمامى قوچها و ميشها در اين مناطق زندگى مىکنند. اين مجموعه از طرف يونسکو به عنوان يکى از ۵۹ منطقهٔ حفاظت شده که داراى گونههاى کمياب گياهى و حيوانى است به ثبت رسيده است.
جزيرهٔ كبودان، اروميه (درياچه اروميه)
يکى از بزرگترين جزاير درياچهٔ اروميه جزيرهٔ کبودان است که يک چشمه و يک قنات کوچک دارد. قسمت اعظم پوشش گياهى آن را علفهاى کوتاه، درختان پستهٔ وحشى، سرو کوهى، بادام وحشى، شيرخشت و گوجهفرنگى تشکيل مىدهد. اين جزيره در شرق اروميه با وسعت ۳۱۷۵ هکتار و در ارتفاع ۱۵۲۱ مترى قرار دارد. نوع ساحل آن سنگى و ماسهاى است و براى شنا و ورزشهاى آبى امکانات مناسبى دارد.
در جزيرهٔ کبودان هزاران حيوان از انواع مختلف زيست مىکنند که عمدهترين آنها قوچ و ميش مىباشد. تعداد اين حيوانات در حدود ۳۵۰۰ رأس است و اخيراً از سوى سازمان محيط زيست جهت تعادل لازم حياتوحش تعدادى پلنگ نر و ماده به جمع حيوانات آن اضافه شده است.
جزيرهٔ كيش، بندرعباس
اين جزيرهٔ بيضى شکل با مساحت ۸۹/۷ کيلومترمربع و با طول ۱۵/۶ و عرض ۷ کيلومتر، در جنوب غربى بندرعباس و در ميان آبهاى نيلگون خليجفارس واقع شده است. فاصلهٔ دريايى اين جزيره تا بندر لنگه ۵۰ مايل دريايى است. جزيرهٔ کيش از نظر محيط زيست طبيعى، يکى از بکرترين مناطق خليجفارس است. استعدادهاى طبيعى و موقعيت جغرافيايى ويژهٔ آن زمينهٔ بهرهبردارى جهانگردى و تجارى از آن را در حد قابل توجهى فراهم ساخته است. سواحل کمنظير اين جزيرهٔ مرجانى، نه تنها در فصول گوناگون سال، بلکه در طول يک روز، در ساعات مختلف جلوههاى بديع و گونهگون و بسيار زيبايى از طبيعت را به تماشا مىگذارند. سواحل کيش در شرق و شمال شرقى و جنوب از زيباترين سواحل جهان است. در سواحل جنوب غربى آن زيباترين منظرهٔ غروب خورشيد را مىتوان ديد. از جمله نقاط ديدنى جزيرهٔ کيش آکواريوم بزرگ آن است که در گوشهٔ شرقى جزيره، با معمارى زيبا قرار دارد و گونههاى مختلف ماهيان و آبزيان اطراف جزيره در آن به تماشا گذارده شده است. قريب ۷۰ نوع ماهىهاى تزئينى در اين آکواريوم وجود دارد که از نظر شکل و رنگ پولکها و زيبايى ظاهرى، کمنظير و برخى از آنها نيز بسيار کمياب هستند. علاوه بر اين، مرکز پرورش و کشت مرواريد کيش يکى از جذابترين ديدنىهاى جزيره است. اسکلهٔ تفريحى جزيرهٔ کيش با امکانات مفيد و مختصر در بخش جنوبى جزيره از ديگر جاذبههاى کيش است. در اين اسکله سرگرمىهايى از قبيل گردش در روى آب با قايق کفشيشهاى که از بالاى آن مىتوان عبور گروهى ماهىها و زيبايىهاى دنياى زير آب را مشاهده کرد، همچنين امکانات ورزش اسکى روى آب براى علاقهمندان فراهم شده است. تفريح غواصى نيز از جمله تفريحات به يادماندنى است که در آبهاى گرم خليجفارس همراه