مشاهده نسخه کامل
: satttanism
01-03-2007, 00:19
به دور و برتان نگاهي بيندازيد و سعي کنيد چيزهايي را که ميبينيد برحسب ميزان تغييري که از زمان اختراعشان کردهاند، مرتب کنيد.
اگر از تاريخ، چيز زيادي نميدانيد، از خاطرات‌تان کمک بگيريد. ظاهر ابزارها و وسايل اطراف‌تان را با تصاوير کودکي مقايسه کنيد و ببينيد کدامشان کمتر فرق کردهاند. بازي بيمزه‌ايست اما برنده بداقبالش را شايد چند سال ديگر، نتوانيد در مغازهها پيدا کنيد.
برنده بداقبال، همان موجودي است که الان احتمالاً در پرتو نورش داريد اين صفحه را مي‌خوانيد: لامپ التهابي يا همان اختراعي که هنوز همه اديسون را با آن ميشناسند و از زمان تجاري شدنش در اواخر قرن نوزدهم، تقريباً تغييري نکردهاست.
لامپي که امروز درخانه داريد، کمي سبکتر، کمي کوچکتر، کمي نازکتر و البته کمي چينيتر از آني است که زير نورش بزرگ شدهايد و اين در دنياي لوازم برقي و الکترونيکي که همه چيز با سرعت سرسام‌آوري کوچکتر، کم مصرفتر و کارآتر ميشود اتفاق منحصربه‌فرد يا کم‌نظيري است.
چيزي که شايد در درجه اول به سادگي خود اختراع برگردد: لامپ التهابي، صرفاً انرژي الکترون‌ها را تلف ميکند و اين کار آنقدر ساده و سرراست و بنيادي است که هيچ کشف يا اختراع ديگري نتوانسته در اين صدساله تغييرچنداني در آن به وجود بياورد.
اگر هم روش به‌صرفهتري براي توليد نور از جريان الکتريکي ابداع شده، در مقابل ارزاني مقاومت‌ناپذير اين سادگي نتوانسته بايستد و به اين ترتيب، نام لامپ التهابي بيشتر از صدسال با صنعت روشنايي مترادف بودهاست.
صدسالي که بشر، الکترون‌هايي را که به زور سوختن نفت و گاز و زغال‌سنگ به راه ميافتادند، دستودلبازانه به پيچوخم رشتههاي تنگستن ميسپرد تا لابه‌لاي حرارت، نور هم توليد کنند. حالا اما ظاهراً اوضاع روبهتغيير است. تغييري که شايد اين اختراع اديسون را هم به سرنوشت گرامافون دچار کند.
***
گازهاي گلخانهاي. اين دو کلمه دوسه دههاي هست که هرازگاه در ميان اخبار و گزارشها و مصاحبهها، به عنوان تهديدي براي آينده کره زمين و بشري که فعلاً توان پا بيرون گذاشتن از آن را ندارد، شنيده ميشوند.
حالا ظاهراً آن آينده يا قسمت اولش فرارسيده است و اگر کسي کاري نکند، کار به توليد قسمتهاي بعدي ميکشد و خود ما يا حداکثر فرزندانمان افتخار ديدن نابودي کرهزمين را خواهيم داشت. افتخاري که متأسفانه نميشود براي کسي تعريفش کرد.
دو ماه گذشته، گرمترين دسامبر و ژانويه تاريخ آمريکا بود. به اينها اضافه کنيد عناوين گرمترين سال تاريخ مستند آمريکا(بيش از 150 سال)، گرمترين سال تاريخ مستند هلند(حدود 300 سال) و سومين سال گرم کره زمين که همگي متعلق به سال 2006 هستند.
مجموعه اين افتخارات، زنگ خطر را چنان بلند به صدا درآوردهاست که در چند ماه گذشته، بسياري از مقامات سياسي و شخصيتهاي علمي به سهم خودشان نسبت به عواقب ماجرا هشدار دادهاند و تقريباً تمامي سايتهاي معتبر علمي، بخش «تغييرات اقليمي» را به يکي از قسمتهاي اصلي صفحه اولشان تبديل کردهاند.
افزايش تعداد طوفانهاي شديد، بالا آمدن سطح آبهاي آزاد، اثرات غير قابل پيشبيني آب شدن يخهاي قطبي، تغييرات شديد اقليمي و... اينها احتمالاً عناوين قسمتهاي بعدي سريالند. سريالي که همزمان با کرهزمين، تمام خواهد شد.
***
مي‌پرسيد اديسون به گرماي زمين چه ربطي دارد؟ ربطش واضح است. نيروگاههاي برق، بزرگترين منبع توليد گازهاي گلخانهاي هستند. غير از آن درصد اندکي که از ريزش آب، يا وزش باد يا شکافت اورانيوم برق مي‌گيرند، بقيه همچنان و با آخرين توان، به دودکردن زغال سنگ و نفت و گاز، ادامه ميدهند و دياکسيد کربن و آلايندههاي ديگر را ارزاني جو ميکنند.(توليد هر کيلووات ساعت برق از سوختهاي فسيلي، حدود 600 گرم گاز گلخانهاي آزاد ميکند).
شايد 40 سال پيش، لامپهاي التهابي در برابر لامپهاي مهتابي درازي که تنها امتيازشان سفيدي نور بود، در اکثر مواقع، انتخاب بديهي به حساب مي‌آمدند اما حالا اوضاع فرق ميکند. توليد برق بيشتر، غير از مصرف سوخت بيشتر که هزينه لحظهاي آن است، هميشه يک هزينه قسطي هم داشته است که روزبهروز، زمان بازپرداختش نزديک‌تر ميشود. رقيبها هم ديگر به آن درازي و بيمزگي نيستند.
دوره قاب و ترانس و استارت به سرآمدهاست. لامپهاي فلورسنت فشرده امروزي(CFL)، چهار برابر کمتر برق مصرف ميکنند، ده برابر بيشتر دوام ميآورند و تقريباً هررنگي را که بخواهيد در همان حجم و با همان سرپيچ به شما تحويل ميدهند. ميماند قيمت که با يک ضرب و جمع ساده، (حتي بدون نياز به پيش کشيدن پاي مصرف برق و فقط با در نظر گرفتن دوام) کاملاً توجيه شدهاست.
حالا انتخاب بديهي واقعاً چيز ديگري است و بيشتر دولتها خيلي وقت است براي يادآوري اين مطلب به آدم‌هايي که هنوز اينطور فکر نميکنند، پيشقدم شدهاند.
***
به اين ترتيب، شايد روند تکامل طبيعي، خودش، لامپهاي التهابي را کمکم از قفسه فروشگاهها جمع ميکرد اما ظاهراً دولتها ديگر تحمل انتظار براي کامل شدن طبيعي اين روند را ندارند. پيشنهاد براي تصويب ممنوعيت استفاده از اين لامپها تا سال 2012 در ايالت کاليفرنيا، اولين نشانه اين بيصبري است.
کاليفرنيا به عنوان پرجمعيت‌ترين ايالت آمريکا، تصميم گرفته تا سال 2020 ، در مجموع 25 درصد از توليد گازهاي گلخانهاياش کم کند و عنوان ايالت پيشرو آمريکا در زمينه اقدامات سبز را براي خودش نگه دارد.
اديسون شايد به خاطر همه اينها، غرب وحشي را ببخشد اما ديدن ممنوعيت استفاده از لامپهاي تنگستن در ساختمانهاي دولتي ايالت نيوجرسي- جايي که شاهد ثبت بيش از 400 اختراع او بوده است- برايش سختتر خواهد بود.
«اين لامپها خيلي وقت پيش اختراع شدهاند و از آن موقع، خيلي چيزها عوض شده. ياد و خاطره توماس اديسون مسلماً براي من محترم است ولي چيزي که ما در اينجا با آن طرفيم، مصرف کمتر انرژي است.» اينها را لري چازيداکيس ميگويد. کسي که با لايحهاش قصد دارد تا 3 سال ديگر، ساختمانهاي دولتي را از ياد و خاطره اديسون، خالي کند. هرچه باشد اديسون مجبور نيست زيادشدن تعداد «کاترينا»ها را تحمل کند.