راهنمايان مجرب امکانپذير است. در کنار اسکلهٔ تفريحى، پيست دوچرخهسوارى نيز در پيرامون جزيره احداث شده است. در اين مجموعه (اسکلهٔ تفريحي) امکان بازديد از هتل بزرگ کيش و ساختمان ساحلى کازينوى سابق وجود دارد. همچنين در اطراف يکى از کهنسالترين درختان جزيره، مجموعهاى تفريحى و ديدنى ايجاد شده که به مجموعهٔ درخت سبز معروف است و از جمله مراکز زيبا و جذاب جزيرهٔ کيش مىباشد و مسافران بسيارى را به خود جذب مىکند. جزيرهٔ کيش همچنين معمارى خاصى را به نمايش گذاشته است که براى هر تازهواردى جالب و درخور تحسين است. معمارى کيش دو شکل متمايز دارد: يکى معمارى سنتى و ديگرى معمارى مدرن. معمارى سنتى جالبتوجه است و مصالح آن غالباً از سنگهاى مرجانى موجود در جزيره تشکيل شده است. معمارى جديد و مدرن جزيره نيز تقليدى از معمارى بومى و سنتى آن است که نمونهٔ آن در «صفين» ديده مىشود. تنها تفاوتى که ميان خانههاى جديد و قديم وجود دارد، پراکندگى نسبى و تنوع ارتفاع آنها است. علاوه بر آن، معابر عمومى جديد نيز به نسبت وسيعتر از معابر بخش قديمى هستند. وسيلهٔ رفتوآمد به کيش، کشتى و هواپيما است که از طريق پرواز از تهران يا شيراز يا بندرعباس صورت مىگيرد. از جمله امکانات موجود در اين جزيره مىتوان به هتل سه طبقه، هتل کيش، کلبههاى ويلايى، چهار کاخ از مجموعهٔ کاخها، يک رستوران ساحلى همراه با يک سلسله ويلاهاى خصوصى و توريستى مدرن و غيره اشاره کرد. افزون بر اين، جزيرهٔ کيش داراى امکاناتى از قبيل قايقرانى، شهربازى، بازارها، مراکز عمدهٔ خريد و فروش نيز مىباشد. جزيرهٔ کيش همچنين اولين بندر آزاد تجارى ايران است که امروزه به طور روزانه هزاران نفر جهت خريد و ديدار از زيبايىهاى طبيعى آن به اين جزيره مسافرت مىکنند.
جزيرهٔ گرم، بوشهر
اين جزيره مقابل بردخون و دَيِّر در خليج فارس واقع شده و به علت وجود انبوه درختان جنگلى (به نام گرم) به همين نام نيز مشهور شده است. جزاير متاف، مرغى، ته ماد و چراغى که در مقابل ناحيهٔ بردخون قرار دارند و خالى از سکنهاند از ديگر جزاير استان بوشهر هستند.
جزيرهٔ لارك، قشم
جزيرهٔ لارک با ۴۸/۷ کيلومترمربع مساحت، در فاصلهٔ ۱۸ مايل دريايى از بندرعباس و ۶ مايل دريايى از شهر قشم و در جنوب شرقى اين شهر، در تنگهٔ هرمز قرار دارد. اين جزيره از کوههاى آتشفشانى مخروطىشکل تشکيل شده است. بلندترين نقطهٔ آن ۱۳۸ متر از سطح دريا ارتفاع دارد و بزرگترين قطر آن ۱۰/۶ کيلومتر مىباشد. در اين جزيره فعاليت کشاورزى وجود ندارد و تنها فعاليت اقتصادى اکثر اهالى لارک، صيد و غواصى است. آب آشاميدنى مردم اين جزيره بيشتر از طريق بندرعباس به آن حمل مىشود و همچنين آب برکهها و چاههاى آن نيز مورد استفاده قرار مىگيرد.