***
اما دولتمردها تنها نيستند. يک ميليارد لامپ عنوان سايتي است که يک شرکت کامپيوتري خصوصي با شعار «چراغ به چراغ، تا عوض کردن دنيا» راه انداخته تا سهمي در جايگزيني لامپهاي فلورسنت فشرده داشته باشد. هدف صاحبان سايت، از اسمش پيدا است: آنها مي‌خواهند يک ميليارد لامپ تنگستن را از سرپيچهايشان در سراسر دنيا بيرون بياورند. همه چيز به همين سادگي است.
مردم در سايت، گروه تشکيل ميدهند و تعداد لامپهايي که عوض کردهاند را گزارش ميکنند.
سايت هم در ستون سمت راستش، با معرفي موفقترين گروهها از اعضايشان تشکر ميکند.29593 لامپ- عددي که شمارشگر گوشه بالاي صفحه نشان ميدهد- براي حدود 3ماه فعاليت کاملاً خودجوش، چندان بد نيست اما تا رسيدن به عنوان سايت راه زيادي دارد. تعداد رقم‌هاي شمارشگر که به 10 برسد، شايد ديگر بشود چراغ را خاموش کرد و آرام گفت: شب به خير اديسون.
فلورسنت در يک نگاه
لامپهاي فلورسنت فشرده يا CFLها که نور را از برانگيخته کردن بخار جيوه با جربان الکتريسيته توليد ميکنند در 1980 اختراع شدند.
از آن موقع روند کوچک، ارزان و متنوع شدن‌شان ادامه پيدا کرد و حالا با طرح ملاحظات زيستمحيطي، ديگر کسي نميتواند برتري آنها بر لامپهاي رشتهاي را انکار کند.
CFL ها 4 برابر کمتر برق ميخورند و 10 برابر بيشتر عمر ميکنند و اين، گراني نسبيشان را کاملاً جبران ميکند.
مشکل بيشتر مردم با اين لامپها ، به رنگ و خواص نورشان برميگردد که آن را هم با انتخاب توان مناسب يا ترکيب رنگ‌هاي مختلف، ميتوان حل کرد.
در سال 2005 جمعاً 100 ميليون CFL در آمريکا فروخته شده که فقط 5 درصد بازار لامپ روشنايي آمريکاست اما دولت اين کشور قصد دارد اين رقم را در سال 2007 به بيش از دوبرابر افزايش دهد.
همشهری
اگر از تاريخ، چيز زيادي نميدانيد، از خاطرات‌تان کمک بگيريد. ظاهر ابزارها و وسايل اطراف‌تان را با تصاوير کودکي مقايسه کنيد و ببينيد کدامشان کمتر فرق کردهاند. بازي بيمزه‌ايست اما برنده بداقبالش را شايد چند سال ديگر، نتوانيد در مغازهها پيدا کنيد.
برنده بداقبال، همان موجودي است که الان احتمالاً در پرتو نورش داريد اين صفحه را مي‌خوانيد: لامپ التهابي يا همان اختراعي که هنوز همه اديسون را با آن ميشناسند و از زمان تجاري شدنش در اواخر قرن نوزدهم، تقريباً تغييري نکردهاست.
لامپي که امروز درخانه داريد، کمي سبکتر، کمي کوچکتر، کمي نازکتر و البته کمي چينيتر از آني است که زير نورش بزرگ شدهايد و اين در دنياي لوازم برقي و الکترونيکي که همه چيز با سرعت سرسام‌آوري کوچکتر، کم مصرفتر و کارآتر ميشود اتفاق منحصربه‌فرد يا کم‌نظيري است.
چيزي که شايد در درجه اول به سادگي خود اختراع برگردد: لامپ التهابي، صرفاً انرژي الکترون‌ها را تلف ميکند و اين کار آنقدر ساده و سرراست و بنيادي است که هيچ کشف يا اختراع ديگري نتوانسته در اين صدساله تغييرچنداني در آن به وجود بياورد.
اگر هم روش به‌صرفهتري براي توليد نور از جريان الکتريکي ابداع شده، در مقابل ارزاني مقاومت‌ناپذير اين سادگي نتوانسته بايستد و به اين ترتيب، نام لامپ التهابي بيشتر از صدسال با صنعت روشنايي مترادف بودهاست.