جزيرهٔ هرمز، بندرعباس
جزيرهٔ هرمز مانند صدفى با ۴۱/۹ کيلومترمربع وسعت در فاصلهٔ ۱۰ ميلى جنوب شرقى بندرعباس و در ميان آبهاى خليجفارس قرار گرفته است. سطح جزيرهٔ هرمز را طبقات سازندهاى رسوبى و آتشفشانى تشکيل داده است و طبقات نمکى نيز به صورت تپههايى، قسمت اعظم جزيره را پوشاندهاند و اکثراً از جنس نمک طعام مىباشند. بلندترين نقطهٔ آن ۱۸۶ متر از سطح دريا ارتفاع دارد و بزرگترين قطر آن ۸ کيلومتر است. به دليل بارشهاى اندک جوى و نمکى بودن خاک و شور بودن آب، هيچ نوع مرتع و گياه در جزيره وجود ندارد. استخراج و صدور خاک سرخ جزيرهٔ هرمز يکى از مهمترين منابع درآمد اهالى است. نمک آبى و سنگ لاشه از ديگر معادن اين جزيره است. شهر هرمز مرکز جزيرهٔ هرمز است. اين جزيره فاقد آب شيرين است و بدين لحاظ آب آشاميدنى آن از بندرعباس تأمين مىشود.
جزيرهٔ هندورابى، بندرلنگه
جزيرهٔ هندورابى با ۲۲/۸ کيلومترمربع مساحت، در فاصلهٔ ۳۲۵ کيلومترى بندرعباس و ۱۳۳ کيلومترى بندر لنگه و در حد فاصل بين دو جزيرهٔ کيش و لاوان قرار گرفته است. اين جزيره سرزمينى هموار و تقريباً بدون عارضهٔ طبيعى است. بلندترين نقطهٔ آن ۲۹ متر و بزرگترين قطر آن ۷/۵ کيلومتر است. اين جزيره از يک رشته ارتفاعات کوتاه پوشيده شده است و کرانههاى آن با شيب ملايمى به دريا منتهى مىشوند. مجاورت با دريا، اغلب موجب بالا رفتن ميزان بارش و رطوبت مىشود. با اين حال در تمام کرانههاى خليجفارس، همجوارى با دريا، تأثير چندانى بر ميزان بارش اين نواحى ندارد. فعاليت اقتصادى اکثر اهالى در جزيره هندورابى، صيد و غواصى است. فعاليتهاى صنعتى يا بهرهبردارى از معادن و منابع زيرزمينى و حتى صنايع دستى در هندورابى وجود ندارد. محيط زيست جزيره به دليل بسته بودن آن محدود است و موجوداتى از قبيل انواع پرندگان کوچک، پرندگان مهاجرى نظير باز و شاهين و انواع کمى از خزندگان و موش صحرايى در آنجا يافت مىشود. منابع تأمين آب جزيره بسيار محدود و کم است و آب مصرفى آن از طريق چاه يا آبانبار تأمين مىشود. اين جزيره از نظر سياحت و ايرانگردى از زيرمجموعههاى کيش است که با توجه به امکانات و استعداد طبيعى جزيره از نظر آب، خاک، هوا و شرايط خاص تجارى جزيرهٔ کيش، و همچنين برخوردارى از زيبايىهاى طبيعى، قادر است بخشى از نيازهاى سياحتى و گردشگرى ايرانگردان را تأمين کند.
جزيرهٔ هنگام، قشم
اين جزيره ۳۳/۶ کيلومترمربع مساحت دارد و به شکل مخروط ناقصى است که در کرانههاى جنوبى جزيرهٔ قشم واقع شده است. فاصلهٔ آن تا بندرعباس حدود ۴۳ مايل دريايى و تا شهر قشم حدود ۲۹ مايل دريايى مىباشد. اين جزيره ارتفاعات پست آهکى دارد و بلندترين نقطهٔ آن کوه ناکس با ۱۰۶ متر ارتفاع است. بزرگترين قطر آن از روستاى هنگام کهنه تا روستاى هنگام جديد ۹ کيلومتر است. تنها فعاليت اقتصادى در جزيرهٔ هنگام که اکثر اهالى به آن مشغولاند، ماهيگيرى و صيادى است. از نقاط ديدنى جزيره تأسيسات بندرى انگليسىها است. صيد کوسه در اطراف جزيره يکى از ديدنىهاى اين جزيره به شمار مىرود.
جزيرهٔ شيف، بوشهر
اين جزيره در شمال بندر بوشهر قرار دارد و جزيرهاى ماسهاى است.
جزيرهٔ لاوان، بندرلنگه
اين جزيره از شمال شرقى به بندر مقام، از شرق به جزيرهٔ شتور و از جنوب به حوزههاى نفتى رسالت، رشادت و سلمان محدود مىشود. وسعت اين جزيره ۷۶ کيلومترمربع است و پس از قشم و کيش بزرگترين جزيرهٔ ايران در آبهاى خليج فارس است. فاصلهٔ اين جزيره تا بندر لنگه ۹۱ و تا بندرعباس حدود ۱۹۸ مايل دريايى است. جزيرهٔ لاوان دورترين جزيره نسبت به مرکز استان هرمزگان است. آب و هواى آن گرم و مرطوب و دماى آن در تابستان به حدود ۵۰ درجهٔ سانتىگراد مىرسد، و رطوبت هواى آن نيز بسيار زياد است. ذخاير نفتى آبهاى نزديک جزيرهٔ لاوان بسيار قابل توجه است. در حال حاضر صنايع جزيره منحصر به تأسيسات نفتى است که با نام «مجتمع پالايشى لاوان» فعاليت دارد. يکى از شگفتىهاى اين جزيره وجود کندوهاى عسل در کنار تأسيسات نفتى و مخازن آنها است که عسل آنها به رنگ سبز تيره است و بوى نفت مىدهد، اما طعم آن مشابه عسلهاى معمولى است. اهالى جزيره در فصل معينى از سال به صيد مرواريد مىپردازند و تنها کالاى صادراتى جزيره، مرواريد آن است. اين جزيره يک بندرگاه مناسب براى صدور فرآوردههاى نفتى و يک اسکلهٔ فلزى جهت حمل و نقل دريايى دارد.
شبه جزيره و جزاير، استان مازندران
در سرتاسر ساحل جنوبى درياى خزر، تنها يک شبه جزيره به نام ميانکاله وجود دارد که در منتهىاليه جنوب شرقى درياى خزر واقع شده و نام خود را از دو کاله (شکستگى ساحلى يا رودخانه) طرفين شمالى و جنوبى گرفته است. اين شبهجزيره از شمال به درياى خزر، از جنوب به خليج گرگان، از شرق به آشوراده و از غرب به اراضى زاغمرز، مرداب لپو و نيروگاه نکا محدود مىشود. شبهجزيره ميانکاله در حدود ۷۰ هزار هکتار وسعت دارد که عرض آن بين ۲/۵ تا ۶/۵ کيلومتر متغير است. اين شبهجزيره با تپههاى شنى ساحلى به طول ۶/۵ کيلومتر از دريا جدا مىشود. وسعت دهانهٔ آن به نسبت کاهش يا افزايش آب، کم و زياد و يا کوتاه و بلند مىشود. فضاى شبهجزيره مرغزار نيمه مشجرى است که عمدهترين درختچههاى آن بوتههاى انار و تمشک وحشى است. همه ساله بيش از صدها هزار پرندهٔ مهاجر، از انواع فلامينگو، قو، غاز خاکسترى، پيشانىسفيد، قرهغاز، انواع اردک در اين شبهجزيره فرود مىآيند و توليدمثل و زمستانگذرانى مىکنند. علاوه بر پرندگان فوق، انواع پرندگان بومى نيز مانند قرقاول، سار، کبوتر و حيواناتى مانند خرس، خوک، شغال، جوجهتيغى و دله نيز در آن وجود دارند. شبه جزيرهٔ ميانکاله به عنوان منطقهاى حفاظت شده به ثبت رسيده است و شکار هر نوع حيوان و پرنده در پيرامون آن، بدون اجازهٔ مخصوص ممنوع است. در شرق شبهجزيره ميانکاله، مجمعالجزاير آشوراده قرار گرفته که از سه جزيرهٔ کوچک و بزرگ تشکيل شده است و با پيشروى و عقبنشينى آب دريا، بزرگ و کوچک مىشوند. علاوه بر جزاير فوق، به جزيرهٔ اسمالساى نيز بايد اشاره کرد که در مرداب پلنگان قرار گرفته و يکى از بىنظيرترين اکوسيستمهاى جهانى را دارد.