صدسالي که بشر، الکترون‌هايي را که به زور سوختن نفت و گاز و زغال‌سنگ به راه ميافتادند، دستودلبازانه به پيچوخم رشتههاي تنگستن ميسپرد تا لابه‌لاي حرارت، نور هم توليد کنند. حالا اما ظاهراً اوضاع روبهتغيير است. تغييري که شايد اين اختراع اديسون را هم به سرنوشت گرامافون دچار کند.
***
گازهاي گلخانهاي. اين دو کلمه دوسه دههاي هست که هرازگاه در ميان اخبار و گزارشها و مصاحبهها، به عنوان تهديدي براي آينده کره زمين و بشري که فعلاً توان پا بيرون گذاشتن از آن را ندارد، شنيده ميشوند.
حالا ظاهراً آن آينده يا قسمت اولش فرارسيده است و اگر کسي کاري نکند، کار به توليد قسمتهاي بعدي ميکشد و خود ما يا حداکثر فرزندانمان افتخار ديدن نابودي کرهزمين را خواهيم داشت. افتخاري که متأسفانه نميشود براي کسي تعريفش کرد.
دو ماه گذشته، گرمترين دسامبر و ژانويه تاريخ آمريکا بود. به اينها اضافه کنيد عناوين گرمترين سال تاريخ مستند آمريکا(بيش از 150 سال)، گرمترين سال تاريخ مستند هلند(حدود 300 سال) و سومين سال گرم کره زمين که همگي متعلق به سال 2006 هستند.
مجموعه اين افتخارات، زنگ خطر را چنان بلند به صدا درآوردهاست که در چند ماه گذشته، بسياري از مقامات سياسي و شخصيتهاي علمي به سهم خودشان نسبت به عواقب ماجرا هشدار دادهاند و تقريباً تمامي سايتهاي معتبر علمي، بخش «تغييرات اقليمي» را به يکي از قسمتهاي اصلي صفحه اولشان تبديل کردهاند.
افزايش تعداد طوفانهاي شديد، بالا آمدن سطح آبهاي آزاد، اثرات غير قابل پيشبيني آب شدن يخهاي قطبي، تغييرات شديد اقليمي و... اينها احتمالاً عناوين قسمتهاي بعدي سريالند. سريالي که همزمان با کرهزمين، تمام خواهد شد.
***
مي‌پرسيد اديسون به گرماي زمين چه ربطي دارد؟ ربطش واضح است. نيروگاههاي برق، بزرگترين منبع توليد گازهاي گلخانهاي هستند. غير از آن درصد اندکي که از ريزش آب، يا وزش باد يا شکافت اورانيوم برق مي‌گيرند، بقيه همچنان و با آخرين توان، به دودکردن زغال سنگ و نفت و گاز، ادامه ميدهند و دياکسيد کربن و آلايندههاي ديگر را ارزاني جو ميکنند.(توليد هر کيلووات ساعت برق از سوختهاي فسيلي، حدود 600 گرم گاز گلخانهاي آزاد ميکند).
شايد 40 سال پيش، لامپهاي التهابي در برابر لامپهاي مهتابي درازي که تنها امتيازشان سفيدي نور بود، در اکثر مواقع، انتخاب بديهي به حساب مي‌آمدند اما حالا اوضاع فرق ميکند. توليد برق بيشتر، غير از مصرف سوخت بيشتر که هزينه لحظهاي آن است، هميشه يک هزينه قسطي هم داشته است که روزبهروز، زمان بازپرداختش نزديک‌تر ميشود. رقيبها هم ديگر به آن درازي و بيمزگي نيستند.
دوره قاب و ترانس و استارت به سرآمدهاست. لامپهاي فلورسنت فشرده امروزي(CFL)، چهار برابر کمتر برق مصرف ميکنند، ده برابر بيشتر دوام ميآورند و تقريباً هررنگي را که بخواهيد در همان حجم و با همان سرپيچ به شما تحويل ميدهند. ميماند قيمت که با يک ضرب و جمع ساده، (حتي بدون نياز به پيش کشيدن پاي مصرف برق و فقط با در نظر گرفتن دوام) کاملاً توجيه شدهاست.
حالا انتخاب بديهي واقعاً چيز ديگري است و بيشتر دولتها خيلي وقت است براي يادآوري اين مطلب به آدم‌هايي که هنوز اينطور فکر نميکنند، پيشقدم شدهاند.
***
به اين ترتيب، شايد روند تکامل طبيعي، خودش، لامپهاي التهابي را کمکم از قفسه فروشگاهها جمع ميکرد اما ظاهراً دولتها ديگر تحمل انتظار براي کامل شدن طبيعي اين روند را ندارند. پيشنهاد براي تصويب ممنوعيت استفاده از اين لامپها تا سال 2012 در ايالت کاليفرنيا، اولين نشانه اين بيصبري است.
کاليفرنيا به عنوان پرجمعيت‌ترين ايالت آمريکا، تصميم گرفته تا سال 2020 ، در مجموع 25 درصد از توليد گازهاي گلخانهاياش کم کند و عنوان ايالت پيشرو آمريکا در زمينه اقدامات سبز را براي خودش نگه دارد.
اديسون شايد به خاطر همه اينها، غرب وحشي را ببخشد اما ديدن ممنوعيت استفاده از لامپهاي تنگستن در ساختمانهاي دولتي ايالت نيوجرسي- جايي که شاهد ثبت بيش از 400 اختراع او بوده است- برايش سختتر خواهد بود.
«اين لامپها خيلي وقت پيش اختراع شدهاند و از آن موقع، خيلي چيزها عوض شده. ياد و خاطره توماس اديسون مسلماً براي من محترم است ولي چيزي که ما در اينجا با آن طرفيم، مصرف کمتر انرژي است.» اينها را لري چازيداکيس ميگويد. کسي که با لايحهاش قصد دارد تا 3 سال ديگر، ساختمانهاي دولتي را از ياد و خاطره اديسون، خالي کند. هرچه باشد اديسون مجبور نيست زيادشدن تعداد «کاترينا»ها را تحمل کند.
***
اما دولتمردها تنها نيستند. يک ميليارد لامپ عنوان سايتي است که يک شرکت کامپيوتري خصوصي با شعار «چراغ به چراغ، تا عوض کردن دنيا» راه انداخته تا سهمي در جايگزيني لامپهاي فلورسنت فشرده داشته باشد. هدف صاحبان سايت، از اسمش پيدا است: آنها مي‌خواهند يک ميليارد لامپ تنگستن را از سرپيچهايشان در سراسر دنيا بيرون بياورند. همه چيز به همين سادگي است.
مردم در سايت، گروه تشکيل ميدهند و تعداد لامپهايي که عوض کردهاند را گزارش ميکنند.
سايت هم در ستون سمت راستش، با معرفي موفقترين گروهها از اعضايشان تشکر ميکند.29593 لامپ- عددي که شمارشگر گوشه بالاي صفحه نشان ميدهد- براي حدود 3ماه فعاليت کاملاً خودجوش، چندان بد نيست اما تا رسيدن به عنوان سايت راه زيادي دارد. تعداد رقم‌هاي شمارشگر که به 10 برسد، شايد ديگر بشود چراغ را خاموش کرد و آرام گفت: شب به خير اديسون.
فلورسنت در يک نگاه
لامپهاي فلورسنت فشرده يا CFLها که نور را از برانگيخته کردن بخار جيوه با جربان الکتريسيته توليد ميکنند در 1980 اختراع شدند.
از آن موقع روند کوچک، ارزان و متنوع شدن‌شان ادامه پيدا کرد و حالا با طرح ملاحظات زيستمحيطي، ديگر کسي نميتواند برتري آنها بر لامپهاي رشتهاي را انکار کند.
CFL ها 4 برابر کمتر برق ميخورند و 10 برابر بيشتر عمر ميکنند و اين، گراني نسبيشان را کاملاً جبران ميکند.
مشکل بيشتر مردم با اين لامپها ، به رنگ و خواص نورشان برميگردد که آن را هم با انتخاب توان مناسب يا ترکيب رنگ‌هاي مختلف، ميتوان حل کرد.
در سال 2005 جمعاً 100 ميليون CFL در آمريکا فروخته شده که فقط 5 درصد بازار لامپ روشنايي آمريکاست اما دولت اين کشور قصد دارد اين رقم را در سال 2007 به بيش از دوبرابر افزايش دهد.
همشهری