مجموعهٔ شبهجزيرهٔ ميانکاله و جزاير آشوراده و اسمالساى، داراى جاذبههاى شگفتانگيز طبيعى و زيست محيطى کمنظيرى است که عمدهترين آنها پوشش گياهى ويژه و حياتوحش منحصر به فرد آن است. چشماندازهاى ساحلى، بيشهاى و خليج گرگان ، اين محدوده از استان مازندران و سواحل خزر را به يکى از جالبترين نقاط سياحتى تبديل کرده است. در بخشى از سواحل آن مىتوان شنا و قايقرانى کرد.
تصوری که اغلب مردم از استان کرمان دارند یک بیابان خشک و بی آب و علف است .اما حقیقت چیزی دیگر است .در گوشه هایی از اسان و در مناطقی که انتظار نمیرود مکان هایی سرسبز و با آب و هوای سردسیری وجود دارد که به چند مورد اشاره میکنم:
1-روستای سیرچ که نزدیک شهر کرمان است .منطقه ای دیدنی که روی دامنه کوه واقع است.
2-روستای خبر که در نزدیکی شهرستان بافت در استان کرمان واقع است و دارای طبیعت زیبایی می باشد.
3-روستای ساردوئیه که در نزدیکی شهرستان جیرفت قرار دارد.لازم به ذکر است که شهرستان جیرفت دارای آب و هوای گرم وخشک است اما این روستا دارای آب و هوای سردسیری است.وطبیعت بسیار زیبایی دارد.در صورتی که فاصله بین این دو کمتر از 100 کیلومتر است.و نیز اختلاف دمای این دو منطقه زیاد است.
4-روستای طرز و تالار سرو ها که در شهرستان راور در شمال کرمان قرار دارد.این روستا نیز دارای آب وهوای سردسیری است.تالار سرو ها شامل درختانی بسیار بلند و مسن است .درختانی با طول بیش از 10 متر.لازم به ذکر است که شهرستان راور در حاشیه کویر لوت قرار گرفته.
Raـــــ Hـــــ Za
17-06-2013, 20:49
رویایی ترین جاده جنگلی کشور + عکس
جاده گردشگری خلخال – اسالم که شهرستان خلخال در استان اردبیل را به اسالم در استان گیلان متصل می کند به دلیل برخورداری از شرایط خاص و اقلیم کوهستانی و ترکیب طبیعت جنگلی با دشت امروز به عنوان رویایی ترین جاده جنگلی کشور شناخته می شود.
طبیعت بکر و دست نخورده، زیبائی های وحشی جنگلی، زندگی سنتی افراد بومی، تولید عسل های ناب، وجود آبشار و دریاچه، دشت وسیع گل و گیاهان کمیاب و... از جمله ویژگی هایی است که گردشگران می توانند در یک جاده 70 کیلومتری یک جا همه این مواهب و دیدنی ها را مشاهده کرد.
[ برای مشاهده لینک ، لطفا با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ([ برای مشاهده لینک ، لطفا با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ])
این جاده که به دلیل کوهستانی بودن حتی در تابستان از آب و هوای سرد ،خنک برخوردار است، در اغلب اوقات بویژه در نیمه دوم سال به دلیل بارش برف و باران های سیل آسا بسته بود و مسافران تنها می توانند در این فصول از زیبائی های آن لذت ببرند.
این جاده مسیری برای ورود به بهشت طبیعت است، چراکه جاده خلخال – اسالم تنها یک جاده جنگلی نیست بلکه ترکیبی از جنگل و دشت، گلزار و آبشار و دریاچه است؛ تصویری از زیباترین جاذبه های طبیعی که کنار هم چیده شدهاند تا بی هیچ سابقه و ذوق ادبی شاعرتان کند.
جاده اسالم به خلخال یک از جاذبه های گردشگری ایران است که تاکنون ناشناخته مانده و شاید بزرگترین حسن این جاده نیز همین باشد. جاده ای با یک مسیر پیچ در پیچ که از خلخال در استان اردبیل شروع شده و با طی فاصله ای 70 کیلومتری به اسالم در استان گیلان منتهی می شود.
[ برای مشاهده لینک ، لطفا با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ([ برای مشاهده لینک ، لطفا با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ])
دامنه های سر سبز و گله های سفید گوسفندی که در دور دستها حرکت می کنند، چشم انداز ییلاق و کلبه های چوبی روستاییان و مه ای که دره ها را سفید پوش می کند و گاهی حتی تا روی جاده می آید و درختان بلند و انبوه که سایه شان جاده کوهستان را گاهی تاریک می کند بخشی از زیبایی های این جاده رویایی است.
ماههای اردیبهشت و خرداد این جاده حتی شما را شاعر می کند چرا که پوشیده از گل های زیبای شقایق است که در فضای مه آلود جلوه دیگری دارد.
برای رفتن به این جاده خیال انگیز می توانید از راه مالرو که تنها مورد استفاده اهالی چند روستا و کوهنوردان و طبیعت گردان است، استفاده کنید. البته مسیر آسفالته اسالم به خلخال هم بی نظیر است جاده ای با شیب تند و پر از گردنه که اطراف آن پر است از درختان تنومند جنگلی و بوی رطوبت و طبیعی هزار رنگ.
[ برای مشاهده لینک ، لطفا با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ] ([ برای مشاهده لینک ، لطفا با نام کاربری خود وارد شوید یا ثبت نام کنید ])
حیف است که تنها از این مسیر عبور کنید و ساعاتی را به گشت و گذار و اتراق در جنگل های بکر آن نگذرانید می توانید پس از اقامتی کوتاه و صرف نهار به طرف دریاچه و دشت های ییلاقی تالش حرکت کنید. یک ساعتی که در این جاده برانید بتدریج جنگل تمام می شود و بعد از آن ییلاق های زیبا با چمنزارهای سبز در انتظارتان است. مناظر زیبای دریاچه نئور، پیاده روی در ارتفاعات و مراتع روستای "سوباتان" از زیبایی این مسیر است.
در این منطقه علاوه بر چشم اندازهای زیبای دشت های سر سبز و دره های مه آلود کلبه های کوچکی وجود دارد که پذیرای مسافران و گردشگران است. بعد از گذر از دشت های سرسبز می توانید در سمت خلخال و روستاهای گردشگری اطراف آن حرکت کنید تا شاهد طبیعت جالب و روستاهای بکر و زیبای آن باشید.
منطقه ای که در تمام فصل تابستان، هوایی مطبوع دارد با نسیمی بسیار خنک که همواره در حال وزیدن است حتی در اواسط تابستان موقعی که مه غلیظ دریای خزر منطقه را فرا می گیرد هوا به قدری خنک و سرد می شود که مجبور به پوشیدن لباس گرم خواهید بود.
در نزدیکی خلخال آب گرم معروفی به نام "کیوی" وجود دارد که بر عکس بسیاری از شهرهایی که آب گرم دارند موج مسافر در آن به چشم نمی خورد و با خیال آسوده از دغدغه های شلوغی مثل پیدا کردن جای پارک و اقامت و ترافیک می توانید درآن اتراق کنید و تنی به آب بزنید.
البته جنگل نوردانی که به این جاده سفر می کنند می توانن از مسیر روستای "نهالستان پیرسون" در 20 کیلومتری اسالم به خلخال وارد جنگل شده و از این مناطق زیبا و افسونگر طبیعی به سمت بالای جنگل و قله حرکت کنند تا به قله ای برسند که به دره "اشراف" معروف است، جایی که زیبایی و فریبندگی آن در حد کمال است؛ جایی مثل بهشت یا اصلا خود بهشت.
خبرگزاری مهر
vBulletin , Copyright ©2000-2024, Jelsoft Enterprises Ltd.